SPESIELLE MILJØTILTAK I LANDBRUKET (SMIL) Strategi for Klepp kommune 2015-2018 Foto: Svein Oftedal
Innleiing Tilskot til spesielle miljøtiltak i landbruket (SMIL-midler) har som føremål å ta vare på naturog kulturminneverdiane i jordbruket sitt kulturlandskap, og redusera forureining frå landbruket. Tilskot kan løyvast til tiltak som går utover det som kan forventast gjennom vanleg landbruksdrift. Tilskotet er statlege midler som vert overført til kommunane. Kommunane forvaltar tildelte midlar ut frå sine lokale utfordringar og prioriteringar. Miljøutfordringar i Klepp Næringsinnhald i vassdrag i kommunen er høgt. Avrenning av næringsstoff til vassdraga er eit problem. Dette kan skuldast både punktutslepp og avrenning frå areal til vassdrag. Auka nedbørmengd gjer at næringsstoff blir dratt med frå fulldyrka areal til vassdrag. I Klepp er så mykje som 66 % fulldyrka areal, med produksjon av gras, korn og grønsaker. Dette gjev negative ringverkander for naturen i høve til gjødselbruk, jordarbeiding og bruk av sprøytemidler. Det har over lengre tid vore fokus på vassdraga, og i enkelte av vassdraga, som til dømes Skas-Heigre har vasskvaliteten blitt betre. Reinseparkar bidreg til å betre vasskvaliteten, derfor er det viktig å jamnleg tøme dei, slik at dei fungerer optimalt. Foto: Svein Oftedal Side 2
Sentrale forskrifter, planar, strategiar, registreringar mv. Forskrift om tilskudd til spesielle miljøtiltak i landbruket Regionalplan for landbruk i Rogaland (2011) Kommuneplan for Klepp kommune (2010-2021) Forvaltningsplan for jærstrendene landskapsvernområde SEFRAK-registeret (landsdekkande register over eldre bygningar og andre kulturminne) Askeladden (kulturminnedatabase) Naturbasen (Miljødirektoratet) Moment det bør leggjast vekt på ved prioritering av tiltak Ved vurdering av søknadar om tilskot, skal det leggjast vekt på om tiltaka fremjar det som er typisk for landskapet på Jæren (spesielt i Klepp) tek vare på det biologiske mangfaldet reduserer avrenning og ureining til vassdrag fremjar tilgjenge og folk sine behov for rekreasjon i kulturlandskapet fremjar ålmenta sine interesser tek vare på yngre og eldre kulturminne tek vare på freda og verneverdige bygningar og anlegg fremjar estetiske verdiar i kulturlandskapet Forskriftene er gjevne med heimel i jordlova. Prioriteringane må difor ikkje vera i strid med dei føremåla jordlova skal fremja. Tiltak det kan vere aktuelt å støtte Miljøtiltak Reinseparkar, dammar for biologisk mangfald, fangvollar Reinseparkar, dammar for biologisk mangfald og fangvollar kan støttast med inntil 65 %. Anlegg med høg kostnadseffektivitet og som ligg i område med stort avkastningsbehov skal prioriterast. Ein tek omsyn til finansiering gjennom andre instansar. Opne lukka vassløp Opne vassløp har ein positiv effekt mellom anna med omsyn til biologisk mangfald og auka moglegheit for rensing av næringsstoff og partikler i avrenning frå landbruket. I søknader om støtte til å opne lukka vassløp, skal område som drenerer til prioriterte vassdrag prioriterast. Side 3
Biologisk mangfald Åkerrikse Åkerriksa er ein fugl som står på raudlista over utrydningstrua fugleartar. Fuglen hekkar i jordbrukslandskap og det kan gjevast støtte til fuglevenleg slått, der ein har fått påvist fugl. Restareal Det kan gjevast støtte til skjøtsel av restareal, til dømes lyngbrenning, krattrydding, gjerding m.v. Støtte vert gjeve som eingongstilskot. Her vert restareal med verdiklasse A, B eller C (jf Naturbasen) prioriterte. Leplanting Det kan gjevast tilskot til leplanting, planting som er gunstig for miljøet, landskapet, kulturlandskapet eller motverkar ureining. Det skal nyttast stadeigne treslag. Det skal vurderast og takast omsyn til korleis leplantinga påverkar kulturlandskapet. Kulturminne/bygningar Kulturminne Istandsetting av kulturminne kan støttast med inntil 50 %. Arbeidet må gjerast i samråd med kulturminnemyndigheit. Bygningar For bygningar gjeld ordninga berre utvendige tiltak. Bygningar må ha ein verdi som eit element i kulturlandskapet, og ha ei kulturhistorisk interesse. Bygg og anlegg som er omtala i kulturminneplanen og er klassifisert som SEFRAK A eller B har prioritet. Det er her berre mogleg å gi støtte til utvendig vedlikehald, vindauge og dører. Oppbygging av næringsverksemd vert ikkje støtta. Normalt vedlikehald av bygningar som er i bruk vert ikkje støtta. Ved vedlikehald, kan meirkostnader med å tilbakeføre bygningen til opphavleg utsjånad støttast. Side 4
Kulturlandskap Steingardar Det kan gjevast støtte til å restaurere gamle steingardar. Steingardar som er visuelt viktige element i landskapet har prioritet. Eldre steingardar, særleg langs Nordsjøvegen som er nasjonal turistveg og Postvegen som er freda, steingardar i eller grensande til verneområde og verdifulle kulturlandskap samt geilar, ønskjer ein å prioritere. Det kan ikkje gis støtte til nye steingardar og steingardar rundt tun vil normalt heller ikkje kunna få støtte. Geilar Restaurering av geilar vil følgje same prioritering som steingardar, dersom det er mange søknader. Foto: Svein Oftedal Ferdsel/turvegar Det kan gjevast støtte til å byggje turvegar, parkeringsplassar m.v. med det som føremål å fremja ålmenta si oppleving av kulturlandskapet. Det kan også gjevast støtte til å byggje grindar og gjerdeklyvarar for å lette tilkomst og hindre ulemper for gardsdrifta. Tiltak som fører til samanhengande løyper blir prioriterte. Side 5
Presiseringar Lista ovanfor er ikkje uttømande. Andre tiltak som fell inn under føremålet i Forskrift om tilskudd til spesielle miljøtiltak i landbruket, kan og vere aktuelle. Innafor saksområda omtalte ovafor, vil kommunen prioritera fellestiltak som gjeld fleire eigedomar og større område. Tilskotsatsen vil normalt vere den som er oppført for vedkomande tema i tabellen, men kan etter vurdering aukast til inntil 100 % i særlege tilfelle. Støttenivået er rettleiande. Til særs gode prosjekt, kan det ytast eit høgare deltilskot. Prosjekt som er mindre viktige, eller som også får midlar gjennom andre kanalar, kan bli avslegne, eller få eit lågare tilskot. Tilskot vert løyvd etter kalkyle og vert utbetalt etter dokumenterte kostnader. For eigeninnsats må det førast detaljert timeliste. Prioritering og støttenivå Tiltaksgruppe Miljøtiltak Kulturlandskapstiltak Prosjekttype Rettleiande del av tildelte midlar Normalt øvre tilskotsnivå Planleggings- og tilretteleggingstiltak 50 % Reinseparkar, dammar for biologisk mangfald, 60 % 65 % fangvollar Biologisk mangfald 60 % Leplanting 30 % Kulturminne 50 % Verneverdige bygningar 40 % Ferdsel 40 % 40 % Gamal kulturmark 40 % Steingardar 40 % Side 6
Det er i Klepp kommune to hovudføremål som bør prioriterast innanfor ramma for tilskotsordningane: 1. Miljøtiltak næringsinnhald i vassdrag bør reduserast. Det er bygd ein del reinseparkar i kommunen, men det er behov for fleire. Ved prioriteringar vert det lagt vekt på kostnadseffektivitet og plassering. Plassering som favnar om store nedslagsfelt og store området med fulldyrka areal er første prioritet. Biologisk mangfald vert og prioritert i område med mykje fulldyrka areal. 2. Kulturlandskapet må takast vare på og skjøttast. Av tiltak kan ein nemne restaurering av steingardar/ gamle geilar, restaurering av verneverdige hus, eldre kulturmark, kystlynghei, turvegar og biologisk mangfald i kulturlandskapet. Dersom det skal gjevast støtte gjennom SMIL-ordninga må tiltaket ha ein minimumskostnad på kr 15.000. Saksbehandling Søknad 1. Søknad skal leverast på eige skjema (SLF-430 ) https://www.slf.dep.no/no/miljo-ogokologisk/spesielle-miljotiltak/hvordan-soke/skjema 2. Søknaden skal innehalde følgjande vedlegg: Kart over eigedomen, med innteikna plassering av tiltak Beskriving av prosjektet Spesifisert kostnadsoverslag (materialkostnader, innleigd arbeid, eige arbeid mv.) Fotodokumentasjon kan og leggjast ved, der det er naturleg. Satsar for eige arbeid/utstyr: Person i arbeid 300 kr/time Person + traktor/atv med reiskap 450 kr/time Person + gravemaskin 600 kr/time Side 7
Fristar/behandling Det er to søknadsfrister i året: 15.mars og 15. september. Søknadsfristen på våren har hovudprioritet. Søknader som kjem inn om hausten, blir prioritert etter kva midler ein har att etter vårom-gangen. Ved mange søknader/lite midlar, kan søknader bli utsett behandla inntil våren att. Søknadane blir behandla samla etter at søknadsfristen er gått ut. Frist for gjennomføring av tiltak blir normalt sett til 3 år. Fristen kan utsetjast med inntil 2 år. Dette må søkjast om særskilt. Tilskot blir ikkje innvilga til prosjekt som er påbegynt før søknad om SMIL-midler er endeleg behandla. Utbetaling/ferdigstilling Utbetaling av tilskot kan skje når prosjektet er ferdigstilt, i følgje godkjent plan, og rekneskap og miljøplan trinn 2 er lagt fram og godkjent. Synfaring skal haldast. Generelt Retningslinjene er ein del av landbruksplanen og blir politisk behandla og vedteken. Landbrukskontoret gjer enkeltvedtak i kvar søknad. Vedtaket kan påklagast etter forvaltningslova. Ved siste søknadsomgang (haust) kan fordelinga mellom ulike tiltaksgrupper fråvikast, slik at samla tilskotspott kan nyttast fullt ut. Dette gjeld dersom det ikkje er nok gode prosjekt innan eit tema, men mange gode prosjekt innan andre tema. Andre ordningar det kan vere aktuelt å søkje tilskot til/gjennom Jæren vannområde Kommunale midler Regionalt miljøprogram (søknadsfrist 1. oktober) Drenering løpande behandling til potten er tom Nærings- og miljøtilskudd i skogbruket (NMSK) løpande behandling Side 8