Rapport om målbruk i offentleg teneste 2007

Transkript

1 Rapport om målbruk i offentleg teneste 27 Institusjon: Adresse: Postnummer og -stad: Kontaktperson: E-post: Tlf.: Dato: Høgskolen i Sør-Trøndelag 74 Trondheim Lisbeth Viken lisbeth.viken@hist.no Rapporten skal sendast Språkrådet innan 31. januar 28. Adresse: Språkrådet, Postboks 817 Dep, 32 OSLO Statsorgana kan òg bruke dette rapportskjemaet gjennom året for til eikvar tid å ha oversikt over fordelinga av bokmål og nynorsk i tilfang som statsorganet lagar. Meir informasjon: Hovudreglane i kortform Nettsider: På nettstadene skal sentrale statsorgan veksle mellom bokmål og nynorsk slik at ingen av dei to målformene er representert med mindre enn 25 % i tilfang som statsorganet sjølv har laga. Begge målformene skal vere klart synlege på dei øvste nivåa på nettstaden. Storting og regjering krev at statsorgana følgjer mållova til punkt og prikke Svært mange statsorgan har i lang tid brote reglane i mållova. På bakgrunn av dette krev Storting og regjering no at statsorgana ryddar opp og syter for å følgje mållova. St.meld. nr. 7 (25 26) strekar under særleg tre punkt: Informasjon på papir: Statsorgan skal i rundskriv, kunngjeringar, informasjonstilfang o.l. veksle mellom bokmål og nynorsk slik at ingen av dei to målformene er representert med mindre enn 25 %. Regelen gjeld for den samla mengda av tilfang. Dersom ein har for lite nynorsk i ein kategori, kan det vegast opp av meir nynorsk i ein annan kategori. Men for periodiske publikasjonar gjeld særskilde reglar. 1) Alle statlege leiarar må klart og utvitydig gje beskjed i eigen organisasjon om at målbruksreglane skal følgjast til punkt og prikke Regjeringa peikar på at målbruksreglane er ein del av dei grunnleggjande saksbehandlingspliktene som kviler på kvart enkelt statsorgan. Det er ikkje høve til å sjå bort frå slike reglar eller over tid prioritere dei ned. 2) Statsorgana skal innan to år, dvs. seinast våren 28, kunna Periodiske publikasjonar: Redaksjonelt stoff skal veksle mellom dokumentere minst 25 prosent nynorsk, slik regelverket krev målformene slik at ingen av målformene er representert i publikasjonen med Regjeringa understrekar at det er viktig at ein no kjem raskt i gang med mindre enn 25 % over ei viss tid, som regel ein årgang. oppryddingsarbeidet. Det er tale om å prioritere eit arbeid som tidlegare har vore forsømt. Skjema: Skjema skal liggje føre og vere tilgjengelege på begge målformer. 3) Språkleg jamstilling på nettstadene skal prioriterast Opplæring: Tilsette i staten som har skriftleg utforming som ein del av Regjeringa presiserer at ei prioritert oppgåve i den aller næraste framtida skal tenesta, pliktar å meistre både bokmål og nynorsk. Arbeidsgjevaren har ansvar for at dei vera å rydde opp på dei statlege nettstadene på Internett. tilsette innan rimeleg tid får nødvendig opplæring.

2 I Nettsider Regel: Nettstadene til statsorgan som har heile landet som tenestekrins, skal veksle mellom bokmål og nynorsk slik at ingen av dei to målformene er representert med mindre enn 25 % i tilfang som statsorganet sjølv har laga. Begge målformene skal vere klart synlege på dei øvste nivåa på nettstaden. Ikkje berre skal ein del av det vekslande tilfanget vere på nynorsk, men også ein del av dei faste tekstane og menyane. Jf. St.meld. nr. 9 (21 22) s. 13. Rettleiing: Her skal ein føre opp resultata av søk i Google ( ved utgangen av 27. Ein skal søkje etter formelen: søkjeord site: domenenamn. Døme: ikkje site: Søkjeorda er: ikkje, ikke, frå, fra. Det skal altså gjerast fire søk. Statsorgan som har ansvar for fleire nettstader, fører opp data for kvar nettstad. Nettadresse Redaksjonsspråk (søk i Google) ikkje ikke % NN frå fra % NN Sum , ,1 5, Merknader frå statsorganet: En av de fem hovedmenyene på hjemmesidens framside har undersider som skrives på nynorsk. De øverste nivåene har dermed høyere andel nynorsk enn gjennomsnittsprosenten. Vi gjer merksam på at resultata må tolkast med ein del slingringsmonn. På den eine sida kan det variere kor djupt ned i nettstadene Google går. Datamengda kan difor i nokre tilfelle bli lita. Og på den andre sida kan det vere at ikkje alt tilfang som ligg på nettstadene, kjem inn under kravet om minst 25 % nynorsk. I Den norske kyrkja, i undervisningsverksemd og i rettsstellet gjeld mållova berre den administrative delen av verksemda. Nettstadene til somme etatar omfattar også regionale avdelingar, som anten har tenestemål eller er språkleg nøytrale. Vidare kan nettstadene ha tilfang laga av andre og der institusjonen sjølv ikkje har ansvaret for målforma. Dersom statsorganet meiner resultata ved søk i Google er misvisande, gjer ein greie for det i feltet for merknader.

3 II Informasjon på papir 1 Tekstar på 1 1 sider Regel: Statsorgan som har heile landet som tenestekrins, skal syte for at rundskriv, kunngjeringar, informasjonstilfang o.l. som organet lagar, vekslar mellom bokmål og nynorsk slik at ingen av dei to målformene i den samla mengda tilfang er representert med mindre enn 25 %. Jf. mållova 8 første ledd og forskriftene 6. Tekstar på 1 1 sider Tal % nynorsk Pressemeldingar, Bokmål 1 Nynorsk Rundskriv #DIV/! Bokmål Nynorsk Brosjyrar, Bokmål 17 Nynorsk Annonsar 28,6 Bokmål 55 Nynorsk 22 Anna #DIV/! Bokmål Nynorsk Sum bokmål 73 Sum nynorsk 22 Samla prosent nynorsk 23,2 Rettleiing: Her skal ein føre opp kor mange tekstar som er laga på nynorsk, og kor mange som er laga på bokmål i 27. Tilfang på begge målformer blir rekna som 5 % bokmål og 5 % nynorsk. Har ein fire pressemeldingar som ligg føre på begge målformer, skal altså to reknast som bokmål og to som nynorsk. Tilfang som eit statsorgan lagar og gjev ut på eit forlag, kjem òg inn under mållova og skal reknast med. "Rundskriv" er stila til ein større eller mindre krins av personar eller organ. Dersom ein skriv likelydande brev til fleire adressatar, men skriv namnet til den einskilde mottakaren på kvart eksemplar, blir dette ikkje rekna som "rundskriv", men som "skriv" (brev). "Skriv" (brev) kjem inn under 6 i lova og skal ikkje takast med her. Døme: Når Språkrådet stilar eit felles brev til "Dei sentrale statsorgana", er det eit "rundskriv". Eit anna døme: Likelydande brev med ei konferanseinnbyding er "rundskriv" dersom ein ikkje skriv namnet på den einskilde mottakaren på kvart eksemplar. "Anna" gjeld tilfang som ikkje høver i dei andre kategoriane. Opplaget for eit dokument tel ikkje. Det vil mellom anna seie at ein annonse som er publisert ti stader, tel som ein annonse. For eksamensoppgåver ved universitet og høgskular gjeld eigne reglar, jf. forskrift om målform i eksamensoppgåver. Eksamensoppgåver skal såleis ikkje reknast med her. Brev eller e-postar til einskildadressatar kjem inn under mållova 6, og skal altså ikkje reknast med her.

4 2 Tekstar på over 1 sider 1 Regel: Statsorgan som har heile landet som tenestekrins, skal syte for at rundskriv, kunngjeringar, informasjonstilfang o.l. som organet lagar, vekslar mellom bokmål og nynorsk slik at ingen av dei to målformene i den samla mengda tilfang er representert med mindre enn 25 %. Jf. mållova 8 første ledd og forskriftene 6. Sider Tittel Bokmål Nynorsk Sum Studie-/fagplaner Rapport 26-Planer Sum sider Prosent nynorsk,9 Rettleiing: Her skal ein føre opp tilfang som er på meir enn 1 sider, og som er laga i 27. For kvar av desse publikasjonane skal ein føre opp tal på sider med nynorsk og tal på sider med bokmål. Årsmeldingar skal takast med. Studieplanar og fagplanar ved universitet og høgskular skal reknast med. Verksemdsplanar o.l. reknar vi som del av internt saksarbeid og skal ikkje takast med (jf. mållova 2). Dersom ein tekst (brosjyre eller anna) har kome på begge målformer, skal halve sidetalet førast under bokmål, halve under nynorsk. Er ein slik brosjyre på 1 sider, skal altså 5 sider førast i kolonnen for bokmål, 5 sider i kolonnen for nynorsk. Forskingsrapportar med namngjeven forfattar eller namngjevne forfattarar skal ikkje reknast med. Tidsskrift, blad og andre periodiske publikasjonar skal ikkje takast med her, men førast opp på neste side.

5 3 Periodiske publikasjonar Regel: Redaksjonelt stoff skal veksle mellom målformene slik at ingen av målformene er representert i den einskildle publikasjonen med mindre enn 25 % over ei viss tid, som regel ein årgang. Jf. rundskriv V-5/88. Rettleiing: Her skal ein føre opp fordeling av bokmål og nynorsk i redaksjonelt stoff i periodiske publikasjonar i 27. I signerte artiklar som ikkje er skrivne av redaksjonen eller tilsette i staten, avgjer forfattaren målforma. Tittel Bokmål Nynorsk Sum % nynorsk HiST/AFT-notat 2 2, HiST/TØH-notat 1 1, HiST/ALT-notat 2 2, HiST/AFT-rapport 2 2, HiST/Aitel-rapport 1 1, #DIV/! #DIV/! #DIV/!

6 III Skjema Regel: Skjema skal liggje føre og vere tilgjengelege på begge målformer. Jf. mållova 8 fjerde ledd. Rettleiing: Her skal ein føre opp skjema som statsorganet har laga i 27, og skjema laga i tidlegare år som framleis er i bruk. 1 Skjema på papir Finst på begge Finst berre på Finst berre på målformer bokmål nynorsk Skjema som blir brukte berre internt, skal ikkje takast med. Men skjema som blir brukte av brukargruppene til statsorganet, skal reknast med. Universitet og høgskular skal såleis føre opp skjema som blir brukte av studentane. Dersom det ikkje er plass til å føre opp namna på skjemaa, fører ein berre opp tala. Sum Finst på begge Finst berre på Finst berre på 2 Skjema på nettet målformer bokmål nynorsk Div skjema for studenter 8 31 Sum 8 31

7 IV Opplæring Regel: Tilsette i staten som har skriftleg utforming som ein del av tenesta, pliktar å meistre både bokmål og nynorsk. Arbeidsgjevaren har ansvar for at dei tilsette innan rimeleg tid får nødvendig opplæring. Jf. mållova 4 og forskriftene 1 tredje ledd. Rettleiing: Her skal ein føre opp talet på tilsette som har fått kurs i nynorsk og/eller bokmål i 27. Opplæring i 26 Kurs i administrativ nynorsk Kurs i administrativt bokmål Felles kurs for nynorsk og bokmål Sum Tal tilsette som har fått kurs