FRAMTIDIG KOLLEKTIVTILBOD TIL/FRÅ OSTERØY

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Samferdselsavdelinga Arkivsak 201110438-7 Arkivnr. 853 Saksh. Rosenlund, Rolf Saksgang Samferdselsutvalet Fylkesutvalet Møtedato 22.08.2012 28.08.2012 FRAMTIDIG KOLLEKTIVTILBOD TIL/FRÅ OSTERØY SAMANDRAG Når bompengeinnkrevinga på Osterøybrua fell vekk hausten 2014 er det venta vekst i biltrafikken over brua. Ein må rekna med at det vert overføring av trafikk frå ferjesambandet til brua. Ferjesambandet vil då ha trong for tilskot for å kunna driva vidare. I saka legg ein fram forslag til eit bussruteopplegg som baserar seg på at ferja vert nedlagt. Det grunnlaget som ligg føre syner at det kan etablerast eit godt og tenleg bussruteopplegg for Osterøy, der trafikken til/frå Bergen sentrum vert ruta via Arna stasjon og med tog vidare. Fylkesrådmannen kan ikkje rå til at sambandet Valestrand-Breistein vert vidareført som eit tilskotssamband etter 2014. Dersom sambandet vert lagt ned, rår fylkesrådmannen til at det skisserte ruteopplegget i saka vert lagt til grunn for ny rutestruktur for Osterøy. FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet finn ikkje grunnlag for å ta ferjesambandet Valestrand-Breistein opp som eit fylkeskommunalt tilskotssamband når bompengeinnkrevinga på Osterøybrua fell vekk. 2. Dersom ferjesambandet vert lagt ned, godkjenner fylkesutvalet eit bussruteopplegg for Osterøy i tråd med det som er skissert i saka. Paul M. Nilsen Anne Iren Fagerbakke

FYLKESRÅDMANNEN, 01.08.2012: Innleiing I fylkesutvalet sitt vedtak i sak 38/12 «Søknad frå Osterøy Ferjeselskap AS om støtte til pilotprosjektet Heilt elektrisk» heiter det i pkt 2: Fylkesutvalet ber administrasjonen utarbeida eit grunnlag for å vurdera korleis det samla transportbehovet til og frå Osterøy skal løysast etter at Osterøybrua er nedbetalt. Denne vurderinga må liggja føre seinast ved utgangen av 1. halvår 2012. Bakgrunnen for saka er at Osterøybrua er venta nedbetalt seinhaustes 2014, og vert frå det tidspunktet gratis å nytta for dei vegfarande. All røynsle tilseier at trafikken over brua då vil auka, og ein del av trafikkveksten vil koma frå dei som nyttar ferja i dag. Det er difor grunn til å tru at ferja etter dette ikkje lenger kan drivast på kommersiell basis, men vil trengja offentlege tilskot for å kunna oppretthalda drifta. I saka vert det sett på korleis eit bussrutetilbod kan bli ved kun å nytta brua. Det er lagt til grunn at den samla bussruteproduksjonen skal vera om lag som i dag. Nogjeldande rutetilbod Rutetilbodet er bygt opp rundt to linjer som dekkar hovudtraseane på Osterøy supplert av lokale ruter. 200 Lonevåg Haus Arna 201 Bruvik Kvisti (Lonevåg/Arna) 202 Øvre Rivenes Haus 204 Fotlandsvåg Myking Njåstad Lonevåg 210 Tyssebotn Lonevåg Valestrand Åsane - Bergen. 211 Raknes Hamreplassen Valestrand Hovuddelen av produksjonen ligg på linje 200 og 210. Linje 200 bind kommunesenteret Lonevåg saman med Haus og vidare til Arna. Linje 200 har på dei aller fleste avgongane korrespondanse med lokaltog Bergen-Arna. Linje 200 har på fleire avgongar trasé om Garnes for å dekka lokaltrafikk på denne strekninga samt noko skuletrafikk til den videregåande skulen på Garnes. Linje 210 bind dei nordlege og vestlege delane av kommunen samman med Åsane, og vidare til Bergen busstasjon. I dag fylgjer bussen med på ferja i 11 ruter mot Breistein og 10 ruter mot Valestrand, hovudsakleg i rushperiodane. Ellers på døgnet må reisande byta frå buss til ferje på Valestrand, frå ferge til buss på Breistein (linje 37 i rutepakke nord), og vidare frå buss til buss på Åsane terminal for reisande vidare i retning Bergen. Utanom rush er det slik sett relativt tungvint å reisa til Bergen med linje 210. Linje 211 matar til linje 210 på Valestrand. Endringar ved bortfall av ferja Reisande med linjene 210 og 211 som skal til Åsane og Bergen vil bli sterkast berørt ved bortfall av ferja, men reisetida mellom Bergen sentrum Lonevåg er kortare med kombinasjonen tog+buss enn ved buss+ferje. I dag er reisetida frå Lonevåg via Valestrand m/ferje om lag 65 min og med 5-10 min ekstra i rushtida. Via Arna og tog til Bergen vert reisetida om lag 45 min inkl omstiging i Arna. Reisetida mellom Bergen sentrum Valestrand er også kortare med kombinasjonen tog+buss enn buss+ferge i rushtida. I dag er reistida om lag 45 min med 5-10 min ekstra i rush, medan reisetida med tog vil vera 43 min inkl omstiging i Arna. Dette under føresetnad av at bussen køyrer via Arnanipatunnelen og Hannisdalen. Denne traseen inngår i forslaget til framtidig rutenett. Ulempen med nedlegging av ferjedrifta er at reisetida mellom Osterøy og Åsane vert auka, spesielt for områda nord-vest på Osterøy. Frå Lonevåg vil reisetida til Åsane auka med om lag 15 min. Frå 2

Valestrand vil reisetida auka med om lag 25 min. I tillegg kjem eventuell omstiging i Arna. Dette føreset bruk av lokalbuss (linje 91) mellom Arna og Vågsbotn. Dersom bussen frå Lonevåg/Valestrand går direkte vidare frå Arna til Åsane terminal, eller ein nyttar andre direktegåande bussar (Hardangerbussen, buss frå Voss) vil reisetida bli vesentleg redusert. Frå Lonevåg til om lag 2-5 min lengre enn i dag, og frå Valestrand ti om lag 15 min lengre enn i dag. For å kompensera for auka reisetid kan det setjast inn avbøtande tiltak: Enkeltavgongar frå Valestrand til Arna held fram langs E16 til Åsane for å dekka opp skuleog arbeidsreiser morgon og ettermiddag. Bussar til/frå Osterøy korresponderar med linje 91 Arna-Åsane. Dette krev at avgongstidene på linje 91vert samkøyrde med avgongstidene for Osterøy. I tillegg bør bussar til/frå Osterøy også få korrespondanse med linje 90 Arna-Nesttun. Dette krev at avgongstidene på linje 90 vert samkøyrde med avgongstidene for Osterøy. Forslag til framtidig bussruteopplegg utan ferje Linje 200 Valestrand - Lonevåg Haus Kvisti Arna -Trasé: Linja går Lonevåg -Hauge-Valestrand, og alle avgongar går via Haus og Arnanipatunnelen. -Tilbod: stiv timesrute over størstedelen av dagen. Supplert i rushtidene med ekstraavgongar som passar til skule. Linje 200E Valestrand Kvisti - Arna - Trasé: Ruta går kun i rush kortaste veg frå Valestrand via Hannisdalen, Tiråstunnelen og Arnanipatunnelen til Arna. - Erstatter dagens avgongar til Busstasjonen på linje 210. - Tilbod: avgong kvar halve time i medrush. Linje 201 Bruvik Kvisti - Avgongstidene vert tilpassa linje 200 på Kvisti. - Overgong: i større grad overgong på Kvisti terminal til/frå linje 200. Linje 202 Øvre Rivenes Haus - Avgongstidene vert tilpassa linje 200 på Haus. Linje 204 Fotlandsvåg Myking Njåstad Lonevåg - Avgongstidene vert tilpassa linje 200/210E i Lonevåg Linje 210 Tyssebotn Lonevåg - Trasé: ruta vert korta ned til Lonevåg, medan den i dag held fram via Valestrand og fleire avgongar held fram med ferje vidare til Breistein-Åsane-Bergen. - Tilbod som i dag, men avgongstidene vert tilpassa linje 200/210E. - Overgong: omstigning til linje 200/210E i Lonevåg Linje 210E Lonevåg Kvisti Arna - Trasé: vert berre køyrt i rush kortaste veg frå Lonevåg til Arna via Tiråstunnelen og Arnanipatunnelen. - Erstatter dagens direkteavgonger på linje 200. - Tilbod: kvar halve time i medrush. Linje 211 Raknes Hamreplassen Valestrand - Overgong til linje 200/200E i Valestrand eller Hauge. 3

Fylgjer for tilgrensande busslinjer i Bergen: Linje 37 Breistein Åsane terminal Enkelte avgongar i rush vert forlenga frå Åsane terminal til Busstasjonen som kompensasjon for bortfall av linje 210. Linje 90 Arna terminal Nesttun Avgongstider vert tilpassa avg/ank linje 200/200E/210E, slik at byttetid på Arna terminal vert kortast mogleg. Linje 91 Arna terminal Ytre Arna Åsane terminal Avgongstider vert tilpassa avg/ank linje 200/200E/210E, slik at byttetid på Arna terminal vert kortast mogleg. Linje 92 Takvam Garnes - Arna terminal Kun linje 92 vil køyra via Garnes. Det må vurderast om einskilde avgongar framleis skal køyrast av rutepakke Osterøy, men då i regi av linje 92. Det kan vera aktuelt å korta ned ein del turar, spesielt utanom rush til Garnes. I samband med dette må ein vurdera om det er trong for sjåførtoalett på Garnes. Oppsummering av alternativt ruteopplegg Samla sett vil ein kunna endra ruteproduksjonen som synt over innafor den produksjonsråma som ein har i dag. Endringa vil gje eit forringa tilbod mellom Åsane og Osterøy pga auka reisetid, men eit nytt ruteopplegg vil ellers gje fleire fordelar: Kortare og meir forutsigbar samla reisetid Lonevåg/Valestrand Bergen med køyring via Arna, m.a. som fylgje av at ein slepp å stå i kø på E39 i rushperiodane. Generelt kortare samla reisetid for reisende Osterøy Bergen via Arna, då alle avgongar køyrer via Arnanipatunnelen, samt oppstart av fleire ekspressavgongar til Arna. Betre korrespondansar og fleire reisealternativ på Arna terminal når alle bussar frå Osterøy og Arna møtest, samt korresponderer med tog til Bergen Langt betre internt rutetilbod på Osterøy med m.a. meir frekvent samband mellom Haus, Lonevåg og Valestrand Meir forutsigbare passeringstider og kapasitet på Garnes når dette området vert dekka med lokalrute. Reisande frå Haus til Arna/Bergen vil få færre byte, samt vesentleg kortare reisetid via Arnanipatunnelen Stive ruter for store deler av Osterøy med avgong kvar time/halvtime. Andre tilhøve som må vurderast Dersom ein skal endra rutenettet på Osterøy må ein samstundes vurdera endringer i takstsystem og sonestruktur: -Talet på kombinasjonsturar buss-tog vil auka som fylgje av auka mating til Arna stasjon. Det er difor avgjerende at billettsamarbeidet med NSB vert utvida til å gjelda alle billettslag. Ellers vil mange reisande mellom Osterøy og Bergen sentrum få høgare billettpris. - Sonestrukturen på Osterøy må leggjast om, slik at reisande frå Valestrand ikkje må reisa gjennom fleire soner enn i dag på veg til Bergen. - Osterøy ferjeselskap har i dag inntekter frå fylkeskommunen som betaling for buss på ferja, og for bruk av ungdomskort på ferja. Det kan vera eit alternativ at desse midlene vert nytta til å etablere kombinasjonsbillettar buss-tog innan alle billettslag. Fylkesrådmannen sine kommentarar Når bompengeinnkrevinga på Osterøybrua tek slutt hausten 2014 kan ein køyra gratis til og frå Osterøy. Dette vil auka trafikken over brua, og ein vil få overgong av reisande frå ferje til bru. Osterøy Ferjeselskap AS har ruteløyve fram til 30.04.2014. Ferjeselskapet ynskjer å setja inn ei elektrisk ferje 4

på sambandet, og har i brev av 11.01.2012 søkt om fylkeskommunale driftsmidlar på minst 4,3 mill kr i 5 år for å drifta ei slik ferje. Fylkesutvalet avslo søknaden ved handsaming av saka på møte 23.02.2012. Ein må kunna leggja til grunn at det ikkje vil vera mogeleg å driva ferjesambandet utan tilskot etter at brua vert gratis. Storleiken på eit eventuelt tilskot er det vanskeleg å seia noko om før ein veit noko om det nye trafikkgrunnlaget. Ferjeselskapet har søkt om 4,3 mill kr per år, og presisert at det er ein minstesum. Dersom sambandet skal drivast vidare i fylkeskommunal regi, anten som miljøferje eller som konvensjonell ferje, så må den setjast ut på anbod. Med oppstart 1. mai 2014 må det raskt takast ei avgjerd i dette spørsmålet. Når det vart fatta avgjerd om å byggja bru til Osterøy, var intensjonen at dette skulle vera den einaste innfartsporten til kommunen. Det vart likevel opna for at det kunne drivast ei kommersiell ferjerute mellom Valestrand og Breistein. Dåverande operatør, HSD, trekte seg ut av sambandet då dei såg at det innafor deira driftsorganisasjon ikkje ville vera mogleg å driva ei slik rute utan tilskot. Private aktørar kom inn og danna eit selskap, og har sidan drive ruta utan direkte tilskot. I fylkesrådmannen si vurdering av saka er det lagt vekt på at det er lagt inn både statlege og vesentlege private midlar i form av bompengar i byggjing av bru og tilføringsvegar, noko som har gjeve Osterøy eit vesentleg betre vegnett. Det vil vera i strid med dei føresetnadane som var lagt til grunn når vedtaket om at brua skulle byggjast dersom ein no etablerar eit tilskotssamband i «konkurranse» med brua. I tillegg til dette finn fylkesrådmannen det vanskeleg, ut frå eit ressurssynspunkt, å gå inn for å etablera nye ferjesamband når ein veit at alderen på ferjene i fylket er høg, og det er trong for meir miljøvenlege nybygg som vil auka kapitalkostnadane i åra framover. Det ligg i tillegg føre ynskje om auka opningstider i fleire samband, noko som og vil auka driftskostnadane. Fylkesrådmannen kan difor ikkje rå til at ferjesambandet mellom Valestrand og Breistein vert etablert som eit tilskotssamband. Skyss har utarbeida eit forslag til ny bussrutestruktur for Osterøy utan ferje. Føresetnaden for det arbeidet som er gjort er at ein skal halda seg innafor den produksjonsråma ein har i dag. Forslaget går fram av saka, og fylkesrådmannen finn at dette ruteopplegget kan gje Osterøy eit tenleg rutetilbod. Det vert her lagt opp til å nytta kortaste veg mellom Osterøy og Bergen sentrum, og den går via tog Arna- Bergen for heile Osterøy. Fylkesrådmannen finn det tenleg å leggja opp til auka mating mot toget. Dette vil gje fleire reisande med toget og slik sett byggja opp om kravet om betre rutetilbod og nytt togmateriell, noko som i sin tur vil gjera det meir attraktivt å nytta kollektive reisemiddel, både for Osterøy og andre område som soknar til toget. Fylkesrådmannen vil etter dette rå til at forslaget til rutestruktur vert lagt til grunn i den vidare planleggjing av bussrutene i Osterøy. 5