Ord som skildrar eit verb. Adverbet seier noko om korleis handlinga er.

Grammatisk ordliste Omgrep Forklaring Eksempel Adjektiv Adverb Akkusativ Analyse Ord som skildrar eit substantiv form, farge, eigenskapar osv. Ord som skildrar eit verb. Adverbet seier noko om korleis handlinga er. Akkusativ er ein kasus som brukast ved direkte objekt og ved somme preposisjonar. På norsk blir kasus berre brukt ved pronomen (eg meg osv.), men på tysk gjeld det òg substantiv (artiklar) og adjektiv. Kvart setningsledd i ei setning har si oppgåve. Du analyserer setninga for å finne dei ulike ledda. Das Haus ist groβ. (Huset er stort.) Er fährt schnell. (Han køyrer fort.) Sie isst einen Apfel. (Ho et eit eple.) Sie geht durch den Garten. (Ho går gjennom hagen.) Ich liebe dich. (Eg elskar deg.) Døme: S V DO Sie hat einen Hund. Artikkel Viser kjønn, tal og kasus ved substantiv. Vi har ubunden og bunden artikkel. ein Mann der Mann (ein mann mannen) eine Sonne - die Sonne (ei sol sola) ein Kind das Kind (eit barn - barnet) die Menschen (menneska) Dativ Dativ er ein kasus som blir brukt ved indirekte objekt og ved somme preposisjonar. Ich schicke dir einen Brief. (Eg sender deg eit brev.) Kommst du mit mir? (Blir du med meg?) Direkte objekt (DO) Dette leddet finn du ved å spørre: kven/kva + verbal + subjekt? Svaret du får, er direkte objekt og skal stå i Sie hat einen Hund. (Ho har ein hund). Kva har ho? Ein hund = DO

Eigedomsord Fellesnamn akkusativ. Ord som fortel kven som eig eller har noko. Namn på gjenstandar, omgrep og anna som ikkje er særnamn. På tysk bir desse skrivne med stor forbokstav. Meine Katze ist schwarz. (Katten min er svart.) Auto (bil), Mädchen (jente), Hund (hund) Femininum (f) Hokjønn eine Sonne die Sonne (ei sol sola) Genitiv Grunntal Heilsetning Hjelpeverb Hovudverb Høflegheitsform Imperativ Genitiv er ein kasus som viser eigeform. T.d. mannens bil. Det er den som eig noko som står i genitiv. Ei setning som inneheld minst subjekt og verbal. Eit hjelpeverb står ofte saman med eit hovudverb i infinitiv. Det er hovudverbet som fortel kva som skjer. Eit hovudverb fortel kva som er/blir, kva noen gjer eller kva som hender. Personleg pronomen som ein brukar når ein vil uttrykkje høflegheit, t.d. når ein snakkar med vaksne og ukjende personar. Blir alltid skrive med stor forbokstav. På tysk blir den brukt mykje oftare enn på norsk. Verbform som befaler eller oppfordrar sterkt. Hugs utropstegn! Das Auto des Mannes (mannens bil) 1 eins 2 zwei 3 drei Ich lerne Deutsch. (Eg lærer tysk.) Ich will tanzen. (Eg vil danse.) Ich tanze. (Eg dansar.) Ich will tanzen. (Eg vil danse.) Entschuldigung Sie bitte, können Sie mir helfen? (Unnskyld, kan De hjelpe meg?) Wie geht es Ihnen? (Korleis har De det?) Steh auf! (Stå opp!) Geh nach Hause! (Gå heim!)

Infinitiv Kasus Kjønn Den verbforma ein kan setje infinitivsmerket framfor og som er oppslagsforma i ordboka. Infinitivsmerket å heiter zu på tysk. Bunden og ubunden artikkel får ulik form etter kva for ledd dei er i setninga. Det betyr at orda står i ulike kasus. Vi brukar lite kasus i norsk, men i tysk blir det mykje brukt. Det finst fire kasus: nominativ (subjektsform), akkusativ (objektsform), genitiv (eigeform) og dativ (indirekte objektsform). Kasus gjeld òg adjektiv og pronomen. Substantiv, adjektiv, artiklar, eigedomsord og pronomen blir bøygd etter kjønn: hankjønn (maskulinum), hokjønn (femininum) eller inkjekjønn (nøytrum). zu fahren (å køyre) T.d. hankjønn: Nominativ der Mann Akkusativ den Mann Dativ dem Mann Genitiv des Mannes der braune Hund (m) (den brune hunden) die braune Hose (f) (den brune buksa) das braune Haus (n) (det brune huset) Konjunksjon Leddsetning Laust samansett verb Konjunksjonar er ord som bind saman setningar. Det finst sideordna (innleier hovudsetning) og underordna (innleier leddsetning) konjunksjonar. Ei leddsetning er ei setning som ikkje kan stå aleine. På tysk står det bøygde verbet sist i ei leddsetning. Dette er verb som er samansett av ein preposisjon og eit verb. Det er laust samansett og blir splitta i ei setning. und, oder, aber, denn (og, eller, men, for) als, wenn, weil, dass (då, når, fordi, at) Er sagt, dass er Hunger hat. (Han seier at han er svolten.) anrufen: Ich rufe meine Mutter an. (Eg ringjer til mor mi) ausgehen: Er geht mit Freunden aus (Han går ut med venner) Maskulinum (m) Hankjønn ein Mann der Mann (ein mann-

Modalt hjelpeverb Nominativ På tysk er det seks modale hjelpeverb. Dei står ofte saman med eit hovudverb i infinitiv. Infinitiven står då til slutt i setninga. Ein kasus. Nominativ er den ubøygde grunnforma som står i ordboka. mannen) dürfen få lov til können kunne mögen vilje, like müssen måtte sollen skulle, burde wollen vilje Er kann gut singen. (Han kan syngje bra.) Der Junge spielt Tennis. (Guten spelar tennis.) Nøytrum (n) Inkjekjønn ein Haus das Haus (eit hus huset) Omlyd Vokalar får tødlar (a ä, u ü, o ö) eller e blir til i/ie. Dette skjer i presens av sterke verb eller i fleirtal av substantiv. ich fahre du fährst (eg køyrer du køyrer) ein Buch Bücher (ei bok bøker) Ordenstal Ordstilling Perfektum partisipp Ordenstal blir bøygde som adjektiv på tysk. Korleis dei ulike ledda i setninga er plasserte i forhold til hverandre. På tysk står av og til verbet eller delar av verbet sist i setninga. Perfektum partisipp dannar saman med eit hjelpeverb verbtida perfektum. Perfektum partisipp står oftast sist i heilsetninga og blir ikkje bøygd. Perfektum partisipp av svake verb blir danna av: ge + verbstamme + t. Perfektum av sterke verb blir danna av: ge + verbstamme + en. 1. erste (første) 2. zweite (andre) 3. dritte (tredje) Ich will ein Buch kaufen. (Eg vil kjøpe ei bok.) Ich habe das Buch gekauft. (Eg har kjøpt boka.) Ich habe das Buch gelesen. (Eg har lese boka.) Personending På tysk får verbet ending etter ich spiele

personen det står til (på norsk er ho lik i alle personar). du spielst er, sie, es spielt wir spielen ihr spielt sie spielen Personleg pronomen Pronomenet står i staden for eller viser til eit substantiv: Per et -> han et. (eg leikar, du leikar, ho leikar, ) ich, du, er, mein, wir osv. (eg, du, han, min, vi) Plural Fleirtal Die Kinder spielen. (Barna leikar.) Predikativ Preposisjon Predikativet peikar tilbake på subjektet eller er det same som subjektet. Det står etter verba zu sein, zu werden og zu bleiben. På tysk står det alltid i nominativ, dvs. vi bøyer det ikkje. Preposisjonar seier kvar noko befinn seg (t.d. i, på, bak, under). Dei bestemmer også ulike kasus. Das Auto ist alt. (Bilen er gamal.) Das Buch liegt auf dem Tisch. (Boka ligg på bordet.) Presens Verbtid som uttrykkjer notid. Wir schreiben einen Brief. (Vi skriv eit brev.) Presens perfektum Preteritum Verbtid som beskriv noko som har skjedd (har-form). Består av hjelpeverb og hovudverb. Hovudverbet står sist i setninga. Verbtid som uttrykkjer fortid. Preteritum blir mest brukt i skrift på tysk. Wir haben einen Film gesehen. (Vi har sett ein film.) Wir schrieben einen Brief. (Vi skreiv eit brev.)

Pronominaladverb Pronominaladverb blir danna av da- eller dar- + preposisjon; da- dersom preposisjonen begynner på konsonant, dardersom han begynner på vokal: daran, darauf, darüber, davon, damit, dafür, dagegen osv. Eg tenkjer på det. Ich denke daran. Vi regnar med det. Wir rechnen damit. Ho er stolt av det. Sie ist stolz darauf. Han ventar på den. Er wartet darauf. Relativpronomen Setningsledd Relativpronomenet som kan ikkje utelatast på tysk. Det ser ut som bunden artikkel og blir bøygd i ulike kasus, alt etter kva funksjon det har i setninga. Ei setning er bygd opp av ulike ledd som har bestemte funksjonar i setninga (subjekt, verbal, objekt osv.). Der Lehrer, der da steht, unterrichtet Deutsch. (Læraren som står der, underviser i tysk.) Ich (subjekt) esse (verbal) einen Apfel (direkte objekt). (Eg et eit eple.) Singular Eintal Das Kind spielt. (Barnet leikar.) Spørjeord Spørjesetning Sterkt verb Subjekt (S) Substantiv Ord som viser at det dreier seg om eit spørsmål. Setning som uttrykkjer eit spørsmål. Verb blir både på norsk og tysk delt i sterke og svake. Dei sterke verba skiftar ofte vokal, mens dei svake ikkje gjer det. Dei sterke verba må vi lære nett som på engelsk. Det leddet i setninga som utfører handlinga. Subjektet står i nominativ. Namn på ting, dyr, personar og omgrep (ord som du på norsk kan setje ein, ei eller eit foran). På tysk blir substantiva skrivne med stor forbokstav! T.d.: Wer? (Kven?) Wo? (Kvar?) Warum? (Kvifor?) Wer bist du? (Kven er du?) Kommst du? (Kjem du?) ich fahre du fährst (eg køyrer du køyrer) Sie liest. (Ho les.) Wer liest? (Kven les?) sie Sie = subjekt ein Hund (ein hund) ein Haus (eit hus) eine Sonne (ei sol)

Svakt verb Særnamn Verbstamme Verbal (V) Verb blir både på norsk og tysk delt i sterke og svake. Dei svake skiftar ikkje vokal. Namn på personar, byar, land. Blir skrivne med stor forbokstav. Den forma du har når du fjernar endinga på infinitiven. Som oftest er endinga på tysk - en, men somme har berre endinga -n. Verbalet er det leddet i setninga som seier kva som blir gjort altså verbet i setninga. ich kaufe du kaufst (eg kjøper du kjøper) ich spiele du spielst (eg leikar du leiker) Jürgen, Deutschland, Berlin zu trink -en (å drikk -e) zu lächel -n (å smil -e) Sie liest. (Ho les.) Kva gjer ho? liest liest = verbal