Rapport frå Prosjekt til fordjuping. Praksis ved Vest-Telemark Helsesenter

Transkript

1 Rapport frå Prosjekt til fordjuping Praksis ved Vest-Telemark Helsesenter Dette er ein eksempelrapport. Gjennom rapporten vil du finne slike blå ruter. Dei er ikkje del av rapporten, men tips til deg som skal skrive rapport. Det kan vere korleis du skal gjere noko eller kva du kan skrive meir om. Lykke til med rapportskrivinga! Siv Reidun Einebærholm Vest-Telemark vidaregåande skule Hausten 2013

2 Innhaldsliste Innhaldsliste... 2 Innleiing... 2 Mål... 3 Rapport /gjennomføring:... 3 Arbeid med målet mitt... 4 Å planleggje måltid... 4 Kostsirkelen... 4 Å lage til måltid... 5 Trivsel rundt måltidet... 6 Vurdering... 6 Kjelder... 6 Vedlegg... 6 Å lage automatisk innhaldsliste: Formater først alle overskriftene du har i rapporten; Overskrift 1, Overskrift 2, Overskrift 3 (Dei hoppar inn eit hakk for kvart nummer slik du ser i innhaldslista over.) Vel «Referanser» i verktøyfanene, - og så «Innholdsfortegnelse» heilt til venstre i verktøylista. Den øvste lista er den greiaste å bruke. Når du er heilt ferdig med rapporten, høgreklikkar du på innhaldslista og vel «Oppdater felt». I den neste ruta vel du «Oppdater hele tabellen». I den ferdige malen er innhaldsliste allereie sett inn. Då kan du berre oppdatere når du har behov for å sjå korleis du har disponert rapporten din, og heilt til slutt når du er ferdig og skal levere. 2

3 Innleiing Eg har vore i praksis ved Vest-Telemark helsesenter i veke 44 og 45, hausten Dei to vekene var eg på avdelinga for pasientar med aldersdemens. Rettleiaren min har vore Kari Nordmann, men når ho ikkje har vore der så fekk eg god hjelp av Eva Hagen og Adam Eplesen. På avdelinga er det 8 brukarar. Alle har kvar sitt rom, men dei et alle måltid saman. Eg har delteke i alle typar vakter, unnateke nattevakt. Fordi eg har eit mål som fokuserer på måltid, så har eg fått flest dagvakter. På dagvaktene fekk eg jobbe med både frukost- og middagsservering. Mål I denne praksisperioden valde eg å jobbe med mål innan ernæring. Hovudmålet eg jobba med var frå læreplan for VG3 Helsefagarbeider: tilberede måltider som ivaretar brukernes helse og trivsel, og begrunne forslagene i tråd med norske anbefalinger for ernæring Dette målet valde eg fordi eg syns ernæring er interessant, og fordi eg ser at ved å velje rett mat så kan ein få ein betre livskvalitet. Målet inneheld både planlegging, med bakgrunn i kunnskap om ernæring, og tillaging av mat. I tillegg inneheld det ein trivselsdel. Eg har sett hovudfokus på ernæring i denne oppgåva, men har også tatt med litt om dei andre områda. Rapport /gjennomføring: Når eg var i praksis på helsesenteret fekk eg vere med på desse oppgåvene: Planlegging av måltid Tilberede måltid; frukost, middag og kveldsmat Dekke bord og pynte Servere måltid Ete saman med brukarane Hjelpe brukar som ikkje greidde å ete sjølv Rydde og vaske opp Utanom målet eg jobba med fekk eg også delta i: Morgonstell Ta med dei aktivitetane du har vore med på, og som vil vise ei bredde av det arbeidet du har delteke i i praksisperioden din. Rapporten skal vise kva du har fordjupa deg i, men det vil alltid vere interessant å vite kva andre oppgåver du også har jobba med. Eg vil vidare i rapporten min konsentrere meg om dei oppgåvene som høyrer til målet mitt. 3

4 Arbeid med målet mitt «Tilberede måltider som ivaretar brukernes helse og trivsel, og begrunne forslagene i tråd med norske anbefalinger for ernæring» Å planleggje måltid På avdelinga er dei flinke til å bruke kostsirkelen. Fordelinga i kostsirkelen legg vekt på å gje ei rett fordeling av alle næringsstoffa som kroppen treng i løpet av ein dag. Det er gjerne andre matvarer ein brukar til frukost enn til middag og kveldsmat, men til saman utfyller desse matvarene kvarandre. Det er difor ikkje om å gjere å følgje kostsirkelen til punkt og prikke for kvart måltid, men sjå på totalen i løpet av dagen, - kanskje også i løpet av veka. Kostsirkelen Kostsirkelen er eit hjelpemiddel for å setje saman kosten rett. Den er delt i 5 delar, som ikkje er like store. Storleiken syner kor stor del denne gruppa skal ha i det totale dagskosthaldet til ein person. Vi skal ha mest av korn og kornprodukt og poteter, grønsaker, frukt og bær. I desse to gruppene finn vi mykje karbohydrat, vitamin og mineral. Vi skal også ha ein del protein, og dette finn vi mykje av i gruppa med kjøt, fisk og egg, og i gruppa med mjølk og mjølkeprodukt. Vi skal også ha litt matfeitt, aller helst i form av oljar. Kjelde: Helsedirektoratet Viss ein ser på frukosten, så vil den som regel bestå av kornvarer og mjølk/mjølkeprodukt, mens middagen vil bestå av poteter, grønsaker, kjøt eller fisk. Matfeitt brukar vi både i matlaging og til å ha på brødskiva. Så sper vi på med litt av dei andre gruppene for å få den rette variasjonen i løpet av dagen.. På helsesenteret bestod frukosten som oftast av brødskiver med kjøt- eller fiskepålegg, gulost og/eller litt syltetøy. Av og til laga vi havregraut. Dei fleste drakk mjølk av ein eller annan type. Mellom måltida stelte vi til frukt i bitar. Ein del av dei eldre har dårlege tenner, så vi passa alltid på å ha med druer og banan, som er litt lettare å tyggje. Elles er det lettare å ete frukt viss den er delt i bitar. Det er meir fristande og meir overkommeleg med mindre bitar enn ein heil frukt. Det gjer at dei eldre et meir frukt totalt sett. 4

5 Middagen på helsesenteret syns eg var veldig variert. Dei la vinn på å ha fisk eller fiskeprodukt minst 3 dagar i veka, og dei varierte mellom kokt og steikt, og ulike fisketypar. Dei brukte mykje poteter, men av og til brukte dei pasta, og då gjerne av ein grov type. Eldre som sit mykje i ro har lett for å få forstopping, - og grove kornprodukt inneheld fiber som motverkar dette. Det å ha rikeleg med grønsaker til middagen gir også mykje fiber, i tillegg til mange av dei viktige vitamina og minerala me treng. Etter middagsluren vert det servert kaffi/te og litt å bite i. Dei prøver å unngå for mykje søte kaker. Grove vaflar og lappar, og formkaker/rullekaker med fruktfyll er fine alternativ. Kjeks av ulik sort er også bra, og dei har ei oppskrift på nokon gode kjeks, med både frø og fiber i, som var kjempegode. Kveldsmaten likna veldig på frukosten, men her hende det at me laga litt varm mat, som pizza eller ei suppe. Vi brukte kostsirkelen for å ha variasjon i løpet av dagen. Viss vi for eksempel hadde kjøtkaker til middag, så hadde vi gjerne ei fiskesuppe til kveldsmat. Kostsirkelen er ein reiskap til hjelp ved planlegging av måltid. Vil du fordjupe deg endå meir i den delen av målet som dreiar seg om kost og helse kan du til dømes ta tak i: Dei ulike næringsstoffa og korleis dei verkar på helsa. Kva kan demens ha å seie for kosthaldet, og dermed helsa til brukarane? Du kan sjå på brukarane sine andre sjukdomar og tilstand, og vurdere næringsbehov ut frå dette. Døme kan vere behovet for protein når ein har vore sjuk og sengeliggande, behovet for kalsium ved beinbrot, behovet for fiber ved obstipasjon m.m. Kostrelaterte sjukdomar/tilstandar som til dømes jernmangel, forstopping, diabetes, fedme/overvekt, beinskjørleik, dehydrering, aldersrelaterte problem; tygge- og svelgjevanskar, dårleg matlyst, tannprotese m.m. Å lage til måltid Det var ikkje så mykje mat eg fekk lage mens eg var i praksis, for dei har eit storkjøkken som lagar det meste av maten, men eg fekk lage havregraut og tomatsuppe. I tillegg delte eg opp frukt og la opp pålegg og anna på brett til frukost og kveldsmat. Å lage havregraut var interessant, for det skulle så lite havegryn til for å få til graut. Dessutan går det veldig fort. Her lærte eg også at det går an å ha i kli eller frø for å auke fibermengda. Noko som er viktig er å vaske kjelar og skåler som har vore havregraut i med ein gong, for det set seg veldig fast veldig fort. Eg har aldri laga tomatsuppe frå grunnen av før, så det var også interessant. Eg trudde tomatsuppe berre blei laga frå pose. Eg har lagt ved begge oppskriftene som vedlegg 2 og 3 i oppgåva. Brukarane syns at maten eg laga var god. Her kan du vidare beskrive korleis du laga dei to rettane, og ei vurdering av arbeidet ditt, viss du vil vise meir fordjuping i matlaging. 5

6 Trivsel rundt måltidet Stikkord for denne delen kan vere: Kva demens kan ha å seie for måltidssituasjonen Korleis ein plasserer brukarane rundt bordet og grunngjeving kvifor Borddekking Pynting Å lage fest Å hjelpe brukar med å ete Vurdering I denne praksisperioden har eg lært å arbeide med demente pasientar. Sjølv om eg har hatt fokus på kosthald, så har eg lært mykje om dei daglege rutinane og stell også. Det at eg hadde eit klart mål før eg reiste ut i praksis, hjelpte meg til å ha fokus, og å lære ekstra mykje om kosthaldet. Det at kostsirkelen vart brukt så aktivt, gjorde at eg forsto kvifor vi lærer så mykje om den på skulen, - og no er den mykje meir meiningsfull for meg. Det var lærerikt å vere med på å stelle til fest for dei gamle. Eg likte særs godt å få Så skriv du dine eigne vurderingar av det du har lært om dei andre aktivitetane. Kjelder Skriv kva for bøker du har skrive opplysningar frå. Ta med Forfattar, Tittel (i kursiv), og årstal for når boka er gitt ut. Skriv kva nettsider du har henta informasjon frå m/nettadresser (hyperkopling) Nettadresser til bilde du har lånt. Meir informasjon om korleis ei proff kjeldeliste skal sjå ut finn du på: NDLA Her er også litt forklaring på kvifor du skal ha kjeldeliste, og gode råd for å lage gode kjeldelister Vedlegg Nummerer vedlegga frå 1 og oppover, og lag ei liste her med tittelen på kvart vedlegg. Vedlegg 1: Vaktplan Vedlegg 2: Havregraut Vedlegg 3: Tomatsuppe Vedlegg 4: Vurdering frå praksisstaden OSB 6