PRAKSIS 3- SKULEPRAKSIS

Transkript

1 Retningslinjer for PRAKSIS 3- SKULEPRAKSIS FAGLÆRARUTDANNING FORMGIVING, KUNST OG HANDVERK 3 Studieåret september 2015 Studiekoordinator / fagleg leiar : Praksiskoordinator : Janne Heggvoll Britt Loven Ølnes

2 INNLEIING Praksisopplæringa er ein integrert del av heile faglærarutdanninga og dannar, saman med pedagogikk og fagdidaktikk, grunnlaget for profesjonell utøving av faget kunst og handverk. Profesjonsfaget har nær kopling til innhald og arbeidsmåtar i dei praktiske verkstademna i studiet. Såleis vil også faglærarane ved desse emna dele på det faglege ansvaret for praksis, både integrert i undervisninga og som basisgruppeleiarar for kvar sitt praksisparti og samarbeidspart for praksislærarar. Omfanget av praksis er 14 veker og skal fordelast over alle 3 studieåra. Gjennom gradvis progresjon, skal studenten tileigne seg kunnskapar, ferdigheiter og kompetanse til å fylle heile lærarrolla. Praksis skal leggjast opp med progresjon frå år til år, slik at studenten får ei gradvis utvikling frå gruppestøtta praksis til å bli ein meir sjølvstendig aktør i klasserommet. Praksisopplæringa skal vere variert, rettleia og vurdert. Første studieåret har praksis eit omfang på 4 veker, ei veke haust og 3 veker vår. Praksis vil i hovudsak bli lagd til barnetrinnet i grunnskulen, der hovudtemaet for praksis skal vere lærarrolla, lærararbeidet og læraren si tilrettelegging for læring i kunst og handverk, men òg få erfaring med faget slik det blir brukt som metode i andre grunnskulefag. Andre studieåret har praksis eit omfang på 6 veker, 3 veker i haust og 3 veker vår. Hovudtemaet vil framleis vere lærarrolla, men no gå meir i djupna på emne som gjeld eleven, elevmangfaldet og eleven sitt møte med skule og fag. Praksis vil andre året i hovudsak bli lagd til ungdomstrinnet og ha eit meir kunst og handverksfagleg fokus. Tredje studieåret har praksis eit omfang på 4 veker, 2 veker haust og 2 veker vår. Praksis bli lagt til vidaregåande skule, kulturskule eller annan opplæring og formidling som er knytt til fagleg og kulturelt arbeid med barn, unge og vaksne, og studentane skal ha 2 veker praksis både i skule og institusjon. 2

3 INNHALD OG ORGANISERING AV PRAKSIS 3. STUDIEÅR Praksisperiode 10 dagar skulepraksis 2 veker skulepraksis 3. året vil framleis ha lærarrolla som hovudtema, men no gå meir inn på skulen som organisasjon og denne sin plass i samfunnet. Kvar praksisgruppe er til vanleg på 4 studentar og skal ha timar i klasserom og 9-11 timar rettleiing pr. veke. Kvart praksisparti har ein basisgruppeleiar frå fagmiljøet på høgskulen. Denne vil vere i kontaktperson for praksislærar. Praksis skal berre leggjast til timar i formgivingsfaga eller til timar der formgivingstema har hovudvekt. Studenten møter praksis med erfaringar frå praksis i 1. og 2. studieår, men det er likevel viktig at studenten får god informasjon om den pedagogiske plattforma til skulen. Studenten skal ha tileigna seg gode planleggings- gjennomførings- og vurderingsrutinar og skal i no ha mykje individuelt ansvar for tilrettelegging og leiing av undervisning av eit større opplegg som går over tid, men framleis under kyndig rettleiing frå praksislærar. Studenten skal vurdere eiga utvikling som lærar mot fagkompetanse, klasseromsleiing og relasjonskompetanse og kunne sjå samanheng mellom forskingsbasert kunnskap og endring og utvikling i skulen. Planar for undervisning skal byggje på den didaktiske relasjonsmodellen og leverast som rettleiingsgrunnlag i god tid før gjennomføring. Medstudentane har ei forpliktande rolle i rettleiings-/tilbakemeldingsarbeidet. Studentane skal få innsyn i styringsdokument for skulen og igangverande utviklingsarbeid. Studentane skal lære om og få erfaring med skulen sitt vurderingssystem. Sluttvurdering av studenten blir gitt etter praksisperioden Arbeidskrav knytt til haustpraksis Arbeidskravet er ei individuell oppgåve som skal førebu bacheloroppgåva som kjem i vårsemesteret. Med utgangspunkt i praksis, skal studentane sirkle inn ein mogeleg tematikk / problemområde for bachelorarbeidet. Arbeidet skal presenterast som digital poster i ei plenumssamling etter praksis. Presentasjonen må vere gjennomført for å få godkjent arbeidskravet. Sjå eigen oppgåvetekst Arbeidskrav knytt til vårpraksis. Ingen eigne arbeidskrav knytt til denne perioden. Studenten skal no vere godt i gang med bachelorarbeidet og kan difor nytte praksis som ein arena for datainnhenting til bacheloroppgåva. 3

4 ANSVAR OG OPPGÅVER I PRAKSIS Studentane har obligatorisk frammøte til all praksis, førebuing og etterarbeid og møter presis har ansvar for eit aktivt læringsarbeid i førebuing, gjennomføring og etterarbeid leverer rettleiingsgrunnlag / planleggingsskjema for alle undervisingstimar til praksislærar til fast tid ( innan arbeidstida til læraren) går inn under Lov om grunnskolen og den vidaregåande opplæringa og har m.a. teieplikt. Studenten skriv under ei fråsegn om teieplikt 1. studieåret har god åtferd og høvelege spåkbruk og er godt budd til timane Studiekoordinator har ansvar, saman med praksiskoordinator, for utforminga av emneplan for praksis skal saman med basisgruppeleiar og praksiskoordinator, lage praksisoppgåver. Praksiskoordinator gjer avtalar med praksisskulane og organiserer praksisplassar lagar retningsliner for praksis og har ansvar for å informere om praksisopplæringa kallar inn til og organiserer praksisførebuande møte organiserer studentane i basisgrupper med basisgruppeleiar har det overordna ansvaret for kontakt med praksisskule og studentar skal kontaktast ved eventuell permisjonssøknad frå studentar Basisgruppeleiar har ansvar for praksisoppfølging på praksisskulen og skal: - observere studentane si undervisning og ta del i før- og etterrettleiing - ha samtale med studentar og med praksislærar om vurdering av praksis Praksislærarane har ansvar for praksisopplæringa er i samsvar med emneplan for praksis har ansvar for informasjon til studentgruppa i innleiande praksismøte på høgskulen skal i starten av kvar praksisperiode, ha ei forventingssamtale med studentane gir studentane før- og etterrettleiing ut frå rettleiingsgrunnlaget har ansvar for avtale med basisgruppeleiar for praksisoppfølging gir midtvegsvurdering og sluttvurdering med utfylling av skjema for praksisvurderinga og tek kontakt med basisgruppeleiar eller praksisansvarleg ved tvilstilfelle skal evaluere praksisgjennomføring, med særleg fokus på sin skule som læringsarena. Praksislærar og fråvær frå praksis. Korte fråvær: Praksispartiet kan ta ansvar for klassen, men praksislærar må syte for at ein annan lærar er tilgjengeleg som hovudansvarleg for klassen. Den faste praksislæraren tek ansvar for planlegging, og skal gje studentane rettleiing. Høgskulen får melding om dette. Lange fråvær: Studentane følgjer den som frå skulen si side blir sett inn som vikar for fråverande praksislærar/rettleiar. Praksisansvarleg eller basisgruppeleiar må gjerast kjende med kven som skal vere vikar for å sikre nødvendig informasjon og at vikaren kan gje studentane rettleiing. Ein student kan ikkje vera vikar. 4

5 PRAKSISOPPFØLGING, MØTE OG RETTLEIING Praksisførebuande møte Dette møtet skal skje på den einskilde skule og er studenten sitt første møte med praksisplassen. Praksislærar presenterer plan for praksisperioden som viser undervisningstid og rettleiingstid, kva fag og klasse undervisninga skal skje i. Studentane førebur seg på å presentere gjennomgått fagstoff. Studentane får generell informasjon om praksisskulen (t.d. reglement for skule og/eller klasse, vaktordningar, bruk av kopimaskin og PC, bibliotek, rom for undervising, rom til studentane sitt føre- og etterarbeid, rom til rettleiingstimane osv.) Det blir orientert om undervisningsplanar, semester og årsplanar, elev-/klasselister Praksisoppfølging på praksisskulen Basisgruppeleiar kjem til praksisskulen til avtalt tid og skal ta del i ulike delar av studentane sin praksis og på den måten danne seg eit bilete av studentane i si praksisgruppe. Praksislærar legg fram sluttvurdering for dei to vekene og drøftar den med basisgruppeleiar. Rettleiing Eit «arbeidsfellesskap» hvor målet er å gi kvalifisert hjelp til eleven, slik at han eller hun kan gjøre kloke valg og handlinger. (jf. Høigaard, Jørgensen og Mathisen, 2001).Rettleiinga går føre seg i samtaleform og er prega av medviten refleksjon over eigne og andre sine handlingar i praksisfeltet. Rettleiingstida er sett til 9 11 timar pr. veke. Under rettleiinga er det viktig å halde fokus på den som får rettleiing. Det er alltid viktig å ha fokus på det konstruktive og på det å finne gode løysingar, slik at studenten kan kome vidare i utviklingsprosessen og bli tryggare i lærarrolla. Rettleiinga tek opp: forhold mellom teori og praksis studenten si eiga lærarverksemd utvikling av studenten sin praksisteori (studenten si forståing av kva praksis er). Råd om rettleiing Fokuser på å skape eit trygt rettleiingsmiljø og gi tydelege, konkrete og konstruktive tilbakemeldingar slik at studentane vert meir medvitne, kritiske og reflekterte Ver godt budd og ha struktur og orden på rettleiinga. Still tydelege krav til studenten men ha best mogeleg «takhøgd» med tanke på studenten sine behov, synspunkt og idear. Forventingssamtale Ved oppstarten av kvar praksisperiode skal det gjennomførast ein forventingssamtale der praksislærar og student avklarar gjensidige forventingar og krav for den komande praksisperioden. Samtalen kan handle om: Tydelege avtalar om arbeidsoppgåver, tidsfristar og forventningar om innlevering Rolleavklaring for dei ulike aktørane i klasserommet i ein undervisningssituasjon Studenten sine utviklingsmål for praksisperioden. Ta utgangspunkt i forbetringspotensialet, slik det kjem til uttrykk i tidlegare praksisvurderingar. Retningslinjer i tilfelle sjukdom, når skal det meldast og til kven. 5

6 Aktuelle tema for rettleiingstimane Praksislærar skal vere tydeleg rettleiar og rollemodell. I rettleiingstida skal studentane få kunnskap om følgjande tema: Praksislærar og skulen sitt systematiske arbeid for å utvikle eit godt læringsmiljø Praksislærar og skulen si forståing av arbeidet med grunnleggjande ferdigheiter Planlegging av undervisning i lys av styringsdokument og praksisplassen sitt verdigrunnlag. Planarbeid, frå rammeplan til semesterplan, periodeplan og timeplan Vurdering for læring i høve ulike læreføresetnader og kulturell bakgrunn Praksisplassen sitt endrings- og utviklingsarbeid Drøfting av profesjonsetiske dilemma Rettleiingsgrunnlag Rettleiingsgrunnlag er ein skjematisk plan for undervisninga og fungerer som planleggingsskjema for undervisningsøkta. Denne skal leverast til praksislærar og medstudentar til avtalt tid før gjennomføring ( innanfor arbeidstida). Her skal studenten grunngje faglege og pedagogiske mål. Ved praksisoppfølging skal rettleiingsgrunnlaget også sendast til basisgruppeleiar seinast dagen før, innan kl Skjema er å finne på s. 7 og 8. Før-rettleiing Føremålet med å levere rettleiingsgrunnlag er å få før-rettleiing, der ein skal diskutere opplegg/idear med omsyn til mål, fagleg innhald, rammer, elev- og lærarføresetnader, arbeidsmåtar, organiseringsformer og vurderingsformer. Gjennomføring i klasserommet Praksislærar observerer og noterer med utgangspunkt i rettleiingsgrunnlaget. Notatane kan gjere rettleiinga meir konkret og konstruktiv og vere eit godt grunnlag for vurdering av studenten. Medstudentar observerer og noterer til aktiv bruk i etterrettleiinga. Etterrettleiing Etterrettleiing tek utgangspunkt i rettleiingsgrunnlaget og observasjonane. Studenten sjølv formidlar eigne opplevingar og erfaringar og evaluerer eiga rolle som lærar. Medstudentar tek aktivt del i etterrettleiinga med sine observasjonar og refleksjonar. Gi tilbakemelding og tankar/refleksjonar omkring studenten sin veg vidare i praksis. 6

7 PLANLEGGINGSSKJEMA /RETTLEIINGSGRUNNLAG TIL BRUK I PRAKSIS Planlegging og rettleiing i praksis bygger på didaktisk relasjonstenking. (Gunnestad 2008) SKJEMA TIL BRUK I UNDERVISNINGSPLANLEGGING Student: Tid: Dato: Fag: Elevgruppe: Læreplanmål: Generelle og faglege mål i planverket for vidaregåande opplæring Læringsmål for økta: Konkrete mål som fortel kva elevane skal kunne etter økta/perioden ( faglege mål, sosiale mål, haldningsmål) Elevføresetnader: Læreføresetnader, motivasjon, kunnskapar, haldningar, ferdigheiter, særskilte behov Rammefaktorar: Lærartettleik, læremiddel/materiell, rom, timetal, ressursar i nærmiljøet osv Evaluering: Korleis vil du som lærar finne ut av kva elevane har lært? 7

8 Grunnleggande ferdigheiter TID INNHALD (Kva ) Faglege tema i økta for at elevane skal nå læringsmåla PLAN FOR ØKTA / PERIODEN Munnlege ferdigheiter Digitale ferdigheiter ORGANISERING/ARBEIDSMÅTAR (Korleis) Lærar si organisering av undervisninga og elevane sine læringsaktivitetar med temaet: motivasjon, tilpassa opplæring, variasjon, visualisering, dramatisering ol GRUNNGJEVING (Kvifor) Eg har valt slik organisering og slike arbeidsmåtar fordi: Dette må eg sjekke før timen: Eg ønskjer rettleiing i: 8

9 VURDERING AV SKULEPRAKSIS Praksis vert vurdert med karakteruttrykket stått/ ikkje stått. For å få stått praksis må arbeidskravet frå haustpraksis vere godkjent. For å få ta praksis 3. studieår, må studenten ha fullført og stått i emna Pedagogikk og fagdidaktikk 1 og 2. Det er utarbeidd skjema med vurderingskriterium som praksislærar skal bruke. Skjema er å finne på heimesida til HVO. Praksislærar drøftar vurderinga med basisgruppeleiar og gjennomfører ein vurderingssamtale med kvar student om sluttvurderinga. Studenten blir vurdert ut frå: Relasjons- og yrkesetisk kompetanse: Studenten møter presis, tek ansvar og møter budd til undervisning Studenten har engasjement og positiv haldning til lærarprofesjonen Studenten viser evne til samarbeid og syner evne til endring og utvikling i høve til rettleiing som blir gitt Studenten viser evne til å ha dialog med elevar og til å byggje gode relasjonar til elevar, foreldre og kollegaer Klasseromsleiing, fag- og fagdidaktisk kompetanse: Studenten si evne til å vurdere læringsutbyte og måloppnåing til ulike elevar Studenten si evne til sjølvstende og evne til å vurdere eiga utvikling som lærar mot fagkompetanse, klasseromsleiing og relasjonskompetanse Studenten kan oppsummere læringsarbeidet og læringsutbytet, følgje opp arbeid frå læringsøkta og motivere til vidare aktivitet Studenten har relevant og god fagkompetanse Rutinar i samband med karakteren "Ikkje stått" i praksis Om praksislærar vurderer at det er fare for at ein student kan få «Ikkje stått» i praksis, skal praksislærar varsle dette til praksiskonsulent og basisgruppeleiar. Praksislærar må også ta dette opp med studenten. Ein student kan få «Ikkje stått» i praksis, sjølv om det ikkje er tatt høgde for det i midtvegsvurderinga. Hovudregelen er at eit slikt varsel må kome så tidleg, at studenten har høve til å forbetre seg i tråd med rettleiing. Dersom ein student får «Ikkje stått» i praksis 3. studieåret, må studenten gjennomføre ein ny praksisperiode på to veker i løpet av studieåret. Dette vert gjennomført etter avtale med praksisansvarleg. I desse to vekene får studenten særskild rettleiing av ein annan praksislærar på det området studenten har vist manglar. Får studenten «Ikkje stått» også i denne ekstra praksisperioden, vert det halde særskilt vurderingsmøte. Dersom utfallet av det særskilte vurderingsmøtet blir at praksisen vert vurdert som «Ikkje stått», får studenten «Ikkje stått» i praksisopplæringa og må avbryte studiet. Skikkavurdering Når det gjeld vurdering av om ein student er skikka for læraryrket skil ein mellom løpande og særskild skikkavurdering. Løpande skikkavurderinga skal gå gjennom heile studiet, medan særskild skikkavurdering byrjar med at tvilsmelding vert levert. Dersom det er tvil om ein student er skikka for læraryrket, må den som er i tvil melde frå om tvilen til fagansvarleg. Det skal nyttast eit eige skjema til dette. Det formelle grunnlaget for skikkavurdering er nedfelt i 9

10 Lov om universitet og høgskular, 42 b, i forskrift om skikkavurdering vedteken av KUF 16. august 1999 og i rammeplanar for lærarutdanningane fastsett 3. april Meir om forskrift om skikkavurdering i lærarutdanninga finn ein på: Vi tek likevel med 2: Kriterier ved vurderingen av om en student er skikket er: a) studenten viser manglende vilje eller evne til omsorg og til å lede læringsprosesser for barn og unge i samsvar med mål og retningslinjer for barnehagens og skolens virksomhet b) studenten viser manglende vilje eller evne til å ha oversikt over hva som foregår i en barnegruppe eller klasse og ut fra dette skape et miljø som tar hensyn til barn og unges sikkerhet og deres psykiske og fysiske helse c) studenten unnlater å ta ansvar som rollemodell for barn og unge i samsvar med mål og retningslinjer for barnehagens og skolens virksomhet d) studenten viser manglende vilje eller evne til å kommunisere og samarbeide med barn, unge og vaksne e) studenten har problemer av en slik art at han/hun fungerer svært dårlig i forhold til sine omgivelser f) studenten viser for liten grad av selvinnsikt i forbindelse med oppgaver i lærerstudiet g) studenten viser manglende vilje eller evne til å endre uakseptabel adferd i samsvar med veiledning 10

11 FRAMMØTE OG PERMISJONAR FOR STUDENTAR I PRAKSIS Dei nasjonale retningslinjene presiserer at ein faglærarstudent skal gjennom utdanninga ha 70 dagar rettleidd og vurdert praksis. Dette fører til at 20 % regelen vert vanskeleg å handtere medan studentane er i praksis. Dette av di om ein hadde praktisert denne regelen, så ville ein student kunne gått gjennom utdanninga med berre 56 dagar rettleidd og vurdert praksis. Dermed praktiserer vi følgjande reglar for fråvær/permisjon frå praksis: 1. Praksis/praktisk lærararbeid er ein obligatorisk del i alle åra i faglærarutdanninga. 2. Det er obligatorisk frammøte til all praksis, til praksisførebuing og etterarbeid. Dette gjeld også møta med praksislærar i tilknyting til praksisperiodane/samtaletimane og til teoriundervisning/planlegging/etterarbeid knytt til praksisoppgåva. 3. Permisjon: Praksislæraren kan gi permisjon for inntil 3 timar. Permisjon for meir enn 3 timar skal rettast til praksiskoordinator. Praksislæraren får melding om permisjonen. Merk at det ikkje vert gitt permisjonar til ferie, konsertar, fotballfinalar og liknande. 4. Dersom studenten vert sjuk eller av anna særleg gode grunnar ikkje kan møte til praksis, må ho/han snarast melde frå til praksislærar/praksiskulen og til praksiskoordinator ved Høgskulen i Volda. Ved sjukefråvær over 2 dagar leverer studenten sjukmelding frå lege til praksiskoordinator. 5. NB! Alle permisjonar, også sjukdom og liknande, tel med i fråværs-«kvoten» som er på 10 % i praksis i kvar praksisperiode. Om ein student har meir enn 10 % fråvær/permisjon frå praksis må studenten ta att dagar slik at studenten kjem over 90 % frammøte i praksis. Dette skjer etter avtale med praksislærar og praksiskoordinator. 6. Praksislærar fører eventuelt fråvær på praksisrapporten og orienterer studenten om dette. Praksisrapporten vert send til praksiskoordinator innan 1 veke etter avslutta praksis. DAGLEGE REISEUTGIFTER I PRAKSIS. Prinsippet for tilskot til reiseutgifter i praksis er at studentane skal få tilskot til meirutgifter ved reiser i praksis i høve til dei vanlege utgiftene til og frå Høgskulen i undervisningsperiodane. Studentane får dekt meirutgiftene til buss, privatbil og ferje frå Høgskulen i Volda til praksisplass. Ved buss og ferje skal moglege rabattordningar som t.d. miljøkort, verdikort eller studentrabatt ved vanleg billettering nyttast, og billettane leggast ved reiserekninga. Kva som vil vere mest lønsamt er avhengig av lengda på praksisperioden og reisestrekninga og det er studenten sitt ansvar å kontakte det aktuelle selskapet om prisar. Ved kostbare praksisreiser kan ein kontakte praksiskoordinator og få forskottere utgiftene. Ved bruk av privatbil skal studentane så langt råd er køyre samla i ein bil. Taksten for reise til og frå arbeidsstaden er kr pr. km for sjåfør og kr.0,20 pr. km for kvar passasjer per 1. august Både bileigar og passasjerar må rekne med å betale eigendelenpå kr. 60,- til bilføraren. Dette vil kome i frådrag for bileigar sine utgifter. Eigendel Eigendel på daglege reiseutgifter er kr 60,- per dag. Utfylling og levering av skjema. To ulike skjema ligg i på heimesida: Reiserekning ved bruk av eigen bil Reiserekning ved bruk av offentleg transport Studentane fyller ut skjemaet og leverer til Alfhild Øye, snarast råd og seinast 1 veke etter avslutta praksis. 11