Nullvisjonen- fane eller floskel? Erfaringar frå transportsektoren

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "Nullvisjonen- fane eller floskel? Erfaringar frå transportsektoren"

Ellen Aune
5 år siden
Visninger:

1 Nullvisjonen- fane eller floskel? Erfaringar frå transportsektoren Geir Sverre Braut Helse Stavanger HF Nasjonal sjølvmordsførebyggingskonferanse Stavanger, 2. april 2019

2 Formålet med innlegget Ein refleksjon om nullvisjonen i vegtrafikken kan overførast til sjølvmordsførebyggjande arbeid Til ettertanke og kanskje litt provokasjon Kort om føresetnadene som ligg til grunn for denne nullvisjonen Den er langt meir enn eit politisk program Nokre modellar som kan nyttast i analysen Som kanskje kan utfordra ei litt tradisjonell klinisk tilnærming

3 Nullvisjonen i vegtrafikken Vedteken av Stortinget i 2002 Seinare regelmessig fornya, sist Meld. St. 33 ( ) Nasjonal transportplan Dette politiske programmet er vidare sporbart og fagforankra i tverrsektorielle og etatsinterne planar

4 Tydeleg målstruktur Nullvisjonen ein visjon om eit transportsystem der ingen blir drepte eller hardt skadde Etappemål vedkjenner seg at dette tek tid; 350 drepte og hardt skadde i 2030; fastsett av Stortinget Tilstandsmål knytte til ulike innsatsområde, slik som «fart», «rus», «møteulykker», «kjøretøyteknologi» osv; alle står i kjente årsakskjeder fram mot uønskte utfall Tiltak som er verkemiddel med ønskte effektar i kjente årsakskjeder

5 Tydeleg målstruktur Nullvisjonen ein visjon om eit transportsystem der ingen blir drepte eller hardt skadde Etappemål vedkjenner seg at dette tek tid; 350 drepte og hardt skadde i 2030; fastsett av Stortinget Tilstandsmål knytte til ulike innsatsområde, slik som «fart», «rus», «møteulykker», «kjøretøyteknologi» osv; alle står i kjente årsakskjeder fram mot uønskte utfall Tiltak som er verkemiddel med ønskte effektar i kjente årsakskjeder

6 Dei berande prinsippa

7 Dei berande prinsippa Har vi kunnskapen? Kjenner vi systema godt nok? Og kva med viljen?

8 Påstand før me går vidare For å forsvara ressursbruken ved innsatsen, må ein ha god kunnskap om kva som verkar og kva som ikkje verkar Dette har ein hatt eit godt grep om i trafikktryggleiksarbeidet, etter kvart gjennom nær 50 år Stikkord: Akseptera multikausalitet Bruka både massestrategi og høgrisikostrategi Nullvisjonen som retningsgjevar

9 Samfunnsproblem? Mange dødsfall Mange unge liv Mange kunne vore unngått

10 Samfunnsproblem? Mange dødsfall Mange unge liv Mange kunne vore unngått Dødsårsaksregisteret (ref. Christian Lycke Ellingsen) Ca. 600/år, aukande absolutte tal, men fallande insidens Aukande gjennomsnittsalder Store geografiske variasjonar i dødsmåte, kanskje mørketal, særleg når det gjeld forgiftingar i område med låg obduksjonsfrekvens

11 Litt øving med tal Først ei åtvaring: Det er risikosport å samanlikna mellom ulike innsatsområde Ein reknemåte for samanlikningar er «fatal accidental rate» (FAR) FAR = (tal på døde x 10 8 ) / (populasjon x eksponeringstid) Døde/år Populasjon Eksp. t./p FAR Sjølvmord ,8 Bilførarar ,2 Arbeid ,5

12 Helsefremjing/Førebygging/ Folkehelsearbeid Samfunn Riskfaktor Problem Kjelde: NOU 1991:10 og Olaf Gjerløw Aasland

13 Kva er helse? Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Uhelse Sjuk

14 Kva er helse? Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Sjuk Kurativ helseteneste Uhelse

15 Kva er helse? Helse er ein tilstand av fullkome fysisk, mentalt og sosialt velvere, og ikkje berre fråvere av sjukdom eller lyte Helse Frisk Uhelse Sjuk

16 Ulike strategiar

17 Høgrisikostrategi

18 Massestrategi Kjelde: Geoffrey Rose

19 Konsekvensar nokre døme Nullvisjonen Hjelp til å velja mellom ulike handlingsalternativ Massestrategi nokre døme Tilgangsstyring (lækjemiddel, skytevåpen) Skuleprogram Kvifor ikkje «screening»? (Vanskar med å oppnå høg positiv prediktiv verdi når det handlar om sjeldne hendingar) Høgrisikostrategi nokre døme Utdanning av helsepersonell («Case finding» heller enn «screening»?) Lågterskeltilbod (kontakttelefon) og tiltak ved «hot-spots» Multikausalitet Og då ikkje minst utfordringar knytte til ulike kulturelle uttrykk Kor eintydig er forholdet mellom forsøk og gjennomført sjølvmord?

20 Er nullvisjonen nyttig?

21 Historia kan fortelja

Like dokumenter

Folkehelsearbeid ny lovgjeving frå 2012. Ass. direktør Geir Sverre Braut, Statens helsetilsyn, Loen, 22. mai 2012

Folkehelsearbeid ny lovgjeving frå 2012 Ass. direktør Geir Sverre Braut, Statens helsetilsyn, Loen, 22. mai 2012 To ulike innfallsvinklar Utgangspunkt: Helsefremjing er meir enn eit helsefag Individualisme