Tildeling av ramme for økonomiske verkemiddel i landbrukspolitikken for 2015

Landbruksavdelingen Kommunene i Aust-Agder Dykkar ref. Vår ref. (må givast opp ved svar) Dato Sak nr. 2014/4721 / FMAAJAK 26.01.2015 Tildeling av ramme for økonomiske verkemiddel i landbrukspolitikken for 2015 Fylkesmannen i Aust-Agder har fått tildelingsbrev frå Landbruksdirektoratet datert 15.01.2015. Vi har fått slik løyving for dei økonomiske verkemidla i 2015: (Tala i parentes er for 2014). 1. Tilskot til miljøtiltak i jordbruket kr 2,2 mill. (3,0 mill.) 2. Tilskot til drenering kr 1,0 mill. (0,9 mill.) 3. Investeringsstøtte til organisert beitebruk kr 0,15 mill. (0,15 mill.) 4. Tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket a. Skogkultur, tynning, miljøtiltak o.a. kr 3,7 mill. (3,9 mill.) b. Vegbygging og drift m/taubane, hest o.a. kr 4,9 mill. (4,2 mill.) 5. Tilskot til skogbruksplanlegging og miljøregistreringar kr 0,0 mill. (1,5 mill.) Oppstillinga syner at Aust-Agder har fått ein samla reduksjon på 1,0 mill. kr frå 2014 til 2015 til skogbrukstiltak. Reduksjonane kjem på skogbruksplanlegginga med 1,5 mill. kr og skogkultur med 0,2 mill. kr. Samtidig har vi fått ein auke på 0,7 mill. kr til vegbygging. For jordbruket sine ordningar er det ein reduksjon med 0,8 mill. kr til miljøtiltak og ein auke i løyvinga til drenering på 0,1 mill. kr. Nærmare om dei ulike postane: 1. SMIL-midla: Tildeling kr 2 200 000. Kr 800 000 mindre enn i 2013. Ramma for landet under eitt er på 95 mill. kr. Det er 30 mill. kr mindre enn i fjor. 2. Tilskot til drenering: Ordninga var ny i 2013 med ei samla ramme for landet på 100 mill. kr dette året og i fjor. I 2015 er ramma auka til 26,6 mill. kr. Aust- Agder har fått ein auke på kr 100 000 til kr 1 000 000 i 2015. Tilskott til drenering skal forvaltast etter eiga forskrift som kom i 2013. 3. Organisert beitebruk: Tildeling kr 150 000 som dei siste par åra sjølv om landsramma nå er 2 mill. kr mindre. Det vil sei 9 mill. kr i 2015. 4a. Skogkultur, tynning o.a.: Tildeling kr 3 700 000, som er ein samla reduksjon på kr 200 000 frå 2014. For landet under eitt er posten den same som i fjor, kr 73,0 mill. kr (83,5 mill. kr i 2013). "Kystskogbruket" er prioritert med 2,5 mill. kr på eigen post. Det er ei ny halvering frå i fjor. E-post: fmaapost@fylkesmannen.no, Tlf.: 37 01 75 00, www.fylkesmannen.no/aa Postadresse: Postboks 788 Stoa, 4809 Arendal, Besøksadresse: Ragnvald Blakstadsv.1, 4838 Arendal

4b. Vegbygging, drift med taubane o.a.: Tildeling kr 4 900 000, ein auke på kr 700 000 frå fjoråret. Den samla budsjettposten har auka frå 89 til 110,7 mill. kr. Det er ein langt mindre "kystskogbruksprofil" i tildelinga til veg enn dei siste fem åra. Dersom vi samanliknar med det dei andre skogfylka har fått, kjem vi fortsatt godt ut. 5. Skogbruksplanlegging m/mis: Tildeling kr 0,- i samsvar med eigen rapportering til Landbruksdirektoratet. Vi har ikkje nye områdetaksprosjekt som krev løyving i 2015. Kostnader til igangsette prosjekt vert dekt gjennom fjorårets tildeling. Den totale potten har auka frå 17,8 mill. kr til 23 mill. kr. Forvaltninga av post 1,2 og 4a ligg hos kommunane, medan 3 og 4b og 5 vert forvalta av Fylkesmannen. Tildelinga til den einskilde kommune går fram av tabellen i vedlegget. Grunnlag for tildeling Fylkesmannen si tildeling av ramme til kommunane for 2015 byggjer på god lokalkjennskap til kommunane, mottekne planar/prioriteringar, aktivitetsnivå/resultat dei siste par åra, vassmiljøutfordringar og landbruket si vekt som næring i kommunen. I sistnemnde punkt vil jord- og skogbruk vege høgst ulikt kommunane i mellom. Vi har lagt stor vekt på at fordelinga skal stimulere til aktivitet. Forvaltning av midla Det er ein føresetnad frå Fylkesmannen si side at kommunen nyttar midla slik det går fram av gjeldande forskrifter og rundskriv for dei ulike ordningane og elles slik det går fram av mottekne planar og prioriteringar av tiltak for 2015. Sakshandsaming/rutinar Kommunane er sjølve ansvarlege for å halde seg innanfor den ramma som er tildelt. Vi vil understreke at kommunane må sjå til at dei har rutinar for formell sakshandsaming. Det er spesielt viktig at breva om tilsegn fyller krava til økonomireglementet i staten, sjå spesielt pkt. 6.3.3 i reglementet. http://www.regjeringen.no/upload/fin/vedlegg/okstyring/reglement_for_okonomistyring_i_staten.pdf Kommunane må og nytte dei standardiserte søknadsformalia som til ei kvar tid gjeld for dei einskilde ordningane. Dei aktuelle skjema er tilgjengelege på internett med inngang frå Landbruksdirektoratet si heimeside. Kommunane sine rapportar om bruken av midla ved årsskifte, må avstemmast mot tilskotssystema SATURN og ØKS. Tilskot til miljøtiltak i jordbruket (SMIL) For 2015 løyvd til saman 95 mill. kr over jordbruksavtalen til SMIL. I fyrste halvdel av 2015 vil ny forskrift om SMIL bli sett i verk. SMIL-tilskot skal avgrensast til føretak som kan få produksjonstilskot. SMIL-forskrifta, rundskriv og søknadsskjema skal oppdaterast. Vi vil informere og rettleie kommunane om endringar av SMIL-forskrifta når den er klar. Kommunane har i sine planar for 2015 meldt inn eit behov på til saman 4,4 mill. kr, men vi har berre 2,2 mill. kr til fordeling. fylkesmannen.no/aa Side 2

I år fordeler vi 75 % av tildelinga no og resten 1. september. Fylkesmannen vil då gjere ei ny vurdering ut frå innmeldte behov frå kommunane. Årsaka til dette er at det tidlegare år var fleire kommunar som ikkje brukte opp tildelte midlar og andre kommunar hadde behov for meir midlar enn det dei hadde fått tildelt. Fylkesmannen meiner det er verdifullt å ha eit forum i kommunen tilsvarande den kulturlandskapsgruppa vi har på fylkesnivå. Gruppa bør ha representantar frå næringsorganisasjonane og miljø- og landbruksforvaltninga i kommunen. Gruppa bør gje innspel til mål og strategiar og gje føringar for prioritering av midlane. Landbruks- og matdepartementet legg stor vekt på å få til ei sterkare kopling mellom regionalt miljøprogram (RMP) og SMIL-ordninga. I rapporten for bruk av midla i 2015 ønskjer Fylkesmannen ei tilbakemelding på kva kommunane har gjort med denne koplinga. Kommunar som har spesielt verdifulle kulturlandskapsområde med eigne forvaltningsplanar har fått større tildeling, slik at det skal bli praktisk mogleg å gjennomføre arbeidet. Vi har sett spesielt på kommunar med utvalde naturtypar etter naturmangfaldslova. I vårt område vil det seie slåttemark, kystlynghei og haustingsskog. Miljødirektoratet har ei eiga tilskotsordning som Fylkesmannen ynskjer å nytte saman med SMIL og RMP. Ved tildelinga er det teke omsyn til om kommunane sine prioriteringar er i samsvar med forskrift om tilskot til spesielle miljøtiltak i jordbruket, fastsett av Landbruks- og matdepartementet 4. februar 2004 og rundskriv nr. 07/2005 frå Landbruksdirektoratet. Kopi av søknadsskjema og brev om tilsegn skal sendast til Fylkesmannen for registrering i Saturn. Fylkesmannen sender saldokort til kommunen. Det er alltid ein del saker med løyvde tilskot som ikkje vert gjennomført i samsvar med planane. Då må tilskota trekkjast inn. Inndregne midlar skal gå til kommunar som viser god resultatoppnåing jf. tildelingsbrev frå Landbruksdirektoratet. Investeringsstøtte til organisert beitebruk I jordbruksoppgjøret for 2009 vart partane einige om å ta investeringsstøtte til organisert beitebruk ut av SMIL-ordninga og gjere det til ei eiga ordning som vert forvalta av Fylkesmannen. Her skal ein bruke søknadsskjemaet for SMIL-ordninga og sende det til Fylkesmannen innan 1. mai. Midla kan nyttast til tiltak i beitefelt og til innkjøp av radiobjøller i område med store rovdyrtap. Vi vil som før sende melding til beitelaga i februar. Det er no på plass ei ny forskrift og nytt søknadsskjema for ordninga. Forskrift og søknadsskjema finn de på Landbruksdirektoratet si heimeside. Tilskot til drenering av jordbruksjord Ordninga skal forvaltast etter forskrift om tilskudd til drenering av jordbruksjord og fastsettelsesbrev forskrift om tilskudd til drenering av 25. juni 2013. Det er eige søknadsskjema for ordninga. Sjå Landbruksdirektoratet si heimeside. 2014 det vart nytta berre vel kr 661 250 av dei kr 900 000 vi fekk tildelt. Nokre av kommunane brukte opp tildelinga mens andre løyvde ingen eller få søknader. Unytta midlar frå 2014 har vi lagt til tildelinga for 2015. Til saman disponerer vi kr 1 715 740. Vi fordeler 75 % av tildelinga no og resten 1. september. Fylkesmannen vil då gjere ei ny vurdering ut frå innmeldte behov frå kommunane. fylkesmannen.no/aa Side 3

Tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket (NMSK) Tilskot innanfor dette hovudtiltaket skal forvaltast etter forskrift om tilskot til nærings- og miljøtiltak i skogbruket, fastsett av Landbruks- og matdepartementet 4. februar 2004, sist endra 01.01.2009. Forskrifta omfattar tilskot til skogkultur, vegbygging, miljøtiltak i skog, drift med taubane, hest o.a. og andre tiltak i skogbruket. Frå 01.01.07 fekk Fylkesmannen, jf. 3 i ovannemnde forskrift, igjen forvaltninga av tilskot til bygging av skogsvegar, drift med taubane og hest o.a. Desse endringane vart gjort for å kunne gjennomføre store prosjekt smidigare og meir målretta. Kommunane sitt ansvar for prioritering av tiltak innanfor desse føremåla, oppfølging av veganlegg gjennom anleggsperioden og kontroll, er den same som tidlegare år. Det er og særs viktig at kommunane følgjer dei fastlagte prosedyrane for planlegging og godkjenning. Dette er for å sikre at vedtaka har fått ei solid landbruks- og miljøfagleg vurdering. Naturmangfaldlova sine føresegner må praktiserast i sakshandsaminga. Før arbeidet kan ta til, skal det liggje føre byggeplan godkjent av kommunen. Fylkesmannen har sett ein førebels oppsamlingsfrist til 1. februar for søknader om tilskot til vegbygging. Dette er kommunisert tydeleg og sist på kommunesamlinga i november. Desse søknadene saman med nokre få restansar frå 2014 vil få 1. prioritet for løyving i 2015. Søknader kan deretter sendast fortløpande gjennom året når alle formalia frå kommunen er i orden. Fylkesmannen syner til Strategi og retningslinjer for behandling av søknader om tilskudd til bygging av skogsveier i Aust-Agder, vedteken i februar 2007. Det er der utarbeidd køyrereglar for prioriteringa av tilskotssøknadene og rutinar for sakshandsaminga av ordninga. Det same gjeld for tilskot til drift med taubane og hest o.a. Her gjeld tilsvarande Retningslinjer for behandling av søknader om tilskudd til drift med taubane, hest, o.a. Desse retningslinene med tilskotssatsar vart også vedteken i februar 2007. Tilskot til skogkultur utgjer ein stor del av dei midla som vert overført til kommunane. Tildelinga skjer i all hovudsak på grunnlag av resultata kommunane har lagt for dagen dei siste fire åra, med størst vekt på 2014. Kommunane har i sine planar for 2015 meldt eit behov på ca. 5,0 mill. kr til skogkultur. Den samla ramma, inkludert overføring frå tidlegare år, er på kr 4 094 100 mot kr 4 550 879 i 2014. Forbruket i 2014 var på kr 4 156 779. Med unnatak for eit par kommunar er det svært små marginar mellom tildeling og forbruk. Fleire kommunar har i 2014 hatt høgare utbetalingar enn det som nå er løyvd i 2015. Det må difor prioriterast stramt, og kommunane må sørgje for at tilskotsmidla vert nytta effektivt for å få til aktivitetsauke. Fylkesmannen vil i denne samanhengen understreke at ein berre skal gi tilskot til den delen av skogarealet der det er grunnlag for å drive eit berekraftig og langsiktig økonomisk skogbruk. Dei kommunane det gjeld må sjå nærare på om det er mogleg å oppretthalde 40 %-nivå til alt skogkulturarbeid inklusive planting. Det er verd å nemne at skogkommunen Birkenes har fått til svært gode resultat sjølv med dei lågaste prosentsatsane i fylket. I rettleiingsarbeidet bør ein rette endå sterkare fokus på skogfondsordninga. Det er akkumulert store beløp i mange kommunar. Kalkylane på bruk av skogfond syner at 5 10 % variasjon i tilskotsprosent ikkje slår mykje ut for gjennomsnittskogeigaren. Vi må setje mykje inn på å få til aktivitetsauke på skogkultur også i 2015. Då må vi alle i forvaltninga aktivt nytte dei moglegheitene "klimapolitikken" gjev til å setje skogkultur på dagsordenen og samtidig peike på det ansvar skogeigarane har for langsiktig og berekraftig ressursforvalting. fylkesmannen.no/aa Side 4

Foryngelseskontrollen (Brekkontrollen) som vart innført i 2010 har saman med den rutinemessige resultatkontrollen av foryngelsesfelt avdekka svikt i rutinane med å skape tilfredsstillande forynging etter hogst. Vi har fått stadfesta behov for ein kraftig auke av det årlege plantetalet, frå nivået i dag på ca. 0,5 mill. til minimum 0,8 mill. Dei to kontrollane må sjåast i samanheng og nyttast aktivt. Dei har ført til meir fagleg dialog med skogeigarane og streka under kommunen sitt lovpålagte ansvar med å følgje opp berekraftforskrifta. Vi har dei siste to åra praktisert ei ordning med å halde att ein del av tildelinga til ut på hausten. Kommunane kan då melde inn behov for større tildeling etter det arbeid som til ei kvar tid er gjort. På denne måten har vi fått til ei betre utnytting av midlane. Vi har berre positive røynsler med dette og vil difor vidareføre ordninga men med mindre storleik (grunna langt mindre løyving) i 2015. Kommunane kan søkja om ekstra midlar når dei har brukt opp ordinær tildeling. Kommunar med størst behov og best grunngjeving vil få ekstra midlar. Første mann til mølla -prinsippet er underliggjande. Vi vil understreke at kommunar med lågast tilskottsatsar stiller først i køen. Tilskot til skogbruksplanlegging med miljøregistreringar Tilskot innanfor dette hovudtiltaket forvaltast etter Forskrift om tilskot til skogbruksplanlegging med miljøregistreringar, fastsett av Landbruks- og matdepartementet 4. februar 2004, sist endra 18.12.06. Etter 01.01.07 er det Fylkesmannen som fastset rammene for skogbruksplanlegging med miljøregistreringar i tråd med hovudplanen. Fylkesmannen fastset og sats for tilskot i kvart prosjekt i tillegg til fordeling, løyving og utbetaling av tilskot etter kvart som prosjekta går framover. I samarbeid med Skog og landskap sendte SLF i 2010 ut eit notat med nye retningsliner for skogbruksplanlegginga. Desse retningslinene omhandla ikkje opplegg for vidareføring av miljøregistreringane. Dette er dermed eit tema styringsgruppa i kvart prosjekt må ta stilling til. Ei arbeidsgruppe som har sett nærare på korleis skogbruksplanlegginga skal drivast i framtida la fram rapporten sin i 2013, men tilrådingane i rapporten har så langt ikkje ført til at det er sett i verk endringar i organisering av skogbruksplanlegginga. Landbruks- og matdepartementet har lenge varsla at Fylkesmannen i framtida vil måtte leggje opp til ein skogbruksplanaktivitet som er tilpassa ein reduksjon i løyvinga. Dei seinare åra har strategien vore å sette i gong etter måten store takstprosjekt i Aust-Agder, og fleirtalet av desse prosjekta har og fått god oppslutning frå skogeigarane. Medan løyvinga for 2013 var 4 mill. kr, fekk Aust-Agder i tråd med søknaden tildelt 1,5 mill. kr for 2014. Denne løyvinga finansierte sluttutbetalingane til dei store skogplanprosjekta i fylket. I 2015 vart det ikkje søkt om midlar og heller ikkje tildelt noko til Aust-Agder. Kostnader til igangsette prosjekt vert dekt gjennom fjorårets tildeling. Spesielt om tilskot til miljøtiltak i skog Denne tilskotsordninga følgjer normalt i etterkant av miljøregistreringa (MIS-registrering) i kommunane. Ingen av kommunane har meldt behov for slikt tilskot i 2015. Vi har tidlegare signalisert at de må vekte denne ordninga opp mot tilskotet til skogkultur og prioritere eventuelle søknadar strengt. De bør også auke eigenandelen som ligg i botnen, før tilskot vert utløyst. Vidare må kommunane vurdere om det er rett å nytte maksimal tilskotsprosent, og sjå til at ordninga med frivillig barskogvern vert nytta. Dersom det kjem søknader mot slutten av året, må vi vurdere å bruke av reservepotten. fylkesmannen.no/aa Side 5

Rapportering For å gjere sakshandsaminga i kommunane lettare, har Fylkesmannen bestemt at det også for 2015 berre skal vere ein årleg frist for rapportering og innmelding av behov for midlar. Det vil seie at innmelding og rapportering skal vere samla slik: 15. november 2015 Frist for rapportering av bruken av midlane for 2015 og innmelding av behov for midlar i 2016. Fylkesmannen peikar på at kommunen si rapportering er eit viktig grunnlag for tildelinga neste år. Rapporten må mellom anna innehalde kommunen si sjølvstendige vurdering av prioriteringar, oppnådde mål og dei forhold som har påverka prioriteringane oppsummering av korleis næringsorganisasjonane har deltatt i prioriteringane forholdet til tiltaksstrategiane ei vurdering av arbeidet med kopling mellom SMIL og RMP generelt om forvaltninga nødvendige kontrolltiltak jf. punkt om kontroll oversikt over omfanget av søknader som er avslått realistisk vurdering av behov for midlar det neste året Kontroll Fylkesmannen har det regionale ansvaret for at tilskot på landbruksområdet vert nytta i tråd med overordna føresetnader, og at det vert forvalta i samsvar med gjeldande lover og reglar. Reglementet for økonomistyring i staten gjev Fylkesmannen heimel til å gjennomføre forvaltningskontroll med kommunane. Økonomireglementet fokuserer sterkt på at det er tilfredsstillande kontrollrutinar for å sikre at dei statlege midla vert nytta slik dei var meint. Føresegnene for dei einskilde ordningane gir Fylkesmannen heimel til å føre kontroll med tilskotsmottakar. Føresegnene for tilskota stiller og krav til at dei ulike tiltaka vert utført på fagleg og miljømessig vis. Det følgjer av føresegnene for desse verkemidla at kommunen skal kontrollere at bruken av tilskotsmidla er i samsvar med føresetnadane. Fylkesmannen skal følgje opp at naudsynte kontrollar vert gjennomførde. For tiltak til skogkultur, miljøtiltak og andre tiltak (jf. 4, 6 og 8 i forskrift om nærings- og miljøtiltak i skogbruket) skal minimum 10 % av tiltaka kontrollerast. Kommunane må i sin årlege rapportering til Fylkesmannen gjere greie for korleis kommunen har gjennomført naudsynte kontrolltiltak og resultatet av kontrollen. fylkesmannen.no/aa Side 6

Avsluttande kommentarar Fylkesmannen i Aust-Agder ynskjer å vere med på ein konstruktiv dialog med kommunane i forvaltinga av dei økonomiske verkemidla, og ber om tilbakemelding på behov for meir informasjon og klargjering. Fylkesmannen ber om at kommunane gjennom forvaltninga av dei økonomiske verkemidla på landbruksområdet styrker si rolle som landbrukspolitisk aktør. Vidare ber Fylkesmannen om at kommunane har gode rutinar overfor dei regionale kulturminnemyndigheitene i saker som gjeld kulturminnelova. Med helsing Tore Haugum landbruksdirektør Brevet er elektronisk godkjent og sendast utan underskrift. Sakshandsamar: Jens Arild Kroken, telefon: 37017591, Lisbeth S. Kismul, telefon 37017598 Vedlegg 1 Tildeling 2015 fylkesmannen.no/aa Side 7