Fagdag for folkevalde i landbruks-, areal- og miljøsaker. Jordvern og jordlova

Transkript

1 Fagdag for folkevalde i landbruks-, areal- og miljøsaker Jordvern og jordlova Christian Rekkedal Nordfjordeid 5. april

2 Sterke statlege føringar om at jordvern er viktig Dyrka og dyrkbar jord har i utgangspunktet eit sterkt vern i jordlova 9 Ny nasjonal jordvernstrategi, vedteke av Stortinget , mellom anna: - Nytt mål: maks 4000 daa/år innan Fortetting + bygging på udyrka jord - Ansvar for lokalpolitikarar - God plankompetanse i kommunane - Viktig også i konseptvalutgreiingar for vegar Brev frå landbruks- og matministeren til kommunane, FK og FM, mars Både kommunane og FK må følgje opp målsettinga i jordvernstrategien

3 Omdisponering i Sogn og Fjordane

4 600 Omdisponert dyrka jord i Sogn og Fjordane, dekar per år Fordeling: Veganlegg 30%, bustad 30%, næring 15%, og offentlege føremål 10%

5 Vurdering av jordvern i planprosessar? Nasjonale føringar frå Stortinget og Regjeringa Jordvernstrategi for Sogn og Fjordane, vedteke i Dialog med kommunen tidleg i planarbeidet 2. Minne kommunane om at deira ansvar også omfattar jordvern 3. Arealprioritering vha «Kjerneområde landbbruk» 4. Må dokumentere arealbehov 5. Rapportering på arealbruken Vurdere alternativ Høg arealutnytting ved omdisponering av dyrka jord Klare og langsiktige grenser mellom byggjeområde og landbruksområde Unngå regulering i strid med kommuneplanen

6 Døme: Kommuneplanen for Førde Forslag om nytt næringsareal på 150 dekar Motsegn pga jordvern Arealet redusert til det halve Krav om fortetting Utbyggingsrekkefølgje

7 Unngå mange dispensasjonar i jordbruksområda Jordvern: om lag 1/3 av bustadbygginga på dyrka jord skjer som følgje av spreidd bygging Drifts- og miljømessige ulemper for landbruket Unngå infiltrering av bustader og hytter i landbruksområda Unngå fragmentering av samanhengande jordbruksområde Mange bekker små.

8 Korleis handtere bustadbygging i bygdene? 1. Naudsynte bustadhus på gardsbruk (LNF) 2. Regulerte bustadfelt 3. Definerte område med opning for spreidd bustadbygging (LNF-2) 4. Dispensasjonar, både etter PBL og jordlova m.m. Retningslinjer i kommuneplanen om dispensasjonspraksis? - Ikkje juridisk bindande - Til informasjon om regelverk og pårekneleg praksis - Må ikkje uthole planen! - Omsyn til jordbruk, miljø, natur, ras m.m. - Krav til veg, vatn og avløp m.m.

9 Jordlova 1995 føremål 1.Føremål Denne lova har til føremål å leggja tilhøva slik til rette at jordviddene i landet med skog og fjell og alt som høyrer til (arealressursane), kan verte brukt på den måten som er mest gagnleg for samfunnet og dei som har yrket sitt i landbruket. Arealressursane bør disponerast på ein måte som gir ein tenleg, variert bruksstruktur ut frå samfunnsutviklinga i området og med hovudvekt på omsynet til busetjing, arbeid og driftsmessig gode løysingar. Ein samfunnsgagnleg bruk inneber at ein tek omsyn til at ressursane skal disponerast ut frå framtidige generasjonar sine behov. Forvaltinga av arealressursane skal vera miljøforsvarleg og mellom anna ta omsyn til vern om jordsmonnet som produksjonsfaktor og ta vare på areal og kulturlandskap som grunnlag for liv, helse og trivsel for menneske, dyr og planter. Nordfjordeid 5. april

10 Jordlova 9 Omdisponering 9.Bruk av dyrka og dyrkbar jord (første og andre ledd) Dyrka jord må ikkje brukast til føremål som ikkje tek sikte på jordbruksproduksjon. Dyrkbar jord må ikkje disponerast slik at ho ikkje vert eigna til jordbruksproduksjon i framtida. Departementet kan i særlege høve gi dispensasjon dersom det etter ei samla vurdering av tilhøva finn at jordbruksinteressene bør vika. Ved avgjerd skal det mellom anna takast omsyn til godkjende planar etter plan- og bygningslova, drifts- eller miljømessige ulemper for landbruket i området, kulturlandskapet og det samfunnsgagnet ei omdisponering vil gi. Det skal òg takast omsyn til om arealet kan førast attende til jordbruksproduksjon. Det kan krevjast lagt fram alternative løysingar. Nordfjordeid 5. april

11 Jordlova 12 Deling (1) 12. Deling (første og andre ledd = hovudreglane) Deling av eigedom som er nytta eller kan nyttast til jordbruk eller skogbruk må godkjennast av departementet. Det same gjeld forpakting, tomtefeste og liknande leige eller bruksrett til del av eigedom når retten er stifta for lengre tid enn 10 år eller ikkje kan seiast opp av eigaren (utleigaren). Med eigedom meiner ein òg rettar som ligg til eigedomen og partar i sameige. Skal dyrka jord takast i bruk til andre formål enn jordbruksproduksjon, eller skal dyrkbar jord takast i bruk slik at ho ikkje vert eigna til jordbruksproduksjon i framtida, kan samtykke til deling ikkje givast utan at det er gitt samtykke til omdisponering etter 9. Nordfjordeid 5. april

12 Jordlova 12 Deling (2) 12.Deling (tredje og fjerde ledd = unntaka) Ved avgjerd av om samtykke til deling skal givast, skal det leggjast vekt på om delinga legg til rette for ein tenleg og variert bruksstruktur i landbruket. I vurderinga inngår mellom anna omsynet til vern av arealressursane, om delinga fører til ei driftsmessig god løysing, og om delinga kan føre til drifts- eller miljømessige ulemper for landbruket i området. Det kan leggjast vekt på andre omsyn dersom dei fell inn under formålet i jordlova. Sjølv om det etter tredje ledd ikkje ligg til rette for å gi samtykke til deling, kan samtykke givast dersom deling vil vareta omsynet til busetjinga i området. Nordfjordeid 5. april

13 Jordlova - nokre døme på saker (1) Bustadtomt På gardsbruk? Finst det andre område i kommuneplanen? Tenk totalløysing i forhold til areal, nabointeresser, arrondering m.m. Driftsmessige ulemper? Bustadomsyn er spesielt nemnt i 12 Nordfjordeid 5. april

14 Nordfjordeid 5. april

15 Jordlova - nokre døme på saker (1) Bustadtomt På gardsbruk? Finst det andre område i kommuneplanen? Tenk totalløysing i forhold til areal, nabointeresser, arrondering m.m. Driftsmessige ulemper? Bustadomsyn er spesielt nemnt i 12 Hyttetomt Finst det regulerte hytteområde? Unngå jordbruksareal Tenk langsiktig, f.eks beiteinteresser Ikkje same prioritet som bustadtomt Nordfjordeid 5. april

16 Jordlova - nokre døme på saker (2) Andre tomteareal Bør som hovudregel løysast i PBL Unntak: mindre tilleggsareal Bruksrasjonalisering Frådeling av tunet resten som tilleggsjord Kva er «tenleg bruksstruktur» og «driftsmessig gode løysingar»? Vi har 40 % leigejord = uheldig 12 legg til rette for slike løysingar Frådeling av rettar Jakt og fiskerett følger eigedomsretten Frådeling av fallrettar, tidsavgrensa? Nordfjordeid 5. april

17 Landbruksvegar eiga forskrift for godkjenning Landbruksvegar = LNF Eiga forskrift for godkjenning av slike vegar (justert 2015) Landbruk som hovudføremål, viss ikkje PBL-sak Landbruk = Jord- og skogbruk Legge vekt på: o o o Landbruksfaglege heilskapsløysingar Miljøverdiar, landskap, kulturminner og friluftsliv Fare for flaum, erosjon og skred Kommunen gjer vedtak Fylkesmannen er klageinstans

18 Jordlova og PBL - saksgang Døme bustad- eller hyttetomt i LNF: To lovverk og to vedtak Må ha løyve etter jordlova 12 (og 9?) Må ha dispensasjon frå LNF i kommuneplanen I praksis opp til kommunen å bestemme rekkefølgja Dispsaka etter PBL må som regel på høyring før vedtak FM kan som sektorstyresmakt klage på disp-vedtaket etter PBL Nordfjordeid 5. april