Energi- og klimaplan Vaksdal kommune

Transkript

1 Energi- og klimaplan Vaksdal kommune Høyringsutkast 23. juni-2011

2 FØREORD Energi- og klimaplan for Vaksdal kommune har status som kommunedelplan, og inngår som ein del av kommunen si satsing på arbeid med energi- og klimaspørsmål. Planen skal vera ein reiskap som sikrar planmessig ressursbruk i alle saker som vedrører energi, klima og miljø i kommunen. Den set kommunen sine prioriteringar i samanheng med overordna nasjonale mål, og skal fungere som støtte for framtidig sakshandsaming i kommunen. Planen viser status i kommunen når det gjeld energibruk og utslepp av klimagassar innanfor ulike sektorar, og omtale og vurderingar av mogelege tiltak for reduksjon av utslepp og energibruk. Planen har fått økonomisk stønad frå Enova under programmet Kommunal energi og miljøplanlegging, og er difor utforma med tanke på dei rammene som gjeld for dette programmet. Enova tilskot kr Vaksdal kommune kr Vedtak i Vaksdal kommunestyre , Sak: KOM-022/10 KOMMUNEDELPLAN FOR KLIMA OG ENERGI Kommunestyret vedtek med heimel i plan- og bygningslova (pbl) 11-1 Kommuneplan, at det skal utarbeidast kommunedelplan for klima og energi. Planarbeidet skal kunngjerast i samsvar med pbl Kommunstyret peikar ut 5 representantar til ei prosjektgruppe som får ansvar for å utarbeida kommunedelplan for klima og energi i samsvar med statleg planretningsline. Medlemmer i prosjektgruppa vart valt: Terje Davidsen, leiar - AP Dag Brekke, SP Margot Helene Rosvold, KRF Evelyn Boge, SV Linda Rongved Brunsvik, H Miljøvernrådgjevar Sveinung Klyve er prosjektleiar og sekretær. Klimaendringane er den største og mest alvorlege politiske utfordringa me har. Klimaendringane kjem gradvis og etter kvart byrjar me å merka dei her i Noreg også. Andre land er hardare råka. Utslepp av klimagassar kjem frå mange og ulike kjelder. Klimautfordringane er globale og må løysast gjennom internasjonale avtalar og med nasjonale verkemidlar. Den konkrete innsatsen må gjerast regionalt og lokalt, og vi må handle no. Klimaplan for Vaksdal kommune skal på høyring i juni august 2011 og vert vedteken i kommunestyret hausten Helsing prosjektgruppa for klimaplanen. Dalekvam 6. juni Side 2 av 40

3 Banner som er laga og brukt på stands for å fokusera på klimautslepp og energibruk i Vaksdal kommune. All vår aktivitet får noko å seia for klimaet Korleis bur eg? Korleis lever eg? Korleis reiser eg? Korleis vil eg at folk skal ha det i år 2050? Kvar drope betyr noko for å få eit heilt hav. Altså Mine og dine val bestemmer framtida til våre born og etterkomarar Me har det veldig godt i landet vårt i dag. Veldig mange i verda har det ikkje slik. Dersom klimaendringar medfører auka nedbør, flaum, havstiging, ras osv gjev dette ein redusert livskvaltiet også for oss. Me har tenkt lenge nok. No må me handla raskt (Betraktningar i arbeidet med energi- og klimaplan: Sveinung Klyve april 2011) Side 3 av 40

4 SAMANDRAG Klima- og energiplanen legg til grunn statlege og regionale mål, slik at planen samsvarer med styresmaktene sine hovudmål innan energi- og klimapolitikken fram til Energi- og klimaplanen er organisert i to hovuddelar: Ein handlingsplan med prioriterte politiske tiltak for å redusera forbruk og utslepp Ein oversiktsdel med status, utviklingstrekk og utfordringar innan energibruk og klimautslepp Planen har seks arbeidsområde : 1. Energibruk 2. Klimagassutslepp 3. Klimatilpassing 4. Avfall og forbruk 5. Haldningar 6. Samarbeid Det er utarbeidd delmål med utvalte strategiar og tiltak som syner korleis kommunen skal nå sine mål i 2015 og Sentrale verkemiddel og strategiar i planen er; Stasjonær energibruk / forbrenning Prioritere enøk tiltak i kommunale bygg Fase ut fossilt brensel til oppvarming (olje og gass) Motivere lokalt næringsliv og privat hushald til å gjennomføre enøk tiltak og nytte alternative energi løysingar Stimulere til lokal energiproduksjon tufta på fornybare energikjelder Etablere ei lokal stønadsordning for klimatiltak Mobil energibruk / forbrenning Stimulere til auka bruk av klimavenlege køyretøy Sikre arealbruk som reduserer behova for transport Auka bruken av kollektivtilboda i kommunen Klimatilpassing Oppdatert kunnskap, planverk og beredskap Klimatilpassing for naturbaserte næringar og infrastruktur ved samordna analyser og forebygging over sektorgrenser. Side 4 av 40

5 Avfall og forbruk Avfallsminimering auka attvinning og energiutnytting av restavfallet, produsera mindre avfall Miljøsertifisering av offentlege og private verksemder med Miljøfyrtårn Klima og miljøvennleg innkjøpsstrategi i kommunen Haldningsskapande arbeid Engasjere og bevisstgjere barn og ungdom Arbeide for å påverke innbyggjarane sine haldningar, stimulera til val av energieffektive- og klimavenlege løysingar Samarbeid over kommunegrensa Samarbeid med stat, fylke, nabokommunar Samarbeid med store verksemder som BKK,BIR,NSB,Skyss Samarbeid med næringslivet Energiforbruk i Vaksdal: Fylgjande tabellar syner hovudtal for Vaksdal kommune sitt energiforbruk. (teke frå BKK si energiutgreiing frå Nye tal kjem i ny energiutgreiing i august 2011): I bygg og faste installasjonar vert det i all hovudsak nytta elektrisitet.det er lite variasjon i bruken av energikjelder i kommunen. Elektrisitet står for nesten 84 % av det totale forbruket. Ved og olje står for resten. Denne planen tek til orde for å auka bruk av energisparande løysingar og fornybare energikjelder i bygg og faste installasjonar. Industrisektoren står for om lag 53 % av det totale forbruket i kommunen. Hushald står for om lag 1/3 av energibruken. Energibruken pr hushald i Vaksdal er noko høgare enn for fylket. Dette skuldast i hovudsak at ein gjennomsnittsbustad i kommunen er større enn gjennomsnittet for bustader i fylket og landet. Av elektrisitetsforbruket til hushald stod hytter og fritidshus for 8 % i Kommunale bygg i Vaksdal brukar totalt om lag 7 GWh elektrisitet. I tillegg vert det brukt om lag liter olje/ år (2,5 GWh). I Vaksdal kommune er elektrisitet den heilt dominerande energiberaren, den utgjer nesten 84 % av energibruken. Forbruket av olje utgjer om lag 8 % av forbruket - og skuldast i hovudsak forbruk i industrisektoren. Samanlikning energibruk pr. energiberar 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % Side 5 av 40 Kommunen Fylket Landet Avfall, kol, koks Bio Gass Olje El

6 Berekna energibruk pr. brukargruppe 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % Kommunen Fylket Landet Primærnæring Fjernvarme Industri Privat tenesteyting Off.tenesteyting Hushald Figur 1: Energibruk pr. brukargruppe Industrien er den største energibrukaren i Vaksdal kommune og står for om lag 54 % av energibruken i kommunen. 1400,0 1200,0 1000,0 GWh 800,0 600,0 400,0 200,0 0,0 El Olje Gass Bio Avfall, kol, koks Eksport Forbruk dekka med import Forbruk dekka med produksjon i kommunen Figur 2: Energibalanse i Vaksdal kommune Vaksdal kommune ein stor kraftkommune. Dette kjem klart frem i denne figuren, der den største delen av elektrisitetsproduksjonen i kommunen vert eksportert. Utanom el er det lite anna produksjon av energi i kommunen - bortsett frå bioenergi. Bioenergien som vert brukt i kommunen - er ved til hushald. Då storparten av ved vert hogd privat finnst ingen tall for faktisk vedhogst. Side 6 av 40

7 Klimagassutslepp: Det er utsleppa frå vegtrafikken som er den største utsleppskjelda i Vaksdal kommune. Det totale klimagassutsleppet i Vaksdal var på tonn CO2 ekvivalentar i Til samanlikning var klimagassutsleppet i 1991 på tonn CO2 ekv. Klimagassutsleppa var på det høgaste i 2005 med tonn CO2 ekvivalentar. Uslippskjeldene i Vaksdal kommune fordeler seg på to hovudkategoriar -Stasjonær forbrenning (offentleg,privat, industri) -Mobil forbrenning (køyretøy lett og tunge, skip, andre) Den største utslippkjelda i Vaksdal, er vegtrafikk som står for 66 % ( tonn CO2 ekv. i 2009) av det totale klimagassutsleppet. Dette er i hovudsak trafikk som passerer forbi på E- 16 og difor lite kommunen kan gjera noko med sjølv. Jordbruk kjem som nr 2 med 14 %, der metan frå gjødsel utgjer ein viktig del. Det vert framleis nytta noko olje- og parafin som oppvarmingskjelder i industrien, bygg og faste installasjonar. Tala er rekna ut frå Statistisk Sentralbyrå basert på statistikk for kommunale tal for busetnad, trafikk, næring osv. Forventa klimaendringar i Nordhordland år ,9-4,2 grader auke i temperatur cm høgre havnivå (+/- 25 cm) Opp mot 240 cm stormflo Opp mot 36 % auka nedbørsmengd Opp mot 50 % auka avrenning årleg Side 7 av 40

8 INNHALD SAMANDRAG...SIDE 1-7 Tiltaksdel Innleiing, visjon, mål og tiltak...side 9-24 Kommunen Nøkkeltal...side 25 Energiforbruk...side Klimagassutslepp...side Bilda under. Stanghelle skule (øverst) og Stamnes skule viser sine bidrag til konkurransen Klima i kvardagen på Daledagane 9. juni Side 8 av 40

9 1 INNLEIING 1.1 Bakgrunn Arbeidet med denne planen har vore ein prosess der den politiske prosjektgruppa har jobba på denne måten: Prosjektleiar og miljøvernrådgjevar Sveinung Klyve har hatt tett kontakt med Hordaland fylkeskommune si klimagruppe og brukt fylket sin plan som ein raud tråd for vår eigen plan. Me har også hatt samarbeid med Radøy kommune ved Asbjørn Toft og Kvinnherad kommune ved Arne Gjellan og fått innspel frå dei sine planar. Me har hatt tett kontakt med BKK og SFE-rådgiving for å få oppdaterte tal om energibruken i Vaksdal i den nye energiutgreiinga til BKK som kom i august Tal for klimautsleppa for Vaksdal er henta frå Statistisk Sentralbyrå (SSB) og Klima- og forurensingsdirektoratet (Klif). Den kommunale prosjektgruppa har jobba grundig med framlegg til tiltak i næraste 4-års periode. Det har også vore arrangert eit temamøte for næringslivet i samarbeid med Vaksdal næringsselskap den 12. april Kommunestyret har hatt planen som tema på møte 23. mai 2011 før dei sende planen ut på offentleg høyring. Vaksdal kommune har profilert oppstart av planen under Daledagane i juni 2010 og høyring av planen under Daledagane juni 2011 med komunal klimastand, miljøfyrtårnstand ved Hordaland fylkeskommune, demo av el-bil og avfallsløysingar ved BIR. Me har funne ut at dette har vore ein like god måte å møta innbyggjarane på som å arrangera eigne folkemøte. Gruppa har invitert skular i kommunen til eigen konkurranse om gode klimatiltak i kvardagen fram til Daledagane Prosjektgruppa har hatt jamnlege møte og ein stram tidsplan for å få ferdig denne energi- og klimaplanen til det siste møte i kommunestyret hausten Klimakrisa og det norske bidraget: Verda står midt i eit akselererande klimaproblem som følgje av menneskeskapte utslepp av klimagassar. Det er dei industrialiserte landa som står for brorparten av dei globale klimagassutsleppa. Dei må difor ta det største ansvaret for kutt i desse utsleppa. Forbrenning av fossilt materiale produserer klimagassar. Klimagassen CO2 er den som bidreg mest til auken i atmosfæren si drivhuseffekt, men metan og nitrogenoksid er og viktige klimagassar. Det er energibruken vår og bruken av areala våre som er hovudårsaka til dei klimaendringane me står framføre. Høgare temperaturarar og havstigning vil fortsetje, uavhengig av kor mykje menneska i dag reduserer sine utslepp. Det er utviklingslanda som vert tyngst råka av dei globale klimaendringane, men det er den vestlege verda som har produsert mesteparten av klimagassane. FN sin rammekonvensjon om klimaendring vart underteikna i Rio de Janeiro i Konvensjonen har som målsetjing å stabilisera drivhusgassane i atmosfæren på eit nivå som ikkje fører til farlege klimaendringar. Dei fleste medlemslanda i FN har skrive under avtalen. Den forpliktar oss til å vedta nasjonale klimastrategiar og til å gjennomføra tiltak for å avgrensa utslepp. Kyotoprotokollen frå 1997 forpliktar dei fleste industrilanda til å redusera sine samla utslepp av klimagassar med minst 5,2 % frå 1990 nivået innan Stortingsmeldinga nr. 34 ( ) Norsk klimapolitikk styrer korleis Norge skal gjennomføra sine reduksjonar av klimagassutslepp. Dei langsiktige måla her er: - Norge skal vera karbonnøytralt i Norge tek på seg ei forplikting på at ein fram til år 2020 skal kutta dei nasjonale utsleppa tilsvarande 30% av Norge sine utslepp i Side 9 av 40

10 Vidare skal Noreg vera ein pådrivar i arbeidet for å få til ein meir ambisiøs og omfattande klimaavtale etter Kyotoperioden. Målet er å halda den globale temperaturauken under 2 Celsius. Målsetjinga om å vera karbonnøytral i år 2050 fører til at Norge skal redusera utsleppa av klimagassar tilsvarande 100 % av eigne utslepp innan dette året. Kjøp av kvoter i andre land er ein del av tiltaka her for å nå dette målet. Lagring av CO2 under Nordsjøen, vert og vurdert. Figur: Nasjonale historiske klimagassutslipp og klimamålet i Klimameldingen (2020) Utslepp frå utanriks sjø- og luftfart er ikkje medrekna. Kjelde : Klimakur2020 / Klif Enova resultat etter 10 år Enova vart skipa i år 2000 og er eit statleg organ med hovudformål er å fremja ei miljøvennleg omlegging av energibruk og energiproduksjon. Dei får inn midlar med avgift på norsk kraftproduksjon. Enova forvaltar Energifondet og gir støtte til ulike typar av prosjekter på spesielle vilkår. Meir info på Enova sitt arbeid bidreg til auka lønnsemd og energieffektivitet i norske bedrifter, ein betra norsk kraftbalanse, og ikkje minst, lågare utslepp av CO 2. Klimaeffekten av Enova sine verkemiddel kan så langt bereknast til 5,3 millioner tonn reduksjon i CO 2 -utslipp, som tilsvarar om lag 10% av Noregs samla utslepp. På 10 år har Enova sine virkemiddel bidrege til energi-effektivisering og ny produksjon frå fornybare energikilder tilsvarende 10 % av Norges stasjonære energibruk. Enova har lagt bak seg 10 år og har så langt et akkumulert kontraktsfesta resultat på 15,5 TWh. I 2010 kontraktsfesta Enova produksjon av 1,8 TWh frå fornybare energikjelder og 0,6 TWh energieffektivisering. Kontraktsfestet totalt 2,4 TWh for 2010 o Kontraktsfesta 926 GWh fornybar varme o Kontraktsfesta 665 GWh med norsk industri o Kontraktsfesta nær 500 GWh vindkraft o Tildelt 137 millioner til demonstrasjon av verdens største vindturbin gjennom teknologiprogrammet o Side 10 av 40

11 Kva kan kommunen bidra med: Kommunenes Sentralforbund, KS, har funne ut at kommunane har verkemiddel til å påverka ca 20 % av dei nasjonale klimagassutsleppa. I tillegg kjem effekten frå landbruk. Dei største verkemiddel har kommunane innan enegibruk i bygningar og innkjøp. Klimagassutslepp frå handtering avfall har gått ned, sjølv om avfallsmengda har gått opp. Vegtrafikk er i dag den største kjelda til klimagassutslepp i over 50 % av norske kommunar. Her har den einskilde kommune små verkemiddel og må hjelp av nasjonale tiltak. Nasjonale føringar for reduksjon av klimagassutslepp og kvotekjøp skal komma i løpet av 2011 gjennom ei eiga klimamelding. Figuren nedanfor viser dei nasjonale utsleppa og den raude figuren skisserer kvar kommunen har verkemiddel til å gjera tiltak for å redusera utsleppa. Side 11 av 40

12 Haldningsskapande arbeid Det viktig å lage informasjon til innbyggjarane om korleis dei kan vere med på å redusere energibruk og klimagassutslepp. Dette bør inn i skuleverket som ein del av undervisninga også. Dette vil vera med å motivera for å redusera utsleppa av klimagassar. Vaksdal kommune kan verta ein føregangskommune i Hordaland innan klimavenleg ressurs- og energibruk. Eit viktig haldningsskapande arbeidet er å starta med konkrete tiltak som er bra for klimaet og som sparar energi. Stamnes skule fekk i 2009 Hordaland fylke sin miljøvernpris for sitt mangeårige arbeid med å fokusera på miljø og klima lokalt. Dei laga i 2008 eit eige skodespel med musikk der elvane var opptekne av miljø og klima. Daledagane er eit møte med innbyggjarane. Vaksdal kommune hadde i 2010 og vil i 2011 ha stands på Daledagane med fokus på miljø og klima i kvardagen. Me lyste ut ein konkurranse i 2011 om dei beste forslaga til klima i kvardagen. Me fekk inn 3 bidrag. Nr 1. Stamnes skule Skulen har enno ei gong lagt ned mykje arbeid og vore kreative innan miljøvern. Dei har laga ein song Kubba, kubba og spelt denne inn på dvd. Dei har i tillegg laga ei utstilling som går på miljøvern og klima. Dei presentert også desse tinga på kommunestyremøtet 23. mai Som takk for flott bidrag får dei kr Nr 2. Stanghelle skule. Skulen har på ein kreativ måte tenkt på konkret reduksjon av klimagassar med å laga ein aksjon der elvar og lærarar skal gå eller sykla til skulen i staden for å verta køyrde. Dette gjev målbart mindre utslepp,og det er det me må få til i framtida. Som takk for flott bidrag får dei kr Nr 3. Dale skule, 6. klasse Klassen har komme med idear om kva ein kan gjera i kvardagen av tiltak for å tenkja på miljø og klima. Som takk for flott bidrag får dei kr Side 12 av 40

13 2 VISJON OG MÅL 2.1 Visjon Vaksdal kommune er karbonnøytalt i Vaksdal kommune skal vera ein føregangskommune innan klimavenleg ressurs- og energibruk. Visjonen har eit 40 årig perspektiv. Visjonen kan justerast i takt med måloppnåinga i dei kortsiktige (4 år) planperiodane. Visjonen er samordna med dei nasjonale langsiktige måla og Noreg sine forpliktingar i Kyoto-protokollen. EU sine direktiv på desse områda vil og gjelde for EØS-landet Norge. Karbonnøytralitet treng ikkje innebera 0 utslepp i 2050, men at eventuelle klimagassutslipp i 2050 vert dekt inn gjennom kvotekjøp. Det er og viktig at Vaksdal kommune aktivt tilpassar seg dei klimaendringane som skjer og gjer fornuftige grep for å hindra skade på folk, bygg og matriell. 2.2 Hovudmål 2020 Det er lagt inn eit resultatmål i 2020 tilsvarande Noreg sine langsiktige forpliktningar i Kyotoprotokollen slik ; Vaksdal kommune skal i 2020 ha redusert sine klimagassutslepp med 30 % av 1991 utsleppet. Klimagassutsleppet skal difor ikkje overstige 3,9 tonn CO2 ekvivalentar pr innbyggjar. Klimatilpassing: Vaksdal kommune må aktivt framover i si planlegging og handling gjera naudsynte grep for å tilpassa seg eit endra klima. Dette må gå inn i all kommunal planlegging. 2.3 Mål for planperioden Vaksdal kommune skal i 2015 ha redusert sine klimagassutslipp med 15% av 1991 utsleppet. Klimagassutsleppet skal ikkje overstige 4,7 tonn CO2 ekvivalentar pr innbyggjar. Norge sine forpliktingar/avtalar er elles førande for Vaksdal kommune sine mål. Mål for reduset bruk av energi skal vera 8 % i forhold til 2010-forbruket. Hovudmålsettinga er utarbeidd på bakgrunn av ei samla vurdering av energibruken og klimagassutsleppa og dei verkemidla kommunen rår over, slik dei ser ut for kommunen i dag (desember 2010). Hovudmålsettinga er basert på ei realistisk gjennomgang av potensiale, handlingsrom, lokale verkemidlar og overordna rammer. Klimamåla er rekna ut pr. innbyggar. Dette for å markera og visa det individuelle og personlege ansvaret alle har i klimapolitikken. Delmålsettingar, strategiar og tiltak er i denne planen uttrykt som hovudprogram. Planen har i alt 6 hovudprogram med ei uttrykt delmålsetting. Tiltaka er inndelt i mindre fagprogram for å synleggjera kommunen sitt minste plannivå. Denne inndelinga er bygd på Enova sine tilrådingar for kommunale klimaplanar. Klimatilpassing skal vera med oss i all kommunal planlegging og det skal vera ein viktig del av kommuneplanarbeidet sitt arbeid framover. Side 13 av 40

14 2.4 Langsiktig og kortsiktig målstruktur Sentrale strategiar Dei mest sentrale strategiane kan oppsummerast slik: -Redusera energiforbruket og ta i bruk miljøvenlege lokale naturressursar og areal. -Omlegging av eksisterande energikjelder til meir fornybare og alternative energisystem. -Meir effektiv energibruk. -Utvikla avfallsgjenvinninga med sortering av matavfall, plast, papir og restavfall m.m.. -Stimulere til auka bruk av gang- og sykkelvegar og til bruk av kroppen som transportmiddel. -Stimulera til bruk av klimavennlege motorar og auka bruk av klimavennleg drivstoff Interkommunalt samarbeid knytt til gode kollektive løysingar og rutestruktur. -Nytte Osterfjord næringssamarbeid i utviklinga av samarbeidet mellom kommune og næringsliv. -Auka samarbeid mellom reionar og najsonale styresmakter -Klimatilpassing ved planlegging av nye byggje- og utviklingsområde -Ei fast kommunal klimanemnd - Ein årleg klimapott på kommunen sitt budsjett Side 14 av 40

15 3. DELMÅL OG TILTAK (POLITISK DEL) DELMÅL 1: o STASJONÆR ENERGIBRUK/ FORBRENNING Vaksdal kommune skal syte for effektiv og rett energibruk kombinert med auka bruk av alternative energikjelder. Målet er minimum 8 % redusert energibruk i kommunal bygningsmasse i løpet av planperioden i høve til 2010-forbruk. Strategiar : -Effektiv energibruk i kommunale og private bygg. -Alternativ og klimavenleg energi skal brukast på utvalde område. -Klimatilpassing av planverket og berekraftig utbygging. NR TILTAK ANSVAR KOSTNAD EFFEKT Bygg- kommunale i kr Oppstart 2012: Kommunen skal så langt som råd bruka klima- og miljøvenlege materialar i sine bygg. Utarbeiding av byggehåndbok for kommunale bygg Enøkanalyse av kommunale bygg for å få til energieffektiviserande tiltak. Utarbeiding av kommunal norm for energibruk kwt/m Enova gir tilskot Makstemperatur på 21 C i kommunale bygg (med unnatak av sjukeheimar, stellerom barnehage m.m.) SD-styring i eksisterande kommunale bygg. 1 nytt anlegg pr år Rådmann Kr Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Utfasing av bruk av oljefyrte omnar i kommunale bygg liter olje/ år (2,5 GWh) Samarbeid med BKK om stegvis overgang til gateljos med led-lys Sentralt styringsanlegg for varme og ljos (SD-styring) i alle nye kommunale bygg Varmegjenvinning (roterande varmevekslar) på alle kommunale ventilasjonsanlegg Sensorstyring av ljos i kommunale skular + nybygg og / BKK Side 15 av 40

16 ved rehabilitering av bygg. Bruk av led-lys i nye kommunale bygg og ved rehab. Bygg- private og verksemder ANSVAR KOSTNAD Oppstart 2012: Innføring av forskrift med forbod mot brenning av hageavfall og anna avfall. Vedteke mai Bustadprosjekt større enn 10 bustadar og bygg større enn 500 kvm brutto, skal byggjast med alternative energiløysingar. Krav etter teknisk forskrift TEK 10. Etablering av nærvarmeanlegg med biobrensel skal alltid vurderast i større bygg/byggeområde i privat og komm. Regi. Bruk av teknisk forskrift TEK 10. i kr EFFEKT Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Tilskot til private husstandar til utbytting av oljefyr og gamle vedomnar med ny reintbrennande vedomn eller pelletsomn kr 2000 i tilskot pr husstand. Ams-styring av straummålar og forbruk hjå staumabb. Aktiv bruk av utbyggingsavtale for å stimulere private utbyggingsplanar/reguleringsplanar til bruk av alternative/fornybare energikjelder. BKK Landbruk Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Vedbank med oversikt over vedteigar som kan hoggast Kurs for folk som vil komma i gang og hogge sin egen ved Vurdera innsamling av metangass frå større gjødselkjellarar, og vurdera tilskot til anlegg for biogassproduksjon. landbruksorg. frivillighetsentral landbruksorg. frivillighetsentral fylkesmann Side 16 av 40

17 DELMÅL 2 : MOBIL FORBRENNING / TRANSPORT o Vaksdal kommune skal saman med regionale og statlege styresmakter auka andelen kollektive og klimavennlege transportløysingar. Målet er Utslepp frå vegtrafikk skal reduserast med 20 % i 2020 i høve til 1991 (dette er målet for Hordaland fylkeskommune) Strategiar : - Klimatilpassing av planverket og berekraftig transportplanlegging - Auka fokus på og samordning av kollektive tilbod - Redusera utslepp frå køyretøya - Auka satsing på samanhengande gang- og sykkelvegar NR TILTAK ANSVAR KOSTNAD EFFEKT Kollektivtransport i kr Oppstart 2012: Arbeide for ei styrking av samarbeidet med fylket og nabokommunane om gode kollektive transportløysingar. Politisk Arbeida for gode billettordningar og familiekort på kollektiv transport politisk Arbeide for gode rutetilbod og samordning mellom avgangar for tog og buss politisk Om mogeleg kortreiste velferdstilbud i bygdene politisk Ta hensyn til og opplyse om kollektivtilbud ved arrangement og møte i kommunen. Komm,lag/or ganisasjoner Bilbruk Oppstart 2012: Vurdere bruk av el-bil og hybridbil i kommunal drift. Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Utvida talet på ladepunkt til el-bilar i kommunale tettstader. Det er i dag 1 punkt på Dale og 2 på Vaksdal. Gang og sykkelveg, turstiar Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Trygge skulevegar (gang- og sykkelvegar) internt i bygdene. Gjera gamlevegen Dale- Helle om til gang- og sykkelveg Sykkelparkering/stativ utfor kommunale bygg Kampanje: Sykle og gå på arbeid/skule. Bruk av kollektivtilbod, kameratkøyring til og frå jobb. Opparbeide lokale turstiar ved tettstadane lokale lag Side 17 av 40

18 DELMÅL 3 : o AVFALL OG FORBRUK Forbruket i Vaksdal skal vera dominert av varer og tenester med lågast mogeleg miljøpåverknad, energibruk og klimagassutslepp. Mengd avfall til gjenvinning skal aukast til 75%. Strategiar: - Miljøsertifisering av kommunale verksemder - Redusera avfallsmengda. - Auka materialgjennvinning og energigjenvinning av restavfallet Bilde: Sveinung Klyve har miljøstand med presentasjon av energi- og klimaplanen og folk får prøva el-bil på Daledagane 11. juni Foto: Per Svae Side 18 av 40

19 NR TILTAK Avfallsreduksjon Oppstart 2012: Gjennom eigarskapet i BIR arbeida for auka fokus på avfallsminimering og energi- og klimaforsvarleg avfallshandtering Gjennom eigarskapet i BIR arbeida for at gebyrregulativet til BIR vert innretta slik at klima-, energi- og miljørette tiltak lønar seg for innbyggjarane og næringslivet. Vurdera behovet for fleire konteinarar for papir, papp m.m. i tettstadane. ANSVAR politisk politisk Ved kjøp av varer skal energi- og klimafaktor vektleggjast Redusere papirbruk og effektivisere sakshandsaminga gjennom bruk av elektroniske løysingar i den kommunale forvaltninga Få innbyggjarane til å reservere seg mot uadressert post/ reklame. Dele ut Reklame nei-takk til alle husstander KOSTNAD i kr en EFFEKT Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Ved kjøp av utstyr, skal kommunen inngå avtale om resirkulering av avfallet frå leverandør firmaet. Kurs i kompostering for private hushaldningar Arrangera bytedagar av brukte ting Utvida gjeldande ordning med auka avfallssortering i kommunale einingar. I fyrste omggang skular og barnehagar. Etablera ombrukshall på Dalegarden Miljøsertifisering BIR Lag og org BIR Oppstart 2012: Vaksdal kommune som medlem i den nasjonale miljøfyrtårnordninga pr år Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Arbeida for å miljøsertifisera alle einingane i Vaksdal kommune. 4 verksemder i denne planperioden, ein av dei skal vera Heradshuset. Prøva ut ordninga med grønt flagg sertifisering Rådmann Ca Kr pr verksemd Side 19 av 40

20 DELMÅL 4 : Klimatilpassing o Vaksdal kommune skal ta omsyn til framtidige klimaendringar og naturfarar i sitt overordna plan- og bredskapsarbeid (ROS) Strategiar: - Oppdatert kunnskap, planverk og beredskap - Klimatilpassing av næring og busetnad - Klimatilpassing i arbeid med folkehelse og sosiale tilhøve NR TILTAK ANSVAR KOSTNAD EFFEKT Risiko og sårbarheitsanalysar i kr Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Delta i interkommunale og regionale klima- og plannettverk for å førebygge og takle farar ved klimaendringar Sikre kontinuerleg oppdatering av planverket - både areal- og beredskapsplanar. Vurdera konsekvens for folkehelse og sosiale tilhøve grunna hendingar der folk ver utrygge, auka sjukdom m.m. Informere om konsekvensar av klimaendringane til aktuelle målgrupper Auka kapasitet på nye og eksisterande anlegg for handtering av overvatn Biologisk mangfald Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Skaffe oversikt over endringar i biologisk mangfald Side 20 av 40

21 DELMÅL 5 : o Haldningar Vaksdal kommune skal medverka til å spreia informasjon om klimavenlege og berekraftige løysingar lokalt sett inn i eit globalt perspektiv. Born og ungdom må få opplæring i arbeid med miljø, klima, sortering og ombruk av avfall. Strategiar: - Energi og klimainformasjon til alle - Engasjera barn og ungdom NR TILTAK Haldningar Oppstart 2012: Kommunen deltek i fylket si klimagruppe Informera om Husbanken og ENOVA sine stønadsordningar innan energi- og klimatiltak Informere næringsliv og kommunale einingar om Miljøfyrtårnordninga Kvar skule lagar ein miljøplakat med 10 tiltak for energiog klimabruk i kvardagen ANSVAR KOSTNAD Informere om klima og miljø på årlege arrangement pr år Motivera innbyggjarane til å handla i nærbutikken Informere på nettsida om ordninga Reklame nei-takk Invitere innbyggjarane til årleg konkurranse om det beste klimatiltaket Bruka Loop.no og liknande som eit viktig verkty for opplæring i bærekraftig utvikling. Nettstaden inneheld aktivitetar som elevar kan gjennomføre i sine nærområde. Etablera klimanemnd og klimafond nærbutikkane i kr pr år politisk Kr EFFEKT Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Auka fokus på klima- og energitiltak i landbruket Haldingskapande arbeid for å fase ut oljefyrte omnar og gamle vedomnar i private næringsbygg og bustadar. landbruket/ Side 21 av 40

22 DELMÅL 6 : o SAMARBEID Vaksdal kommune skal gjennom samarbeid med nabokommunar, fylket og næringslivet bidra til redusert energibruk og klimagassutslepp. Målet er minimum 15 % reduksjon av klimagassutslepp i planperioden i høve til 1991 for å oppfylla nasjonale mål. Strategiar: - Invitere til interkommunalt samarbeid på utvalde område i klimaarbeidet. - Nytta BIR, BKK og næringslivet som viktige medspelarar i klimaarbeidet - Samarbeida med regionalt og nasjonalt nivå i klimaarbeidet NR TILTAK ANSVAR KOSTNAD EFFEKT Haldningar i kr Oppstart 2012: Utarbeiding av kommunedelplan for bruk og vern av vassdrag Samarbeid med Hordaland fylkeskommune om klimatiltak Tiltak i planperioden: rullering årleg etter økonomiplan Gjennom eigarskap i BKK og BIR fremja god energiplanlegging og investeringar i alternative energikjelder Konsekvensane på klimaendringar utover kommunegrensene må det fokuserast på i samband med kommuneplanarbeidet sin areal- og samfunnsdel. politisk Minikraftverk i Fagerdalen i Eksingedalen. Side 22 av 40

23 4. EFFEKTEN AV TILTAKA Denne planen ser på dei direkte klimagassutslippa som følgje av fossil forbrenning i lokal energibruk. Kva kan kommunen bidra med: KS har funne ut at kommunane har verkemiddel til å påverka ca 20 % av dei nasjonale klimagassutsleppa. I tillegg kjem effekten frå landbruk. Dei største verkemiddel har kommunane innan enegibruk i bygningar og innkjøp. Klimagassutslepp frå handtering avfall har gått ned, sjølv om avfallsmengda har gått opp. Vegtrafikken bidreg med dei største utsleppa. Norsk elmiks: Det er vanskeleg å måla effekten av tiltaka som er foreslått i Vaksdal når det gjeld reduserte utslepp av klimagassar. Straum produsert på vasskraft er rein energi som ikkje bidreg til utslipp av CO2 eller andre former for klimagassar. Ca 95% av straumen som vert levert i Noreg er produsert med vasskraft. Resten er import av straum (produsert på kol, atomkraft, osv) Statistisk sentralbyrå opererer i div sammenhengar med tal som viser korleis norsk, nordisk og europeisk elmiks bidreg til høyst ulike utslepp av CO2 pr produsert kwh. Medan norsk elmiks (95 % vannkraft og 5 % import) bidreg med 7 g CO2 pr kwh, bidreg nordisk elmiks med 28 gonger høgare utslepp (ca 200 g/kwh), og europeisk elmiks med 50 gonger høgare utslepp (ca 356 g/kwh). Ein ny europeisk kwh (som må hentast utelukkande fra kol) bidreg med 120 gonger høgare utslepp (ca 840 g/kwh). 1 kwh energi produsert med olje vil til samanlikning gje eit utslepp på ca 320 g/kwh, eller nesten likt europeisk straummiks. Stasjonær forbrenning Det er olje- og parafinbasert oppvarming i lokal bygningsmasse som fører til slike klimagassuttslepp. Gjennom denne planen skal 100% av klimagassutslippa frå den oljefyrte oppvarminga vera borte ved utgangen av Vidare forventer planen at nye byggjeforskrifter frå og med juli 2011, Tek 10, med auka krav til isolering, styring av oppvarming, belysning og ventilasjon av nybygg, vil vere med på å redusere veksten i energibruken. Bygging av lågenergi- og passivhus framover vil også redusera energibruken i Vaksdal kommune. Saman med ei berekraftig energiforsyning gjennom auka satsing på nærvarme, varmepumper og bioenergi, kan ein på sikt forvente reduksjon i veksten av den stasjonære energibruken. Med klimatiltak vil reduksjonen vera %.(oppdaterte tal frå BKK aug-2011 skal inn her) Vaksdal kommune har som mål å ta vare på og aktivt bruke det produktive skog- og jordbruksareala våre. Det å utnytte dei naturgjevne ressursane våre er viktig i arbeidet for eit betre klima framover. Skog bind CO2 og så lenge ein tek vare på dette arealet vil bruken av lokal biobrensel (ved,flis, brikettar o.l) i Vaksdal vera inne i karbonsyklusen, dvs. 0 utleppp her. Skogsareala i Vaksdal kan til evig tid varme opp alle privathus, offentlege-, og private næringsbygg, viss ein tek vare på areala og plantar til ny skog. Å bruke lokalt produsert mat og nytte den direkte eller vidareforedla den lokalt er og med å redusera transportsektoren og bruken av fossilt brensel. At flest mogeleg handlar mat og daglegvare m.m. lokalt er og viktig her. Å ha matauk både til lands og til sjøs (heimafiske) og nytte våre friluftsareala i rekreasjonsamanheng er og med å redusere bruken av klimagassar på mange måtar. Det å Side 23 av 40

24 nytte våre tradisjonelle utmarksbeiter på ein tilnærma økologisk måte vil og vera fornuftig klimamessig. Landbruksektoren sine tiltak i Vaksdal er viktig for å nå våre klimamål. Det å stimulera våre innbyggjarar til lokal bruk av våre kultur- og naturressursar på ein måte som er hyggeleg og berekraftig på lang sikt må vera ei prioritert oppgåve. Skal me ta vare på planeten vår må trivslesfaktoren og folkehelsearbeidet vera med oss i det globale dugnadsarbeidet. Mobile utslepp Vegtrafikk er i dag den største kjelda til klimagassutslepp i over 50 % av norske kommunar. Her har den einskilde kommune små verkemiddel og najsonale tiltak må til. Om lag 200 trailerar går kvart døger på godstog mellom Bergen og Oslo. Kapasiteten er her sprengt. Det er særleg tre hovudområde i veg- og transportsektoren som vil bidra til reduserte klimagassutslepp. 1. Meir klimavennleg drivstoff (innblanding av biodrivstoff, etanol, naturgass, biodiesel, hydrogen, hybrid, straum m.m) 2. Fleire klima- og energieffektive kjørety som t.d. el-bilar og hybridbilar. 3. Effektive tiltak knytt til planlegging av vegar, gang- og sykkelvegar Dersom utviklinga av motorteknologien og innfasinga av klimavennlege kjøretøy vert starta opp i løpet av planperioden kan dette føre til reduksjon av klimagassutslippet frå denne sektoren i 2020/2025. Mange ekspertar trur at Norge sine mobile utslepp er 10% mindre i 2025 samanlikna med 2004-nivået på bakgrunn i nasjonale og lokale tiltak på desse områda. I denne planperioden må ein rekne med framhald i utsleppsveksten frå den mobile forbrenninga som er tilsvarande den historiske veksten. Statens Vegvesen legg til grunn nasjonale vekststrategiar i framskrivinga av ÅDT i samband med planlegginga av nye vegar med ein vekst på 1% pr år. Kva effekt kollektive løysingar vil ha for det framtidige usleppet frå mobil forbrenning er usikkert. Bompengar, betre kollektive tilbod og innfasing av meir klimavennlege kjøretøy har eit langsiktig potensiale for reduksjon av klimagassutslipp frå vegtrafikken. Side 24 av 40

25 4 KOMMUNEN 4.1 Fakta Vaksdal kommune ligg i Hordaland fylke og hadde har eit innbyggartal på (pr ). Kommuneadministrasjonen held til på Dale. Vaksdal kommune har eit areal på 738 km² og er 5. største på areal i Hordaland. Naturen i Vaksdal varierer frå høgfjell og dalar til djupe fjordlandskap. Det er stor vasskraftproduksjon i kommunen. Figur 3: Kart over kommunen 1 Kommunen har eit klima med mykje nedbør, høgare middeltemperatur og færre graddøgn enn landsgjennomsnittet. Typiske klimadata for kommunen er vist i Tabell 2. Sted Middeltemperatur [ C] Nedbør [mm] Sted Graddøgn Vaksdal (Dale) 5, Vaksdal 4175 Bergen 6, Hordaland 4070 Oslo 5,7 763 Landet 4662 Tabell 1: Klimadata normalverdiar Graddøgn 2 (Energi gradtal): er eit mål for eit generelt oppvarmingsbehov i tidsperioden gradtalet gjeld for. I utgangpunktet er energi gradtalet for eit døgn. Dette er skilnaden mellom ein basis utetemperatur på 17 C og døgntemperaturen. Gradtalet vert sett lik 0 dersom døgntemperaturen er over 17 C. Er døgntemperaturen 5 C, er energi gradtalet for døgnet 17 5 = 12. Energi gradtalet for ein månad er summen av gradtala for kvart enkelt døgn i månaden, tilsvarande for eit år. Gradtalsummen er utan dimensjon, talet vert nytta utan noko eining. 4.2 Folkesetnad og bustadstruktur Vaksdal kommune har ei lav befolkningstetting med 5,5 innbyggjarar pr km², til samanliking er snittet for fylket 28,8. I kommunen bur 68% av innbyggjarane i tettbygde strøk. Til samanlikning bur 77% av befolkninga i Hordaland fylke totalt i tettbygde områdar. Bustadstrukturen i Vaksdal er i dag lite urban, heller forstadsprega. Den totale delen einebustader og vertikaldelte bustadhus (kjede, rekke o.l.) er relativt høg. Folketalet i Vaksdal har i perioden i gjennomsnitt minka med i underkant av 0,4 % årleg. Figur 4: Utvikling folketal 1 Kjelde: Vaksdal kommune: 2 Kjelde: Rapport Klima 23, Bjørn Aune, DNMI 2002 Side 25 av 40

26 5 ENERGI 5.1 Energibruk(oppdaterte tal kjem i ny energiutgreiing aug- 2011) Etter to år med nedgang gjekk klimagassutsleppa i Noreg opp nesten 3 prosent i 2007 i høve til året før. Det har aldri før vore eit høgare utslepp i landet vårt. Vegtrafikk utgjorde om lag 28 % av klimagassutsleppa i 2006, og er den utsleppskjelda som har auka mest sidan Veksten i utslepp skyldast auka transport av både personar og varer. Fossil brensel dominerer den internasjonale energiforsyninga og høgt privat forbruk og økonomisk vekst aukar behovet for energi. 80% av verda sin energibruk vert dekt gjennom forbrenning av olje, gass og kol. Bygningsmassen står for om lag 40 % av innenlands energibruk i Norge. Byggenæringen er derfor en viktig aktør i arbeidet med å redusere landets samlede miljøpåvirkning fra energibruk. Reglene i forskriftens kapittel 14 skal bidra til at bygninger som oppføres eller rehabiliteres har lavt energibehov og miljøvennlig energiforsyning. 5.2 Lokal energiutgreiing I følgje Forskrift om Energiutredninger utgitt av NVE skal områdekonsesjonær anna kvart år utarbeide, oppdatere og offentleggjere ei energiutgreiing for kvar kommune i konsesjonsområdet. Denne energi- og klimaplanen byggjer på BKK sin energiutgreiing frå 2009 med oppdatering etterkvart som BKK gjer ferdig si nye utgreiing i aug Intensjonen med forskrifta er at lokale energiutgreiingar skal auke kunnskapen om lokal energiforsyning, stasjonær energibruk og alternativ på dette området. På denne måten skal lokale energiutgreiingar medverke til ei samfunnsmessig rasjonell utvikling av energisystemet. Som områdekonsesjonær har BKK Nett AS engasjert SFE (tidl. Vestnorsk Enøk) som konsulent for arbeidet. Største delen av det stasjonære energiforbruket i Vaksdal kommune blir dekt av elektrisitet. BKK Nett AS (BKKN) har områdekonsesjon i kommunen, og eig og driv største delen av straumnettet. Nettet utgjer både regional- og distribusjonsnett. Distribusjonsnettet transporterer den elektriske energien fram til kunden. Av andre konsesjonærar kan nemnast Dale AS, Norsk Grønnkraft AS Jernbaneverket, BKK Produksjon AS og Statnett. Daletech AS formidlar elektrisk energi til eiga industriverksemd og til Dale of Norway. Norsk Grønnkraft AS formidlar elektrisk energi til Norgesmøllene DA og Felleskjøpet Øst Vest BA. Her må og nemnast at Norsk Grønkraft AS har ein relativt stor eigenproduksjon av elektrisk kraft, og produksjon ut over eige forbruk vert levert inn i BKKN sitt nett. Jernbaneverket har ein omformarstasjon på Dale, og eig og driv køyreleidningen for jernbana gjennom Vaksdal kommune. BKK Produksjon AS har som kjent fleire produksjonsanlegg i Vaksdal kommune. Dei eig og driv distribusjonsnett som er turvande for drifta av desse produksjonsanlegga. Nettverksemda er regulert av Norges vassdrags- og energidirektorat gjennom energilov og forskrifter. Dette inneber at økonomiske rammer og krav til opptreden og samhandling med andre aktørar er fastlagde. Den totale kraftomsetninga til BKKN sine nettkundar i Vaksdal kommune var 49,1 GWh i året Elektrisiteten kom til tettstaden Dale allereie i 1889, då Dale Fabrikker fekk sitt første elektrisitetsverk. Heile kommune hadde fått el-forsyning i Side 26 av 40

27 Kommunal konsesjonskraft: Vaksdal kommune har årleg konsesjonskraft på 70,4 GWH (justert etter det kommunale forbruket ) frå BKK. Forbruk i eigne kommunale bygg er ca 6,9 GWH. Det overskytande ca 63,5 GWH sel kommunen ut på den opne kraftmarknaden. Dette er ei viktig inntekstkjelde for kommunen. 5.3 Olje/parafin Forbruket av petroleumsprodukt vert forsynt med tilkøyring direkte frå Bergen. Vaksdal kommune nyttar olje i kombinasjon med straum i fleire bygg. Industrien står for den største delen av oljebruken i kommunen. I 2006 brukte industrien 15,5 GWh av totalt 19,6 GWh olje. 5.4 Gass Gass vert ikkje nytta i nemneverdig grad i Vaksdal kommune. 5.5 Biobrensel Ved er den viktigaste form for biobrensel som er i bruk i Vaksdal kommune. Veden vert i stor grad henta av forbrukaren sjølv i eigen skog eller kjøpt på rot. Det er ingen engrosomsetning av ved i Vaksdal kommune. Einskilde hushald nyttar pellets i spesielle omnar. Pallegrosisten på Dale lagar brikettar av brukte trepallar. Brukargrupper Fordeling mellom energibruk innan offentleg og privat tenesteyting vil variere etter i kva grad kommunale tenester er privatiserte eller ikkje. I Vaksdal kommune er ingen kommunale tenester privatiserte. Berekna energibruk pr. brukargruppe 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0 % Kommunen Fylket Landet Primærnæring Fjernvarme Industri Privat tenesteyting Off.tenesteyting Hushald Figur 5: Energibruk pr. brukargruppe I Vaksdal kommune er industrien den største energibrukaren. Industrisektoren står for om lag 53 % av det totale forbruket i kommunen. Av elektrisitetsforbruket til hushald stod hytter og fritidshus for 8 % i 2008 Side 27 av 40

28 Samanlikning energibruk pr. energiberar 100 % Energi- og klimaplan for Vaksdal kommune % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % Avfall, kol, koks Bio Gass Olje El 20 % 10 % 0 % Kommunen Fylket Landet Figur 6: Energibruk pr. energiberar Energibruk i kommunale bygg Kommunale bygg i Vaksdal brukar totalt om lag 7 GWh elektrisitet. i tillegg vert det brukt om lag liter olje/ år (2,5 GWh). Det er montert luft/ luft varmepumper i bygg som er lite brukt. SD-anlegg (sentraldriftsanlegg) vert vurdert montert i alle skular og barnehagar i kommunen Energiberarar I Vaksdal kommune er elektrisitet den heilt dominerande energiberaren, den utgjer nesten 84 % av energibruken. Forbruket av olje utgjer om lag 8 % av forbruket - og skuldast i hovudsak forbruk i industrisektoren Fjernvarme I Vaksdal kommune ligg det i dag ikkje til rette for etablering av fjernvarmenett i samband med eksisterande byggmasse. Ein har tidligare utgreidd lønnsemda av å byggje fjernvarmenett i sentrum av Vaksdal (Dale), og kommunen har gått bort frå dette alternativet. Energibalanse i kommunen Energibalansen beskriv forholdet mellom bruk av ulike energikjelder i kommunen, produksjon og import og eksport av energi over kommunegrensene. Her er eit grafisk oversyn over energibalansen i Vaksdal kommune: Side 28 av 40

29 1400,0 1200,0 1000,0 GWh 800,0 600,0 400,0 200,0 0,0 El Olje Gass Bio Avfall, kol, koks Eksport Forbruk dekka med import Forbruk dekka med produksjon i kommunen Figur 7: Energibalanse i Vaksdal kommune Vaksdal kommune ein stor kraftkommune. Dette kjem klart frem i denne figuren, der den største delen av elektrisitetsproduksjonen i kommunen vert eksportert. Utanom el er det lite anna produksjon av energi i kommunen - bortsett frå bioenergi. Bioenergien som vert brukt i kommunen - er ved til hushald. Då storparten av ved vert hogd privat finnst ingen tall for faktisk vedhogst. Bilda nedunder viser ved hogd og gjort klar til tørking og fyring neste vinter. I nye vedomnar er forbrenninga god med minimale utslepp. Side 29 av 40

30 6 UTVIKLING I ENERGIETTERSPURNAD 6.1 Større energibrukarar (oppdaterte fakta kjem frå BKK aug-2011) Daletech AS Daletech AS sin tekstilfabrikk var fram til 2009 den største energiforbrukaren i Vaksdal kommune. Produksjonen er i dag flytta til Pakistan og energiforbruket er kraftig redusert Dale of Norway AS Dale of Norway har produsert strikkevarer i over 120 år. I dag er fabrikken den største og kanskje den mest kjende strikkevarefabrikken i Noreg. Dei er ein stor energibrukar i Vaksdal kommune. Verksemda bruker om lag 4,3 GWh el. og 4,7 GWh til damp-produksjon. Delar av produksjonen er flytta frå Dale til Polen og Litauen Felleskjøpet Øst Vest BA Felleskjøpet Agri (FKA) produserer kraftfôr og kjeledyrfôr. FKA tek i mot korn som blir brukt til sin fôrproduksjon og Norgesmøllene sin matmjølproduksjon. Norgesmøllene sitt anlegg ligg vegg i vegg med FKA. Fellekjøpet Agri er ein stor energibrukar i Vaksdal kommune. Dei brukte i 2008 ca. 6,6 GWh el. og om lag 7,3 GWh olje til damp-produksjon. Om lag ¹/3 av damp-produksjonen blir seld til Norgesmøllene. Dei er i dag den største energibrukaren i kommunen Norgesmøllene AS Norgesmøllene har ein pastafabrikk og ein matmjølsmølle i Vaksdal. Dei brukte i 2008 i underkant av 9 GWh el. og om lag 1 GWh damp produsert på olje. Kommunale planar: Det er planlagt bygging av ein ny idrettshall/ fleirbrukshall i tilknyting til den gamle Dale kraftstasjon. Arbeidet er ikkje starta opp enno p.g.a. uavklara vernespørsmål om den gamle kraftstasjonsbygninga. Alternativ oppvarming skal vurderast. Det er og planar om ein ny 5-avd. barnehage på Vaksdal på Tveitane og barnehage på Stanghelle. Alternativ oppvarming skal vurderast Bustadbygging Vaksdal kommune har i arealdelen til kommuneplanen bestemt at det på Stanghelle og Vaksdal skal skje samordna og større bustadbygging Det er lansert eit idéprosjekt, Tettaneset bu-visjon der kommunen vil vise ulike løysingar for utbygging i dette området. (ca. 120 bueiningar), Kommunen har kontakta Enova for ev. støtte til dette prosjektet. Fossdalsbakkane (Vaksdal sentrum) vart ferdig regulert i 2007 med om lag 30 bueiningar (2 terasseblokker, vertikal-/ rekkehus). Den eine blokka med 10 bueiningar er under oppføring i På Jamne på Vaksdal er det i gang bygging av ca 20 bustader. I 2010 vart det bygd ca. 20 nye bueiningar i kommunen. Det er lagt til rette for om lag 200 nye fritidsbustader i kommunen i ny arealdel som vart godkjent i februar Det meste av desse vil venteleg kome i Bergsdalen. (70 tomter fordelt på 2 eigedommar) og Eksingedalen. Ein prøver å fordele hyttebygginga slik at den ikkje øydelegg for landskapet/ landbruket. Ei av dei viktigaste utfordringane for Vaksdal kommune framover vil vere å snu den negative folketalsutviklinga gjennom å ta vare på naturleg folketilvekst, halde på ungdomen og å få Side 30 av 40

31 tilflytting. Tilrettelegging av tilstrekkelig med attraktive bustadtomtar vil kunne vere med å redusera nedgangen i folketalet. Vaksdal Biobrensel avvikla diverre sin produksjon i Eit Fabrikkutsalgssenter for fleire bedrifter i heile landet er under arbeid på Dale. Brikettfabrikken flytta brikettproduksjonen sin frå Osterøy til Dale i februar I BKK sin energistrategi 2009 for Vaksdal kommune finn ein følgjande mål: (vert opdatert aug-2011) Vaksdal kommune skal drivast og utviklast på ein måte som tek omsyn til lokale og globale forureiningsproblem. Energibruken skal vera i samsvar med ei bærekraftig utvikling. Vaksdal kommune skal vere med å redusera veksten i energibruk, og stimulera til auka lokal bruk av fornybare energikjelder. Vaksdal kommune skal ha ei arealbruk og eit utbyggingsmønster som tek omsyn til energiforbruket. Innbyggjarane skal ha basiskunnskap om energikjelder og utnyttingsmåtar, og ha eit reflektert forhold til eige og arbeidsgjevar sitt energiforbruk. Innan år 2020 skal minst --% av energibehovet i kommunen vera basert på nye fornybare energikjelder. Ved nybygging og rehabilitering av bustader, næringsbygg og offentlege bygg skal ein vesentleg del av oppvarmingsbehovet dekkjast med vassboren varme. Vaksdal kommune vil arbeida for bruk av alternativ energi og enøk i større bygg, og ein vil fasa ut olje i kommunale bygg. Ein vil laga eit rekneskap for energibruken i kommunen. Kommunen er også tilslutta Fredrikstaderklæringa om lokal agenda, LA 21. Kommunen forpliktar deg har til å engasjera seg for ei berekraftig samfunnsutvikling som sikrar livskvalitet og livsgrunnlag både i dag og for komande generasjonar. Miljøkonsekvensar Energibruk fører til miljøpåverknad av ulike slag. Bruk av elektrisitet er i seg sjølv ikkje miljøbelastande. Framføring av kraftlinjer kan nok oppfattast som eit miljøproblem. Produksjon av elektrisitet er også avhengig av produksjonskjelde og form. I Noreg må ein rekne tilgangen på ny, vasskraftbasert elektrisitet som avgrensa. Auka elektrisitetsbruk fører difor til auka produksjon av kraft frå andre produksjonssystem, til dømes kol- og oljebasert produksjon i andre delar av Europa. I snitt for perioden nytta vi årleg kring 123 TWh elektrisk kraft i Noreg 3. Samstundes vart det ikkje produsert meir enn 120 TWh. Dette betyr at Noreg i eit normalår produserer 2,4% mindre elektrisk kraft enn det som vert brukt. Dersom ein legg til grunn at denne energien kjem frå kolkraftverk, utgjer dette årleg eit utslepp på 165 kg CO 2 for ein husstand som brukar kwh elektrisitet 4. Til samanlikning slepp ein bensinbil ut om lag 67 kg CO 2 på ein køyretur frå Oslo til Bergen. 3 Kjelde: 4 Co2 -innhald i kol er 0,34 kg/kwh (Frå sin byggstatistikk) Side 31 av 40