HØYRING VEDKOMMANDE «NASJONAL VEGLEIEAR FOR LEGEVAKT»

Transkript

1 Ernst Horgen Kommuneoverlege Pb 70, 5948 Fedje Tlf Fedje 23.juni 2019 HØYRING VEDKOMMANDE «NASJONAL VEGLEIEAR FOR LEGEVAKT» Bakgrunn: Fedje kommune fekk eigen lege i 1982 og hadde samarbeid med Austrheim om legevakt. Dette haldt fram til 2001 ved etablering av Nordhordland interkommunale legevakt. Etter dette har Fedje kommune hatt lege i vakt på Fedje 24/7 ca 300 døgn i året, og den interkommunale legevakta tek vaktene resten av året. Den interkommunale legevakta har ansvar for å svare på oppkall som i liten grad vert nytta av dei som bur på Fedje. Med ei reise til legevakta som krev transport med ferje i 30 minuttar, kjem ein fort over to timar, og er det på kvelden, kjem ein seg ikkje tilbake før neste morgon. Forskinga viser at stor avstand til legevakta kan vere ein fare for liv og helse, og kommunen har prioritert å ha lege i vakt på Fedje. Etter snart 20 år med hurtig vekst i dei interkommunale legevaktordningane, er det både naudsynt og gledeleg at vi nå får ein vegleiar. Det er likevel viktig å presisere at ein vegleiar berre er vegleiande og svært sjeldan får med seg dei variasjonane som tenestene må vere prega av. Vegleiaren er eit «bør-dokument», og definerer ikkje kva som er avvik. Vi synest det er noko utilfredsstillande at legevaktene og KS ikkje er høyringsinstansar Systematisk vegleiing: Det er eit stort tal med ulike tema som er omtala. 60 til 70 tema. Nokre av tema har fått ei punktvis liste av råd og vegleiing, mens andre tema er omtala meir summarisk og er lite vegleiande og ikkje styrande. Det går ikkje fram grunnlaget for denne skilnaden. Vi skal ikkje omtale alle punkta, men har merka oss nokre som vi synest gir for lite vegleiing eller vi ynskjer nokre endringar eller presiseringar 2.1: Kommunal eller interkommunal organisering. Dette er kjernepunktet i heile legevaktordninga, og vi synest det kunne vore omtala noko meir. Her finst eit «konglomerat» av løysingar, og hovudpunktet må vere om det er medisinsk forsvarleg dei løysningane som kommunane legg seg på. Vegleiaren seier dette, men kunne presisert det noko sterkare. Vi meiner det er særs viktig å peike på at dersom vaktordninga vert geografisk for stor, er det krevjande å sikre sjukebesøk av lege og krevjande å sikre at vaktsystemet er medisinsk forsvarleg 1

2 2.2.b: Fordeling av kostnadar ved interkommunale legevaktordningar Vi opplever svært høge kostnadar ved å vere knytt til den interkommunale legevaktordninga. Det er paradoksalt at dei folketette områda som nyttar legevakta ofte natt og dag når ein har stasjonen i sin kommune, har svært låg kostnad, medan utkantkommunane med stor avstand til legevakta betaler det mangedoble for kvar konsultasjon eller kontakt. Vi stør såleis setninga «Kommunen bør belastes nokså likt for den enkelte kontakten eller konsultasjonen utført ved legevakten» Vi synest også det er viktig å halde fast ved at «Det vil vanligvis være uheldig å pålegge enkeltkommuner ansvar for spesifikke utgifter som er lokalisert til den enkelte kommune, for eksempel bakvakt, vikarbruk, akutthjelpere eller reiseutgifter» 2.4:Pasientar utan fast opphald i Norge. Vi er i aukande grad ein del av eit internasjonalt samfunn med til dels frie grenser og vi satsar nasjonalt på turisme og har store inntekter av dette. Når nokon er av ulike grunner på vitjing i Noreg, så må vi kunne vise oss som noko meir romsleg enn det som går fram av dei juridiske rettane slik dei her er omtala. Når ein er i eit framand land og vert sjuk, så kjenner ein seg utrygg og fortvila sjølv om det ikkje er så alvorleg som det som går fram av paragraf 3 i helse- og omsorgsloven. Vi bør vere både audmjuke og gjestfrie når nokon er på reise og vert sjuke. Vi meiner ein bør sei noko om dette i vegleiaren 2.6:Samtykkekompetanse: Skal vegleiar vere til god hjelp, kan ein kort skrive kva som vurderast for å sei at ein person er samtykkekompetent og ikkje berre vise til eit skjema. -Når har vi eit informert samtykke? -Pasienten har fått god og forståeleg informasjon om diagnose, handlingsalternativ, prognose og moglege biverknader -Pasienten har samtykkekompetanse -Pasienten er ikkje under press får andre, men kan velje frivillig -Samtykkekompetanse -Pasienten forstår alle informasjon -Pasienten har innsikt i og innleving i at dette gjeld han/ho som pasient -Pasienten kan forstå og velje mellom ulike handlingsalternativ -Pasienten har skriftleg eller munnleg eller eintydig på annan måte motorisk evne til å gi uttrykk for sine val og grunngi sine val. 5.1:Legevakt lokale og 5.3:Utforming av legevaktlokale Dette er skrive på side 25 «Når det gjelder anbefaling om maksimal reisetid og avstand til legevakten, er dette først og fremt et servicekrav for befolkningen» Dette kjem etter at ein har referert frå ny forsking som viser at med aukande avstand til legevakt, så nyttar folk i for liten grad legevakta sjølv om ein er alvorleg sjuk (raud respons). Grensen går ved minuttar. Folk kan få varig helseskade eller døy utan å ha vore i kontakt med legevakta når reisetida til legevakta vert over 60 minuttar 2

3 Tidlegare uttala både fylkesmannen i Hordaland og H-dir at ved avstandar over 50 minuttar, kunne det vere trong for bakvakt i utkanten av vaktdistriktet. Det viser seg no at dette er å tråd med ny norsk forsking under Steinar Hunskår. Vi meiner setninga ovanfor som er i kursiv, bør slettast. Den bør erstattast med at når reiseavstand blir over 60 minuttar til ein konsentrasjon av folk, så må ein vurdere kompenserande tiltak som til dømes bakvakt, akutthjelparar og ambulansestasjon. 8.7:ROS-analyse Risiko og sårbaranalyse er i mange høve ein leik med eit skjema og tal og gir inntrykk av at dette er noko som er eksakt. Av den grunn er det mange som hoppar bukk over dette eller finn det vanskeleg. Det er på tide at ein i større grad kort og enkelt gjer ei risikovurdering. Dei tema som er omtala i punkt 8.7b er gode, og ein må svare på: -Kva kan skje hos oss? -Kva er konsekvensen om det skjer? -Er det naudsynt og mogleg med tiltak for å hindre at det skjer? 9.2:Krav til bakvaktlege Dette kapittelet tar ikkje innover seg at det finst to typar bakvakt. Her er omtala bakvakt for dei legane som ikkje fyller kompetansekravet for å gå vakt aleine. Dette er ein ny type bakvakt frå 2020 og vert lønna etter 8.5 i SFS Vi har i alle år hatt ein annan type bakvakt som kan handle om kapasitet der ein har bakvakt som kan ta over når vakthavande må rykke ut eller som er bakvakt i yttergrensa av distriktet pga lang reiseveg. Det vert lønna etter 9.5 i SFS 2305 Begge vaktordningane bør omtalast vedkommande kompetanse og oppgåver 9.5Etikk Dette er gjerne spørsmål og utfordringar som ikkje har svar korkje i legevitskapen eller pleievitskapen. Vi synest ein her skal nemne nokre aktuelle tema slik at alle som les vegleiaren forstår kor sentralt det er. Aktuelle tema: -Bruk av tvang. -Teieplikt. Kan vi drøfte dette med pårørande? -Ressursbruk og prioritering -Livsforlengande behandling -HLR minus -Tidsnaud -Autonomi -Overbehandling -Livskvalitet 11.5Sjukebesøk «Legevakten skal til enhver tid ha tilbud om sykebesøk for å vurdere, diagnostisere og behandle akutte medisinske tilstander» 3

4 Det er viktig at man har presisert dette. Vi har etter at det ble etablert interkommunale legevakter med marginal legebemanning, sett ein tendens til uforsvarleg reduksjon i sjukebesøk. I fleire tilfelle har eldre som ikkje skal på sjukehus, blitt transportert med ambulanse til legevakta for undersøking og deretter tilbake til sjukeheimen. Slik vil vi ikkje ha det. 11.8Dødsfall Vi meiner at det er eit framskritt at ein på ulike vis har presisert legen sin plikt til å skrive dødsattest, men det som står her er eit tilbakeskritt og kanskje eit overtamp. Vil vi verkeleg at nokon skal filme oss og ta bilete av oss med mobiltelefonen eller liknande når vi ligg der og korkje kan stelle eller pynte oss? Noko av det mest smertefulle som skjer i ein familie, er når ein av oss døyr. Sjølv om det er venta. Vi må unne oss å gjere dette på skikkeleg vis og ta oss litt tid til samtale med pårørande og syning av den døde. Framlegget om å sende bilete av avdøde utan samtykke vil nokon sei grensar til «likskjending». Ein bør endre dette avsnittet og legge vekt på at lege skal skrive dødsattest Samarbeid med fastlegen Dette er viktigaste samarbeidspartnar for legevakta. Dette er den gruppa som kan hindre at legevaktsystemet vert overbelasta. Dette kapittelet er for kortfatta og fortener at man set seg ned med faggruppa og greier ut ein meir detaljert og omfattande omtale av samarbeidet Fastlegen er allereie pressa og mange klarer ikkje å følgje opp kravet i fastlegeforskrifta om time innan 5 dagar. Trass i dette kjem det forskrift om prioritering. Fastlegen kan ikkje overlate til legevakta å handsame timeboka utan ein nærare avtale Samarbeid med akutthjelparar Det er godt å lese at Helsedirektoratet arbeider med ein nasjonal vegleiar. Vi vonar den vil sei noko meir om kompetansekrav, ansvar, forsikring. Allereie i dette dokumentert sler ein fast akutthjelpar er helsepersonell etter helsepersonellova om dei vert kalla ut av AMK Vi meiner ein må presisere at det også er tilfelle om andre kallar dei ut. Vi meiner ein må presisere at dei er forsikra Vi vil også tru at retten til pasientskadeerstatning må på plass Samarbeid med kommunalt psykososialt team: Ein har her presisert at legevakt må ha oversyn over på kva måte ein skal varsle teamet og rutine for på kva måte ein skal ta vare på pasientar og pårørande fram til teamet tek over. Dette er naudsynt når dei fleste teama ikkje har nokon vaktordning og er ei dagtidsordning. 4

5 14.11 Samhandling med kommunalt barnevern: Vi trur ein må utvide dette kapittelet med eit punktvis oversyn over når det kan vere riktig og nødvendig å ta kontakt med barnevernet. Ein vegleiar bør ha ei slik liste Vi har ingen merknad til val av indikatorar. Med vennleg helsing Ernst Horgen Kommuneoverlege 5