Lærdal kommune - avgjerd i klagesak som gjeld frådeling av bustadtomt på gnr. 18 bnr. 8

Transkript

1 Sakshandsamar: Terje Øvrebø Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Iren Lysne og Arne Sanden Lærdalsvegen LÆRDAL Lærdal kommune - avgjerd i klagesak som gjeld frådeling av bustadtomt på gnr. 18 bnr. 8 Vi viser til Lærdal kommune si oversending av , og til seinare skriv i saka. Konklusjon Klaga vert ikkje teken til følgje. Lærdal kommune sitt vedtak av vert stadfesta. Bakgrunn Ved skriv dagsett har de søkt om løyve til å dele ein ca. 2 daa stor parsell frå gnr. 18 bnr. 8. Arealet skal overdragast til dotter dykkar, Kjersti, som ønskjer å føre opp eit bustadhus der. Det er tale om å førebu eit generasjonsskifte. Ifølgje NIBIO sine registreringar består det omsøkte arealet av produktiv skogsmark. Dei same registreringane syner at gnr. 18 bnr. 2 har eit samla areal på ca. 25 daa. Av dette er knapt 13 daa fulldyrka jord og ca. 4 daa produktiv skogsmark. Av saksdokumenta går det fram at der er to bustadhus på eigedomen, samt veksthusanlegg med tilhøyrande arbeidsrom og lager. De opplyser at planteproduksjon i veksthus og dyrking av kål på friland har vore hovudelementa i drifta på eigedomen i dei seinare år. Ved administrativt vedtak av avslo Lærdal kommune søknaden. Som grunnlag for avgjerda viser kommunen mellom anna til at arealet har dyrkingspotensiale, og at det då er dårleg areal- og ressursdisponering å nytte det til tomtegrunn. Vidare vert det peika på at ei eventuell frådeling til bustadføremål kan føre til driftsulemper både for eigedomen dykkar og for landbruksdrifta i området. Det vert også halde fram at ein her er midt i eit område som er registrert som kjerneområde for landbruk, og at slike områder ikkje bør oppdelast og «perforerast» gjennom frådelingar. Det vert også synt til formuleringar i «Jordvernstrategi for Sogn og Fjordane», om at ein ved arealforvaltninga skal legge stor vekt på framtidige generasjonars trong for å produsere mat, og å ta vare på miljøverdiane i kulturlandskapet. Kommunen hevdar vidare at det ikkje ligg føre samfunnsinteresser i form av busetjingsomsyn som talar for å imøtekome søknaden. Det vert vist til at ved generasjonsskifte er det i lovverket opna for oppføring av hus nr. 2 på landbrukseigedomen kanskje også nr. 3 i særlege tilfelle. Frådeling av tomteareal i samband med generasjonsskifte, vert etter kommunen sitt syn feil. Kommunen har også gjort ei vurdering av søknaden i lys av forvaltningsprinsippa i naturmangfaldslova, der det mellom anna vert lagt til grunn at tiltaket «vil føre til inngrep på naturmangfaldet og kulturlandskapet, og samla belastning på naturmangfaldet vert uheldig.» Telefon Organisasjonsnummer N Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde

2 2/7 De har klaga på kommunen sitt vedtak ved brev av Der gjer de mellom anna greie for korleis areala på eigedomen, unnateke den dyrka jorda, vert nytta. Om arealet som saka her gjeld skriv de: «Det omsøkte arealet me ønskjer å frådele til ny bustad ligg i sørvestre del av eigedomen og er i dag ikkje nytta til noko bestemt formål. Arealet er ikkje dyrka eller dyrkbar mark, men har dekke av grus og grov elvegrande. Størstedelen av arealet vart fram til 1991 nytta til pelsdyrhald. Trea og krattet, som er omtala som skog i saksutgreiinga, i grensa med den dyrka jorda, har vakse opp etter at pelsdyrhaldet vart avslutta. I tillegg er det restar av grantre i grensa mot vest, som i 1986 vart planta som le i grensa. Dei fleste av trea vart i februar 2015 skorne ned pga storleiken, då skyggen av dei høge trea gav dårlege lysforhold til Akulturplantene.» De hevdar vidare at arealet som er søkt frådelt ikkje er dyrkbart, slik kommunen har lagt til grunn, og tufta si avgjerd på. Hadde det lete seg gjere å dyrke denne parsellen på nokolunde vanleg måte, hadde de sjølvsagt gjort det. De har gjort undersøkingar av grunnen, men det ville ikkje vere rekningssvarande å gjennomføre eit slikt tiltak. Etter dykkar meining er det også feil når kommunen påstår at den planlagde bustadeigedomen vil ha uheldige følgjer for drifta av bruket dykkar. Arealet vert ikkje nytta, og det ligg naturleg i utkanten av eigedomen. Der er endå til ein veg fram til parsellen. De er også usamde i kommunen sin påstand om at tiltaket vil ha negative følgjer for landbruksdrifta i området. De peikar i så måte på at i grensa mot vest ligg eit areal som naboen nyttar til grasproduksjon. De har vanskeleg for å sjå at ein bustadeigedom på den omsøkte parsellen kan skape vanskar for drifta av naboen sitt grasareal. Om dette skriv de: «Dei som byggjer og buset seg på Ljøsne (dette gjeld heile grenda) er, og må vere, godt kjende med forhold som lukt frå spreiing av husdyrgjødsel, støy frå traktor og maskiner, samt mindre ulemper ved t.d. jordbruksvatning.» I sør grensar arealet til eit innmarksbeite, som vert nytta til vår- og haustbeite for sau. De ser heller ikkje at det skulle by på vanskar for drifta av desse areala, at det eventuelt kjem ein bustadeigedom på dykkar side av grensa. Når det gjeld kommunen si påpeiking at ein slik eigedom vil vere fritt omsetjeleg, viser de til at også dykkar eigedom, gnr. 18 bnr. 8, er under konsesjonsgrensa, og difor også omsetjast fritt. Kva skilnaden då er, har de vanskar med å forstå. Endeleg saknar de ei nærare grunngjeving for kommunen sin påstand om at frådelinga vil ha negativ verknad for naturmangfaldet og kulturlandskapet. Det som etter dykkar syn verkeleg ville ha negativ verknad i så måte, var om arealet vart fulldyrka. I brev av kom de med ytterlegare merknader til saka. Med tilvising til ein nyleg vedteken reguleringsplan for nytt næringsområde på Håbakken, der ca. 40 daa dyrka jord og noko beite vert omdisponert til industriføremål. Dette syner at jordvernet ikkje står sterkt i kommunen, og det er difor ikkje til å forstå at dykkar søknad, som gjeld eit areal med grov grus og elvegrande, skal bli avslått av omsyn til det same jordvernet. De peikar også på at i den nyleg vedtekne omstillingsplanen for kommunen er der sett konkrete mål om å auke busetjinga i Lærdal, særleg innan aldersgruppa år. Det undrar dykk då at kommunen ikkje finn det samfunnsinteressant at søknaden dykkar gjeld bustadtomt til ei familie som ønskjer å flytte til Lærdal. Rett nok ikkje med det første, men på eit seinare tidspunkt.

3 3/7 Lærdal kommune behandla klaga I saksutgreiinga held kommunen fast ved si oppfatning av at det omsøkte arealet er godt eign for ei eller anna form for dyrking i framtida. Det vert på ny vist til at parsellen ligg midt i eit større, samanhengande landbruksområde, og drifta av dette må ikkje bli hindra av frådeling og bustadbygging, som kan skape konflikt mellom dei ulike eigarinteressene. Kommunen meiner at ved vurdering av eventuelle ulemper må ein ha eit langsiktig perspektiv for auge. Vidare vert det halde fram at sjølv om gnr. 18 bnr. 8 kan overtakast utan konsesjon, er det tale om ein landbrukseigedom med driveplikt, og jordlova gjeld. Ein bustadeigedom på det aktuelle arealet vil dessutan føre til ein fragmentert struktur i området. Når det gjeld omstillingsplanen og busetjingspolitikken opplyser kommunen at dette vert det arbeidd med kontinuerleg, og nemner utvidinga av bustadfeltet i Saltkjelen som døme på slike tiltak i nærleiken. Ved neste rullering av kommuneplanen skal ein dessutan vurdere områder for spreidd bustadbygging i LNF-områder. Elles nemner kommunen at reguleringa på Håbakken er i samsvar med arealdisponeringa i kommuneplanen, og kan ikkje på nokon måte samanliknast med den omsøkte frådelinga i eit LNFområde. Kommunen konkluderer med at ei frådeling av tomteareal midt i eit kjerneområde for landbruk vil være i strid med jordlova sin føremålsparagraf. Klaga vart ikkje funnen å innehalde nye opplysningar som var eigna til å endre kommunen sitt standpunkt. Den vart difor ikkje teken til følgje, og saka vart sendt til oss for endeleg avgjerd. Den er registrert motteken her Etter at klagesaka kom inn til Fylkesmannen, har vi motteke kopiar av korrespondanse og e- postveksling mellom dykk og kommunen. Tema er i hovudsak det kommunale delegeringsreglementet, og kven/kva organ som har formell kompetanse til å avgjere delingssøknader etter jordlova, og til å behandle klager på slike avgjerder. I telefonsamtale med jordbrukssjefen fekk vi opplyst at det ikkje er noko som tilseier at saka vil bli behandla på ny i kommunen. I brev av til Lærdal kommune fremja de krav om nærare grunngjeving for avslagsvedtaket. I sitt svarbrev av viser kommunen til at klaga dykkar er sendt til Fylkesmannen for endeleg avgjerd, og at vidare spørsmål i saka må rettast dit. De har klaga på at kommunen ikkje vil gje noko ytterlegare grunngjeving. Klaga, som er dagsett , er stila og sendt til oss, med kopi til kommunen, som ved si avgjerd av har avvist klaga med tilvising til forvaltningslova 33 andre ledd siste punktum. I si oversending av same dato, opplyste kommunen at de kan klage på avgjerda om å avvise klaga. De sende straks ein e-post til kommunen, der de mellom anna gav klårt til kjenne at de ikkje ville nytte høvet til å klage på avvisingsvedtaket, og at klaga av no måtte sendast til Fylkesmannen for endeleg avgjerd. Til denne seinaste klagesaka vil vi allereie her få merke følgjande: Vi meiner at Lærdal kommune har behandla grunngjevingsklaga i tråd med forvaltningslova sine føresegner. Klaga dykkar gjeld ei avgjerd som kommunen har teke. Som det går fram av 33 i lova, skal då underinstansen (her kommunen) ta stilling til klaga. Kjem han til at dei formelle vilkåra for å behandle klaga ikkje er oppfylte, t.d. at det er klaga for seint, at klagar ikkje har klagerett, eller som i dette tilfellet: at det ikkje er klagerett på avgjerda, skal saka avvisast (vår understreking). Ei slik avvising er ei sjølvstendig, ny avgjerd, som ifølgje 2 tredje ledd skal reknast som eit enkeltvedtak. Det inneber at det er klagerett på avvisingsavgjerda, jf. 28 første ledd, første punktum. Sidan de ikkje ønskjer å klage på kommunen sitt avvisingsvedtak, stoggar saka om grunngjevingskravet formelt med det.

4 4/7 Mangelfull eller sviktande grunngjeving vil likevel vere eit relevant moment ved vurdering av den aktuelle klagesaka/delingssaka, til liks med andre eventuelle saksbehandlingsfeil. Vi forstår kravet om ytterlegare grunngjeving slik at de meiner kommunen sitt vedtak av ikkje er i samsvar med reglane om grunngjeving av enkeltvedtak i forvaltningslova 25. Nedanfor vil vi difor vurdere dette grunnlaget, til liks med andre moment som er framført i klagesaka. Vi legg elles til grunn at alle sentrale dokument og fakta er kjende for dei saka gjeld. Om regelverket Jordlova har ikkje eigne føresegner om klage, og saker som denne skal difor behandlast i tråd med dei alminnelege reglane i forvaltningslova kapittel VI. Innleiingsvis nemner vi kort at dei formelle vilkåra for å realitetshandsame klaga på delingsvedtaket, slikt som klagerett og klagefrist, er oppfylte, jf. forvaltningslova 28 og 29. Av forvaltningslova 34 går det fram at eit klageorgan kan prøve alle sider ved ei sak. Vedtaket det er klaga på kan endrast heilt eller delvis, eller det kan bli oppheva og saka sendt tilbake til vedtaksorganet for ny behandling. Det heiter vidare at når statlege organ skal ta stilling til klager på kommunale vedtak, skal det leggast vekt på omsynet til det kommunale sjølvstyret ved prøvinga av det frie skjønnet. Jordlova 12 slår innleiingsvis fast at eigedom som er eller kan nyttast til jordbruk eller skogbruk, ikkje kan delast utan løyve. Dei sentrale temaa ved vurdering av alle søknader om delingsløyve er oppstilt i tredje avsnitt i paragrafen: «Ved avgjerd av om samtykke til deling skal givast, skal det leggjast vekt på om delinga legg til rette for ein tenleg og variert bruksstruktur i landbruket. I vurderinga inngår mellom anna omsynet til vern av arealressursane, om delinga fører til ei driftsmessig god løysing, og om delinga kan føre til drifts- eller miljømessige ulemper for landbruket i området. Det kan leggjast vekt på andre omsyn dersom dei fell inn under formålet i jordlova.» Ifølgje 1, føremålsparagrafen, skal føresegnene i jordlova mellom anna å syte for at arealressursane vert brukt på samfunnsgagnleg vis, og at dei vert disponert ut frå framtidige generasjonar sine behov. I paragrafen heiter det avslutningsvis: «Forvaltninga av arealressursane skal vere miljøforsvarleg og mellom anna ta omsyn til vern om jordsmonnet som produksjonsfaktor og ta vare på areal og kulturlandskap som grunnlag for liv, helse og trivsel for menneske, dyr og planter.» Våre merknader Vi vil først ta stilling til om kommunen sitt delingsvedtak er ugyldig grunna saksbehandlingsfeil i form av mangelfull grunngjeving. Vurderinga må gjerast i lys av forvaltningslova 41, som slår fast at sjølv om det ligg føre brot på saksbehandlingsreglane, er vedtaket likevel gyldig dersom det er grunn til å rekne med at feilen ikkje kan ha verka bestemmande på innhaldet i vedtaket. Mangelfull, skriftleg grunngjeving vil i seg sjølv sjeldan reknast å ha hatt innverknad på vedtaksinnhaldet og føre til at eit vedtak må kjennast ugyldig. Ein slik feil kan likevel indikere at vedtaket lir av andre innhaldsmessige manglar, t.d. at saka ikkje har vor tilstrekkeleg opplyst eller at det i avgjerder etter skjøn er teke utanforliggande omsyn. Av forvaltningslova 25 går det fram at grunngjevinga skal vise til dei reglar som vedtaket bygger på. Dette kravet er tvillaust oppfylt. Både i saksutgreiinga og i vedtaksteksten vert det vist til 9, 12 og

5 5/7 1 i jordlova. Hovudinnhaldet i føresegnene er også nemnde i utgreiinga. Etter vår meining er også dei faktiske forholda i saka tilstrekkeleg utgreidde, slik 25 føreset. Forholda går også greitt fram av søknaden dykkar og vedlegga som følgde han. Ifølgje 25 siste ledd bør også dei hovudomsyna som har vore avgjerande for utøving av skjønn nemnast. Det meiner vi kommunen har gjort ved å gjere det klårt at omsynet til landbruket i området er tillagt avgjerande vekt. Det er mellom anna vist til faren for driftsulemper, at tomta ligg midt i eit registrert og politisk prioritert kjerneområde for landbruk, og at det er tale om å bygge ned dyrkbar jord. Kommunen viser også til at ved generasjonsskifte er det i praksis lagt til rette for at det ofte kan oppførast kårbustad på eigedomen - utan frådeling. Vi ser difor ikkje noko som tilseier at kommunen har gjort nokon saksbehandlingsfeil i form av mangelfull grunngjeving eller andre feil knytt til denne problemstillinga, jf. forvaltningslova 25 og 41. Som det går fram av føremålsparagrafen i jordlova skal ein ha eit framtidsretta perspektiv på forvaltninga av landbruksareala. At dagens driftsform og produksjon no gjer det lite aktuelt å nytte eit konkret areal eller ein parsell, vert difor eit argument av moderat vekt ved vurdering av delingssøknader etter jordlova. Av erfaring veit ein derimot at etablering av fritt omsetjelege bustad- eller fritidseigedomar inne i landbruksområda rett som det er fører til arealbrukskonfliktar, som igjen både kan verke hemmande på drifta av areala, og redusere gleda ved å opphalde seg i eller på bustad- eller fritidseigedomen. Ei samanblanding av grasproduksjon, beitebruk, grønsakdyrking og bustad/fritidsinteresser, slik det vert tale om i saka her, fell ikkje alltid heldig ut. Når Lærdal kommune har lagt vekt på risikoen for driftsmessige og miljømessige ulemper for landbruksdrifta i området, er det etter vår meining både relevant og tungtvegande argumentasjon. De er for så vidt sjølve inne på denne problematikken i klaga, der de, som nemnt ovanfor, slår fast at dei som buset seg i grenda er, og må vere godt kjende med kva naboskapen med aktivt drivne landbruksareal kan innebere av lukt og lyd og liknande forhold. Sjølv om dotter dykkar og familien hennar sikkert tilhøyrer denne kategorien, lyt ein som nemnt ha eit langsiktig perspektiv for auge når ein skal forvalte arealbruken. Ein kan såleis ikkje sjå bort i frå at den omsøkte eigedomen ein gong i framtida kan bli overteken av nokon som ikkje har toleranse for dei ulempene som jordbruksproduksjonar av ulikt slag fører med seg. At også eigedomen dykkar er fritt omsetjeleg, er etter vårt syn eit tilleggsproblem. I alle høve i teorien er det då større «risiko» for at den ein gong i framtida kan bli overteken av nokon som ikkje utan vidare vil ta rimeleg omsyn til dei som bur eller ferierer inne mellom produksjonsareala. Av jordlova 12 tredje ledd går det fram at i delingssaker skal det leggast vekt på omsynet til vern av arealressursane. Under dette høyrer mellom anna kommunen sine vedtekne planer. Under punktet Natur, miljøvern og arealbruk i kommuneplanen, er det slått fast at ein skal «(h)a ei bevisst haldning til forvaltning av areala i kommunen». Lærdal har også utarbeidd ein «Kommunedelplan for landbruk og kulturminnevern». Der har ein peika ut dei områda som er viktigast og best eigna for matproduksjon. Den aktuelle tomta ligg midt inne i eit slikt «kjerneområde landbruk», som det vert kalla i plansamanheng. I «Tiltaksplan for landbruk » heiter det mellom anna: Lærdal kommune har Kommunedelplan for landbruk og kulturminnevern, godkjend Denne planen er ikkje

6 6/7 juridisk bindande, men legg føringar for korleis Lærdal kommune skal forvalta landbruks- og kulturminneressursane. Plandokumentet har kartlagt landbruksressursar med innteikna kjerneområde landbruk og kulturlandskap. Kommunedelplan for landbruk og kulturminnevern skal ligga til grunn for utvikling av landbruket i Lærdal. Når det gjeld arealbruk seier tiltaksplanen mellom anna; Hovudmål: Sikre og ta vare på landbruksareal og verdiane i jordbruket sitt kulturlandskap. Lærdal kommune skal sikre jord som er godt egna til matproduksjon og bidra til å ta vare på kulturlandskap gjennom aktiv bruk og vedlikehald.» Eit av delmåla lyder: «Ta vare på areal som er godt eigna til matproduksjon. Lærdal kommune må vera varsame med inngrep og omdisponeringar i område som er viktige for matproduksjon.» Etter vår meining vil det ikkje vere i tråd med kommunen sin eigen vedtekne politikk på arealbruksområdet, om ein gjev løyve til frådeling av ei bustadtomt midt i eit samanhengande jordbruksområde, med aktiv drift av ulikt slag på alle kantar. Når opprettinga av ei bustadtomt inneber ein pårekneleg risiko for arealbrukskonfliktar, og når opprettinga også støyter mot dei politisk vedtekne kommunale retningslinene for arealforvaltning, må det vere rettsleg grunnlag for å avslå søknaden, slik kommunen har gjort. Vi treng då ikkje ta stilling til kor vidt ei frådeling ville innebere omdisponering av dyrkbar jord eller ikkje, men vi har lagt merke til at det er delte meiningar mellom dykk og kommunen. Vi treng heller ikkje vurdere tiltaket i lys av forvaltningsprinsippa i naturmangfaldlova. For ordens skuld nemner vi også at det i medhald av jordlova 12 fjerde ledd, kan det gjevast samtykke til deling sjølv om det ikkje ligg til rette for det etter tredje ledd, «dersom deling vil ivareta omsynet til busetjinga i området.» I saka her registrerer vi at kommunen ikkje har trekt inn busetjingsomsynet. Det har kommunen rett til. Så langt vi kan sjå er ikkje Lærdal kommune si behandling av delingssøknaden i strid med reglane i jordlova, og resultatet tilgodeser lova sine føremål. Når det gjeld sjølve vektlegginga av dei ulike, relevante momenta i saka, meiner vi den ligg innanfor kommunen sitt handlingsrom, sjå det som er nemnt om dette i regelorienteringa over. Konklusjonen verkar ikkje urimeleg, og det er ikkje noko som tyder på at det er gjort formelle feil i saksbehandlinga av noko omfang eller vekt. Vi er difor komne til at kommunen sitt vedtak bør bli ståande. Vedtak Klaga vert ikkje teken til følgje. Lærdal kommune sitt vedtak av , sak 003/17, vert stadfesta. Dette vedtaket kan ikkje klagast vidare i medhald av forvaltningslova, jf. 28 tredje ledd. Med helsing Gunnar O. Hæreid ass. fylkesmann Christian Rekkedal landbruksdirektør

7 7/7 Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Kopi til: Lærdal kommune Postboks Lærdal Kjersti Lysne Sanden Riddeerkleiva 56 C 1386 ASKER