12. Aviser, vekepresse og fagpresse

Transkript

1 Kulturstatistikk Aviser og periodika Liv Taule. Aviser, vekepresse og fagpresse Samla opplagstal for avisene sine papirutgåver syner nedgang også siste året, men lokalavisene held stand. Dei fleste norske aviser er no på Internett og fleire aviser har oppdatert nyheitsteneste. Vekepressa har eit samla nettoopplag på gjennomsnittleg over 3 millionar per nummer dersom ein ser alle magasina under eitt. Aviser Talet på aviser held seg stabilt, men dei siste tala for syner at opplagstala går ned. Talet på aviser var 6 ved utgangen av. Samla opplag for var på , ein nedgang på frå 004, eller,4 prosent. Sjølv om talet på aviser ikkje er endra frå 004 til, viser det seg at i året som gjekk kom det ut tre nye aviser, ei avis er lagt ned og to aviser er gått over til å bli gratisaviser og blir såleis ikkje lenger rekna med i statistikken. er det sjuande året på rad med nedgang i opplagstala (Avisåret, Sigurd Høst). Dei forskjellige aviskategoriane som blir nytta i dette avsnittet er utarbeidd av Institutt for Journalistikk, ved Sigurd Høst. Avisene som vert omtala er anten medlemmer i Mediebedriftenes Landsforening eller Landslaget for Lokalaviser eller i begge. Figur. viser utviklinga i opplagstala for dei ulike kategoriane frå 004 til. VG (Verdens Gang) og Dagbladet (laussalsavisene) har gått mest attende både prosentvis og i opplagstal. Siste året er opplaget redusert med eller 8 Avis Avis i denne statistikken er rekna som alle publikasjonar som kjem ut minst ein gong per veke, og som fyller dei opphavlege reglane for listeføring som avis. Det inneber at dei skal «orientere allmenta om hendingar og aktuelle spørsmål», ta reell betaling for abonnement og laussal, og ha mindre enn 50 prosent annonsar. Nokre nettaviser på Internett fell ikkje inn under desse reglane. prosent. Ser ein på utviklinga til laussalsavisene sidan 999, har dette vore ein trend alle desse åra. Sidan 999 har nedgangen vore på om lag 3 prosent og opplaget har gått ned med Den einaste av dei største avisene med auke i opplagstala dei siste åra er Dagens Næringsliv. Siste året var auken i opplaget på 5 prosent, sidan 997 har opplagstala auka med nærare 4 prosent. Men nedgangen i avisopplaget er langt frå eintydig. Kategoriane «Lokale -3- dagarsaviser» og «Lokale vekeaviser» har dei siste åra auka både i tal og opplag, sjølv om veksten har flata noko ut i. 97

2 Aviser og periodika Kulturstatistikk Figur.. Aviser. Opplagstal etter type. 004 Laussalsaviser Storbyaviser Nr.-aviser i store byar Riksspreidde meiningsbêrande aviser Leiande lokale dagsaviser Lokale dagsaviser, nr. Lokale -3 dagarsaviser Figur.. Aviser. Opplagstal for dei største avisene VG-Verdens Gang, alminnelege dagar Aftenposten, morgonutgåva kvar kvardag Dagbladet, alminnelege dagar Aftenposten, kveldsutgåva Bergens Tidende Adresseavisen Dagens Næringsliv Lokale vekeaviser Stavanger Aftenblad Nasjonale fådagarsaviser Aftenposten Aften 004 Drammens Tidende og Buskeruds Blad Fædrelandsvennen Opplagstal i 000 Aftenposten, Bergens Tidende, Adresseavisen og Stavanger aftenblad. Frå 990 til har opplagstala for desse to avistypane auka med om lag 7 prosent, i 990 var samla opplag på medan samla opplag i var på I var det 80 «Lokale - 3-dagars aviser», med eit samla opplag på om lag Sidan 990 har denne avisgruppa auka opplaget sitt med eller litt over 0 prosent Opplagstal i 000 Også dei lokale vekeavisene har hatt positiv utvikling dei siste åra. I var det 57 aviser i denne kategorien med eit opplag på Dette er det same nivået som året før, men frå 999 er auken i opplaget på 3 000, 3 prosent, mens 8 nye aviser har kome til i same tidsrom. Frå 990 er auken i opplagstala på litt over 50 prosent. Årsaka til småavisene sin framgang er samansett, blant anna: «Ei fådagersavis har ofte høy eller svært høy husstandsdekning. Den er et viktig bidrag til lokalsamfunnets kulturelle identitet, og den er innbyggernes viktigste kilde til lokal informasjon» (Det lokale avismønsteret. Sigurd Høst). Tabell.. Aviser. Lokale -3-dagars aviser og lokale vekeaviser Opplag Lokale -3 dagar Talet på aviser Talet på opplaget i Lokale vekeaviser Talet på aviser Talet på opplaget i

3 Kulturstatistikk Aviser og periodika Fleire norske aviser med oppdatert nyheitsteneste på Internett Dei fleste norske aviser er no på Internett, 0 av dei 6 avisene i. Dei siste ti åra har utviklinga og biletet av aviser og nyheiter på Internett endra seg raskt. Stadig fleire aviser har no ei oppdatert nyheitsteneste. 75 aviser eller 34 prosent hadde i oppdatert nyheitsteneste, dette utgjer 35 fleire enn i 003, eller ein auke på nærare 88 prosent. Nyheitstilboda til avisene på nettet er svært ulike. På den eine sida er det aviser som legg ut fleire saker kvar dag, som oppdaterer nyheitene kontinuerleg og som har andre tenestetilbod i tillegg til nyheitene. På den andre sida er det aviser som berre legg ut nokre få saker samtidig med papirutgåva (Sigurd Høst, ). Det ser ut som dei fleste av dei avisene som no har oppdatert nyheitsteneste, har gått frå å vere «fyldig nettavis» til «oppdatert nyheitsteneste». 4 aviser har og Figur.3. Norske aviser på Internett, ved utgangen av året. 997 Tal på aviser Heimeside Fyldig nettavis Smal nettavis, notisavis 00 Anna Oppdatert nyheitsteneste 003 Oversikta gjeld betalte (papir)aviser på Internett. Gratisaviser og reine nettaviser er ikkje med. Minst fire nyheitssaker presenterte som meir enn ein kort notis. utvikla Internett-tilbodet frå heimeside til eit breiare tilbod. Figur.3 syner òg noko av utviklinga for norske aviser på Internett. Vekepressa I hadde magasina i vekepressa eit samla gjennomsnittleg nettoopplag per nummer på nærare 3,4 millionar. I 997 låg samla opplag på om lag,5 millionar, ein auke på om lag 37 prosent. Å samanlikne årleg samla gjennomsnittleg opplag per nummer for vekepressa blir likevel ikkje heilt korrekt. Kvart år er det nokre magasin som går ut og nye kjem til. I er det 79 utgjevingar hos Foreningen Norsk Ukepresse. Talet på magasin i vekepressa er relativt stabil. Frå 004 til er det kome til 5 nye magasin, medan tre magasin er gått inn. Foreningen Norsk Ukepresse «Foreningens formål er å ivareta ukepressens felles interesser overfor samfunnet, myndighetene, andre organisasjoner og allmennheten og er ansvarlig for årlig kontroll av opplagstall, samt ivaretar utgiverenes interesser overfor Kopinor når det gjelder kopieringsvederlag.» Kjelde: Sjølv om gjennomsnittleg samla opplag aukar, er det store variasjonar i utviklinga av opplagstala i dei einskilde magasina. Vekemagasinet med størst opplag er Se og Hør tysdagsutgåve med eit gjennomsnittleg opplag per nummer på nærare , mens det minste, Vi Menn Bil, har eit gjennomsnittleg opplag på om lag 00. Dette magasinet var nytt i. Det er bladet Bo Bedre som har hatt størst prosentvis auke siste året, ein auke på nærare 7 prosent. Gjennomsnittleg opplag for Bo Bedre i er på om lag Størst prosentvis nedgang har 99

4 Aviser og periodika Kulturstatistikk bladet Girls, med nærare 3 prosent, og opplaget her var om lag i. Bladet FHM hadde størst auke i absolutte opplagstal, med nærare 8 400, til i. Se og Hør tysdagsutgåve hadde størst nedgang i opplagstal, med nærare i gjennomsnittleg nettoopplag per nummer. Dette utgjorde ein prosentvis nedgang på nærare 7 prosent. For fleire detaljar sjå vedleggstabell nr..4. Figur.4. Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer for dei største magasina. 004 Se og Hør tysdagsutgåve Hjemmet Her og Nå Se og Hør weekendutgåve Familien Norsk Ukeblad Donald Duck & Co Allers Vi Menn Illustrert vitenskap Kjelde: Norsk ukepresse Opplagstal i 000 Se og Hør tysdagsutgåve er framleis det største vekemagasinet, med eit gjennomsnittleg opplag per nummer på i. Hjemmet følgjer tett etter med Også Hjemmet har hatt nedgang i opplagstala dei siste åra. Frå 004 til var nedgangen på litt over 3 prosent, mens nedgangen frå 997 har vore om lag 4 prosent. Blant dei ti største magasina har to hatt positiv opplagsutvikling siste året. Illustrert Vitenskap har auka med om lag 6 prosent til eit gjennomsnittleg opplag på Etter tilbakegang frå 003 til 004, har Se og Hør weekend auka med om lag 4 prosent frå 004 til. Gjennomsnittleg opplag for Se og Hør weekend i var Fagpresse Tala for fagpressa omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Fagpressa består av eit stort mangfald av fagblad, interesse-, hobby- og bransjeblad. Som tidlegare år er det vanskeleg å gi eit samla tal for opplaget til fagpressa fordi nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Men trass i desse atterhalda vil ein likevel sjå at samla opplag har halde seg nokolunde stabilt. Figur.5. Fagpresse. Talet på opplag per utgjeving, etter gruppe, 3. Landbruk og fiske Industri, teknikk og handverk Bygg og anlegg Varehandel, hotell og storkjøkken Transport og samferdsel Tenesteyting, økonomi mv. Offentleg verksemd, undervising, forsking mv. Helse-, sosial- og veterinærtenester Fritid og kulturell/ideell verksemd Opplagstal i Omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Grupperinga er utarbeidd av Den norske fagpresses forening. 3 Nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Kjelde: Den norske fagpresses forening. Hovudgruppa Industri, teknikk og handverk er den største gruppa med 69 titlar i. 00

5 Kulturstatistikk Aviser og periodika Siste året har tre nye titlar innan denne hovudkategorien etablert seg, og samla opplag har auka med over eller nærare 0 prosent. Det var også ein auke i opplaget for denne kategorien førre året (frå 003 til 004), mens talet på titlar var stabilt. Den største enkeltgruppa er Generell industri, teknikk, handverk med 33 titlar. Ser vi på opplagstala til fagpressa, har hovudgruppa Fritid og kulturell/ideell verksemd det største samla opplaget i med Dette er ein svak auke frå 004. Talet på titlar har halde seg stabilt med 44 titlar. Periodika i hovudkategoriane Offentleg verksemd, undervisning, forsking med vidare, samt gruppa Helse-, sosial og veterinærtenester har mista to titlar kvar, og opplaga for begge gruppene ser ut til å ha hatt ein nedgang på om lag kvar siste året, eit samla fall på om lag prosent. Gruppa Offentleg verksemd, undervisning, forsking med vidare, omfattar 55 periodika, medan gruppa Helse-, sosial- og veterinærtenester omfattar 43 blad. Tabell.. Fagpresse. Talet på periodika og opplag per utgjeving, etter gruppe, 3. Gruppe Periodika Opplag Landbruk og fiske Industri, teknikk og handverk Bygg og anlegg Varehandel, hotell og storkjøkken Transport og samferdsel Tenesteyting, økonomi mv Offentleg verksemd, undervisning, forsking mv Helse-, sosial- og veterinærtenester Fritid og kulturell/ideell verksemd Omfattar berre medlemmer av Den norske fagpresses forening. Grupperinga er utarbeidd av Den norske fagpresses forening. 3 Nokre periodika er førte opp under fleire kategoriar. Kjelde: Den norske fagpresses forening. Bruker stadig mindre tid til papiraviser Siste mediebruksundersøking i syner at tid brukt på å lese papiraviser stadig blir mindre. I 000 blei det brukt 34 minutt til avislesing ein gjennomsnittsdag, mens tala for syner at 9 minutt gjekk til denne aktiviteten ein gjennomsnittsdag. Går ein enda lenger attende, vil ein sjå at gjennomsnittleg lesetid til papiraviser har vore fallande i fleire år. Det kan vere fleire årsaker til at folk bruker mindre tid på papiraviser. Ei årsak kan vere eit stadig veksande avistilbod på Internett eller andre former for nyheitsog faktaformidling. Menn bruker framleis meir tid enn kvinner til avislesing ein gjennomsnittsdag. I såg det ut til at menn brukte 30 minutt, mens kvinner brukte 7 minutt. Tradisjonelt har menn i større grad enn kvinner lese avis, men dei siste 0 5 åra har forskjellen mellom kjønna, i tid brukt til avislesing, blitt mindre. I 99 brukte menn 43 minutt, mens kvinner brukte 36 minutt ein gjennomsnittsdag. Forskjellen mellom kjønna er altså redusert frå sju til tre minutt. Sjå figur.6 (neste side). Dei eldste, aldersgruppa år, bruker framleis mest tid til avislesing, 53 minutt i, men sidan 000 har tida brukt til å lese avis gått ned med 9 minutt. Like stor reduksjon i tidsforbruk har det vore i aldersgruppa 6 4 år, men desse bruker berre 4 minutt ein gjennomsnittsdag på å lese papiraviser. Alder er såleis ein faktor som slår kraftig ut når det gjeld forskjellar i tid brukt på avislesing. Det har vore små endringar i vekebladlesinga dei siste ti åra (Norsk Mediebarometer ). Det same gjeld teikneserieblad og tidsskrift. 0

6 Aviser og periodika Kulturstatistikk Figur.6. Minutt brukt til avislesing ein gjennomsnittsdag, etter kjønn. 99 Minutt Menn Kvinner Referansar Avisåret, Sigurd Høst Det lokale avismønsteret., Sigurd Høst Nyttige internettadresser, sjå: Institutt for Journalistikk: Norsk ukepresse: Mediebedriftenes Landsforening: Den norsk fagpresses forening: Norsk mediebarometer : Kjelde: Norsk mediebarometer, Statistisk sentralbyrå. Tabell.3. Minutt brukt til lesing av avis, vekeblad, teikneserieblad og tidsskrift ein gjennomsnittsdag. 000 Avis Vekeblad Teikneserieblad Tidsskrift Alle Kjønn Menn Kvinner Alder 9-5 år år år år år Utdanning Ungdomsskolenivå Vidaregåande skolenivå Universitetsog høgsk.nivå I Universitets- og høgsk.nivå II Kjelde: Norsk Mediebarometer. 0

7 Kulturstatistikk Aviser og periodika Vedleggstabell Tabell.4. Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer I alt Namn Allers Allers Kryss og Tvers Alt om Fiske Auto Motor Sport Autobørsen Autofil Bedre Helse Bil Billy Bilmarkedet Bo bedre Bonytt Båter til salgs Båtmagasinet Båtmarkedet C! Cosmopolitan Chica D! Det Nye Det Nye Makeup & Hår Digital Foto Donald Duck & Co DVD & Hjemmekino Elle Elle Interiør Eva Familien Fantomet FHM Foreldre & Barn Fri Flyt Gatebil Girls Gjør det selv Goal Gravid HENNE Her og Nå Hjemmet HjemmePC Hjernegymnastikk Hytteliv I form In-side Magazine Illustrert vitenskap Illustrert vitenskap historie

8 Aviser og periodika Kulturstatistikk Tabell.4. (framh.) Vekepresse. Gjennomsnittleg nettoopplag per nummer Jakt Jeger, Hund & Våpen Julia Kaptein Sabeltann Kamille KK Komputer for alle Mag Mann Max Power MC-børsen Motorbørsen Mikke Mus National Geographic Nemi Norsk Golf Norsk Ukeblad Puls Red PC PRO Playstation Programbladet Samler & Antikkbørsen Se og Hør Se og Hør tysdagsutgåve Se og Hør weekendutgåve Se og hør Kryss og Quiz Seilmagasinet Shape-Up Spid bedre Tara Terrengsykkel Topp TVGuiden Vagabond Villmarksliv Vi Menn Vi Menn bil Vi Menn båt Vi Menn Fotball Wendy Witch Woman Omfattar vekepresse som er medlemmer av Norsk Ukepresse. Endra utgivingsfrekvens i 998. Kjelde: Norsk ukepresse. 04