saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: 07.01.2016 1074/2016 Lisbeth Nervik Saksnr Utval Møtedato Regional- og næringsutvalet 02.02.2016 Statusrapport akvakulturforvalting og fiskeri 2015 Akvakulturforvalting Vedtak fatta etter akvakulturlova Løyve i perioden 2015 19 Avslag i perioden 2015 1 Akvakultursøknader under behandling Laks og aure i sjø 12 Laks og aure på land (landbasert) 3 Andre arter i sjø 2 Andre arter på land 1 Skaldyr 0 Havbeite 0 * Løyver i perioden er meste lokalitetsklareringar for laks og aure, men kan også vere nye løyver for settefisk av laks og aure + løyver generelt til marine artar og skjell. Lokalitetsklarering kan t.d. vere: geografisk endring av anlegg, at det vert lagt til ein fôrflåte, utviding av MTB på eksisterande lokaliteter m.m. Lakselus status Lakselus er ein naturleg parasitt på laksefisk i saltvatn, og er funne i alle havområder på den nordlege halvkule. Lakselus er den vanlegaste parasitten på oppdrettslaks, og ei stor utfordring for oppdrettsnæringa. Omfanget har auka mykje i takt med veksten i oppdrettsnæringa. Meir oppdrettslaks betyr fleire vertar som lusa kan feste seg på, og fleire lus som spreiar seg vidare. Frå 2013 har myndigheitene fastsatt ei maksimalgrense på 0,5 voksen holus per fisk. Lakseselskapa må derfor sørgje for å sette inn tiltak i god tid før dei når denne grensa. Lakselus formeirar seg heile året, men raskare når temperaturen aukar, spesielt på seinsommaren. Lakseselskapa er pålagt å rapportere om lusemengda til Mattilsynet ein gong i veka. Medisinen ein har mot lakselus verkar ikkje like effektivt lenger, fordi lusa har vorte meir motstandsdyktig (resistent). Det gjer det vanskeleg å bekjempe parasitten og halde nivået lågt i oppdrettsanlegga. Tiltak som er satt i gang og som har hatt god
effekt er samordna avlusingar i større områder, og bruk av heildekkande presenning i avlusingane. Det vert også jobba aktivt med alternative metodar for avlusing, der det også vert fokusert på metodar retta mot dei tidlege lusestadiane. Fordelen med dette er at den naturlege utviklinga til voksen holus vert broten, og dermed stoppar oppformeiringa av lakselusa. Lakselus status for 2015: Fjoråret var eit utfordrande år for oppdrettsnæringa i Møre og Romsdal med tanke på lakselus. På vinter/vår var det høge lusemengder på Sunnmøre, der Storfjordområdet hadde absolutt høgst tal. Ferskvasstilsig gjorde at situasjonen betre seg her i løpet av våren, medan situasjonen vart svært utfordrande på Nordmøre i juni og ut året. I desember var det igjen høge lusetal i Storfjorden. Det er totalt fire lokalitetar på Sunnmøre og 13 lokalitetar på Nordmøre og Romsdal som har fått varsel frå Mattilsynet om å redusere produksjonen på grunn av langvarige luseproblem i 2015. For to av lokalitetane på Sunnmøre er det gjort endeleg vedtak om at biomassen må reduserast. Det vil også verte redusert produksjon på Nordmøre og i Romsdal. I veke 53 ligg gjennomsnittsnivået på vaksen holus i fylket på 0,5, noko som er det klart høgste på landsbasis. Mattilsynet melder at dei trur lusesituasjonen i fylket vert utfordrande også i 2016. På landsbasis var 2015 eitt av dei beste åra i moderne lakseoppdrettshistorie når det kjem til lus på fisken, unntaket her er Nord-Trøndelag og Møre og Romsdal. Statistikken for 2015 viser at det på landsbasis i gjennomsnitt var 0,17 kjønnsmodne holus på laks og aure, som er det nest beste resultatet registrert sidan oppstarten av Lusedata i 2002. Berre 2013 viser betre tal, då det var 0,15 lus, medan gjennomsnittsverdien for perioden 2002 til 2014 var 0,24 vaksne holus. Lusenivåa var også gjennomgåande låge i alle fylka etter vinteren, gjennom våren og sommaren, og då smolten til villaksen gjekk ut i mai var det svært lave nivå i dei fleste fylka, med ein snittverdi på ca. 0,1. Lakselusestatstikk:
Noreg Møre og Romsdal 2013 2014 2015 Kjelde: www.lusedata.no
Marknad Dei største sjømatmarknadane, etter verdi. Volum i 1 000 tonn og verdi i mrd. NOK. Januar desember 2015 Januar desember 2014 Volum Verdi Volum Verdi Totalt 2,625 74,548 2,678 68,751 EU 1,670 49,778 1,585 42,496 Polen 195 6,887 189 6,381 Danmark 411 6,418 368 5,046 Frankrike 142 6,225 141 5,696 Storbritannia 141 5,057 130 4,044 Nederland 155 3,778 131 2,897 Norsk eksport av laks omrekna til rund vekt. Volum i 1 000 tonn og verdi i mrd. NOK. Januar desember 2015 Januar desember 2014 Volum Verdi Volum Verdi Totalt 1,190 47,686 1,148 43,744 EU 911 35,247 829 30,576 Polen 159 5,872 153 5,470 Frankrike 145 5,624 138 5,093 Storbritannia 84 3,449 68 2,619 Danmark 88 3,275 81 2,879 Spania 74 2,828 60 2,204 Norsk eksport av klippfisk. Volum i 1 000 tonn og verdi i mrd. NOK. Pris som NOK/kg. Januar desember 2015 Januar desember 2014 Volum Verdi Pris Volum Verdi Pris Totalt 87,6 3,991 45,54 98,7 3,646 36,93 EU 30,9 1,681 54,34 32,2 1,288 41,24 Portugal 24,9 1,374 55,22 27,0 1,128 41,77 Brasil 19,5 0,912 46,84 27,5 1,055 38,35 Kjelde: Norges sjømatråd Eksport fersk laks 2013 2014 2015 Kjelde: SSB
Kommentarar Noreg eksporterte sjømat for 74,5 milliardar kroner i 2015. Dette er 8 prosent eller 5,8 milliardar kroner meir enn rekordåret 2014. Ei svak krone i kombinasjon med etterspurnad etter spesielt ferske produkt er årsaka til dei gode tala. Samtidig er det ei utfordring at Noreg har handelshindringar i fleire marknader og importstopp i Russland. Det ser ut til at framtidig vekst i sjømatnæringa vil vere avhengig av gode handelsavtaler i nye og eksisterande marknader. EU er den desidert viktigaste marknaden for norsk sjømat. I 2015 tok EU imot 67 prosent av den totale sjømateksporten frå Noreg, og eksportverdien passerte for første gong 50 milliardar kroner. Polen er den største enkeltmarknaden i Europa, og importerte sjømat for 6,9 milliardar kroner i 2015. Ein betydeleg andel av eksporten går til bearbeding og vidare distribusjon til den europeiske marknaden, men Polen er også ein viktig konsumentmarknad. Danmark er den nest største marknaden for norsk sjømat, og er i likheit med Polen eit viktig marknad for bearbeiding og transitt. Norsk eksport til Danmark i 2015 var på 6,4 milliardar kroner, ei auke på 1,4 milliardar kroner eller 27 prosent frå året før. Dette gjer Danmark til den største vekstmarknaden i 2015. Det vart eksportert laks og aure for 50 milliardar kroner i 2015, herav utgjorde laks 47,7 milliardar kroner. Dette er den høgste lakseeksporten nokon sinne, og er ni prosent eller 3,9 milliardar meir enn i 2014. Gjennomsnittleg eksportpris i 2015 var 42,87 kroner per kilo, som er 4,5 prosent meir enn året før. Målt i produksjonsvekt eksporterte Noreg 1 035 000 tonn laks i 2015, som er 3,7 prosent høgare enn året før. Eksporten av aure hadde ein nedgang på 1,7 prosent, og hamna på 2,3 milliardar kroner. Målt i produksjonsvekt vart det eksportert 53 000 tonn aure i 2015. Dette er ei auke på 4 prosent samanlikna med 2014. Eksporten av torskefisk var på 13 milliardar kroner i 2015 (torsk, sei, hyse og anna kvitfisk). Dette er også ein rekord, og ei auke på åtte prosent eller i underkant av ein milliard kroner samanlikna med 2014. I samsvar med reduserte kvotar, gjekk eksportvolumet for torsk ned med 13 prosent. Det har heller aldri vore eksportert så mykje torskeprodukt som i 2015. Her vart eksportverdien totalt 2,82 milliardar kroner, ei auke på 18 prosent eller 437 millionar kroner meir enn i 2014. For fersk torsk var eksporten på 1,5 milliardar kroner, opp 24 prosent frå 2014, og prisen var i gjennomsnitt 26,73 kroner, 35 prosent over prisen i 2014. Heil fryst torskefisk vart redusert med 123 millionar kroner, til 3,46 milliardar kroner totalt. Noreg eksporterte klippfisk for 4 milliardar kroner i 2015. Dette er 9 prosent eller 345 millionar kroner meir enn i 2014. Det vart totalt eksportert 87 652 tonn klippfisk i 2015, ein reduksjon på 11 091 tonn eller 11 prosent. Gjennomsnittleg prisvekst for all klippfisk var på 23 prosent. Reduserte kvotar på makrell og sild i 2015 førte til ein nedgang for eksporten av pelagisk fisk, og den totale eksporten av pelagisk fisk kom på 6,9 milliardar kroner. Dette er ein nedgang på sju prosent frå året før. Eksporten av makrell var på 3,8 milliardar kroner, som er ein tilbakegang på 306 millionar eller sju prosent samanlikna med 2014. Sildeeksporten enda på 2,4 milliardar kroner, som er ein nedgang på 12 prosent eller 327 millionar kroner frå året før.
Forslag til vedtak: Regional- og næringsutvalet tek statusrapporten om akvakulturforvalting og fiskeri til orientering. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Bergljot Landstad regional- og næringssjef