VIDARE FYLKESKOMMUNALT ENGASJEMENT I ARBEIDSMARKANDSBEDRIFTENE

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalavdelinga Arkivsak 200801439-78 Arkivnr. 015 Saksh. Styve, Jan Per og Smørdal, Jon-Rune Saksgang Møtedato Fylkesutvalet 24.03.2011 VIDARE FYLKESKOMMUNALT ENGASJEMENT I ARBEIDSMARKANDSBEDRIFTENE SAMANDRAG Fylkesutvalet har bedt om å få framlagt sak om arbeidsmarknadsbedriftene som fylkeskommunen er medeigar i, som grunnlag for avklaring av spørsmålet om fylkeskommunens vidare engasjement i slike bedrifter. Fylkestinget vedtok i juni 2010 m.a. at det skal startast ein prosess med sikte på at fylkeskommunen går ut av desse verksemdene. Fylkeskommunen er i dag medeigar i 7 arbeidsmarknadsbedrifter i 6 kommunar - med eigardelar frå 13,7% til 100% og samla bokført verdi på ca. 1,8 mill. kroner. Arbeidsmarknadsbedriftene har viktige oppgåver innan sysselsettingspolitikken gjennom attføring og kompetanseheving. Fylkeskommunen spelte saman med kommunane ei viktig rolle for å få etablert slike verksemder. Det kan likevel reisast spørsmål ved om det ut frå dagens oppgåvefordeling er naturleg at fylkeskommunen held fram sitt engasjement. Saka drøftar ulike alternativ for fylkeskommunens vidare engasjement. FORSLAG TIL VEDTAK 1 Arbeidsmarknadsbedriftene har viktige oppgåver innan sysselsetting gjennom attføring og kompetanseheving. Fylkeskommunen finn det likevel ikkje naturleg å halde fram med ei deleigarskap i så mange bedrifter som no. Eit aktivt eigarskap kan betre ivaretakast av kommunane. 2 Ut frå dette blir det starta arbeid med sikte på at kommunane tek over fylkeskommunens eigardelar i A2G AS, Beredt AS, Nordhordland Industriservice AS, Sunnhordland Industri AS, Voss Bedriftsservice AS, Nordheimsund Industrier AS og Storholmen VTA AS. Johnny Stiansen Jan Per Styve

FYLKESRÅDMANNEN 14.3.2011 1. Tidlegare behandling Fylkestinget behandla i møte 8. juni 2010 sak 21/10 Eigarskapskontroll arbeidsmarknadsbedriftene, revisjonsrapport og gjorde slikt vedtak: 1. Fylkestinget syner til vedtak i fylkesutvalet frå 2006 om å etablera ein prosess med dei andre eigarane av arbeidsmarknadsbedriftene om struktur og eigarstrategi. Fylkestinget ber om at dette arbeidet vert iverksett, primært med sikte på at Hordaland fylkeskommune går ut av verksemdene basert på endra oppgåvefordeling mellom fylkeskommunen og kommunane. 2. Fylkestinget ber fylkesrådmannen syta for at: a) Tilrådingane i punkt 7 i rapporten vert følgt opp. b) Det vert laga ein handlingsplan innan 01.10.2010 som viser kva tiltak som skal setjast i verk for å rette opp situasjonen, når tiltaka skal setjast i verk og kven som skal ha ansvaret for iverksettinga. Fylkesrådmannen la fram ei melding til fylkesutvalet 246/10, j.fr. notat 200801439-65 Eigarskapskontroll - Arbeidsmarknadsbedriftene, Handlingsplan for det vidare arbeidet Fylkesutvalet gjorde då slikt vedtak: Fylkesutvalet føreset å få ei heilskapeleg politisk sak til handsaming før det vert gjort disposisjonar som rokkar ved det fylkeskommunale eigarskap i arbeidmarknadsbedriftene. Fylkesrådmannen la fram sak (sak 17/11) i fylkesutvalet 27.01.11 der det vart skissert alternativ for vidare oppfølging. Siktemålet var å få avklart kva retning som skulle leggjast til grunn for det vidare arbeidet. Fylkesutvalet gjorde slikt vedtak: Fylkesutvalet ber om at det her vert lagt fram ei sak som skisserer eit oversyn over dei forskjellige bedriftene og som skisserer moglege løysingar for ei konsolidering og organisering av eigarskap, jf. tidlegare saker, før ein tek konkret standpunkt til den enkelte bedrifta. 2. Arbeidsmarknadsbedrifter Arbeidsmarknadsbedriftene gir i samarbeid med NAV attføring gjennom bedriftstrening og kvalifisering med sikte på formidling til ordinært arbeid etter trening og kompetanseheving. Bedriftene skal såleis vere ei bru tilbake til arbeidslivet og hindrar unødig uføretrygding og passivitet. Arbeidsmarknadsbedriftene er regulert i lov om arbeidsmarkedstenester og eiga forskrift. Det er krav om organisering som aksjeselskap med kommunal/fylkeskommunal aksjemajoritet. For å bli godkjent for tiltak finansiert av NAV må attføring vere den primære verksemda, overskot skal bli verande i verksemda og det kan ikkje betalast utbytte. 3. Historikk Tidlegare eigarskapsmeldingar og rapport frå Deloitte av 20.04.2010 beskriv noko av historikken rundt arbeidsmarknadsbedriftene. Vi kan oppsummere nokre utdrag av dette: 1. I 2006 vart det lagt fram ei sak14 i fylkesutvalet om fylkeskommunalt eigarskap i arbeidsmarknadsbedriftene. I saksframstillinga blei det uttrykt at det bør vurderast om det kunne vera aktuelt å overdra aksjane til kommunane, kanskje særleg for dei mindre selskapa. Det blei gjort eit vedtak om at fylkeskommunen tek initiativ til ein prosess med dei andre 2

eigarane, spesielt kommunane, av arbeidsmarknadsbedrifter for å sjå på struktur og eigarstrategi for AMB-bedriftene. 2. I rapporten frå Deloitte står det vidare Det blir opplyst at fylkeskommunen ikkje på eit seinare tidspunkt har gjort vurderingar med sikte på å selje seg ut av arbeidsmarknadsbedriftene. Det blir vidare formidla at bedriftene opererer på tvers av kommunegrenser noko som gjer at kommunane kanskje ikkje ønskjer å stå som eigar åleine, og at det i så fall må vere eit interkommunalt samarbeid. 3. I eigarskapsmelding som vart vedteken i fylkestinget den 10.12.08 står det mellom anna følgjande: Eigarskapen fylkeskommunen har i arbeidstreningsverksemder er i stor grad av historiske årsaker. Fylkeskommunen spela ei rolle for å få etablert slike verksemder. Etter kvart som fylkeskommunen sitt ansvarsområde er endra, er ikkje aksjeeigarskapen endra tilsvarande. 4. I konklusjonen i rapporten frå Deloitte kjem det fram at skal Hordaland fylkeskommune fortsette som eigar i arbeidsmarknadsbedriftene, er følgjande tiltak foreslått: - konkretisere nærare strategiar og operasjonelle målsettingar med eigarskapa i arbeidsmarknadsbedriftene - vurdere innhald i system og rutinar for oppfølging av arbeidsmarknadsbedriftene, til dømes gjennom ei strukturert handsaming av saker som skal opp på generalforsamling - vurdere om rollar og ansvarsdeling mellom involverte avdelingar er tenlege - vurdere å etablere fora med andre eigarar (uformelle eigarmøte) som grunnlag for ei meir tenleg eigarstyring - skaffe seg oversyn over/dokumentera kva som er NAV sitt ansvar i forhold til arbeidsmarknadsbedriftene 4. Arbeidsmarknadsbedrifter som Hordaland fylkeskommune har eigardelar i pr. 01.01.2010. Fylkeskommunen er medeigar i 7 arbeidsmarknadsbedrifter i 5 kommunar i Hordaland, med eigardel frå 13,7% til 100%. Alle bedriftene er aksjeselskap. Totalt har Hordaland fylkeskommune bokførte eigardelar pr. 01.01.2010 på kr. 1.617.000,- i Arbeidsmarknadsbedriftene. I tillegg har Hordaland fylkeskommune i 2010 kjøpt 34 nye aksjar i Norheimsund Industrier AS til kr. 680.000 (sak 62/10 og 76/10 i Fylkesutvalet), til ein nominell verdi på kr. 170.000. Oversikta nedanfor byggjer på informasjon frå Brønnøysundregistrene og rekneskapstal for 2009. Norheimsund Industrier AS Organisasjonsnummer: 930 999 148 Steindalsv. 104, 5600 NORHEIMSUND Tlf. 56 55 04 00 Leiar/kontaktperson: Nils Valland Tal aksjar 124 Pålydande 5 000 Aksjekapital 620 000 HFK andel: 13,70 % Kvam herad 40,30 % Fusa kommune 12,10 % Samnanger kommune 9,68 % 3

Jondal kommune 5,65 % Berith Rachel Silden Nils-Petter Borge Marvid Johan Dale Nils Drage Dag Rune Mo Driftsinntekter 59 189 911 Årsresultat 114 408 Storeholmen VTA AS Organisasjonsnummer: 944 676 716 Sjusetevegen 67, 5610 ØYSTESE Tlf. 56 55 01 60 Leiar/kontaktperson: Steinar Langenes Tal aksjar 110 Pålydande 1 000 Aksjekapital 110 000 HFK andel: 36,40% Kvam herad 45,45 % Samnanger kommune 9,09 % Arne Fonneland Bjørn Øyri Brynjulv Hernes Ivar Gaute Kolltveit Marie Fraas Aksnes Driftsinntekter 7 555 165 Årsresultat 359 773 Voss Bedriftservice AS Organisasjonsnummer: 925 876 453 Postboks 18, 5701 VOSS Tlf. 56 52 08 60 Leiar/kontaktperson: Oddvar Nestås Tal aksjar 2 553 Pålydande 1 000 Aksjekapital 2 553 000 HFK andel: 25,46 % Voss kommune 71,05 % 4

Granvin kommune 0,86 % Ulvik kommune 0,78 % Stein Kvarekvål Reidun Opheim Gunnar Kvåle Stig Ove Bjørgum Ole Jonny Opkvitne Driftsinntekter 10 896 574 Årsresultat 1 030 301 Beredt AS Organisasjonsnummer: 916 303 122 Nedre Nøttveit 12, 5238 RÅDAL Tlf. 55 36 26 00 Leiar/kontaktperson: Torolv Onarheim Tal aksjar 1 000 Pålydande 100 Aksjekapital 100 000 HFK andel: 100,0 % Sigmund Olsnes Tom-Christer Nilsen Ellinor Kreybu May-Lill Torsvik Cathrine Hafstad Driftsinntekter 36 343 820 Årsresultat 569 572 A2G Gruppen AS Organisasjonsnummer: 918 408 703 Postboks 173 Eidsvåg, 5876 BERGEN Tlf. 55 53 67 00 Leiar/kontaktperson: Sigurd Erling Gjertsen Tal aksjar 1 760 Pålydande 500 Aksjekapital 880 000 HFK andel: 39,77 % Bergen Kommune 15,45 % 5

Olav Terje Bergo Gerdt Chr. Borge Meyer Bjørn Einar Aas Alvhild Margrethe Berge Gunnar Larsen Inger-Lise Larsen Jon Valestrand Konsern: Morselskap: Driftsinntekter 180 173 000 40 176 525 Årsresultat -4 166 000-2 127 692 Sunnhordland Industri A/S Organisasjonsnummer: 923 824 219 Postboks 714, 5404 STORD Tlf. 53 40 24 00 Leiar/kontaktperson: Birte Nilsen Tal aksjar 1 755 Pålydande 1 000 Aksjekapital 1 755 000 HFK andel: 16,64 % Stord kommune 28,03 % Bømlo kommune 19,26 % Kvinnherad kommune 12,88 % Andre kommunar med eigardel: Sveio, Fitjar, Tysnes, Etne og Vindafjord Arnulf Ingvaldsen Tordis Nysæter Benthe Bondhus Svein Lunde Finn Brekke Jan E. Rasmussen Driftsinntekter 39 857 393 Årsresultat 3 146 464 Nordhordland Industriservice AS Organisasjonsnummer: 929 200 764 5938 SÆBØVÅGEN Tlf. 56 34 97 70 Leiar/kontaktperson: Tone Liljedal Stavseth Tal aksjar 1 130 Pålydande 500 6

Aksjekapital 565 000 HFK andel: 17,70 % Lindås kommune 26,55 % Radøy kommune 11,59 % Meland kommune 9,29 % Austrheim kommune 6,81 % Masfjorden kommune 5,04 % Fedje kommune 2,30 % Olav Steinar Namtvedt Knut Risnes Roald Olsvold Ingebjørg Skurtveit Eldbjørg Valle Ragnhild Langøy Hans Otto Robberstad Driftsinntekter 21 892 084 Årsresultat -492 565 5. Status i dei andre fylkeskommunane på Vestlandet Det kan vere av interesse å sjå på korleis andre fylkeskommunar handterer eigarskap i slike bedrifter. Vi har avgrensa oss til å innhente informasjon pr. telefon frå dei tre andre fylkeskommunane på Vestlandet. Møre og Romsdal fylkeskommune Etter dei opplysningane vi har fått har fylkeskommunen pr. d.d. eigarskap i 5 arbeidsmarknadsbedrifter. Det vert kvart år lagt fram ei eigarmelding. Fylkestinget vil no at administrasjonen føretek ei vurdering på om ein skal sitte som eigar i denne type bedrifter. Dei har altså starta ein liknande prosess som Hordaland.. Sogn og Fjordane fylkeskommune Etter det vi har opplysingar om har fylkeskommunen eigarskap i 4 arbeidsmarknadsbedrifter. Fylkeskommunen meiner at arbeidsmarknadsbedriftene i utgangspunktet ikkje oppfyller fylkeskommunen sine kriterie for å gå inn/sitje som eigar. Samfunnsmessige omsyn tilseier likevel at fylkeskommunen held fram som eigar. Rogaland fylkeskommune Har eigarskap i 4 arbeidsmarknadsbedrifter. Det har vore drøftingar i administrasjonen om spørsmålet om fortsatt eigarskap, men pr. d.d. har dei ingen planar om endring. Argumenta for å fortsette som eigar er mellom anna rolla fylkeskommunen skal ha som utviklingsaktør og i forhold til sysselsetting I tillegg kan ungdom som sluttar på vidaregåande opplæring, få eit tilbod om jobb i denne type bedrifter som gjer at dei kan kome seg ut i arbeidslivet. 6. Drøfting Generelt Arbeidsmarknadsbedriftene utfører viktige oppgåver innan sysselsettingspolitikken som reduserer uføretrygding og passivitet. Dette er også viktig for dei menneskene som gjennom tiltak og trening kjem tilbake i arbeid. I eit overordna perspektiv handlar også dette om regional utvikling i Hordaland. 7

Arbeidsmarknadsbedriftene kan også vere medspelarar for vidaregåande skular ved å gi eit tilbod til elevar som fell ut av skulen. Vi har ikkje oversikt over omfanget av slike tiltak i Hordaland. På den andre sida er fylkeskommunalt eigarskap i slike bedrifter ikkje innanfor fylkeskommunens kjerneoppgåver, heller ikkje på området regional utvikling. Det er historiske årsaker til at fylkeskommunen har slikt eigarskap, knytt til at det var kommunar og/eller fylkeskommunar som måtte ta ansvar for etablering av arbeidsmarknadsbedrifter. Kommunane er i dag dei dominerande og viktigaste eigarane, og kommunalt eigarskap fell godt innanfor dei oppgåvene som ligg til ein kommune m.o.t. tiltak retta mot enkeltpersonar som treng særskilt oppfølging og støtte. Det kan i mange samanhengar vere uheldig at eigarskapen er delt på mange. Dette kan gjere det meir krevjande å utøve aktivt eigarskap og vere ein aktiv støttespelar for å utvikle bedriftene. Ut frå dette kan det vere naturleg at fylkeskommunen overfører sitt eigarskap til kommunane, primært til vedkomande vertskommune. Overføring av eigarskapen kan skje basert på pålydande bokført aksjeverdi. Vi har pr. i dag ingen kunnskap om korvidt kommunane er interessert i å ta over eigarskapen. Skal fylkeskommunen beholde eigarskap i nokre bedrifter? Fylkeskommunen er minoritetseigar i 5 av bedriftene, med frå 13,7% til 36,4% eigardel. I to bedrifter har fylkeskommunen ein større eigardel: - A2G AS (tidl. Åstveit Industrier AS) 39,8% - Beredt AS 100% Det har vore framme i diskusjonen at fylkeskommunen bør vurdere å oppretthalde sitt eigarskap i desse, evt. berre i Beredt AS. Fylkesrådmannen kan ikkje sjå at det er særskilte grunnar som tilseier dette. Heller ikkje fylkestingets vedtak tilseier særbehandling av desse selskapa. Eventuelt kan det vere nødvendig å oppretthalde eigarskapen i den fylkeskommunalt heileigde bedriften Beredt AS dersom Bergen kommune ikkje er interessert i å overta. Dette spørsmålet får ein evt. kome tilbake til dersom kommunal overtaking ikkje viser seg å vere realistisk. 7. Tilråding Fylkesrådmannen viser til drøftingane ovanfor og rår til at det blir starta arbeid med sikte på at kommunane tek over fylkeskommunens eigardelar i dei 7 arbeidsmarknadsbedriftene fylkeskommunen har eigardelar i. Bokført aksjeverdi skal leggjast til grunn i forhandlingane med kommunane. 8