VOLDA KOMMUNE Utvalg: Formannskapet Møtestad: Møterom A, Volda rådhus Dato: 30.11.2009 Tid: 12:00 Merk tida! MØTEINNKALLING Medlemar som er ugilde i ei sak vert bedne om å gje melding, slik at varamedlemar kan bli kalla inn. Jf. 8, 3. ledd i forvaltningslova. Vi ber om at forfall vert meldt til servicekontoret/utvalssekretær på telefon 700 58 700. Varamedlemar får saksdokumenta førebels berre til orientering. Dei får særskilt melding når dei skal møte. B- saker er underlagt teieplikt og er unnatekne offentleg innsyn. Møtet er ope for publikum, med unnatak når b-saker vert handsama. Saksdokumenta er lagt ut til gjennomsyn på servicekontoret og på folkebiblioteket til møtet vert halde. Side 1
VOLDA KOMMUNE SAKLISTE Saksnr. Sak Sidenr. PS 145/09 Godkjenning av innkalling og sakliste PS 146/09 Godkjenning av møteprotokoll frå forrige møte PS 147/09 Årsbudsjett 2010 - Økonomiplan 2010-2013 PS 148/09 PS 149/09 Særutskrift - Melding om politisk vedtak Avfallsgebyr Oppmoding om busetjing av flyktningar i Volda kommune Side 2
PS 145/09 Godkjenning av innkalling og sakliste PS 146/09 Godkjenning av møteprotokoll frå forrige møte Side 3
VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Henrik Skovly Arkivsak nr.: 2009/1144 Arkivkode: 151 Utvalsaksnr Utval Møtedato 147/09 Formannskapet 30.11.2009 Kommunestyret ÅRSBUDSJETT 2010 - ØKONOMIPLAN 2010-2013 Administrasjonen si tilråding: 1. Skatt på inntekt og formue for 2010 skal skrivast ut i samsvar med maksimalsatsane som Stortinget vedtek. 2. Hovudmå1 og resultatmål for avdelingane blir vedtekne som det går fram av kapittel 3 i budsjettdokumentet. 3. Volda kommune si netto driftsramme i 2010 ( fordelt til drift) blir vedteken som vist i budsjettskjema 1A. 4. Volda kommune si netto driftsramme i 2011-2013 ( fordelt til drift) blir vedteken som vist i budsjettskjema 1A. 5. Netto budsjettrammer for avdelingane i 2010 blir vedteken som vist i Budsjettskjema 1B. 6. Netto budsjettrammer for avdelingane i 2011-2013 blir vedteken som vist i Budsjettskjema 1B. 7. Det vert i 2010 gjort låneopptak på kr 48.080.000. Av dette er kr 7.000.000 startlån.. 8. Investeringar i 2010 blir som vist i budsjettskjema 2B. Finansiering av investeringane blir vedteken som vist i budsjettskjema 2A. 9. Investeringar i 2011-2013 blir som vist i budsjettskjema 2B. Finansiering avinvesteringane blir vedteken som vist i budsjettskjema 2A. 10. Ubrukte løyvingar på investeringsbudsjettet for inneverande år (2009) vert overført til 2010. Side 4
11. Ubrukt løyving på prosjektet Utskifting av PCB-haldige armaturar vert overført til oppgradering av eksisterande veglysnett.. 12. Ubrukt løyving på prosjektet Fjordsyn vert overført til rehabilitering av kjøkenet på Omsorgssenteret.. Vedleggsliste: Årsbudsjett 2010/økonomiplan 2010-2013 (det grøne budsjettheftet som er sendt ut tidlegare) Innspel frå Volda kyrkjelege Fellesråd datert 17. 09.2009 Brev datert 15.10.2009 frå Anne Emblem m.fl vedkomande oppgradering i omsorgsbustaden på Lauvstad Verbaldelen frå PPT Verbaldelen frå Hamna dagsenter Verbaldelen frå Helseavdelinga Samandrag av saka: Årsbudsjett 2010/økonomiplan 2010-2013 vart presentert i formannskapet 16 november. Forvaltningsstyret og Driftsstyret kom med sine innspel 17 og 25 november. Formannskapet skal lage tilråding til årsbudsjett 2010/økonomiplan 2010-2013 30 november. Etter å ha vore på høyring i minst 14 dagar, gjer Kommunestyret det endelege vedtaket 17 desember 2009. Saksopplysningar: Administrasjonssjefen sitt grunnlag for den politiske handsaminga av årsbudsjett og økonomiplan (grønt hefte) gjekk i trykken 11 november. Her er nokre presiseringar i høve til kva som står i dokumentet.: Psykiatritilskot Psykiatritilskotet vart innlemma i rammetilskotet i 2009 (utgjer kr 6.412.000 for Volda kommune). Avdelingar med dette øyremerka tilskotet er blitt kompenserte etter rekneskapstala for 2008. I det grøne budsjettheftet er dette gjort ved å auke utgiftsramma til dei gjeldande avdelingane. Det mest riktige hadde vore å redusere inntektene til desse avdelingane. Budsjettmessig har dette ingen konsekvensar ( å auke utgiftene eller å redusere inntektene gjer den same effekten for netto budsjettramme). I det vidare administrative arbeidet med budsjettet, er denne tekniske feilen i det grøne heftet korrigert. Reset Årlege utgifter til leige av grunn (truleg ca kr. 200.000) ligg ikkje inne i framlegget til årsbudsjett og økonomiplan. Side 5
Brannbil Det er lagt inn 1.6 mill kr til kjøp av ny brannbil i 2010. Det riktige beløpet skal vere kr. 2.050.000, jfr kommunestyrevedtak våren 2009. Ubrukte løyvingar på investeringsbudsjettet Ubrukte løyvingar for 2009 vert foreslått overført til 2010 (punkt 10 i tilrådinga). Det vert i tillegg tilrådd å overføre budsjettmidlar frå 2 fullførte prosjekt (sjå punkt 11 og 12 i tilrådinga) til 2 nye prosjekt: Det er behov for å rehabilitere kjøkenet på omsorgssenteret. Materialane som er brukt er av for dårlig kvalitet. Det er behov for veglys på Lægdavegen på Rotset og Nybrotet Jarle B Krumsvik adm. sjef Utskrift av endeleg vedtak: Avdeling og stabsleiarar Rekneskapssjef Fylkesmann Revisjonen Kyrkjeleg fellesråd Klageinstans: Side 6
VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Reidunn Vadstein Arkivsak nr.: 2009/1844 Arkivkode: 231 Utvalsaksnr Utval Møtedato 148/09 Formannskapet 30.11.2009 Kommunestyret AVFALLSGEBYR - 2010 Administrasjonen si tilråding: Med heimel i lov av 13. mars 1981, nr. 6 om vern mot ureining og avfall (forureiningslova), vert avfallsgebyra for 2010 fastsette slik oppsettet nedanfor viser: 1.1 Hushaldningsgebyr pr abonnent: Eks mva Inkl mva a) Småhushald. Henting annakvar veke 140 L kr 1.550,00 kr 1.937,50 b) Standardhushald Henting kvar veke 140 L kr 1.900,00 kr 2.375,00 c) Storhushald. Henting kvar veke 240 L kr 3.385,00 kr 4.231,25 d) Standardhushald med kompostering Henting annakvar veke 140 L kr 1.400,00 kr 1.750,00 e) Samarbeid inntil 2 abonnentar, Henting annakvar veke 140L; pr abonnent kr 1.500,00 kr 1875,00 f) Samarbeid inntil 2 abonnentar, Henting kvar veke 140L; pr abonnent kr 1.700,00 kr 2.125,00 g) Samarbeid 240L eller større, Henting kvar veke inntil 140L; pr abonnent kr 1.800,00 kr 2.250,00 h) Renovasjon hytte / fritidshus kr 635,00 kr 793,75 i) Renovasjon hyblar kr 950,00 kr 1.187,50 j) Henteavtale kvar veke kr 410,00 kr 512,50 k) Henteavtale kvar 14 dag kr 255,00 kr 318,75 1.2. Pris pr kolli sekk: kr 40,00 kr 50,00 1.3 SLAM HEILÅRSBUSTAD. Eks mva Inkl mva a) Gebyr pr tank inntil 4,5 m3 heilårsbustad kr 798,00 kr 997,50 b) Gebyr for to husvære m. tank intil 7 m3 kr 1.264,00 kr 1.580,00 c) Gebyr for 3 husstandar m. tank intil 10 m3 kr 1.884,00 kr 2.355,00 d) Gebyr for årleg tøming av tank intil 4,5 m3 kr 1.595,00 kr 1993,75 e) Gebyr pr m3 over 4,5 m3 kr 360,00 kr 450,00 f) Gebyr pr m3 fellestankar > 10 m3 kr 302,00 kr 377,50 Side 7
FRITIDSBUSTAD g) Gebyr pr tank inntil 4,5 m3 kr 399,00 kr 498,75 h) Gebyr for to husvære m. tank intil 7 m3 kr 632,00 kr 790,00 i) Gebyr for 3 husstandar m. tank intil 10 m3 kr 942,00 kr 1.177,50 j) Gebyr for årleg tøming av tank intil 4,5 m3 kr 1.595,00 kr 1993,75 k) Gebyr pr m3 over 4,5 kr 360,00 kr 450,00 Slammet skal tømast annakvart år for heilårsbustad og kvart fjerde år for fritidsbustad. Vedleggsliste: Særutskrift av sak 06-08 frå representantskapen i VØR. Saksopplysningar: Volda og Ørsta Reinhaldsverk er eit interkommunalt selskap, som har fullmakt til å styre verksemda si sjølv. Vedtak om avfallsgebyr må likevel gjerast av kommunestyra, dette kan ikkje delegerast, jf forureiningslova. Saka vart handsama i møte i representantskapen i VØR den 22.10.09 sak 08-09, der tilrådinga vart samrøystes vedteke. Det er i framlegget ein reduksjon i abonnementsprisen på renovasjon småhushald og kompostering på ca 10%. Årsaka til reduksjonen er ynskje frå representantskapen om større prisdifferansiering mellom standard og småhushaldgebyr. Prisen på dei andre abonnementa er uendra frå 2009. I budsjettet for 2010 er det lagt til grunn bruk av fond hushaldningsgebyr på 2,1 mill kr. Gebyr for slam er auka med 4% frå 2009 for oppretthalde balansen i slamfondet mellom overskot det året det er ordinær innsamling (år som sluttar med partal) og underskotet oddetalsåret. Det er i budsjettet for 2010 teke med kr. 700.000 for å dekkje kostnader i 2011. Vurdering og konklusjon: Eg rår til at avfallsgebyra vert vedtekne med dei satsane representantskapen har vedteke i sak 08-09. Jarle B Krumsvik adm. sjef Utskrift av endeleg vedtak: Volda og Ørsta Reinhaldsverk IKS Ørsta kommune, Dalevegen 6, 6150 Ørsta Servidekontoret, her Lysing i Møre om utlegging til offentleg ettersyn og om gebyrsatsane, når dei er vedtekne. Side 8
VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Nina Kvalen Arkivsak nr.: 2009/1700 Arkivkode: F30 Utvalsaksnr Utval Møtedato Formannskapet 30.11.2009 Likestillings- og inkluderingsutvalet 10.12.2009 149/09 Formannskapet 30.11.2009 Kommunestyret 17.12.2009 OPPMODING OM BUSETJING AV FLYKTNINGAR I VOLDA KOMMUNE Administrasjonen si tilråding: Volda kommune kan til ei kvar tid ha busett kring 140 flyktningar, som utløyser integreringstilskot. Dette inkluderer også einslege mindreårige. Det er ein føresetnad for vedtaket at eigna bustad kan skaffast, og at den ressursmessige situasjonen i forvaltninga er tilstrekkeleg. Volda kommunestyre vedtek føringane som er gitt i saksutgreiinga. Vedleggsliste: 1. Brev frå IMDi av 21.09.09: Oppmoding om busetting av flyktningar i 2010. 2. Oppmoding om busetjing av flyktningar i Møre og Romsdal i 2010. Samandrag av saka: I brev av 21.09.09 ber Integrerings- og mangfoldsdirektoratet (IMDi) Volda kommune om å busetje 45 flyktningar i 2010, inkludert 10 einslege mindreårige (EM). Familiesameiningar kjem i tillegg. I 2004 fatta Volda kommunestyre vedtak om at det til ei kvar tid kan vere busett kring 100 flyktningar, som utløyser integreringstilskot. Per 1. januar 2010 viser prognosen at 93 flyktningar vil utløyse integreringstilskot. Innafor gjeldande vedtak er det rom for å busetje kring sju flyktningar i 2010. For å svare på oppmodinga frå IMDi må kommunestyret ta stilling til ei eventuell utvida ramme for busetjing av flyktningar. Saksopplysningar: Side 9
Auka nasjonalt busetjingsbehov: Nasjonalt utval for busetjing av flyktningar, som er samansett av fire representantar frå kommunal sektor (KS) og fem representantar frå staten ved Arbeids- og inkluderingsdepartementet (AID), har sett busetjingsmålet for 2010 til å vere på over 10.000 flyktningar. 1.600 av desse er EM under 18 år. Talet inkluderer overføringsflyktningar (OFF), som kjem direkte frå flyktningleire i transittland, og dei som bur i asylmottak. Dette er første gong ein har sett eit så høgt busetjingsbehov, som òg kan synast å vere vedvarande. Grunna auka busetjingsbehov vert kommunane oppmoda om å ta i mot fleire flyktningar enn tidlegare år. Dei fleste som skal busetjast kjem frå Eritrea, Afghanistan, dei palestinske områda og Somalia. Over halvparten er einslege. Dei aller fleste unge menn. IMDi har oppmoda kommunane i Møre og Romsdal om å busetje 565 flyktningar i 2010, inkludert 80 EM (sjå vedlegg 2). 45 av desse ønskjer IMDi at Volda kommune er positive til å ta i mot. Busetjing av flyktningar i Volda kommune Kvart år sidan 1987 har Volda kommune busett overføringsflyktningar og flyktningar som har bak seg ei tid i asylmottak. Gjennom 22 år med busetjings- og integreringsarbeid kan ein for lengst konkludere med at oppgåva er løpande og permanent for kommunen, og at det har blitt opparbeidd høg fleirkulturell kompetanse blant dei tilsette i organisasjonen. At oppgåva er løpande og permanent kjem også fram av det fleirårlege gjeldande kommunestyrevedtaket 0091/04: Kommunestyret går inn for at det er busett kring 100 flyktningar som utløyser integreringstilskot, til ei kvar tid i Volda kommune. Det er ein føresetnad at eigna husvære kan skaffast, og at den ressursmessige situasjonen ved innvandrarkontoret og i den øvrige forvaltninga er tilstrekkeleg. Gjennom dei siste 16 åra har det blitt busett 386 flyktningar i Volda kommune. Det er eit snitt på 24 kvart år. I inneverande femårs integreringstilskotsperiode 2005-2009 er det busett i snitt 26 flyktningar kvart år. I tabellane under kjem det fram korleis busetjinga fordeler seg kvart av åra i perioden 1994-2009. Tabell 1 viser busette flyktningar i Volda kommune i perioden 1994-2009. Tabell 2 viser mål og resultat i Volda kommune sitt busetjingsarbeid i gjeldande integreringstilskotsperiode 2005-2009, samt oversikt over kven som kom som overføringsflyktning (OFF), frå asylmottak (MOT), på familiesameining (FAM) og som einsleg mindreårig (EM) flyktning. Tabell 1: Busette flyktningar 1994-2009 ÅR Busett per år 2009 (per 19.1109) 34 2008 31 2007 27 2006 26 2005 14 2004 13 2003 28 2002 15 2001 36 2000 22 1999 30 1998 32 1997 18 1996 10 1995 9 1994 41 Totalt i perioden 1994-2009 386 Tabell 2: Mål og resultat i busetjingsarbeidet i gjeldande integreringstilskotsperiode 2005-2009 År Mål Resultat 2009 35 34 3 OFF 25 MOT 6 FAM 2008 30 31 9 OFF 14 MOT 6 FAM 2 EM 2007 25 27 17 OFF 9 MOT 1 FAM 2006 25 26 15 OFF 11 MOT 2005 15 14 14 MOT Totalt 130 132 44 OFF 73 MOT 13 FAM 2 EM Side 10
Tabell 2 viser at det har blitt busett 132 flyktningar i Volda kommune dei siste fem åra, som har utløyst integreringstilskot. Altså eit snitt på 26 kvart år. Dette inkluderer 44 overføringsflyktningar (OFF), 73 frå asylmottak (MOT), 13 familiesameiningar (FAM) og to einslege mindreårige (EM) flyktningar. Personar omfatta av integreringstilskotsordninga flyttar stundom frå kommunen, men i mindre grad enn kva ein har sett tidlegare år. Fleire ytrar at dei trivst i Volda og vel å bli verande. Prognosen ved utgangen av 2009 syner at kommunen vil motta integreringstilskot for om lag 104 personar. Frå 1. januar 2010 kan det sjå ut som om 93 personar vil vere omfatta av integreringstilskotsordninga. Innafor gjeldande busetjingsvedtak vil det difor vere rom for å ta i mot kring sju flyktningar i 2010. For å svare på oppmodinga frå IMDi om å busetje 45 flyktningar i 2010, må kommunestyret ta stilling til ei eventuell utvida ramme for busetjing av flyktningar. Familiesameiningar: IMDi ber kommunen ikkje inkludere familiesameiningar i busetjingsvedtaket. Som det kjem fram av tabell 2 er 13 personar familiesameint med herbuande flyktning dei siste fem åra. Alle har utløyst integreringstilskot. Dersom det vert søkt familiesameining før herbuande flyktning har budd i Noreg i fem år, vert det utløyst integreringstilskot for dei familiesameinte i tre år. Utløyser den familiesameinte integreringstilskot er vedkomande i målgruppa med rett og plikt til introduksjonsprogram. Som hovudregel vert det stilt underhaldskrav ved familieinnvandring. Per 12.10.09 er inntektskravet på kr. 217.600 i året før skatt. Sidan introduksjonsstønaden på årsbasis utgjer kr. 145.762 for deltakarar i introduksjonsprogram, er det vanskeleg for nykomne flyktningar å få innvilga familiesameining før dei har inntektsgjevande arbeid. Busetjing av einslege mindreårige: Einslege mindreårige (EM) er definert som asylsøkjarar og flyktningar under 18 år utan foreldre eller andre med foreldreansvar i Noreg. IMDi har som mål at EM skal busetjast så raskt som mogeleg, og seinast tre månader etter at det er fatta vedtak om opphaldsløyve. I 2010 treng 1.600 EM ei kommune å bu i. Sju av ti kjem frå Afghanistan. Dei andre i hovudsak frå Somalia, Irak og Eritrea. Ni av ti er gutar. Sju av ti er gutar mellom 15-18 år. Åtte av ti er mellom 15-18 år. Bufetat ar ansvarleg for busetjing av EM under 15 år, medan IMDi oppmodar kommunane om plassane. I 2009 mottek Volda kommune tilskot for tre EM, som vert nytta til direkte oppfølging av dei mindreårige. To av desse har blitt 18 år. IMDi ønskjer at Volda kommune skal busetje 10 einslege mindreårige flyktningar i 2010, av dei totalt 45 flyktningane kommunen er oppmodinga om å ta i mot for busetjing. Alle barn og unge har ulike behov for omsorg og oppfølging. EM er i utgangspunktet som alle andre barn og unge, men manglar omsorgspersonar og har bak seg ein traumatisk flukt, tap, sorg og sakn av familie og vener. Skal ein busette EM er det difor naudsynt å ha eit tett og godt omsorgsapparat og system for oppfølging, som kan gi trygge rammer og eit forsvarleg omsorgs- og tenestetilbod til dei mindreårige flyktningane. Aktuelle bu- og omsorgsløysingar kan vere bufellesskap eller hybel med tilsyn, fosterheim eller barneverninstitusjon. Fagleiar ved innvandrarkontoret i Volda besøkte nyleg Grimstad kommune for å sjå nærare på deira erfaringar og arbeidsmetodar kring EM. Grimstad har gjennom fleire år busett EM, vert sett på som ei føregangskommune i dette arbeidet. Det nyoppretta asylmottaket for EM i Grimstad, som LINK AS er driftsoperatør for, vart også besøkt. Grimstad kommune har gode erfaringar med å nytte bu- og omsorgsløysingar som bufellesskap og hyblar med tett oppfølging og tilsyn. Dette er også dei EM vande med frå opphaldet bak seg i asylmottak. Side 11
Ansvaret for EM-arbeidet i Grimstad ligg til flyktningtenesta, som samarbeidar med tenesteapparatet slik ein gjer i det øvrige arbeidet med busetjing og integrering av flyktningar. Dette vil Volda kommune ha som rettesnor i det vidare EM-arbeidet. Innvandrarkontoret vil ta ansvar for å utarbeide retningsliner for korleis EM-arbeidet skal organiserast og gjennomførast, i nært samarbeid med tverrfagleg gruppe for barn og unge. Bustader til nykomne flyktningar: Tilgang på bustader er ofte flaskehalsen i arbeidet med busetjing av flyktningar. Volda kommune er etter måten godt rusta med 80 kommunale utleigebustadene til rådvelde. I dag bur det flyktningar i om lag halvparten av desse. 25 av bustadene er særskild kjøpt/bygd til busetjing av flyktningar. Dei er lokalisert i Nybråtet, Smiebakken og Midtun. Kommunen leiger to bustader av private huseigarar, for vidareutleige til flyktningar. Fleire flyktningar leiger bustad av privat huseigarar, og nokre har kjøpt eller bygd seg eige hus i Volda. I dag er eit av buområda med 32 kommunale utleigebustader svært lite eigna til busetjing av flyktningar. Her bur mange vanskelegstilte familiar og rusmisbrukarar i same nabolag, og ein får ofte klagar på uro og utryggleik. Situasjonen er svært alvorleg og det er ikkje tilrådd å busetje flyktningar i området før situasjonen vert endra. IMDi peikar på at mange einslege skal busetjast. No tilbyr Husbanken 40 % tilskot til kjøp/bygging av bustader til EM, og 20 % tilskot for andre flyktningar. Gjennom tilskot og husleige vil bustadene vere så godt som sjølvfinansierande. I budsjettet for 2010 er det gjort framlegg om å setje av kr. 12 mill. til lånefinansiering av bustader til busetjing av flyktningar. Saman med tilskot frå Husbanken vil dette gi rom for investering i om lag åtte nye utleigebustader til flyktningar. For kommunale utleigebustader vert det inngått husleigeavtalar med ei butid på tre år. Etter tre år er intensjonane at leigetakaren skal prøve å finne anna bustad på den private marknaden. For nykomne flyktningar tek det ofte meir enn tre år å kome i posisjon til å skaffe anna eigna bustad. Fleire vert difor buande i kommunale bustader i mange år. Av Husbanken er flyktningar definert som vanskelegstilte på bustadmarknaden, og kommunen har eit særleg ansvar for å leggje til rette for desse. Som første prioritet må kommunen nytte ledige kommunale utleigebustader til busetjing av nykomne flyktningar. Dersom høvelege kommunale bustader ikkje kan skaffast, må kommunen leige private bustader for vidareutleige til flyktningar. Arbeidet med å skaffe bustader kan i periodar avgrense busetjinga. Både kommunale og private bustader som nykomne flyktningar vert busett i, utløyser bustønad frå Husbanken. Bustader til flyktningar er også ein del av bustadsosial handlingsplan, som no er under revidering i kommunen. Barnehagetilbod: Det er særleg viktig for flyktningbarn å gå i barnehage, for å få god språktrening før skulestart og sosial kontakt med norske barn og vaksne. Ved busetjing av familiar med barn i barnehagealder vert det søkt barnehageplass på ordinært vis. I dag har alle barn av nykomne flyktningar tilbod om barnehageplass, men ikkje alle har plass i ein sentrumsbarnehage. Transport til barnehagen har skapt vanskar for nokre barnefamiliar. I følgje barnehagesjefen vil det vere rom for at nykomne flyktningbarn får tilbod om barnehageplass i sentrum frå hausten 2010, grunna utbygging av fleire sentrumsnære barnehageplassar i kommunen. Grunnskuleopplæring for barn og SFO: Skuleavdelinga har oppretta ei innføringsklasse for nykomne grunnskulebarn, lokalisert til Vikebygda skule. Elevane får intensiv norskopplæring og innføring i det norske samfunnet. Etter ei stund hospiterer dei i klasser med jamaldringar, og dei får delta i varierte aktivitetar og dra på turar i lag med jamaldringar. Innføringsklassen er bemanna med to kontaktlærarar (160 % stilling) med høg kompetanse innafor minoritetsspråkleg undervisning, samt Side 12
assistentar med minoritetsbakgrunn. Kontaktlærarane er i tett dialog med føresette til barna. Det er ofte utskiftingar i gruppa. Nokre av elevane har vore med sidan oppstarten i februar i år, medan dei fire siste byrja no i november. Per 17.11.09 går 21 elevar i innføringsklassen. Fire er familiesameinte med herbuande flyktningar og resten asylsøkjarar. I følgje skulesjefen er det kapasitet til å ha kring 20 elevar i klassen til ei kvar tid. Ved auka behov må ein finne alternative måtar å organisere tilbodet på. Utfordringar er knytt til manglande romkapasitet og sprengde sentrumsskular, samt knappe ressursar til å gi eit godt nok undervisningstilbod til barn med mangelfull skulebakgrunn og norskkunnskapar. Ved busetjing av fleire minoritetsspråklege grunnskulebarn, må avdelinga tilførast økonomiske ressursar. I praksis er det vanskeleg å styre alderen på barna som kjem til Volda, og i kva for ein skulekrins ein kan skaffe høveleg bustad. Dei siste åra har det kome fleire familiesameiningar til herbuande flyktningar, derav grunnskulebarn. Ved familiesameiningar er det herbuande flyktning som er ansvarleg for å skaffe eigna bustad for seg og familien. Ved førespurnad frå IMDi eller asylmottak om busetjing av flyktningfamiliar med grunnskulebarn, vert det alltid avklart kva kapasitet ein har i aktuell skulekrins der ein kan skaffe høveleg bustad. Volda kommune bør vere særleg positive til å busetje flyktningfamiliar med grunnskulebarn frå asylmottaket i Volda. Her er det allereie etablert god kjennskap til voldaskulen og voldasamfunnet for føresette og barn, samt eit godt heim/skule samarbeid. Aktuelle flyktningbarn har tilbod om plass i SFO, men ikkje alle vel å nytte tilbodet. For nokre har dette med økonomiske prioriteringar å gjere. I kvart einskild tilfelle vert det saman med foreldra nøye vurdert korleis ein kan løyse oppgåva med å gi barna eit godt integreringsog kvalifiseringstilbod på dagtid, når foreldra deltek i introduksjonsprogram. SFO er særleg viktig med tanke på å få leksehjelp, der dette er ein del av tilbodet til barna. Norskopplæring for vaksne: Frå 1. september 2005 vart det lovfesta rett og plikt til opplæring i norsk og samfunnskunnskap for nykomne innvandrarar (introduksjonslova). Opplæringa er eit kommunalt ansvar som ligg til skulesjefen. For ei fire års periode, frå 1. august 2006, er opplæringa lagt til Ressurssenteret i Hareid. Per i dag deltek 31 innvandrarar frå Volda i opplæringa, fordelt på fem grupper. 28 av desse er flyktningar. I tillegg har mellom 60-70 asylsøkjarar frå Volda mottak, opplæring i seks ulike grupper. For deltakarar i introduksjonsprogram har ressurssenteret ansvar for opplæring 30 timar per veke, 47 veker i året. Ressurssenteret er også ansvarleg for språkpraksis i lokale bedrifter, som del av den praktiske norskopplæringa. Introduksjonsprogram: Introduksjonsprogram for nykomne innvandrarar vart lovfesta frå 1. september 2004 (introduksjonslova). Introduksjonsprogrammet er eit kommunalt ansvar, som ligg til fagleiar ved innvandrarkontoret. Volda kommune har praktisert intensjonane i lova frå januar 2001, og har etablert eit godt integrerings- og kvalifiseringstilbod og utvikla høg kompetanse på feltet. Lova gir nykomne innvandrarar mellom 18 og 55 år med behov for grunnleggjande kvalifisering, rett og plikt til deltaking i introduksjonsprogram. Målgruppe er avgrensa til nykomne flyktningar, personar med opphald på humanitært grunnlag eller kollektivt vern, og familiesameinte til desse. Deltaking i programmet utløyser rett til introduksjonsstønad. Stønaden utbetalast etterskotsvis på bakgrunn av innlevert timeliste, via lønssystemet til kommunen. Stortinget har fastsett stønaden til 2G på årsbasis, som pr. 1. mai 2009 utgjer kr. 145.762 (kr. 97.174 for deltakarar under 25 år). Stønaden er skattepliktig. Ved busetjing av 45 flyktningar i 2010 forventar ein deltaking på kring 40 årsverk i introduksjonsprogrammet, noko som utgjer om lag kr. 5,3 mill. i utbetaling av introduksjonsstønad. Side 13
Introduksjonsprogrammet er heildags- og heilårleg, og følgjer reglane i arbeidslivet med omsyn til fråver, ferier m.v. Programmet kan vare i inntil to år, men i særskilde høve utvidast til tre. Med grunnlag i kartlegging av opplæringsbehov vert det utarbeidd ein individuell plan i samarbeid mellom deltakar og programrådgjevar. Kvalifiseringstiltak er norskopplæring og samfunnskunnskap, språkpraksis, godkjenning av utdanning, realkompetansevurdering, delfag grunnskule/vidaregåande skule, arbeidspraksis, AMO-kurs, etablerarkurs, samt helse-, familie- og nettverksfremjande tiltak. Flyktningguide og deltaking i lag og organisasjonar gir nykomne flyktningar tilgang til sosiale miljø og nettverk, som er særleg viktig for å kunne bli inkludert i lokalmiljø. Fleire går på grunnskuleopplæring for vaksne, for å kvalifisere seg til vidaregåande skulegang. Tiltak i regi av NAV som arbeidspraksis, AMO-kurs m.v. utløyser individstønad, som overførast kommunen for deltakarar i introduksjonsprogram. I samband med prosjektet Fleirkulturell barndom i Ørsta og Volda i 2005, vart det sertifisert fleire ICDP-rettleiarar (International Child Development Programme) i kommunen, og det vert kvart år gjennomført foreldrerettleiingsprogram for nykomne flyktningforeldre i Volda. I år som i fjor, vert det også gjennomført kosthaldskurs og eit lavterskel treningstilbod for nykomne innvandrarkvinner, i samarbeid med helseavdelinga og Volda sanitetslag. Hovudmålet for Volda kommune sitt kvalifiseringsarbeid er å sikre nykomne innvandrar grunnleggjande kvalifisering i samsvar med introduksjonslova. Resultatmålet er sett til at 70% av deltakarane som avsluttar sine program skal ha overgang til ordinær utdanning eller arbeid. Tabell 3 viser resultat for Volda kommune sitt introduksjonsprogram dei tre siste åra, i perioden 2007-2009. Tabell 3: Resultat i Volda kommune sitt introduksjonsprogram i perioden 2007-2009 2009 2008 2007 Resultat i introduksjonsprogrammet (per 19.11.09) Tal deltakarar 39 30 31 Avslutta program 11 11 20 Deltok mindre enn to år 10 7 16 Slutta grunna flytting 0 0 3 Flytta etter fullført program 0 2 1 Stans av programmet grunna høgt fråver 0 0 6 Overgang til tiltak gjennom NAV 0 2 3 Overgang til ordinært arbeid eller utdanning 11 (3+8) 100 % 7 (2+5) 77% 14 (7+7) 70% Situasjonen ved innvandrarkontoret: Innvandrarkontoret arbeidar med busetjing, integrering og kvalifisering av flyktningar og forvaltning av lovpålagde oppgåver etter introduksjonslova knytt til deltaking i introduksjonsprogrammet. Dette inneber å fatte vedtak, registrere i Nasjonalt introduksjonsregister (NIR), kartlegge, utarbeide individuell plan, tett individuell oppfølging, tilrettelegging av aktivitetar og tiltak, introduksjonsstønad, sikre progresjon, kontinuitet og tiltakskjeding. Andre oppgåver er m.a. innkrevjing av statlege tilskot, tolketeneste, flyktningguide, koordinering, oppfølging, informasjon og rådgjeving til flyktningar og innvandrarar som ikkje deltek i program, samt overfor samarbeidspartnarar, studentar og andre innbyggjarar. Arbeidet krev sektorovergripande og tverrfagleg innsats og samarbeid. Arbeidet er krevjande og det er høgt arbeidspress og stor slitasje på dei tilsette. Arbeidsmengda og kompleksiteten på feltet har auka merkbart. Det er fleire nye lovpålagde Side 14
oppgåver, og meir komplekse saker å følgje opp over tid. Ein har fleire ressurskrevjande brukarar, som treng tett individuell oppfølging og koordinering av tverrfagleg innsats. Ein har ikkje tilstrekkeleg kapasitet til å yte tilfredsstillande tenester, og gi tett og god oppfølging av brukarane. Fagleiar får stadig fleire administrative oppgåver og mindre tid til brukarretta arbeid. M.a. har mottaksetableringa ført til auka oppgåver som sakshandsaming, koordinering, rettleiing og utviding av tolketenesta. Det er vanskeleg å få tida til å strekke til, m.a. for å lage søknader på særskilde tilskot, som kan gi auka inntekter. Innvandrarkontoret har per i dag meir enn 130 aktive brukarar både vaksne, barn og ungdom, derav 39 deltakarar i program. Til dette har ein 2,8 årsverk. Samanliknbare kommunar som tek i mot tilsvarande tal flyktningar har 5-8 årsverk, som Molde og Moss. Frå 2010 har Ulstein 2,2 årsverk til arbeidet med busetjing og integrering av 67 flyktningar. Molde har valt å leggje seg på IMDi si anbefaling om å ha ein programrådgjevar (eitt årsverk) på 20 deltakarar i introduksjonsprogram. I tillegg har dei miljøarbeidarar som utfører arbeidet med busetjing, etablering, oppfølging i bustad og fritid. Til arbeidet med EM har dei eigne miljøterapeutar. Ved busetjing av 45 flyktningar i Volda i 2010, inkludert 10 EM, må talet på årsverk i tenesta aukast med fire årsverk for å kome i same personellmessige arbeidssituasjon som Molde kommune. Situasjonen i den øvrige forvaltninga: I byrjinga av oktober handsama kommunestyret sak/uttale knytt til utviding av kapasiteten ved asylmottaket i Volda. Som del av saksførebuinga låg til grunn ei samla uttale frå avdelingane i kommunen, som vart sendt UDI i samband med deira tilsyn på mottaket i september. Her peikar helseavdelinga på sprengt kapasitet ved legesenteret og i 2. linetenesta. Skuleavdelinga har sprengt kapasitet på sentrumsskulane, og knappe ressursar til å gi eit godt nok undervisningstilbod til barn med mangelfull skulebakgrunn og norskkunnskapar. Barnevernavdelinga har auka saksmengd og sprengt kapasitet, og må tilførast ressursar for å kunne gi lovpålagde tilbod til dei som treng det. I tillegg er ein kjend med kapasitetsproblem i andre avdelingar, m.a. i NAV. Auka busetjing vil føre til auka statlege overføringar. Dersom kommunestyret går inn for auka busetjing i samsvar med oppmodinga frå IMDi, må auka inntekter gå til å styrke dei kommunale avdelingane som har meirarbeid og meirutgifter som følgje av auka busetjing. Avdelingane må også sjå på alternative måtar å organisere tenestetilboda på, som kan betre situasjonen. Etter eitt år som vertskommune for asylmottak må avdelingane vurdere om det kan vere stordriftsfordelar knytt til samordning av ulike tenestetilbod. Skuleavdelinga viser til at dei har oppretta ei innføringsklasse som følgje av mottaksetableringa. I dag går det også nykomne flyktningbarn i klassen. Kan tilsvarande gjerast i andre avdelingar? Vil det t.d. vere ein effekt av å samordne 1. gongs helseundersøking av helsesøster og lege på helsestasjonen for nykomne asylsøkjarar, flyktningar, utanlandske studentar og andre innvandrarar? Om dette er mogeleg vil ein truleg kunne avlaste legesenteret til kapasiteten der vert betra. Helseavdelinga har foreslått at helsesøster og den kommunale tenesta for psykisk helse kan bidra med avlasting knytt til oppfølging av personar med psykiske traume, men at dei då må ha auka ressursar og etablere ein modell for samarbeid med 2. linetenesta og mottaket. Truleg vil også ei forbetring av informasjon til brukarane og kvalitetssikring av rutinar i arbeidet med nykomne asylsøkjarar, flyktningar og innvandrarar på mottaket og dei ulike avdelingane, bidra til at oppgåvene kjennast meir overkommelege i ein hektisk kvardag. Økonomiske konsekvensar: Etter busetjing tel flyktningane med i folketalet som dannar grunnlag for økonomiske overføringar til kommunen. I tillegg mottek kommunen ulike typar tilskot for busetjing av flyktningar. Staten har auka sine satsar for integreringstilskot og tilskot til opplæring i norsk Side 15
og samfunnskunnskap, samt betra Husbanken sine stønadsordningar for å sikre finansieringa av busetjings-, integrerings- og kvalifiseringsarbeidet. Jf. IMDi Rundskriv 09/09 skal integreringstilskotet, saman med tilskotet til norskopplæring, finansiere kommunen sine utgifter til introduksjonsordninga, innvandrarkontor-, tolke-, sosialkontor-, barnevern-, barnehage-, helse-, bustad- og bustadadministrasjonstenester, sysselsetjingstiltak, yrkeskvalifisering, arbeidstrening, kultur- og ungdomstiltak. Tilskotet er ikkje øyremerka og vert i Volda kommune sett på som ein del av kommunen sine statlege rammeoverføringar. Dei kommunale avdelingane må i sine budsjett- og økonomiplanforslag inkludere tenester overfor denne målgruppa, som for øvrige innbyggjarar. I statsbudsjettet for 2010 er følgjande satsar foreslått for dei særskilde tilskota: Integreringstilskot kr. 574.300 (554.300 per barn), fordelt over fem år. Tilskot til norsk- og morsmålsopplæring i grunnskulen kr. 10.200,- per år, for barn i grunnskulealder i integreringstilskotsperioden. Tilskot til norskopplæring for vaksne: Grunntilskot på kr. 395.000 (2009-sats) og kr. 107.400 (2010-sats) per person, fordelt over tre år (tidlegare fem år). Eingongstilskot for busetjing av personar over 60 år kr. 130.500 (2009-sats). Eingongstilskot for busetjing av personar med kjende funksjonshemmingar/ åtferdsvanskar kr. 150.900 (eingongstilskot), ev. inntil kr. 754.200 per år i inntil 5 år. Ekstratilskot for busetjing av einslege mindreårige kr. 119.556 per person per år t.o.m. det året den mindreårige fyller 20 år (+ Ev. ekstra EM-tilskot på kr. 100.000 dersom det vert vidareført frå 2009). Refusjon frå Bufetat på barnevernutgifter over kr. 14.180 per mnd. for EM under omsorg. I 2010 er det frå samordnings- og utviklingsstaben budsjettert med kr. 12,4 mill. i integreringstilskot for 100 personar. I tillegg kjem alle dei andre tilskotsordningane. Ved å imøtekome IMDi si oppmoding om å busetje 45 flyktningar neste år, vil kommunen motta integreringstilskot for om lag 140 personar, som vil utgjere om lag 18 mill. i 2010, dvs. ei auka inntekt på 5,6 mill. Dersom 10 av desse er EM vert det i tillegg utløyst mellom 1,2-2,2 mill. i EM-tilskot (sjå over om Ev. ekstra EM-tilskot ). Samla auka statlege tilskot vil då utgjere mellom kr. 6,8-7,8 mill. Til- og fråflyttingar kan gi variasjon i talmaterialet. Som nemnd vert det også utløyst og søkt på andre særskilde tilskot der dette er mogeleg. I følgje retningsliner for tilskota, jf. IMDi rundskriv 09/09, kan AID, IMDi og Riksrevisjonen føre tilsyn med at midlane vert nytta etter føresetnadene. I tråd med retningslinene skal auka inntekter nyttast til styrking av kommunale avdelingar som har meirutgifter og meirarbeid som følgje av auka busetjing. Den 17.11.09 drøfta administrasjonssjefen saka om auka busetjing i 2010 med følgjande leiarar; ass.adm.sjef, skulesjefen, barnehagesjefen, barnevernleiar, NAV-leiar og helseleiar, samt fagleiar ved innvandrarkontoret. Det var semje om at ein bør imøtekome IMDi si oppmoding om auka busetjing, under føresetnad av at avdelingane vert styrka ressursmessig slik: Samordnings- og utviklingsstaben, seksjon innvandrarar: Auka ramme på 1,6 mill. for auka utgifter til introduksjonsstønad, frå 3,7 til 5,3 mill. 1,2 årsverk som programrådgjevar/miljøarbeidar til auka busetjings- og integreringsarbeid, kr. 540.000. Auka ramme på kr. 50.000 til gjennomføring av ICDP for nykomne flyktningforeldre 2 årsverk til bu- og omsorgstilbod for einslege mindreårige flyktningar, kr. 900.000. Auka ramme med kr. 200.000 til arbeidet med einslege mindreårige flyktningar. Side 16
Barnevernavdelinga: 1 årsverk til miljøarbeidar/-terapeut for auka arbeid med busetjing av einslege mindreårige flyktningar og andre flyktningbarn, kr. 450.000. Auka ramme på kr. 300.000 til arbeidet med mindreårige flyktningbarn. NAV: 0,5 årsverk knytt til meirarbeid ved auka busetjing av flyktningar, kr. 225.000. Auka ramme på 1 mill. til etablering og utbetaling av sosialhjelp for einslege mindreårige flyktningar og andre flyktningar som ikkje deltek i introduksjonsprogram. Tenesta for psykisk helse: 0,5 årsverk til oppfølging av psykisk helse for nykomne flyktningar, kr. 225.000. Helseavdelinga: 0,5 årsverk knytt til meirarbeid ved auka busetjing av flyktningar, kr. 225.000. Skuleavdelinga: Auka ramme på kr. 600.000 til styrking av opplæringa for nykomne flyktningbarn og unge i grunnskuleopplæringa. Barnehageavdelinga: Auka ramme på kr. 200.000 til styrking av barnehagetilbodet for nykomne flyktningbarn. Eigedomsavdelinga: Auka ramme på kr. 100.000 til styrking av driftsbudsjettet til kommunale utleigebustader. Sum auka inntekter: Sum auka utgifter: Differanse/rest: kr. 6,8-7,8 mill. kr. 6,6 mill. kr. 0,2 1,2 mill. Konklusjon: Prognosen viser at minst 10.000 flyktningar skal busetjast i 2010. Det høge busetjingsbehovet kan òg kan synast å vere vedvarande. Ventetida i mottak er lang for mange med dei uheldige konsekvensane dette inneber. Målet er at flyktningane skal busetjast innan seks månader etter vedtak om opphaldsløyve. For dei EM er målet tre månader. IMDi oppmodar kommunane om å vere positiv til auka busetjing. Dersom kvar kommune tek sin del, vil ventetida for dei som sit i mottak reduserast. Volda kommune har busett flyktningar sidan 1987. Gjennom 22 år med busetjings- og integreringsarbeid kan ein for lengst konkludere med at oppgåva er løpande og permanent for kommunen. Som følgje av dette har ein opparbeidd høg fleirkulturell kompetanse blant dei tilsette i organisasjonen, noko ein m.a. fekk nytte av i prosessen med etableringa av asylmottak i kommunen. Som vertskommune for asylmottak bør Volda kommune vere positiv til å leggje til rette for busetjing av flyktningar m.a. frå Volda mottak, som allereie har bak seg ei tid i voldasamfunnet. Volda kommune har arbeidd etter intensjonane i introduksjonslova sidan 2001, og har høg kompetanse på feltet. Resultat i kvalifiseringsarbeidet for 2009 viser 100 % måloppnåing. Side 17
Det vert utført mykje god kommunal tenesteyting overfor nykomne asylsøkjarar, flyktningar og innvandrarar. Hovudutfordringa ligg i knappe personellmessige ressursar, og økonomiske midlar til å yte gode nok tilbod. Auka overføringar til avdelingane vil betre ressurssituasjonen og gi rom for å gjere eit enda betre busetjings-, integrerings- og kvalifiseringsarbeid dei første åra etter busetjing. Dette vil også bidra til å redusere samfunnsmessig meirkostnader i ettertid. Ved å imøtekome IMDi si oppmoding om busetjing av 45 flyktningar, inklusiv 10 einslege mindreårige i 2010, må kommunen auke ramma for busetjing av flyktningar. Ei auka ramme vil vere framtidsretta når ein ser på det høge vedvarande busetjingsbehovet IMDi peikar på i si oppmoding til kommunen. Administrasjonssjefen finn å kunne tilrå ei framtidig ramme på busetjing av kring 140 flyktningar til ei kvar tid i Volda kommune, som utløyser integreringstilskot. Det er ein føresetnad at ressurssituasjonen i avdelingane vert betra, i samsvar med tilrådinga i saksutgreiinga. Jarle B Krumsvik adm. sjef Utskrift av endeleg vedtak: IMDi Midt-Norge, 7005 Trondheim Helseavdelinga, her. Tenesta for psykisk helse, her. NAV Volda, her. Skuleavdelinga, her. Barnehageavdelinga, her. Eigedomsavdelinga, her. Innvandrarkontoret, her. Side 18