Nordic Rutile AS DETALJREGULERING VASSLEIDNING SKORVA - ENGEBØ PLANOMTALE. Dato: Versjon: 5.

Transkript

1 Nordic Rutile AS DETALJREGULERING VASSLEIDNING SKORVA - ENGEBØ PLANOMTALE Dato: Versjon: 5

2 Dokumentinformasjon Oppdragsgjevar: Nordic Rutile AS Tittel på rapport: DETALJREGULERING VASSLEIDNING SKORVA - ENGEBØ Oppdragsnamn: Engebøprosjektet, VA Nordic Mining ASA Oppdragsnummer: Skriven av: Nils Husabø, Diana Ekren Grundt Oppdragsleiar: Karl Erik Johnsen Tilgang: Åpen Samandrag Gruveprosjektet på Engebø krev tilførsel av prosessvatn, men det finst ikkje nok vatn lokalt. Gjennom tidlegare planarbeid er Nedre Markevatn kraftverk, Skorva, valt som vasskjelde, og hovudmålet med denne reguleringsplanen er å avklare kvar leidningstraséen for vassforsyninga skal leggjast. Skorva ligg på motsett side (sørsida) av Førdefjorden i høve til det planlagde anlegget på Engebø, og denne planen omfattar såleis areal både i Askvoll og Naustdal kommunar. Det er tidlegare konkludert (planprogrammet) med at leidninga må krysse Gjelsvika og gå over (eller ev. rundt) Hegreneset, og så krysse Førdefjorden og gå vidare austover mot Engebø enten på land eller i sjø (på Naustdalsida av fjorden). Med bakgrunn i planprogrammet, er det vurdert ulike løysingar, og det er i denne reguleringsplanen konkludert med at vassleidninga i størst mogleg grad må liggje på land, og såleis krysse Hegreneset og førast langs fylkesvegen vidare austover. Planen vert i aust avgrensa ved Engebøfjellet - i vestenden av Vevringtunnelen. Vidareføring av vassleidninga gjennom fjellet vert avklara i detaljregulering for Engebø, som omfattar endringar i og detaljering av landarealet i reguleringsplan (vedteken 2011) for utvinning av rutil i Engebøfjellet. Planen omfattar også omlegging av luftspenn for kraftforsyning til jordkabel og tilrettelegging for betra vegsystem m.a. fortau langs ein del av fylkesvegen i sentrale deler av Vevring. Der leidninga ligg på land, vil det vere mogleg å ta ut vatn til drikkevatn og brannsløkkingsvatn for lokal bruk. I samsvar med krav i planprogrammet vert konsekvensane av tiltaka vurderte, og det er sameleis gjennomfør ROS-analyse Justering etter kommunale vedtak om offentleg ettersyn NH DEG Justering etter tilbakemelding frå Askvoll kommune NH NH Justering etter arbeidsmøte med kommunane NH NH Justering etter tilbakemelding frå kommunane NH NH Til kommunal handsaming NH, DEG NH, DEG VERSJON DATO SKRILDRING SKRIVEN AV KS side 1 av 48

3 side 2 av 48

4 Føreord I 2011 vart reguleringsplanen for utvinning av rutil i Engebøfjellet vedteken av Askvoll og Naustdal kommunar, og i 2015 vart planen godkjend i Kommunal- og Moderniseringsdepartementet, samstundes som Klima- og Miljødepartementet gav utsleppsløyve. Planen legg til rette for utvinning av mineral frå Engebøfjellet. Planområdet no (Skorva Engebø) strekkjer seg vidare utover Førdefjorden, og målet med denne planen er å leggje til rette for vassforsyning til Engebøprosjektet. Gjennom tidlegare planarbeid (jf. planprogrammet) er Nedre Markevatn kraftverk, Skorva, valt som vasskjelde, og hovudmålet med denne reguleringsplanen er å avklare kvar leidningstraséen for vassforsyninga skal leggjast. Plandokumenta er oppdaterte i samsvar med kommunane sine vedtak om utlegging til offentleg ettersyn (Askvoll: Formannskapet sak 024/19, , Naustdal: Utval for plansaker sak 19/003, ) Leikanger, Karl Erik Johnsen Oppdragsleiar Nils Husabø, Diana E Grundt Forfattar/Kvalitetssikrar PLANDOKUMENT: Planomtale (denne), Plankart og illustrasjonskart, dagsett (Naustdal) og 06.02/ (Askvoll) Føresegner, dagsett ROS-analyse, dagsett VEDLEGG: Fagrapportar mm. sjå liste i slutten av denne planomtalen side 3 av 48

5 Innhald BAKGRUNN Føremål med planarbeidet Planområdet RAMMER FOR PLANARBEIDET Statlege og nasjonale føringar Kommunale føringar Planprogram og tilhøvet til forskrifta om konsekvensutgreiingar PLANPROSESS Medverknad Framdrift VURDERING AV ALTERNATIVE LØYSINGAR FOR VASSFORSYNING Vurdering og val av vasskjelde Vurderte traséar for vassleidning Skorva- Engebø Førebels utpeiking av moglege traséar for vassleidninga Grunngjeving for val av vassleidnings-trasé som er lagd inn i reguleringsplanen TILTAKET OG DEI JURIDISK BINDANDE DOKUMENTA Tiltaksbeskrivelse Orientering om plankart/føresegner KONSEKVENSVURDERING Generelt Nærare om enkelt- tema Nærmiljø Friluftsliv Landskapsbilete Naturmiljø og biologisk mangfald på land Marint naturmiljø og biologisk mangfald Kulturminne, kulturmiljø Geologi, skredfare Landbruk Alternativ bruk av vassleidninga Klimaendringar Risiko og sårbarheitsanalyse Natur- og miljøforhold Menneskeskapte forhold Oppfølging av naturmangfaldlova Samla konsekvensvurdering SAMANDRAG AV INNSPEL TIL PLANPROGRAM/PLANSTART VEDLEGG side 4 av 48

6 BAKGRUNN 1.1. Føremål med planarbeidet I 2011 vart reguleringsplanen for Engebøprosjektet vedteken av Askvoll og Naustdal kommunar, og i 2015 vart han godkjend i Kommunal- og Moderniseringsdepartementet, samstundes som Klima- og Miljødepartementet gav utsleppsløyve. Planen legg til rette for utvinning av mineral frå Engebøfjellet. Det vert no arbeidd med detaljregulering og med konsesjonssøknad/driftsplan for metallutvinninga. Planområdet no (Skorva Engebø) strekkjer seg vidare utover Førdefjorden, og målet med denne planen er å leggje til rette for vassforsyning til Engebøprosjektet. Vassleidninga mellom Skorva og Engebø skal forsyne gruveprosjektet med prosess- og drikkevatn. Kommunane Askvoll og Naustdal er planmynde, og dei har sett krav om at det vert laga detaljreguleringsplan m/konsekvensutgreiing for tiltaket. I utvinnings-prosessen kan det bli eit vassforbruk opp mot 3000 m3 pr. time. På grunn av gjenbruk av vatn, vert behovet for tilført vatn mykje lågare etter siste berekning ca. 100 m3 pr. time. Det er ikkje tilstrekkelege mengder vatn lokalt, og etter vurdering av ulike alternative løysingar, vert det no lagt opp til å hente vatn frå Sogn og Fjordane Energi (SFE) sin kraftkonsesjon for Nedre Markevatn Kraftstasjon (Skorva), som ligg på sørsida av Førdefjorden i Askvoll kommune på motsett side (sørsida) av Førdefjorden i høve til gruveanlegget på Engebø. Målet med denne reguleringsplanen er såleis først og fremst å avklare kvar leidningstraséen for vassforsyninga skal leggjast, men planen omfattar og omlegging av kraftliner (SFE) frå luftspenn til jordkabel i same trasé som vassleidninga. Etter ynskje frå Naustdal kommune, vert det dessutan vurdert lokal bruk av vatnet og det vert lagt til rette for seinare bygging av fortau i deler av Vevring-bygda Planområdet Engebøfjellet ligg på nordsida av Førdefjorden, i Naustdal kommune, og vasskjelda ligg på sørsida av fjorden, ved Skorva i Askvoll kommune. Avgrensing av område for planvarsling (raud stipla line) Utsnittet over syner arealet på om lag 10 km 2 som vart varsla som plangrense ved starten av planarbeid. Dette arealet var ynskjeleg for å kunne vurdere ulike traséar for vassleidninga. side 5 av 48

7 Planområdet omfattar både landareal og sjøareal. Kraftstasjonen ved Skorva, der vatnet vil bli henta, ligg ved fjorden, lett tilgjengeleg og utan noko behov for utbetringar av veganlegg. Vidare omfattar planområdet i Askvoll vestre del av Gjelsvika og vestspissen av Hegreneset- halvøya. Planområdet kryssar Førdefjorden og omfattar i Naustdal kommune sjø og landareal innover til Engebø. Her på nordsida av fjorden ligg fylkesveg 611 Foto frå Nedre Markevatn kraftstasjon retning Engebø Planområdet har vorte vesentleg redusert gjennom reguleringsprosessen ved konkretisering av traséval. Ferdig bygd vassleidning vil i seg sjølv bandleggje eit endå mindre areal, og arealet på overflata (landareal eller sjøareal) kan også der nyttast til andre føremål t.d. landbruk, der det er aktuelt. Endeleg planavgrensing Planavgrensinga mot aust er no sett ved vestenden av Vevringtunnelen. Vidareføring austover av vassleidning mm. vert avklara i detaljreguleringsplan for Engebø. side 6 av 48

8 2. RAMMER FOR PLANARBEIDET 2.1. Statlege og nasjonale føringar Planlegging skal etter plan og bygningslova bidra til å samordne statlege, regionale og kommunale oppgåver, jf. plan og bygningslova 3-5. Nasjonale forventingar: Regjeringa fastset kvart fjerde år eit dokument med nasjonale forventingar til kommunal planlegging, (pbl. 6-1) med mål om fremjing av ei berekraftig utvikling. Dei nasjonale forventingane til regional og kommunal planlegging vart vedteke ved kongeleg resolusjon 12. juni 2015, og forventingane er knytt til tre hovudtema: - Gode og effektive planprosessar - Berekraftig areal- og samfunnsutvikling. - Aktive og klimavenlege by- og tettstadsområde Under kapittel om berekraftig areal- og samfunnsutvikling vert det peika på at Noreg har store mineralressursar som det moderne samfunnet har behov for, og vidare at den regionale og kommunale planlegginga er viktig for å sikre tilgang til gode mineralressursar i framtida og for å ta hand om andre miljø- og samfunnsomsyn. Forventingar frå regjeringa til regional planlegging: Fylkeskommunane og kommunane sikrar tilgjenge til gode mineralreservar for mogeleg utvinning og veg dette opp mot miljøomsyn og andre samfunnsinteresser. Behovet for og tilgangen til byggeråstoff blir sett i ein regional samanheng. Planarbeidet skal også fylgje statlege planretningsliner, jf.pbl Statlege planretningsliner vert brukt for å konkretisere dei nasjonale forventingane til planlegginga og markere nasjonal politikk på viktige område. Aktuelle retningsliner: - Statlige planretningsliner for differensiert forvalting av strandsonen langs sjøen (2011) - Statlig planretningsliner for klima- og energiplanlegging i kommunene (2009) 2.2. Kommunale føringar - Gjeldande arealdel av kommuneplanen for Askvoll - Kommunedelplan Vevring - Gjeldande reguleringsplan: «Reguleringsplan for utvinning av rutil i Engebøfjellet i Naustdal kommune», vedteken i Gjeldande reguleringsplan ved Vevring skule, Naustdal kommune - Mineralstrategi for Askvoll og Naustdal side 7 av 48

9 Utsnitt av arealdelen til kommuneplanane: Askvoll kommune: Utsnitt av kommuneplanens arealdel, Askvoll kommune I Askvoll kommune ligg det varsla planområdet hovudsakeleg som LNF- område, bruk av vern av sjø og vassdrag generell, og farlei. Det er også område avsett til akvakultur og kaste- og låssettingsplassar. Området der kraftstasjonen i Skorva er, har føremål anna bebyggelse. Elles er det omsynsoner for landbruk, kulturmiljø, naturmiljø og aktsemdsone for skred og faresone høgspenning. I store fjordområde er det føresegner om fiskeområde aktiv reiskap- rekeområde. Naustdal kommune: Utsnitt av kommunedelplan Vevring, Naustdal kommune I kommunedelplan Vevring er områda hovudsakleg avsett til LNF- område, bruk og vern av sjø og vassdrag med tilhøyrande strandsone, fiskeområde, bustadområde og område for råstoffutvinning. Det er omsynssoner for ras- og skredfare og høgspenning, og det er sett av byggje/anleggsområde i side 8 av 48

10 sentrale deler av Vevring. Kommunedelplan Vevring, Naustdal kommune utsnitt Apalset Vevring: Utsnitt av gjeldande reguleringsplanar, «Reguleringsplan for utvinning av rutil i Engebøfjellet i Naustdal kommune», vedteken i 2011: - omfattar også sjøområde i Askvoll kommune: Plankart, over bakkenivå Plankart, under bakkenivå Målet med planen er i hovudtrekk at det skal etablerast både dagbrot og underjordsdrift. Det skal etablerast deponiområde for avdekkingsmassar (gråberg) og vrakstein på land, samt deponiområde i Førdefjorden for avgangsmassar/restmassar frå produksjonen. Planen omfattar òg prosessområde/opprusting av eksisterande kaiområde, samt tekniske løysingar for ferdsel, kraftforsyning (ny kraftline) m.m. side 9 av 48

11 Gjeldande reguleringsplan ved Vevring skule, Naustdal kommune Reguleringsplanen for Vevring skule omfattar del av fylkesvegen og trafikkløysingar i området rundt skulen og barnehagen Planprogram og tilhøvet til forskrifta om konsekvensutgreiingar Plan og bygningslova 4-2 fastset at når reguleringsplanar kan få vesentlege verknader for miljø og samfunn, skal planomtala gje ei særskild vurdering med konsekvensutgreiing av desse verknadane. I samsvar med 9 i KU- forskrifta gjorde forslagsstillar ei førebels vurdering av om planen eller tiltaket kan ha slike verknader. Kommunane sitt syn var at planen/tiltaket kan ha slike vesentlege verknader, og at det er trong for konsekvensutgreiing, jf. KU-forskrifta 8 og 10, jf.«førebels vurdering om behov for planprogram og behov for konsekvensutgreiing», Asplan Viak 13. september 2017, og brev frå kommunane 17.oktober Vidare vart det, i samråd med kommunane, vurdert som rettast å varsle planstart gjennom eit planprogram, sjølv om denne planen truleg ikkje er direkte omfatta av eit slik krav. Bruk av planprogram har som mål å gje grunnlag for ei mest mogleg grundig vurdering av aktuelle løysingar og konsekvensar. Planprogram av vart lagt ut til offentleg ettersyn i samband med kunngjering av planarbeidet, og vart etter handsaming i kommunane justert noko. I samsvar med plan og bygningslova 4-1, gjer planprogrammet fastsett i april 2018, sist dagsett (vedlegg 2, jf. liste bak i denne rapporten), greie for: - Føremålet med planarbeidet - Planprosess med fristar og deltakarar - Opplegg for medverknad, spesielt for grupper som kan bli særskilt råka - Alternativ som vert vurdert - Behov for utgreiingar 3. PLANPROSESS 3.1. Medverknad Arbeidet fylgjer reglane i plan og bygningslova med medverknad for styresmakter, grunneigarar/- festarar, naboar og organisasjonar/foreiningar, i samsvar med opplysningar frå kommunane og side 10 av 48

12 reglane i plan- og bygningslova. Det vart m.a. arrangert offentleg informasjonsmøte (jan. 2018) etter varsling om start av planarbeidet og før planprogrammet vart fastsett Framdrift Tiltakshavar og representantar frå Asplan Viak var i oppstartmøte med kommunane Askvoll og Naustdal 24. mai Det vart der avklara krav til innhald i planen og planprosess. I samband med dette utarbeidde Asplan Viak ei vurdering kring KU-plikt (plikt til konsekvensutgreiing) Forskrifta om konsekvensutgreiingar vart endra med verknad frå 1.juli 2017, og kommunane bad difor om at tiltakshavar utarbeidde ei ny utgreiing. Kommunane konkluderte 17.oktober 2017, som nemnt over, når det gjeld KU-plikt og planprogram. Dei gjorde det samstundes klårt at det ikkje var behov for nytt oppstartmøte. Planarbeidet/planprogrammet vart varsla i avisa Firda og på kommunane sine nettsider, sjå elles informasjon over om planprogram, planoppstart og offentleg informasjonsmøte. Innspel/merknader til varselet/planprogrammet er vurdert og kommentert, og er teke med i planmaterialet (bak i rapporten). Undervegs har det vore andre møte og kontakt mellom kommunane, m.a. møte i Naustdal med informasjon om planutkastet og med plangjennomgang saman med representantar for begge kommunane. I samsvar med planprogrammet og etter vurdering m.a. av innkomne innspel, er det utarbeidd framlegg til reguleringsplan etter plan og bygningslova 12-3, med plankart, planomtale, føresegner, konsekvensvurdering og risiko- og sårbarheitsanalyse. Plan som er handsama etter reglane i plan- og bygningslova og vedteken i kommunestyret, gjev grunnlag for å søke om løyve til etablering av vassleidning og andre tiltak som er med i planen. 4. VURDERING AV ALTERNATIVE LØYSINGAR FOR VASSFORSYNING 4.1. Vurdering og val av vasskjelde Asplan Viak har tidlegare gjort vurderingar kring vassforsyning for Engebøprosjektet. I mai 2012 vart det laga ein rapport som omhandla tekniske og økonomiske forhold ved alternative løysingar for prosessvatn. Rapporten vurderte m.a. aktuelle vasskjelder: 1. Redalsvassdraget, om lag 4 km innafor Engebø 2. Svardalsvatnet i Oselvvassdraget, over fjellet nord til Flora kommune 3. Skorva-vassdraget på sørsida av Førdefjorden 4. Avsalting av sjøvatn Alternativ 1, 2 og 4 vart lagde bort: 1. Redalsvassdraget vart vurdert å vere for usikkert med omsyn til kapasitet. Løysinga ville dessutan krevje omfattande regulering/konsesjonshandsaming. side 11 av 48

13 2. Svardalsvatnet med pumping over fjellet vart vurdert som ei vanskeleg løysing både når det gjeld bygging og drift. 3. Skorva-vassdraget vart vurdert som ei realistisk løysing, då Sogn og Fjordane Energi (SFE) kan levere tilstrekkelege vassmengder frå Nedre Markevatn kraftstasjon. SFE har opplyst at gjennomsnittleg avrenning i Skorvavassdraget er på 5400m 3 /t, og kapasiteten er etter deira vurdering god. Det er føreslege at kraftstasjonen kan byggast om, og at Nordic Rutile AS etter dette får eit eige uttak før turbinane, som kan føre vatn med trykk frå magasinet til ein trykkaukestasjon som vil kunne pumpe vatnet over til Engebø. Skorvavassdraget med Nedre Markevatn kraftstasjon stod att som truleg beste alternativet for vasskjelde, noko som har vorte stadfesta ved vidare vurderingar. 4. Avsalting av sjøvatn vart i innleiande fasar kostnadsrekna til å ha 25 % høgare investeringskostnad og om lag 10 gonger så høge driftskostnader i høve til alt.3 Skorva Engebø. Kostnadene i alternativ 4 er i stor grad knytt til energibruk, og soleis er det også vesentleg mindre energieffektivt enn dei andre. Kartutsnittet nedom syner vurderte alternativ 1-3 for vasskjelde, alternativ 4 var avsalting av sjøvatn, Vurderte alternativ for vasstilførsle (grøn/lilla/blå illustrerer røyrtraséar ) På bakgrunn av ovannemnde, er det teke utgangspunkt i at Skorva-vassdraget vert brukt som vasskjelde Vurderte traséar for vassleidning Skorva- Engebø Etter val av vasskjelde vart det sett på ulike traséval mellom Skorva og Engebø, jf. rapport Vassforsyning Skorven Engebø (skisse av tekniske løysingar, utfordringar.), Asplan Viak 16.feb (vedlegg 1) og oppsummering i planprogrammet. Kartutsnittet nedom syner dei fire hovudalternativa som vart vurderte. side 12 av 48

14 Fire alternative traséval, alternativ 1 i nordvest, alternativ 4 i søraust. Grått areal er sjødeponi, svart areal er bergverket, raudt areal er særskild omsynssone for kulturminne, grønt er gyte- og oppvekstområde for fisk. Alt.1. kryssar Gjelsvika og Hegreneset og over fjorden til Apalset. Vidare austover nær fylkesvegen og vidare langs Engebøfjellet til Engebø. Alt.2. kryssar Gjelsvika og Hegreneset (som alt.1) og går i fjorden vidare innover til Indre Vevring og deretter vidare langs Engebøfjellet til Engebø. Alt.3. går i fjorden innover Gjelsvika og over land (må delvis borast) til Kvammen. Deretter ut Ålesundet mot/langs planlagt sjødeponi. Så vidare i fjorden til Gryta og over land til Engebø. Alt.4. går som alternativ 3 i fjorden til Gjelsvika og over land til Kvammen. Deretter vidare i fjorden før kryssing av land (må delvis borast) aust for Russeneset. Så vidare i fjorden til Gryta og over land til Engebø Førebels utpeiking av moglege traséar for vassleidninga Ved utarbeiding av planprogrammet, vart (i hovudtrekk) følgjande vurderingar gjorde knytt til dei fire ovannemnde hovudalternativa: Alternativ 3 og alternativ 4 (bortlagde) Alternativ 3 og alternativ 4 vil begge gå via Gjelsvika og vidare kryssa Førdefjorden lenger aust. Alternativa vart lagde bort m.a. på grunn av at Førdefjorden lenger inne er nasjonal laksefjord. Leidningar i Gjelsvika vil kome i konflikt med gyte- og oppvekstområde, samt låssettings-plassar. Desse alternativa har dessutan som ulempe at dei vil verte ein del lengre enn alternativ 1 og 2 i sjøen. Andre konfliktpunkt er at alternativ 3 vil gå inn i det planlagde sjødeponiet, og at det er skredfare frå Gjøringbøfjellet. Alternativ 1 og alternativ 2 Av dei fire ulike leidningstraséane som var vurderte og omtala, stod alternativ 1 og alternativ 2 att i planprogrammet som aktuelle å arbeide vidare med. Desse alternativa går utanom gyte- og oppvekstområde for torsk, og vil ikkje kome i direkte konflikt med oppdrettsanlegg. Det vil dessutan side 13 av 48

15 vere ein fordel at leidningar går over Hegreneset med omsyn til forsyningssikkerheit (lettare tilgang for vedlikehald). Ulempe for alternativ 1 og 2 er hovudsakleg bratte fjordsider og kryssing av Engebøfjellet, noko som er utfordrande med omsyn til tekniske løysingar og for gjennomføring i anleggsfasen. Vidare vurdering av alternativ 1 og 2 med aktuelle variantar Ved avgrensing av varsla planområde (kart i kap.1.2), vart det teke omsyn til alternativ 1 og 2 med nokre variantar. Føring i sjøen rundt Hegreneset er vurdert for både alternativ 1 og 2. Bakgrunnen for å vurdere dette, var omsyn til kulturlandskap og landbruksmiljø på Hegreneset. Det har vidare vore vurdert om leidninga som kryssar Engebøfjellet bør liggja utanpå fjellet, eller om den bør leggjast i eksisterande fylkesvegtunnel. Fjellsida i Engebø er bratt og rasutsett, og leidning som ligg i dagen må tåle frost, og planleggjast slik at den kan motstå steinsprang og ev. skred. Ei løysing med å leggje leidninga i sjø også forbi Engebøfjellet, har dessutan vore vurdert, og langholboring gjennom fjellet i området mellom tunnelen og fjorden er framleis aktuelt. Oversikt over trasear som har vore vurderte i reguleringsarbeidet no. Føring i sjø heile vegen - og forbi Engebøfjellet har i tillegg vore vurdert. (kart: Hatch) Ved kunngjeringa av planarbeidet vart det gjort merksam på at kombinasjon av løysingar også kunne vere aktuelt Grunngjeving for val av vassleidnings-trasé som er lagd inn i reguleringsplanen Som det går fram i kapittel 5, er den endelege reguleringsplanen basert på alternativ 1, men ilandføringa på nordsida av Førdefjorden er lagd noko lenger aust enn det som går fram av kartet over. Det siste skuldast at den valde staden er betre eigna når det gjeld m.a. grunn/stigningsforhold, og ein unngår også eitt av dei skredutsette områda på Naustdalssida. side 14 av 48

16 Vald leidningstras (brun) vist saman med opphaveleg alternativ 1 og 2 Landleidning kontra sjøleidning overordna vurderingar: Løysinga som er vald, går i stor grad over land, og ein viktig grunn til denne prioriteringa er vanskelegare drift/vedlikehald for leidning i sjø. På land slepp ein å ta opp heile strekninga om det skulle oppstå ein skade, ein slepp to røyrer, og kan reparere korte strekk raskare. Ynskjet om i størst mogleg grad å unngå nærføring ved oppdrettsanlegg er også eit argument for trasevalet. Generelt viser innspela til planarbeidet dessutan stor skepsis til tiltak i sjøen. Det er og lettare å få til lokal vassforsyning når leidninga ligg på land, og leidninga kan plasserast på ein slik måte at det kan opne for å betre fylkesvegen seinare (fortau, ev. vegutviding osv). Vidare opnar løysing over land for føring av kraftkablar (og ev. telekablar) i same trase som vassleidninga. Vurdering av vassleidningsalternativa forbi/gjennom Engebøfjellet Å vidareføre alternativ 2 med å gå i sjø også forbi Engebøfjellet vart tidleg lagt bort. I tillegg til dei generelle vurderingane over, gjeld at ei leidning her kunne bil utsett for skred/steinsprang frå fjellsida og at ein på sikt ville kunne få konflikt med sjødeponiet som er godkjent i ein tidlegare fase. Å gå på utsida av fjellet (vassleidning delvis i dagen) ville i endå større grad møte problem kring skred/steinsprang. Dessutan vil ei slik løysing vanskeleg kunne gjennomførast utan å bli eit skjemmande framandelement i fjordlandskapet. I denne planen er det såleis vidareført to alternativ for denne strekkja: Vassleidning i fylkesvegtunnelen eller i eige borehol på sida av og om lag parallelt med tunnelen. side 15 av 48

17 Vurdering av vassleidningsalternativa over/forbi Hegreneset Her var det to alternative løysingar: Føring over land (likt i alternativ 1 og 2) eller i sjø rundt neset. Føring over land er vald også her. I tillegg til dei generelle vurderingane som er nemnde over for land kontra sjø, gjeld at sjøleidninga truleg ville måtte førast på land ytst på neset for å få til ein luftekum/vedlikehaldspunkt. Dette ville ha vore ei uheldig løysing m.o.t. Hegreneset som kulturlandskap. Over land er det lagt opp til ei løysing som tek omsyn til kulturlandskapet/kulturminna og som samstundes ikkje gjev negative verknader for landbruket. side 16 av 48

18 5. TILTAKET OG DEI JURIDISK BINDANDE DOKUMENTA Oversiktskart over vald vassleidningstrasé (blå strek). Stipla line er del av varsla plangrense. Skorva/-kraftverket ligg nede til venstre på kartutsnittet, Vevringtunnelen/Engebøfjellet oppe til høgre Tiltaksbeskrivelse Det skal leggjast vassleidning, som vert litt over 7 km lang, frå Skorva (Nedre Markevatn kraftverk) til Vevringtunnelen, der planområdet vert avslutta. Det er avtalt med kraftselskapet SFE at ein høgspent kraftkabel (22kV) skal følgje traséen heile vegen. Formålet med kabelen er å forsyne Engebøprosjektet, og samstundes auke forsyningstryggleiken både for gruveprosjektet og for regionen elles. Planlagd vassleidning går frå Skorva rett i sjøen og kryssar Gjelsvika (1600 m) før den går på land ved Hegreneset. På Hegreneset (500 m) kryssar den hovudsakleg dyrka mark før den går ut att i Førdefjorden. Med 340 m djupne vert Førdefjorden kryssa (1400 m) før leidninga går i land igjen på Apalsetneset. Her ifrå fylgjer den Fylkesveg 611 gjennom Årset, Ytre og Indre Vevring og vidare til Vevringtunnelen. Vassleidninga vil vere eit heilsveist og elastisk røyr av polyetylenplast (PE). I sjø er det tenkt to parallelle røyr med ytre dimensjon på 250 mm og innbyrdes avstand om lag 15 meter men likevel tilpassa tilhøva på staden. Røyrene vert vekta med betonglodd som omsluttar leidninga og med ca. dobbel diameter i forhold til røyrdimensjonen. Lodda vert hekta på røyret for ca. kvar andre meter. I samsvar med krav i føresegnene, skal lodda utformast med minst mogleg ulempe for fiske. Leidninga blir kjørt ut og flyt fram til ho vert fylt med vatn, og då søkk ho og vert liggande der ho blir plassert. Der terrenget fell brattast ned mot dei djupare partia i fjorden, vil det nokre stader likevel kunne bli ein avstand (maks meter) mellom terreng og leidning. Grunnen til dette er at leidninga ikkje er fleksibel nok til å følgje terrenget heilt. På land på nordsida av Førdefjorden er det planlagt berre eitt vassrøyr med ytre dimensjon på 315 mm. Dette vert lagt i grøft 1,5 2 m under terrenget. Kabelen kjem ein halv meter høgare. side 17 av 48

19 Kryssinga av Hegreneset vert utført etter same grøfteprinsipp, men med to 250 mm røyr slik som i sjø (men med innbyrdes avstand berre ca. 1 meter). Dette vert gjort for å unngå kummar ved landtaka, for å forenkle anlegget, og slik at landskapet skal framstå utan synlege tekniske installasjonar. Det vert fire landtak, der tre av dei er bratte svaberg i strandsona. Det fjerde er stranda sør på Hegreneset, der leidningane kan gravast ned i lausmassar både i vatn og på land, og slik sett etablerast utan at tiltaket i driftsfasen blir synleg i landskapet. For dei tre andre må det sprengast grøft frå ca. ein meter under lægste lågvatn (LLV), slik at leidningane ikkje vert synlege. Grøfta vert dekka med store stein. Sidan det er bratt, kan det hende at grøftefyllinga må utførast som plastring. Alternativt kan innstøyping i betong kombinerast med steinfylling. Utføringa må i alle tilfelle gjerast på ein måte som gjev minst mogleg inngrep i terrenget. Frå ca. ein meter under lægste lågvatn til minus 10 m, vert leidningane klamra fast med kjetting og fjellboltar, truleg to klammer per landtak. Langs traséen på land må det byggast vasskummar for å skape eit driftsoptimalt system og sikre god flyt. Førebels ligg det an til å bli totalt 5-6 vasskummar, ein ved høgbrekket på Hegreneset, ein ved landtaket på Apalsetneset, ein ved Vevring sentrum for mogleg uttak av vatn og 2-3 elles på høgbrekk langs traseén på Vevringsida. For alle kummar vil berre kumloket vere synleg. I somme tilfelle vil det vere aktuelt å dekke loka med jord/torv. Anleggsarbeidet vil ta i bruk større areal enn sjølve anlegget. Det vil verte behov for riggområde, tilkomstar, areal for rankar med jord og stein, og det kan bli ein del køyring på etablerte vegar. Tilkomstane skal så langt som mogeleg basere seg på eksisterande bilvegar og landbruksvegar. Dei etablerte tilkomstane blir utbetra for å tåle større belastning og får soleis auka kvalitet. Dei planlagde anleggstilkomstane er: Landbruksveg til høgbrekket på Hegrenes, landbruksveg til nausta på Hegrenes og mogleg veg (i regulert anlegg/rigg-område) ned til nausta/bustaden ved sjøen på Apalset. På Hegreneset vil eit riggområde ( m 2 ) på udyrka mark bli planert for mellombels lager og tilverking. Etter anleggsperioden skal området dekkast med matjord for å kunne dyrkast. Ved Vevringtunnelen finst eit planert areal, eigna som riggområde. Dette vil truleg også takast i bruk i anleggsperioden. På Vevringsida og langs Fv 611 vert grøftetraséen så nær vegen som praktisk mogleg, men ikkje slik at køyrevegen kan ta skade av arbeidet. I fyllingsskråningar på nedsida av vegen, kan det bli aktuelt med oppfylling i terrenget slik at sideområdet med grøft vert liggande høgare enn i dag. I somme skjeringar vert fjellet fjerna slik at sikt- og sikkerheitssonene for køyrevegen vert betra. Ved sentrum og vidare austover kan arbeidet med røyr- og kabelgrøft gje moglegheit for å byggje fortau, men arbeidet med vegoverbygning til fortauet er ikkje med i dette tiltaket. At vassleidninga i stor grad vil gå over land der det er mogleg, gjer at det vert mogleg å knyte lokal vassforsyning inn på leidninga. Moglege løysingar med tanke på vassforsyning til eit planlagt bustadfelt på Vevring (jf. kommunedel-plan av 2016) er omtala i Asplan Viak sitt notat av , vedlegg nr 11 (sjå vedleggsoversyn bak i heftet). Følgjene av kraftkabelen vert lagd i jord, er at luftlinja mellom Årsetfjellet og Indre Vevring skal fjernast. I tillegg skal luftlinja mellom Gjelsvika og Hegreneset takast vekk, då Hegreneset vert forsynt frå den nye kabelen. Med kraftkabelen kjem også fem nye trafostasjonar langs traséen. Desse tek spenninga ned til lågspentnettet. Kraftkabelstrekninga vert såleis totalt sett litt lengre, då den skal innom trafoane som er plassert med noko avstand frå vassleidningstraséen. Det er ønskeleg at telekablar i området også vert lagt i same grøfta, slik at ytterlegare luftlinjer kan sanerast. Det er førebels ikkje inngått avtalar med kabeleigarane. side 18 av 48

20 Markert med lilla farge høgspentliner (22kv) som skal fjernast på Hegreneset og i Vevring 5.2. Orientering om plankart/føresegner Planen skal m.a. gje formelt grunnlag for å gjennomføre tiltaka som er omtala i tiltaks-beskrivelsen over. Samstundes skal reglane ivareta andre interesser som er knytte til arealet langs dei planlagde anlegga t.d. verneinteresser og omsyn til landbruk, skredfare osv. Vassleidningar og straumkablar med tilhøyrande tiltak Moglegheit til å leggje vassleidninga er ivareteke ved ei sikringssone (andre sikringssoner anlegg i grunnen) som omfattar både landareal og sjøareal. I utgangspunktet er denne sona sett av med 25 meter breidde på land og 60 meter i sjø. Sikringssona på land er også regulert til (mellombels) anlegg- og riggområde for å opne for inngrep som trengst langs traséane i anleggsperioden. Ny kraftkabel i grunnen er og ivareteke gjennom desse to reguleringsføremåla. Areala innafor sikringssona/anleggs-/riggområdet skal elles nyttast i samsvar med regulert hovudføremål i tråd med dagens bruk/gjeldande planar. Dei aktuelle traséane for vassforsyning og el-kablar er viste på eige illustrasjonskart for heile planområdet. Den endelege plasseringa av kablar/leidningar kan endrast innafor den regulerte sikringssona. Føresegnene har krav knytt til leidnings/kabel-anlegga: Det kan ikkje plasserast bygningar eller andre tiltak som kan vere til ulempe for dei nedgravne/nedsenka anlegga, og leidningsanlegg på land skal plasserast på ein måte som ikkje skadar dreneringssystemet i landbruket. Desse tilhøva skal sikrast i avtalar, som samstundes skal sikre tilgang for inspeksjon og vedlikehald av anlegga. I utgangspunktet er det aktuelt med ei 5 meter brei sone der det ikkje er høve til å plassere bygningar. Mykje av dette arealet vil liggje tett inntil (eller i) vegareal der det likevel ikkje kan byggjast t.d. pga. byggjegrense langs veg. Dessutan ligg mykje av det i landbruks-, natur- og friluftsområde. side 19 av 48

21 Føresegnene har nærare reglar for anlegg-/riggområda, m.a. om tilstelling av terrenget når anlegga er ferdige Desse områda omfattar ei stripe langs leidnings-kabeltraséane og dessutan større deponi/riggplassar på Hegreneset og ved Vevringtunnelen. I tillegg ligg anleggsvegar (t.d. jordbruksvegar som skal forsterkast) i anlegg/rigg-områda. Andre arealbruksføremål/restriksjonar. Plankartet viser den gjeldande/planlagde arealbruken innafor sikringssona og anlegg-/riggområda. Denne arealbruken er sett av i samsvar med dei gjeldande kommune(del)planane og reguleringsplan, Det meste av arealet på land er i plansamanheng landbruks-, natur og friluftsområde - i tillegg til byggjeområde med meir som går fram av kommunale arealplanar. Det er synt faresoner for skred mm. og høgspentanlegg (eksisterande), og det er teke med andre typar omsynssoner (bevaring kulturmiljø mm) i samsvar med kommuneplanane. Det er også sett av ei ny omsynssone for bevaring av kulturlandskapet langs bekken søraust for Vevring kyrkje. Ved bygging av veg/fortau og legging av leidning, skal det der takast spesielt omsyn til kulturlandskapet. Den steinsette bekken og marka langs denne skal takast vare på eller ev. attendeførast til tilstanden før anleggs-start. Tre område langs fylkesvegen i Vevring er avsett som føresegnområde: Automatisk freda kulturminne som blir søkt frigjeve frå fredinga. I ein del av Vevring har kommunedelplanen krav om felles planlegging (gjennomførings-sone). Sona er vidareførd i denne reguleringsplanen, men det vert lagt til grunn at planlegging for vassleidning, fortau mm. ikkje utløyser dette gjennomføringskravet no. Også sjøområda er sette av i samsvar med kommuneplanane til bruk og vern av sjø og vassdrag med tilhøyrande strandline med nokre underformål (ferdsle, fiske, akvakultur). Samferdsleanlegg I Vevring er det vist fortau over ei lenger strekning frå planlagt næringsområde ved tunnelen og vestover til eit stykke vest for sentrum. Fortauet er planlagt på oppsida (nordsida) av fylkesvegen vestover til skulen/barnehagen og på nedsida vidare vestover. Det planlagde fortauet er plassert med tanke på at køyrebana skal kunne utvidast på den sida fortauet ligg. Planen omfattar oppstramming av avkøyrsler/kryss for dei delene av fylkesvegen som går inn i planområdet. Generelle reglar om utforming av tiltak i planområdet Føresegnene har reglar om utforming av tiltaka m.a. krav til terrenginngrep, skråningar, murar og om ivaretaking av eksisterande vegetasjon og tilsåing av område som vert rørde av anlegga. Føresegnene fastset og at prinsippa om universell utforming skal leggjast til grunn så langt som råd i dette planområdet er det særleg veganlegga som er aktuelle når det gjeld universell utforming. side 20 av 48

22 6. KONSEKVENSVURDERING 6.1. Generelt Det er, i samsvar med planprogrammet, gjort ei særskild vurdering av planen sin verknad for miljø og samfunn. Konsekvensvurderingane av dei tema som er lista opp i planprogrammet, har vore gjorde parallelt med planarbeidet elles, slik at viktige tilhøve det skal takast omsyn til vart avdekka tidleg i planarbeidet. Orientering om metoden som er brukt i konsekvensvurderinga: Metoden i Statens vegvesen si handbok V712 er lagt til grunn, og konsekvensvurderinga vert såleis gjord ved ein systematisk gjennomgang av verdi, omfang og konsekvens. Det første steget er å skildre og vurdere området sine karaktertrekk og verdi innafor temaet. Verdien blir fastsett langs ein trinnlaus skala som spenner frå liten til stor verdi: Del to er å vurdere omfanget eller verknaden av tiltaket. Med omfang meiner ein kor og i kva grad eit område vert påverka. Omfanget vert vurdert for dei same områda som er verdivurdert, og vert vurdert i forhold til dagen situasjon (0-alternativet). Omfangsvurderinga vert vist på ein glidande skala frå stort negativt til stort positivt omfang. Ved ei positiv vurdering, vert det teke stilling til om tiltaket fører til noko forbetring, forbetring eller stor forbetring for eit delområde. Ved ei negativ vurdering skal det takast stilling til om tiltaket vil føre til noko forringing, forringing eller øydelegging for eit delområde. Med utgangspunkt i verdi og omfang, vert konsekvensen fastsett på ein skala frå svært negativ til svært positiv konsekvens. Med utgangspunkt i fastsett konsekvens for dei enkelte delområda, fastset ein samla konsekvens av tiltaket. Meget stor positiv konsekvens Ingen / liten negativ konsekvens 0 / - Stor / meget stor positiv konsekvens + + +/ Liten negativ konsekvens - Stor positiv konsekvens Liten / middels negativ konsekvens - / -- Middels / stor positiv konsekvens + + /+ + + Middels negativ konsekvens - - Middels positiv konsekvens ++ Middels / stor negativ konsekvens - - / Liten / middels positiv konsekvens + / ++ Stor negativ konsekvens Liten positiv konsekvens + Stor / meget stor negativ konsekvens / Ingen / liten positiv konsekvens 0 / + Meget stor negativ konsekvens Ubetydelig konsekvens 0 Ikke relevant / det kartlagte området blir ikke berørt Karakteristikkar og fargekodar for konsekvens. Handbok V712. Det skal og gjerast greie for avbøtande tiltak som kan redusere eventuelle negative verknader Nærare om enkelt- tema For nokre tema er metoden som er skildra over nytta i stor grad. Vektlegginga av desse har samanheng med kommunane sin konklusjon (brev ) ved vurdering av KU-behov, der det m.a. heiter: «Det er mogleg konflikt med kulturminne og trua artar/naturtypar som utløyser kravet (om KU).» På bakgrunn av dette er det utarbeidd rapportar for følgjande (sjå vedleggslista bak i heftet) side 21 av 48

23 - Naturmiljø på land - vedlegg 7 - Marint naturmiljø (Rådgivende Biologer) vedlegg 10 - Marinarkeologiske registreringar (Bergens Sjøfartsmuseum) vedlegg 5 - Kulturminne/kulturlandskap vedlegg 6 Skredvurdering har, frå eit tidleg stadium i planarbeidet, vore eit viktig grunnlag for val av trase for vassleidninga, og også dette temaet har difor fått sin eigen rapport (vedlegg 3) For planprogrammet sine tema nærmiljø, friluftsliv, klimaendringar, landskapsbilete og alternativ bruk av vassleidninga, er det ikkje utarbeidd eigne rapportar. Den samla vurderinga for desse temaa går difor fram nedanfor, og metoden (Handbok V712) sine karakteristikkar for konsekvens vert nytta så langt det synest naturleg. Det er også teke med eit kort kapittel kring verknader for landbruk, som ikkje er nemnt i planprogrammet. For temaa klimaendringar, geologi/skredfare og alternativ bruk av vassleidninga er det ikkje naturleg å nytta handbok V712 sin metode eller karakteristikkar Nærmiljø Verdi: Over Hegrenes (Askvoll) går leidningane gjennom eit landbruksområde med spreidd busetnad. I Vevring (Naustdal) går anlegga både gjennom slike spreidd-bygde område, men også gjennom noko meir tettbygde sentrumsområde m.a. med skule/barnehage, butikk osv. Bygdene verkar å vere gode bu- og leveområde. Omfang: Vassleidninga og el-kablane vert forankra under sjø og vert elles lagde under jorda, slik at dei har liten konsekvens for vanleg bruk av areala. Det vil såleis ikkje vere konflikt med friareal, leikeplassar eller anna som har noko å seie for nærmiljøet. Arealet over vassleidninga/el-kablane vil kunne nyttast i samsvar med dagens bruk, sjølv om det vil vere ei viss ulempe knytt til bandlegging for framtidig drift og vedlikehald av vassforsynings- og el-anlegga. I Naustdal kommune si fastsetjing av planprogrammet, er det sagt at det skal vurderast løysingar for fortau/gangveg. Det er difor lagt inn areal for fortau langs ein stor del av fylkesvegen i Vevring, og vassleidninga vert lagd slik at det ligg godt til rette for å byggje fortau her. Der leidninga ligg på land, vil det vere mogleg å ta ut vatn til drikkevatn og brannsløkkingsvatn for lokal bruk (drikkevatn treng reinsing). Det er ikkje fastlagt stader for slike eventuelle uttak, men dette er noko ein kan kome tilbake til under prosjekteringa av anlegget. Det er elles ein føremun for lokalmiljøet at luftspenn for kraftleidningar vert fjerna (vert lagde i jordkabel for det meste saman med vassleidninga. Konsekvens: Med unnatak for ei viss bandlegging av terrenget over leidningane, synest ikkje tiltaka gje særleg negative verknader. For nærmiljøet verkar det positivt at det vert opna for bygging av fortau og for betre vassforsyning sameleis vil fjerning av nokre luftspenn for kraftforsyning vere positivt For nærmiljøet vil reguleringsplanen ha ein «liten positiv» konsekvens. side 22 av 48

24 6.2.2 Friluftsliv Verdi: Det er registrert store verdiar i fjordarealet i det varsla planområdet, m.a. sjølaksfiskeplassar, rekefelt og låssettingsplassar. Det er også registrert eit lokalt viktig friluftsområde i fjordareal og på land på Hegreneset, der vassleidninga kryssar (FRIDA). I kommuneplanens arealdel er del av dette arealet merka med omsynssone landbruk og bevaring kulturmiljø. Registrert friluftsområde, Hegreneset (FRIDA) Omfang og konsekvens: Som det går fram m.a. av kapittel 6.2.6, vert arealbeslaget og verknaden på grunn av røyrleidning på sjøbotn svært lite, og påverknader i sjø under anleggsarbeidet vil vere lokale og svært avgrensa. Arealet på land over nedgraven leidning/kraftkabel vil kunne nyttast som i dag. Leidningane vil ha minimal eller ingen påverknad for friluftslivet, og vil soleis ikkje ha noko å seie for fritidsfiske eller for utøving av friluftslivet på land eller i sjø. For friluftsliv vil reguleringsplanen ikkje ha nokon konsekvens Landskapsbilete Verdi: Heile planområdet ligg i eit landskap som omfattar både land- og sjøareal/fjordbasseng. I det nasjonale referansesystemet for landskap (NIJOS) ligg planområdet i Landskapsregion 21, Ytre fjordbygder på Vestlandet, som strekk seg frå Ryfylke i sør og til Romsdalsfjorden i nord. Underregion er Stongfjorden/Norddal. Kjenneteikn for dette fjordlandskapet er at det er nokså ope og har låg horisont mot vest, og underregionen som ofte er ei storskoren mosaikk av landformer. Fjella i planområdet er om lag moh. Fjordbassenget er delt av Hegreneset. Høgste fjellformasjon på neset er om lag 300 moh. Uttak for vassforsyningsanlegget ligg på sørsida av fjorden på ei flate som skrånar svakt til fjorden. Landskapet på Hegreneset er hovudsakleg dyrka mark, med skog og åsar kring. På nordsida av Førdefjorden ligg Engebøfjellet i Naustdal kommune, der mineralutvinninga skal skje. Området frå Apalsetneset til Vevringtunnelen ligg nær fjorden. Landskapet er variert, bar- og lauvtre, berg og nabbar, rimeleg bratte lisider enkelte parti, men ein stor del flatande jordbruksmark mot fjorden. Vegen, der leidninga skal leggjast, passerer aktivt landbruksareal fleire stader og Ytre og Indre Vevring med m.a. skule, båthamn, kyrkje og butikk. side 23 av 48

25 Omfang: I planprogrammet var det med ei mogleg løysinga med vassleidninga forbi Engebøfjellet - lagd i dagen ned mot fjorden. Den løysinga er ikkje lenger aktuell m.a. ut frå venta svært negative konsekvensar for landskapet. Tiltaka som no er planlagde, vil ikkje påverke korkje nær- eller fjernverknaden av landskapet i særskild grad. Vassleidninga frå Skorva vert lagt i sjø frå kraftstasjonen, med elastisk røyr i nøytral farge. Røyra vert seinka med lodd og vil ikkje vere synlege. Det vert fire landtak, der tre av dei er bratte svaberg i strandsona. Det fjerde er stranda sør på Hegreneset, der leidningane kan gravast ned i lausmassar både i vatn og på land, og slik sett etablerast utan at tiltaket i driftsfasen blir synleg. For dei tre andre må det sprengast grøft frå ca. ein meter under lægste lågvatn (LLV), slik at leidningane ikkje vert synlege. Grøfta vert dekka med store stein. Frå Apalset vert leidninga lagt i grøft/veg(fortau) fram til Vevringtunnelen. Bygging av fortau vil krevje permanente terrenginngrep i form av skjeringar/fyllingar, medan fjerning av luftspenn vert ei positiv endring. Det vil i staden kome nokre nye små trafobygg, som ikkje vil ruve mykje i terrenget. Konsekvens: I anleggsfasen for leidningsanlegga vil det sjølvsagt bli synlege inngrep i form av skjeringar, fyllingar og grøfter mm., men det er eit mål å tilpasse anlegga slik at det vert minst mogleg permanente inngrep i terreng og landskap. Dei tre landtaka over svaberg vil rett nok endra terrenget noko, og langs traséen på land vert det bygd kummar (men her er det berre loka som vert synlege) Planen sine føresegner har generelle reglar om best mogleg terrengtilpassing dette gjeld både veganlegga og leidnings/grøfte-anlegga. Det vil elles vere svært positivt at luftspenn/stolpar for kraftforsyning vert borte når kraftkablane vert lagde i jord. Fjerning av kraftleidningar i luftspenn gjer at tiltaka sin samla verknad for landskap vert «liten positiv». Vassleidninga i det store landskapsrommet side 24 av 48

26 6.2.4 Naturmiljø og biologisk mangfald på land Asplan Viak har utarbeidd ein rapport om naturmiljø og biologisk mangfald på land (vedlegg 7). Verdi: Oversiktskart over verdisette lokalitetar av ulike registreringskategorier Kartet omfattar lokalitetar innafor heile det varsla planområdet. Villreinområdet og lokalitet nr.20 på Hegreneset er ikkje med. Lokalitet 20 er med på utsnittet nedanfor. Det er ingen verneområde etter Naturmangfaldloven kapittel V i planområdet, og heller ikkje utvalde naturtypar. 17 nye naturtypelokaliteter vart registrert. Av desse utgjer naturbeitemark størstedelen, med 7 lokalitetar. Rik edellauvskog finst 3 stader. I tillegg finst 3 lokalitetar med artsrike vegkantar, 2 lokalitetar med strandeng og strandsump og 2 lokalitetar med gamal sump- og kjeldeskog. Ni av dei nye lokalitetane blei vurdert til C- verdi, 6 fekk verdien B, og 2 fekk verdien A. Nedanfor er vist kartustnitt med omtale og vurdering av dei lokalitetande som vert påverka av tiltaket. På Hegreneset ligg planområdet innafor eit område registrert i Naturbase som villreinområde (BV ). Hegreneset ligg i utkanten av dette. Det er avklara med fylkesmannen at tiltaket ikkje har nokon betydning for reinområdet. Dei fleste tidlegare registrerte førekomstane av raudlisteartar i dette prosjektet ligger innafor tidlegare registrerte naturtypelokalitetar. Tidlegare registrerte førekomstar som ligg utafor naturtypelokalitetar, er stort sett spreidde enkeltobservasjonar av raudlista fugleartar. Ingen nye raudlista artar blei registrert gjennom feltarbeidet. Aust for Apalsetneset renn 3 ulike elver/bekker, blant anna Stølselva. Elveløp har status nær trua (NT) i Norsk raudliste for naturtypar. Slåttemark (EN), naturbeitemark (VU) og strandeng (NT) er andre raudlista naturtypar i planområdet. Den ovannemnde rapporten omfattar ikkje sjølve vass-strengen i elvane/bekkane, men det er gjort ei eiga vurdering: Dei naturleg fiskeførande strekningane er i dei nedre delane av bekkane der dei går gjennom jordbrukslandskap. Alle bekkane er små og har relativt ustabil vassføring grunna korte og bratte nedbørsfelt med få myrar og innsjøar som stabiliserer vassføringa. side 25 av 48

27 Naturtypelokalitetar som vert påverka av tiltaket: Hegreneset: 15 Lokaliteten blir midlertidig påvirket, i liten negativ grad, gjennom gravearbeid for trasé over Hegreneset. Middels til stor verdi Middels negativ konsekvens (--) 16 Lokaliteten blir i middels negativ grad påvirket gjennom gravearbeid ved ilandføring på Hegreneset. Ilandføringen ligger nær utløpet av en bekk, og kan medføre endringer i hydrologiske forhold, og slik virke negativt inn på strandengen. Middels verdi Middels negativ konsekvens (--) 20 Lokaliteten blir i stor negativ grad påvirket gjennom arealbeslag ved bygging av et riggområde på Hegreneset. Middels til stor verdi Stor negativ konsekvens (---) Tabell og Kart over verdisette naturtypelokalitetar Hegreneset (Askvoll kommune) lokalitet 15, 16 og 20 side 26 av 48

28 Naturtypelokalitetar som vert påverka av tiltaket: Naustdal (Vevring) frå ilandføringa og austover: 6 Lokaliteten ligger tett inntil kabeltraseén fra ilandføringspunkt og opp til ny avkjørsel. Lokaliteten blir midlertidig lite negativt påvirket gjennom arbeid knyttet til graving av grøft. Middels til stor verdi Liten negativ konsekvens (-) 7 Traseén fra ilandføringspunkt ved Apalset berører en liten del av lokalitetens vestre ytterkant. Lokaliteten blir midlertidig lite negativt påvirket gjennom arbeid knyttet til graving av grøft. Middels til stor verdi Liten negativ konsekvens (-) Tabell og kart over verdisette naturtypelokalitetar utsnitt Naustdal frå ilandføringspunktet og austover side 27 av 48

29 Naturtypelokalitetar som vert påverka a tiltaket: Naustdal (Vevring) austlegaste del: 10 Lokaliteten blir midlertidig påvirket, med lite negativt omfang, gjennom gravearbeid knyttet til vannledningstrasé. Stor verdi Middels negativ konsekvens (--) Tabell og Kart over verdisette naturtypelokalitetar utsnitt for austre del Naustdal (fylkesvegtunnelen ligg litt til høgre for Lindaberget). Det er berre lokalitet 10 som vert råka av tiltaket. Omfang og konsekvens: Vassleidninga skal kryssa elvane/bekkane i grøft, som vert avslutta med naturlege massar. Ev. kan kryssing skje i bruene. Inngrepet i bekkene/elvane vert lite og vil ikkje gje varige endringar. Anleggsarbeid vil gje auka partikkelmengder i bekkane og påverke vassdraget noko negativt i anleggsperioden. Den negative påverknaden avgrensar seg til ein kort periode, og vil ikkje gje utslepp eller varige endringar i vassdraga i driftsfasen. For tre naturtypelokalitetar på Vevringsida (nr. 6, 7 og 10), og for nr. 15 og villreinområdet på Hegreneset, er inngrepet relativt lite og vil i liten grad påverke naturmangfaldet negativt. side 28 av 48

30 Ilandføringa på Hegreneset ligg nær utløpet av ein bekk og kan gje endringar i hydrologiske forhold, og slik virke negativt inn på strandenga i lokalitet nr. 16. I tillegg vert størstedelen av denne strandenga rørd av gravearbeid. Lokalitet nr. 20 blir beslaglagd gjennom anleggsarbeid/riggområde. Samla konsekvens for naturtypelokalitetar i heile planområdet vert i fagrapporten vurdert som «middels negativ», og samla konsekvens for viltområde er vurdert til «liten negativ» til «ubetydeleg». Avbøtande tiltak og miljøoppfølging: Avbøtande tiltak er å justere traséane (vatn- og el-) slik at dei i størst mogleg grad vert lagde utanom dei naturtypelokalitetane som vert påverka negativt gjennom arealbeslag, mellombels inngrep eller anleggsarbeid. Som avbøtande tiltak (oppfølging av fagrapporten), er plankartet for Hegreneset justert slik at det kan takast mest mogleg omsyn til lokalitet 16 ved at leidninga kjem i ytterkant av denne strandenga. Vidare er omfanget av riggområdet redusert, slik at lokalitet 20 ikkje vert råka. For elv/bekk vil avbøtande tiltak vere å unngå fjerning av kantvegetasjon, bruke naturlege elvemassar, (ikkje knust stein eller pukk i elva), unngå arbeid på svært låg vassføring som gir liten fortynning av ureiningar - samstundes som fisk er lite mobil i vassdraget når det er lite vatn Marint naturmiljø og biologisk mangfald Fagrapporten om dette er utarbeidd av Rådgivende Biologer AS (vedlegg 10) Filming av sjøbotn i april 2018 ved hjelp av ROV er lagd til grunn for beskrivelsar av botnforhold, naturtypar og artsførekomstar. Undersøkingsområdet er delt inn i 11 basert m.a. på djupne og lokalisering. Generelt er organismesamfunna diverse, men dominert av artar som er vanlege for fjordar på Vestlandet. Det vert synt til fagrapporten for nærare orientering. Verdi: I nasjonale databasar finst ikkje registreringer av viktige naturtypar i tiltaks- og influensområdet. Heile Førdefjorden er registrert som regionalt viktig gytefelt for kysttorsk (B-verdi). Frå ROV-undersøkingar vart det observert større førekomstar av sukkertare i Nesavika sør for Hegreneset som er vurdert å ha stor verdi på grunn av nærleik til gyteområde og oppvekstområde for kysttorsk. Det blei registrert mindre breie belte av sukkertare og stortare sør i Gjelsvika (ved Skorva), på sørsida av Førdefjorden langs Hegreneset og vest for Apalset på nordsida av Førdefjorden, dette er vurdert å ha middels verdi. Ål (raudlistekategori EN) er registrert i fleire vassdrag på nordsida av fjorden. Djupare deler av fjordbassenget i Førdefjorden og de dels bratte skråningane på sør- og nordsida av fjorden er vurdert med middels verdi på grunn av registrert gytefelt for kysttorsk (Bverdi) og mogleg funksjonsområde for blålange (raudlistekategori EN). Naturmangfaldet i øvre sjøsone i bukta vest for Vevring (alternativ 2 for røyrleidning) er vurdert å ha ingen verdi fordi området er modifisert og artsfattig. Det har elles kome privat innspel om ein fiskeplass v/nedre Markevatn kraftstasjon. Omfang og konsekvens: Påverknader og konsekvensar i driftsfasen: Arealbeslaget på grunn av røyrleidning på sjøbotn er svært lite. Tiltaket vil gje ubetydeleg konsekvens for naturmangfald i sjø Påverknader og konsekvensar i anleggsfasen: side 29 av 48

31 Påverknader som støynivå og spreiing av finstoff under anleggsarbeidet vil vere lokale og svært avgrensa. Anleggsfasen vil ikkje føre til negative konsekvensar for viktige naturtypar eller økologiske funksjonsområder for artar. Nærare om fiske/fiskeoppdrett: Generelt: Fiskeriinteressene vert ivaretekne ved at sjøleidninga i størst mogleg grad skal liggje på botnen og at utforming av leidning og lodd skal ta omsyn slik at det ikkje vert fare for at reiskapar hektar seg fast eller at fisket på andre måtar vert skadelidande (jf. planomtale og føresegner). I rapporten frå Rådgivende biologer vert det peikt på at røyrleidninga vil gje lite arealbeslag på botnen og på sikt vil kunne danne grunnlag for skjulestader for fisk og krepsdyr og såleis auke det biologiske mangfaldet lokalt. Botn består av sand og mudder som kan bli virvla opp av vassleidninga. Dette vil berre skje under utplassering av leidninga og ikkje utgjere nokon risiko for marint liv. Fiskeriinteresser langs leidningstraseen frå sør mot nord: Vassleidninga vert, ut frå Markevatn kraftstasjon på Skorva, plassert slik at det ikkje vert konflikt med fiskeplassen som ligg tett inntil kraftstasjonsområdet. Vidare vil leidninga krysse Gjelsvika i utkanten av både ein låssettings-stad og eit akvakulturområde (eksisterande oppdrettsanlegg Skorva) som er avmerka i arealdelen av kommuneplanen. Ved kryssinga av Førdefjorden passerer leidninga eit fiskeområde for aktiv reiskap rekeområde (avmerka i arealdelen). Fiskeriomsyna i rekeområdet er nemnt særskilt i reguleringsføresegna med regel om at det ikkje er tillate med dumping eller installasjonar som er til hinder for fisket. Omsyn til akvakulturanlegg: Leidninga vil passere i ytterkanten av oppdrettsanlegget ved Skorva men det er sikra avstand slik at ein skal unngå konflikt med anlegget sine fortøyingar slik dei ligg i dag. Plasseringa av leidninga må vere så langt aust som mogleg i dette partiet, og planlegginga av vassleidninga må skje i samråd med oppdretts-selskapet. Ved at vassleidninga vert lagd på land på Vevringsida, unngår ein fare for konflikt med oppdrettsanlegget ved Dyvika Kulturminne, kulturmiljø Kulturminne/kulturmiljø på land Fagrapporten om dette er utarbeidd av Asplan Viak (vedlegg 6). Sogn og Fjordane fylkeskommune har gjennomført kulturminneregistrering (vedlegg 8 og 9). side 30 av 48

32 Konsekvensutgreiing for fagtema kulturminne- og kulturmiljø er utført med utgangspunkt i metodikken for ikkje-prissette konsekvensar i Statens vegvesen si handbok V712, samt etter retningsliner i Riksantikvaren sin rettleiar om «Kulturminne og kulturmiljø i konsekvensutgreiingar». Verdi: Eksisterande kunnskap er lagt til grunn og er supplert med feltbefaringar og fylkeskommunen sine kulturminneregistreringar (jf. Kml. 9). Det er avgrensa to kulturminneområde: Hegreneset og Vevring. Kulturmiljø 1, Hegreneset. Hegreneset er eit langt flatt nes på vestlege enden av halvøya på sørsida av Førdefjorden. Gjelsvika strekker seg inn på sørsida av neset. Hegreneset med kulturminna markert. Gardsstrukturen og det kulturhistoriske jordbrukslandskapet på Hegreneset er til dels godt bevart og i stor grad halde i hevd. Dei mange gravrøysene i området gir kulturmiljøet stor tidsdjupne, og viser områdets betyding langt tilbake i tid. Dette er det største røysfeltet langs Førdefjorden. Det er fleire røyser langs fjorden, spesielt lenger ut mot havet, men mange av dei er registrert som enkeltliggande og ikkje samla i felt. Landskapet røysene ligg i er i stor grad intakt, utan større nyare inngrep. Bevaringsverdien for gravrøysene på Hegreneset er difor svært høg. Verdi: stor. Kulturmiljø 2, Vevring. Vevring ligg like vest for Engebøfjellet. Garden Vevring er den største, og truleg ein av dei eldste gardane i området. På grunn av det avgrensa landskapsrommet, og dei mange historiske samanhengane, er gardane Apalset og Årset i vestre del av det samanhengane kulturlandskapet inkludert i same kulturmiljø. side 31 av 48

33 Vevring med kulturminna markert. Kulturminna i Vevring viser stor tidsdjupne, med funn frå steinalder, jernalder, mellomalder og nyare tid. Plasseringa og ressurstilgangen har gjort dette til et sentrum for nærområda. Det er bevart ein del eldre tun og enkeltbygningar med kulturhistorisk verdi. Strandsona er prega av ei blanding av eldre og nyare bygg. Bygningsmiljøet har også preg av utvikling i landbruket det siste århundre, med utskiftinga av jord, nyare driftsbygningar, bustadhus og delvis ny vegtrase. Vevring er eit typisk døme på utviklinga i ei lita jordbruksbygd langs kysten, men med eit særleg velhalde kulturlandskap. Området skil seg historisk sett ut som eit knutepunkt i midtre del av Førdefjorden. Dei nyregistrerte lokalitetane under flat mark er vurdert til å ha høg kunnskapsverdi, men låg opplevingsverdi. Vevring kyrkje, kyrkjestaden frå mellomalder, Tingnes og det samanhengande kulturhistoriske jordbrukslandskapet i Vevring er vurdert til både stor bruks-, kunnskaps- og opplevingsverdi. Verdi: Stor Omfang Vurderinga nedanfor gjeld det no valde alternativet. Tiltaket kjem ikkje i konflikt med kjente kulturminnelokalitetar innanfor kulturmiljøet på Hegreneset. Vassleidningen blir lagt ned i grøft, i hovudsak over dyrka mark, på Hegreneset. I anleggsfasen blir det etablert eit riggområde nordvest for tunet. Dette blir opparbeidd som dyrka mark etter anleggsfasen. Eksisterande landbruksvegar frå tunet og bort til vassleiningsgrøfta vert forsterka for å tole anleggsmaskiner. Dei permanente tiltaka vil i driftsfasen ha liten negativ visuell innverknad på kulturminneverdiane på Hegraneset. At høgspentlinja som i dag går frå Gjelsvika og ut til Hegreneset vert lagt ned i vassleidningsgrøfta er positivt for kulturmiljøet og kulturlandskapet på staden. Denne linja går tett på ei gravrøys (ID 25751) og fleire verneverdige bygningar. I tillegg blir delar av lågspentlinja inne i tunområdet med verneverdig bygningsmiljø på Hegrenes lagt ned. Tiltaket er samla vurdert til intet omfang. I Vevringområdet kjem alternativet i direkte konflikt med tre nyregistrerte automatisk freda kulturminnelokalitetar (ID , og ). Dette er alle lokalitetar under flat mark. Busetnadsspor under flat mark er vanleg førekommande kulturminne. Som del av tiltaket blir delar av eksisterande høgspentlinje (SFE) som går gjennom kulturlandskapet med verneverdige bygningsmiljø på Vevring lagt ned i vassleidningsgrøfta. I tillegg blir deler av lågspentlinja fleire stader på Vevringsida lagt ned. Den positive verknaden av å legge ned kraftleidningar som går i det verdifulle kulturhistoriske jordbrukslandskapet i Vevring, på begge sider av Vevring kyrkjestad og ved Tingnes, er vektlagt i vurderinga. Den positive visuelle innverknaden på viktige kulturminnelokalitetar og landskap er samla vurdert til å gje ei betring for kulturmiljøet, sjølv om tiltaket rører ved tre mindre lokalitetar med automatisk freda kulturminne. Tiltaket er vurdert til intet til lite positivt omfang. side 32 av 48

34 Konsekvensvurdering : Nr. Delområde Verdivurdering Konsekvensar Reguleringsalternativ 1 Hegreneset Stor (0) 2 Vevring Stor (0/+) Samla konsekvensvurdering (0) Samanstilling av total konsekvensgrad for regulert alternativ. Dei samla konsekvensane for kulturminne og kulturmiljø er vurdert som ubetydelege for kulturminne og kulturmiljø i planområdet. Innafor kulturmiljøet på Vevring er det negative konsekvensar knytt til inngrep i ikkje synlege lokalitetar, men den negative konsekvensen for desse lokalitetane blir utjamna av dei positive konsekvensane saneringa av høgspentlinja i Vevring har for synlege kulturminnelokalitetar og kulturlandskapet, særleg kring den gamle kyrkjestaden. Også på Hegreneset vil sanering av kraftlinjer ha positiv verknad på kulturmiljøet og kulturlandskapet. Anleggsfasen Konsekvensar for kulturminne og kulturmiljø i anleggsperioden er først og fremst knytt til arealinngrep, men også visuell påverknad, støy og støv. Anleggsperioden vil medføre større negative konsekvensar for kulturminne og kulturmiljø fordi anleggsområdet knytt til alternativet vil røre ved eit større areal enn det framtidige anlegget. Riggområder og anleggsvegar knytt til alternativet medfører ikkje direkte konflikt med kjende kulturminnelokaliteter. Det oppmura elveløpet i elva ned frå Bjørndalen (søraust for kyrkja på Vevring) er lagt inn som omsynssone innafor anleggsområde. Avbøtande tiltak: I utforming av planar bør det vere eit generelt prinsipp å dempe negative verknader på kulturminne og kulturlandskap. Avbøtande tiltak knytt til kulturminne og kulturmiljø er nært knytt til både naturlandskap og kulturlandskap. Avbøtande tiltak knytt til landskap vil derfor i mange tilfelle ha verknad også for kulturminne og kulturmiljø innafor same landskapsrom. Automatisk freda kulturminne som vert søkt frigjevne Dersom tiltak medfører direkte konflikt med automatisk freda kulturminne, og det ikkje let seg gjere med plantilpassingar og regulering til omsynssoner med føresegner om vern, vil det krevje dispensasjon frå kulturminnelova, jf. 8, 4. ledd. Dersom dispensasjon blir gitt av Riksantikvaren, vil det normalt bli sett vilkår om arkeologiske utgravingar. Ved fjerning av automatisk freda kulturminne etter dispensasjonsvedtak, vil sikring av kunnskapsverdien som kulturminna har gjennom utgraving, vere et viktig avbøtande tiltak. Sogn og Fjordane fylkeskommune har gjort registreringar og har funne tre automatisk freda kulturminne som vert søkt frigjevne. Desse er viste på plankartet som føresegnområde, jf. illustrasjon over. side 33 av 48

35 Marinarkeologiske registreringar Det er gjort arkeologiske registreringar i sjø med ROV i april 2018 og med dykkarundersøkingar i juni Jf. rapport av frå Bergen sjøfartsmuseum. (vedlegg 5) Det vart gjort funn som er omfatta av Kulturminnelova 14, men dette funnet er no fjerna og museet har ingen innvendingar mot at området vert teke i bruk til det føremålet det er søkt om, jf. sluttbrev (vedlegg 4). Konsekvensvurdering Funna og konklusjonen i Sjøfartsmuseet sin rapport gjev ikkje grunnlag for å endre samla konsekvensvurdering for kulturminne og kulturmiljø, jf. over. Avbøtande tiltak Tiltakshavar pliktar å gje melding til museet dersom ein under arbeid i sjøområda likevel finn skipsvrak, keramikk eller andre marine kulturminne. Arbeidet må i så fall stoppast til museet har undersøkt og ev. frigjeve området Geologi, skredfare Det er ikkje naturleg å nytte Handbok V712 sin metode/karakteristikkar for konsekvens for dette temaet. Fagrapporten om temaet er utarbeidd av Asplan Viak (vedlegg 3) Deler av planområdet ligg i aktsemdområde for ulike typar skred. Det er gjort vurderingar med klassifisering av risiko (Asplan Viak 8. februar 2017). Dette er og teke med i risiko- og sårbarheitsanalysa. Ut frå dei aktuelle traséane i planprogrammet, er det særleg området langs Engebøfjellet som kan vere kritisk med omsyn på skredfare. M.a. på bakgrunn av dette, vert traseen no i staden førd i eksisterande fylkesveg-tunnel, eventuelt i borehol parallelt med tunnelen. Oppsummeringa her gjeld verknader for vald trasé: Skredfare på land Vald trasé går stadvis gjennom NVE sine aktsemdssone for jord- og flaumskred, steinsprang og NGI sitt kombinerte aktsemdskart for stein- og snøskred. Store deler av traséen er dekt av NVE sitt aktsemdskart på snøskred, men her er NGI sitt kombinerte aktsemdskart på stein- og snøskred meir gjeldande. Figuren nedom syner kvar leidninga kryssar skredfare. side 34 av 48

36 Kartutsnitt som syner aktsemdssone for jord- og flaumskred langs med fylkesvegen, samt aktsemdssone for steinsprang ved tunnelinnslaget. Desse områda er merkt med svart pil. Skredfareområde er også lagt inn som omsynssone (faresone) på plankartet. Dette gjeld også eit område ved Skorva, som ikkje går fram av kartet over. Lausmasseskred: Eit jord-/flaumskred kan ha stor utbreiing, og gje moderat til alvorleg skade på vassleidninga. Lausmassekart frå NGU ( viser at lausmassedekket i området er generelt tynt og mykje er bart fjell. Leidninga vert lagd gjennom tynt morenedekke. På bakgrunn av dette vert det vurdert at det er sannsyn for jord-/flaumskred mot leidninga. Skred frå fast fjell: Bratte skrentar ligg eit godt stykke frå vassleidninga/vegen, og sannsynet for steinsprang blir vurdert til «mindre sannsynleg til sannsynleg». Då det ikkje er registrert steinspranghendingar ved tunnelinnslag/aktsemdssona som dekker valt trasé, blir det vurdert at det er mindre sannsynleg til sannsynleg for steinsprang i dette området. Vidare skal vassleidninga gravast ned, dette gjer at konsekvensen vil vere ikkje skade til alvorleg skade avhengig av kor stort steinsprang det gjeld. Snøskred: Valt trasé går så vidt gjennom aktsemdssone for snøskred. Det vert vurdert at det er mindre sannsyn for større snøskred mot vassleidninga. Då røyret stort sett skal vere nedgrave, vert det heller ikkje venta skade på vassleidninga ved ev. mindre skred. Sørpeskred: Det er ingen registrerte sørpeskredhendingar i området, og normal årsmaksimum av snødjup visar at det normalt sett ikkje er snødjup store nok for å kunne magasinere større mengder med vatn. Konsekvensen av ei sørpeskredhending mot vassleidning er «liten skade til alvorleg» ettersom eit skred kan ha store krefter og øydelegge delar av vassleidninga på land. Det vert vurdert at sørpeskred mot planlagd vassleidning er mindre sannsynleg. Kvikkleireskred er ikkje omtala i rapporten side 35 av 48