MARIN SEKTOR I HORDALAND

HORDALAND FYLKESKOMMUNE MARIN SEKTOR I HORDALAND Utarbeidd av Hordaland fylkeskommune, Arbeidslaget Analyse, utgreiing og dokumentasjon, januar 2004. www.hordaland-f.kommune.no/ru/aud/

MARIN SEKTOR I HORDALAND Marin sektor i Hordaland Innhald: Side: Innleiing... 4 Samandrag... 4 Fangstmengde og ilandbrakt fisk... 5 Stadig færre fiskarar... 6 Halvering av talet på fiskefarty sidan 1980... 6 Hordalandsflåten sine leveringar av fisk... 7 Mest fisk ilandførast til Austevoll... 7 Hordaland størst på fiskeoppdrett... 8 Lærlingar og vidaregåande skular: Dårlegare rekruttering til fiskeritilknytta fag... 10 Bedrifter i fiskeritilknytta næringar i Hordaland - oversikt... 12 10 % av norsk fiskeeksport... 14 Bruttoprodukt (verdiskaping)... 14 Omfattande utdannings- og forskingsmiljø... 15 Kjelder, lenkjer... 15 3

Innleiing Rapporten er utarbeidd av Arbeidslaget for Analyse og utgreiing i samarbeid med Arbeidslaget for Verdiskaping i kystsona. Med Marin sektor meiner ein i denne samanhengen fiskerinæringane; hav- og kystfiske, fiskeoppdrett, fiskeforedling og handel med fisk. Føremålet med rapporten er å synleggjere denne sektoren i Hordaland, og å beskrive viktige sider ved den gjennom presentasjon av statistikk og fakta. Rapporten kan ikkje gi ei fullgod dekning av alle sider ved marin sektor, men kan vonleg fungere som eit diskusjonsgrunnlag og eit utgangspunkt for vidare arbeid med å utvikle dei fiskeritilknytta næringane i fylket. Samandrag Talet på fiskarar og fiskefarty i Hordaland går stadig nedover, medan total fangstmengde har vore nokså stabil dei siste åra. Berre ein liten del, i 2002 ca. 15 %, av den hordalandsbaserte fiskeflåten sin totale fangst vert ilandført i Hordaland. Mesteparten av den fisken som vert vert ilandført i Hordaland kjem til Bergen og Austevoll. Hordaland er saman med Nordland det største oppdrettsfylket. Laks er den viktigaste oppdrettsfisken, medan oppdrett av andre typar fisk enn laks og aure framleis har liten betydning både i Hordaland og i andre fylke. Klekkeri og produksjon av settefisk utgjer ein viktig del av oppdrettsverksemda, og her har Hordaland ein sterk posisjon. Også fiskeforedling og handel med fisk har stor betydning i Hordaland. Bergen og Hordaland er leiande i landet når det gjeld handel med fisk. Hordaland har eit omfattande forskings- og utdanningsmiljø innan fiskeritilknytta fag. Fem vidaregåande skular i fylket tilbyr vidaregåande utdanning i fiskeritilknytta fag i Hordaland, men dei seinare åra har det vore låg søking til desse faga. 4

MARIN SEKTOR I HORDALAND Fangstmengde og ilandbrakt fisk Fangstmengde Ilandbrakt fisk heimehøyrande båtar Viktigaste Viktigaste 2002 Verdi 1000 kr % av landet fiskeslag Verdi 1000 kr % av landet fiskeslag Finnmark 1 131 726 10,2 Torsk 1 045 239 9,4 Torsk Troms 1 145 449 10,3 Torsk 1 470 187 13,2 Torsk Nordland 2 235 332 20,1 Torsk 1 988 429 17,8 Torsk Møre og Romsdal 3 165 246 28,4 Torsk 3 127 673 28,1 Torsk Sogn og Fjordane 660 422 5,9 Torsk 1 178 345 10,6 Makrell, sild Hordaland 1 646 104 14,8 Makr./lodde 330 961 3,0 Makr./lodde Rogaland 426 785 3,8 Makr./lodde 876 802 7,9 Makr./lodde Resten av landet 693 104 6,2 357 370 3,2 Uoppgjeve fylke/ utført direkte 42561 0,4 771723 6,9 Landet 11 146 729 100,0 Torsk 11 146 729 100,0 Torsk Norske båtar. Torsk: "Torskearta fisk". Viktigaste fiskeslag: Etter verdi. Medan det vart ilandført fisk i Hordaland til ein verdi av 522 mill. kr (inkl. leveransar frå utanlandske båtar), var den totale fangstverdien til båtar heimehøyrande i Hordaland meir enn tre gongar så høg; 1 646 mill. kr. Hordalandbåtane leverte berre omlag 15 % av fangsten (etter verdi) i eige fylke. Berre 3 % av den fisken som vert ilandført i landet vert ilandført i Hordaland. Dette skuldast delvis at fisken som vert ilandført til Hordaland (og Rogaland) i stor grad består av fiskeslag som får lågare pris. 52, 9 % av den totale norske fangsten vert teken av fiskebåtar frå dei 4 vestlandsfylka, medan vel 40 % vert fiska av båtar heimehøyrande i Nord- Norge. Forholdet mellom dei to landsdelane er mykje det same når det gjeld ilandbrakt fisk etter verdi. Møre og Romsdal er det leiande fylket både når det gjeld fangst og fisk ilandført. Kjelde: Fiskeridirektoratet 5

Stadig færre fiskarar 1980 2002 Endring 1980-2002, % Hovudyrke Åttåtyrke Hovudyrke Åttåtyrke Hovudyrke Åttåtyrke Finnmark 3 031 956 1 291 515-57,4-46,1 Troms 4 448 1 889 2 016 953-54,7-49,6 Nordland 6 111 2 086 3 396 974-44,4-53,3 Møre og Romsdal 4 722 1 090 3 311 959-29,9-12,0 Sogn og Fjordane 1 434 637 859 215-40,1-66,2 Hordaland 1 510 784 987 217-34,6-72,3 Rogaland 1 076 536 536 222-50,2-58,6 Resten av landet 2 808 1 671 1 517 680-46,0-59,3 Riket 25 140 9 649 13 913 4 735-44,7-50,9 1980: "Hovudyrke": "Eineyrke + "Hovudyrke". I dei fleste fylka, og i størst grad i Nord- Norge, har talet på personar som har fiske som hovudyrke gått sterkt ned dei siste 20 åra. 12 kvinner i Hordaland og 315 på landsbasis (2,3 %) hadde fiske som hovudyrke i 2002. Dei seinare åra har talet på kvinnelege fiskarar gått endå raskare ned enn talet på mannlege. Kjelde: Fiskeridirektoratet: "Fiskefarty og fiskarar, konsesjonar og årlege deltakaradgangar"; www.fiskeridir.no Halvering av talet på fiskefarty sidan 1980 2002 Tal reg. fiskefarty Aktive båtar Gj. sn. 1980 2002 Endr. 80-02 % av alle % innt. >25680 alder Finnmark 3 134 1 621-48,3 66,7 85,3 24,8 Troms 4 709 1 845-60,8 72,3 73,5 24,2 Nordland 6 788 2 727-59,8 73,8 81,0 25,2 Møre og Romsdal 2 678 1 173-56,2 81,6 73,5 23,5 Sogn og Fjordane 1 677 557-66,8 72,2 68,9 24,4 Hordaland 1 819 681-62,6 71,2 62,3 23,1 Rogaland 1 421 488-65,7 76,6 66,0 25,3 Resten av landet 4 182 1 557-62,8 73,3 70,8 Riket 26 408 10 649-59,7 73,1 75,4 24,3 Tabellen viser at talet på registrerte fiskefarty er halvert sidan 1980. 70-80 % av dei registrerte fiskefartya i 2002 er aktive, og 60-85 % av dei hadde ei fangstinntekt på over 25 680 (grensa indeksregulerast kvart år). Gjennomsnittleg alder gjeld alle registrerte fiskebåtar, og er nokså lik over heile landet. I Hordaland er det flest registerte fiskebåtar i Bømlo (142) og Austevoll (117). Kjelde: Fiskeridirektoratet: "Fiskefarty og fiskarar, konsesjonar og årlege deltakaradgangar"; www.fiskeridir.no. 6

MARIN SEKTOR I HORDALAND Hordalandsflåten sine leveringar av fisk Verdi 1000 kr Båtar frå Hordaland Andre båtar Leveringsstad % lev i sine lev. i 2002 Hordaland Elles I alt Hordaland Hordaland Torsk 7 289 27 337 34 626 21,1 2 547 Sild, Brisling 89 816 452 646 542 462 16,6 39 183 Makrell, lodde 128 684 924 274 1 052 958 12,2 47 349 Reker 3 276 611 3 887 84,3 82 Anna 9 392 2 780 12 172 77,2 3 344 Totalt 238 457 1 407 648 1 646 105 14,5 92 506 Verdien av Hordalandsflåten sine totale leveringar av fisk var om lag på same nivået i 2002 som året før. Frå 2000 til 2001 auka verdien av leveringane med heile 40 %. Hordalandsflåten sine leveringar i eige fylke i 2001 gjekk ned med heile 48 % i høve til året før. Hovudgrunnen til dette var at makrell og lodde i større grad vart ilandført i andre fylke. Det var også ein viss nedgang i leveransane frå båtar som ikkje er heimehøyrande i Hordaland. Hordalandsflåten sine leveringar i Hordaland fordelte seg på 467 båtar, medan 268 båtar leverte fisk utanfor fylket. Torsk: "Torskearta fisk". Anna: M.a. ål, blåkveite, flyndre, pigghå, steinbit, breiflabb. "Andre båtar sine leveransar i Hordaland": Båtar frå andre deler av Norge. Kjelde: Fiskeridirektoratet. Mest fisk ilandførast til Austevoll Verdi Mengde Viktigaste 2002 1000 kr tonn fiskeslag Sveio 133 21 Skaldyr Bømlo 70 035 847 Skaldyr Stord 1 205 141 Torsk Fitjar 3 140 251 Skaldyr Tysnes 244 11 Anna Kvinnherad 745 105 Torsk Samnanger 340 36 Torsk Austevoll 295 907 61 020 Makr., lodde Bergen 196 819 36 636 Makr., lodde Askøy 4 931 870 Anna Sund 7 976 779 Makr., lodde Fjell 1 087 16 Skaldyr Øygarden 102 9 Skaldyr Lindås 623 35 Torsk Austrheim 137 18 Torsk Fedje 191 21 Torsk Masfjorden 1 541 200 Torsk Hordaland 522 334 101 020 Makr., lodde Kommunar i Hordaland som hadde ilandført fangst på ein verdi av over 100 000 kr. Ilandført fangst frå norske og utanlandske båtar. Berre Bergen, Stord og Austevoll fekk ilandført fangst frå utanlandske båtar. I Austevoll kom 45 % av ilandført fangst frå utanlandske båtar. Anna: T.d. ål, blåkveite, flyndre, pigghå, steinbit, breiflabb. Over 90 % av fisken (etter verdi) som vart ilandført til Hordaland kjem til Austevoll eller til Bergen. Ilandføringa av fisk til Askøy er på mindre enn 10 % av verdien året før, etter at sildemjølfabrikken på Horsøy vart lagt ned. Kjelde: Fiskeridirektoratet 7

Hordaland størst på fiskeoppdrett Hordaland står sterkt innanfor alle typar av fiskeoppdrett; med rundt 20 % av både konsesjonar og sysselsetting innan dei ulike hovudgruppene. Også når det gjeld salsverdi har Hordaland om lag den same andelen, med unnatak av skjell og andre typar oppdrettsfisk der andelen er relativt lågare (på grunn av at den beskjedne produksjonen er konsentrert til nokre relativt store anlegg i andre fylke). Salsverdi: Verdi 1000 kr. Sal av slakta matfisk, smolt og skjell 2002 I alt Laks Aure Andre Smolt Skjell Finnmark 685 820 659 931 14 948 10 441 500 Troms 1 020 482 875 919 37 143 8 015 99 405 Nordland 2 049 314 1 627 741 142 509 26 895 251 772 397 Nord- Trøndelag 780 799 662 980 14 003 24 103 004 788 Sør- Trøndelag 938 071 702 742 140 104 419 80 998 13 808 Møre og Romsdal 1 431 290 810 962 397 893 25 142 196 570 723 Sogn og Fjordane 931 394 559 036 250 594 2 849 118 785 130 Hordaland 1 845 914 1 206 153 334 379 3 755 300 808 819 Rogaland 557 256 462 361 9 675 183 83 347 1 690 Agder/ Austlandet 165 856 135 280 6 471 13 059 8 078 2 968 Landet 10 406 196 7 703 105 1 347 719 90 782 1 242 767 21 823 Målt etter salsverdi av matfisk var Hordaland i 2002 nest størst etter Nordland. I alle fylka er laks det viktigaste fiskeslaget. Sør- Trøndelag er det leiande fylket for dyrking av skjell, med meir enn halvparten av salsverdien for blåskjell, og nesten heile salsverdien for kamskjell i 2002. Skjell- produksjonen i Sør- Trøndelag er om lag likt fordelt mellom kamskjell og blåskjell. Andre: Kveite, røye, torsk, piggvar, makrell, sei, ål. Sal av smolt: Finnmark + Troms. % av landet Verdi (etter Hordaland 2002 Tonn 1000 kr. salsverdi) Laks 72 290 1 206 153 15,7 Ørret 23 455 334 379 24,8 Torsk 57 1 186 4,0 Røye 9 330 2,7 Kveite 17 849 2,8 Andre fiskeartar 95 1 390 7,6 Kamskjell 1 20 0,3 Østers 1 51 39,8 Blåskjell 169 683 4,6 Andre skjell og skaldyr 0 65 9,3 Alle 96 094 1 545 106 16,9 Laks er det viktigaste fiskeslaget for oppdrettsnæringa i Hordaland, både målt i tonn og i verdi. Ein stor del av den beskjedne produksjonen av østers i landet foregår i Hordaland. Hordaland har ein relativt låg andel av salet av alle dei nye oppdretts- fiskeartane; torsk er den viktigaste av desse. Verdi: Førstehandsverdi/ salsverdi. Andre skjell og skaldyr: Kongekrabbe, kreps, hummar, o-skjell m.v. Andre fiskeartar: Piggvar, makrell, sei, ål og steinbit. 8

MARIN SEKTOR I HORDALAND Konsesjonar og sysselsetting 2002 Hordaland i Type kons. Hordaland Landet % av landet Laks, Konsesjonar i drift 153 848 18,0 aure Sysselsette 410 2 420 16,9 Andre Konsesjonar i drift 46 219 21,0 fiskeartar Sysselsette 62 381 16,3 Skjell Konsesjonar i drift 47 264 17,8 Sysselsette 96 523 18,4 Klekkeri/ Konsesjonar i drift 65 249 26,1 settefisk Sysselsette 229 1 037 22,1 Alle Konsesjonar i drift 311 1 580 19,7 Sysselsette 797 4 361 18,3 Nesten halvparten av konsesjonane og meir enn halvparten av arbeidsplassane innan fiskeoppdrett i Hordaland er i produksjon av laks og aure. Klekkeri/ settefisk og sal av smolt er ein særleg viktig del av fiskeoppdrettsnæringa i Hordaland. Sysselsette klekkeri/ settefisk: Tal for 2001. Kjelde: Fiskeridirektoratet: Statistikk for oppdrett 2002; www.fiskeridir.no, www.ssb.no 9

Lærlingar og vidaregåande skular: Dårlegare rekruttering til fiskeritilknytta fag Dei fiskeritilknytta faga i den vidaregåande skulen er del av studieretningane "Naturbruk" og "Hotell- og næringsmiddelfag". I 2003 var det 463 søkjarar til grunnkurset i Studieretning for naturbruk. Men berre 51 personar, eller 11 % av dei som opprinneleg begynte i denne studieretninga, ønskte å gå vidare på eitt av dei to fiskeritilknytta vidaregåande kursa; Akvakultur" og "Fiske og fangst" I "Studieretning for hotell- og næringsmiddelfag" opplevde elevane fiskeritilknytta fag som endå mindre interessant; berre 11 (1 %) av dei 790 som gjekk grunnkurset søkte seg til det vidaregåande kurset i fiskeindustrifag. Tal søkjarar/ plassar 40 35 30 25 20 15 10 5 Søkjarar Plassar 0 VK I Akvakultur VK I Fiske og fangst VK I Fiskeindustrifag Figuren viser tilhøvet mellom søkjarar og plassar på dei tre vidaregåande kursa i fiskeritilknytta fag i Hordaland i 2003. "Fiske og fangst", som undervisast ved fiskarfagskulen i Austevoll, var det mest populære av desse VK I- kursa og det einaste der ikkje alle søkjarane kom inn (evt. at kurset var avlyst pga for få søkjarar). Fiskeindustrifag synest det å vere svært liten interesse for for tida. Tre vidaregåande skular i fylket tilbaud 12 plassar kvar, men berre høvesvis 2, 3 og 6 elevar søkte. Når det gjeld søkjarar til læreplassar i 2003 er situasjonen omlag den same: Det var bra søking til Fiske og fangst; 22 søkjarar til 10 plassar. Fiskeindustri/ fiskehandlarfaget og i mindre grad Akvakuturfaget var mindre polpulært, og alle plassane vart ikkje fylt opp. 10

MARIN SEKTOR I HORDALAND Tal godkjende lærekontrakter 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Akvakultur Fiskeindustri 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Figuren viser utviklinga i talet på lærlingar (personar med godkjende lærekontrakter) i Hordaland innan fiskeritilknytta fag. Fiskeindustri: Inkl. fiskehandlar Talet på lærlingar (godkjende lærekontrakter) i fiskeritilknytta fag har gått nedover dei seinare åra. Størst har nedgangen vore i fiskeindustrifaget. Etter at det i 1996 var 35 lærlingar i fylket innan dette faget, har talet på lærlingar gått nedover nesten kvart år, og i 2003 er der berre 3 personar i fylket med lærekontrakter som fiskeindustriarbeidar eller fiskehandlar. I akvakulturfaget (fiskeoppdrett) har ikkje nedgangen i talet på lærlingar vore like dramatisk, men med berre 6 lærekontrakter i 2003 er det begrensa rekruttering også til dette yrket. Kjelde: Hordaland fylkeskommune, Opplæringsavd. 11

Bedrifter i fiskeritilknytta næringar i Hordaland - oversikt Dei fiskeritilknytta næringane i Hordaland er mangfaldige, med mange verksemder og tilsette innanfor både havfiske, fiskeoppdrett, fiskeforedling og handel med fisk. Meir enn 3000 personar arbeider i desse næringane i fylket, flest innanfor fiskeoppdrett og fiskeforedling. Fusa og Austevoll er mellom dei tyngste oppdrettskommunane, medan Bømlo har stor fiskeforedlingsverksemd. Bergen er viktig både innanfor fiskeoppdrett og fiskeforedling; dels for administrative funksjonar, dels som produksjonsstad. Bergen er nær einerådande i fylket innan handel med fisk. Ein stor del av fylket sin havfiskeflåte er heimehøyrande i Austevoll. Av dette Bransje med flest 2003 Tal bedrifter 10+ tilsette Tilsette Omsetning tilsette Etne 3 9 34 789 Prod av matfisk, skaldyr Sveio 2 4 Prod av matfisk, skaldyr Bømlo 29 5 356 653 290 Frysing av fisk, skaldyr m.v. Stord 6 9 7 049 Prod av matfisk, skaldyr Fitjar 2 10 Bearb. og kons. av fisk m.v. Tysnes 3 15 46 778 Prod av matfisk, skaldyr Kvinnherad 5 2 57 86 129 Bearb. og kons. av fisk m.v. Jondal 1 1 11 Prod. av yngel, settefisk Odda 1 1 11 Prod av matfisk, skaldyr Kvam 7 2 65 115 813 Bearb. og kons. av fisk m.v. Fusa 12 4 132 267 211 Prod av matfisk, skaldyr Samnanger 2 1 16 Engr. med fisk,skaldyr Os 4 11 25 389 Prod. av yngel, settefisk Austevoll 40 22 543 2 446 870 Hav- og kystfiske Bergen 45 13 1 156 6 739 943 Prod av matfisk, skaldyr Askøy 6 1 103 91 661 Frysing av fisk, skaldyr m.v. Sund 9 4 198 561 109 Bearb. og kons. av fisk m.v. Fjell 9 4 87 183 976 Hav- og kystfiske Øygarden 7 2 67 148 762 Bearb. og kons. av fisk m.v. Osterøy 3 1 72 161 628 Bearb. og kons. av fisk m.v. Lindås 7 13 45 816 Prod av matfisk, skaldyr Radøy 7 4 157 181 263 Frysing av fisk, skaldyr m.v. Austrheim 4 1 26 61 046 Hav- og kystfiske Masfjorden 3 1 15 52 350 Prod av matfisk, skaldyr I alt 217 69 3 143 11 966 402 Tabellen viser talet på bedrifter, tilsette og omsetning i kommunane i Hordaland. Utanom Bergen, der tala kan vere misvisande pga hovudkontorfunksjonar (sjå merknad nedanfor), er det Austevoll og Bømlo som har flest tilsette og størst omsetning i fiskeritilknytta næringar. Det er også desse kommunane som har flest bedrifter. Også Fusa og Sund har stor fiskeritilknytta verksemd. 12

MARIN SEKTOR I HORDALAND Kommune Av dette med flest 2003 Tal bedrifter 10+ tilsette Tilsette Omsetning tilsette Hav- og kystfiske 42 22 405 1 361 643 Austevoll Ferskvassfiske 4 1 20 21 600 Fusa Prod. av matfisk,skaldyr 71 13 1 130 2 873 005 Bergen Prod. av yngel, settefisk 24 3 119 160 457 Fusa Tenester tilknytta fiskeoppdrett 1 1 Bergen Prod. av saltfisk, tørrfisk m.v. 4 1 23 16 195 Bergen Frysing av fisk, skaldyr m.v. 9 8 572 953 280 Bømlo Prod. av fiskehermetikk 1 5 Austrheim Bearb. og kons. av fisk m.v. 27 14 530 1 279 872 Sund Engr. handel med fisk, skaldyr 34 7 338 5 300 350 Bergen I alt 217 69 3 143 11 966 402 Tabellen viser talet på bedrifter, tilsette og omsetning etter bransje i Hordaland. - - - - - Stadfestinga til kommune er gjort ut frå kvar bedrifta har forretningsadressa, som ikkje nødvendigvis er den same som produksjonsstaden. Bergen: 650 tilsette innan produksjon av fisk og skaldyr, og tilsvarande omsetning, er registrert i ei verksemd som i realiteten har mykje verksemd utanfor Bergen. Ser vi bort frå denne verksemda, er "Engroshandel med fisk og skaldyr viktigaste gruppe i Bergen. Tala er registertal frå Brønnøysundregisteret og dermed ikkje kvalitetssikra som statistikk. Tala for tilsette gjeld alle tilsette, heiltid og deltid, og er ikkje nødvendigvis samanliknbare med annan sysselsettingsstatistikk. Fire små bedrifter har også registrertverksemd innan eit anna verksemdsområde. Omsetning er ikkje teke med der det er berre ein eller to bedrifter. Totalen omfattar likevel omsetninga i alle bedriftene. Bransjekoder og fullstendig namn: 05011 Hav- og kystfiske 05013 Ferskvannsfiske 05021 Produksjon av matfisk og skalldyr 05022 Produksjon av yngel og settefisk 05023 Tjenester tilknyttet fiskeoppdrett 15201 Produksjon av saltfisk, tørrfisk og klippfisk 15202 Frysing av fisk, fiskefileter, skalldyr og bløtdyr 15203 Produksjon av fiskehermetikk 15209 Bearbeiding og konservering av fisk og fiskevarer ellers 51381 Engroshandel med fisk og skalldyr Kjelde: Brønnøysundkatalogen, 3. utg. 2003. 13

10 % av norsk fiskeeksport Med eksport av fisk til ein verdi av 2 720 mill. kr var Hordaland i 2002 det nest største fiskeeksportfylket. Møre og Romsdal var det dominerande eksportfylket for fisk med ein eksport verdt 7 424 mill. kr. Fiskeeksporten frå Sogn og Fjordane låg ikkje langt etter Hordaland sin, med ein verdi på 2 576 mill.kr og fjerdeplass mellom fylka (Nordland på tredjeplass). Eksport, verdi mill. kr. % 2002 Fisk I alt fisk Hordaland 2 720 23 011 11,8 Landet 27 388 200 269 13,7 Hdl i % av landet 9,9 11,5 Tabellen viser omfanget av fiskeeksport og total eksport frå Hordaland og landet i 2002. Kjelde: www.ssb.no/muh/ Bruttoprodukt (verdiskaping) Fiske og fiskeoppdrett 2000 Bruttoprod. i alt. % av tot. bruttoprod. Møre og Romsdal 2 654 5,3 Nordland 2 259 5,5 Hordaland 2 153 2,3 Troms 1 082 4,1 Sør-Trøndelag 875 1,7 Rogaland 842 1,0 Sogn og Fjordane 840 3,8 Finnmark 790 6,4 Nord-Trøndelag 639 3,0 Vest-Agder 171 0,6 Landet 12 394 0,9 Tabellen viser bruttoproduktet frå fiske og fiskeoppdrett i dei 10 viktigaste fiskerifylka. Basisverdi, mill. kr. Målt i bruttoprodukt er fiskerinæringane i Hordaland tredje størst i landet. 2,3 % av Hordaland sitt bruttoprodukt kjem frå fiskerinæringane, mot 0,9 % av landet sitt bruttoprodukt. Handel med fisk kjem i tillegg. Kjelde: www.ssb.no, Fylkesfordelt nasjonalrekneskap. 14

MARIN SEKTOR I HORDALAND Omfattande utdannings- og forskingsmiljø Fiskerimiljøet i Hordaland inkluderer også utdannings- og forskingsinstitusjonar, fleire av dei av nasjonal betydning. Tabellen under viser dei nokre av dei institusjonane i fylket som driv med utdanning og forskning innan marin sektor. Ca. tal Namn: Nettadresse: tilsette: Fiskeridirektoratet www.fiskeridir.no 200 Havforskningsinstituttet www.imr.no 500 Institutt for fiskeri- og marinbiologi, UiB www.ifm.uib.no 100 Senter for fiskeriøkonomi, SNF www.snf.no 10 Fiskarfagskulen i Austevoll www.hordaland.no/fia/ 20 Vidaregåande skular som tilbyr fiskeritilknytta fag: Fusa vgs (VK I Akvakultur) www.hordaland.no/fuv/ Bømlo vgs (VK I Fiskeindustrifag) www.hordaland.no/bov/ Askøy (VK I Fiskeindustrifag) www.hordaland.no/asv/ Austrheim vgs (VK I Fiskeindustrifag) www.hordaland.no/auv/ Oppgjeve tal på tilsette ved Havforskingsinstituttet inkluderer verksemd utanfor Hordaland. Kjelder, lenkjer Fiskeridirektoratet, Statistikk og rapporter: http://www.fiskeridir.no/sider/statistikk/ Statistisk sentralbyrå, fiske og fiskeoppdrett: http://www.ssb.no/emner/10/05/ Fiskeridepartementet, statistikkoversikt: http://www.odin.dep.no/fid/norsk/statistikk/ 15