TTIP. Torbjørn Tufte 27/2-2015

Transkript

1 TTIP Torbjørn Tufte 27/2-2015

2 Kven forhandlar Til saman utgjer bruttonasjonalproduktet til USA og EU nær halvparten av verdas samla BNP. Dei har om lag 30 prosent av verdshandelen målt i verdi. Nøkkeltall USA EU Noreg Befolkning BNP (PPP) i millionar $ $ $ $ BNP/CAPITA (PPP) $ $ $ Landbruk av BNP 1, 1 % 1, 8 % 2, 2 % Areal km² km² km² Dyrkbart areal 16,3 % 24, 9 % 2,5 % Arbeidsstyrke Sysselsette i landbruket 0, 7 % 5, 2 % 1,2 % Kjelde: CIA. The World factbook

3 Kva vert det forhandla om? Marknadstilgang Varehandelen, tenester, investeringar og offentleg innkjøp Regelverk og tekniske handelshinder Samordne og utforme komplettere tekniske standardar som miljøstandardar og tryggleiksstandardar på produkt slik at dette ikkje vert ein handelsbarriere Dette inkluderer helse- og hygienestandardar på matvarer Generelle handelsrelaterte reglar Intellektuelle opphavsrettar, tvisteløysing for investor stat, handel og berekraftig utvikling

4 Bestevilkårsregelen i WTO Bestevilkårsregelen er eit prinsipp likehandsaming. Dvs at toll- og avgiftslette som vert gitt eit medlemsland i WTO, også må gjerast gjeldande for andre medlemsland. Men det kan gjerast unntak for bestevilkåra til dømes gjennom bilaterale og regionale handelsavtaler I dag sikrar ikkje bestevilkårsregelen i WTO spesielt god tilgang til marknader der ein gjennomgåande nyttar tollvern, slik som USA og EU gjer i varehandelen. Fordi framveksten av bilaterale og regionale frihandelsavtaler som eksklusivt gir betre marknadstilgang har vore formidabel.

5 Oppbløminga av frihandelsavtalar Kjelde: J. Hafenmeister (USAD), foredrag, , Statens landbruksforvaltnig.

6 Oppbløminga av frihandelsavtalar Kjelde: J. Hafenmeister (USAD), foredrag, , Statens landbruksforvaltnig.

7 Frihandelsavtalenettverket til EU

8 TOLL Tollprofilar i følgje WTO mot tredjeland. Talet på varelinjer ein praktiserer nulltoll på, og del av handelen som vert importert tollfritt (HS: 6 siffer): Landbruk: I EU er 31 % av varelinjene tollfrie. 47 % av verdien vert importert tollfritt. I USA er 31 % av varelinjene tollfrie. 43 % av verdien vert importert tollfritt. I Noreg er 45 % av varelinjene tollfrie. 44 % av verdien vert importert tollfritt. Industrivarer: EU: 26 % av varelinjene er tollfrie. 60 % av verdien vert importert tollfritt. USA: 49 % av varelinjene er tollfrie. 51 % av verdien vert importert tollfritt. Noreg: 95 % av varelinjene er tollfrie. 96 % av verdien vert importert tollfritt.

9

10 Tredjeland uinteressant - TTIP og Noreg Ein open økonomi i skvis? USA: USA: skal gi opp/eller redusere eige tollvern på industri, fisk og landbruk for norsk eksport. Einaste motyting Noreg har å gi USA, er betre marknadstilgangen på landbruksvarer. EU: For EU er også dette rimeleg tviegga. Dei har langt betre marknadstilgang på landbruksvarer til den norske marknaden i dag enn USA. Ei kopling av avtala med Noreg vil dermed seie at dei må gi opp dette handelsfortrinnet mot USA. - EU må gi opp eige tollvern på fisk og landbruk mot Noreg for å få betre tilgang på landbruk - EU vil miste fortrinnet til marknaden i USA dei har fått versus Noreg (fisk, landbruk, industri), ved at Noreg får lik marknadstilgang

11 Landbruksvarehandelen globalt 80 Del som sluttprodukt utgjer av samla import/eksportverdi % Importverdi Eksportverdi EU USA

12 Samhandelen til EU og USA på landbruk

13 Eksport frå EU til USA i 2013 i % (Total 11,9 milliardar euro) Samhandelen Vatn og leskedrikkar Bakerivarer, barnemat, pasta o.l. Ost Øl Vin og vermut Brennevin og likør Andre jordbruksprodukt Eksport frå USA til EU i 2013 i % (Total 9,6 milliardar euro) Vin og vermut tilverka matprodukt Oljekaker Brennevin og likør Soyabønner Tropiske frukt og krydder Andre jordbruksprodukt

14 Samanlikning av tollsatsar praktiserte mellom USA og EU på utvalde varegrupper Kjelde: Jason Hafemeister, Oslo 12 juni 2014 (SLF).

15 Tvisteløysing «Investor Stat» Utanfor rettstaten og demokratisk kontroll Helse, miljø, arbeidarrettar m.m. Kontroversielt: Kjernekraft: Vattenfall vs Tyskland Røyking: Philip Morris vs Australia

16 Eit spørsmål for alle tredjeland: Kva konsekvenser vil ei TTIPavtale gi for det multilaterale rammeverket i WTO: - GATT - TRIPS - GATS m.m.? Takk for meg.