Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag GUNN KRISTIN AASEN LEIKVOLL

Transkript

1 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag GUNN KRISTIN AASEN LEIKVOLL TF-notat nr. 25/2016

2 Tittel: Kulturhus i Knarvik? Undertittel: Eit kunnskapsgrunnlag TF-notat nr.: 25/2016 Forfattar(e): Gunn Kristin Aasen Leikvoll Dato: ISBN: ISSN: X Pris: Kan lastast ned gratis frå Framsidefoto: istock.com Prosjekt: Kartlegging av behovet for eit kulturhus i Knarvik Prosjektnr.: Prosjektleiar: Gunn Kristin Aasen Leikvoll Oppdragsgivar: Lindås kommune Spørsmål om dette notatet kan rettast til: Telemarksforsking Postboks Bø i Telemark Tlf.: Gunn Kristin Aasen Leikvoll er utdanna journalist og økonom, og har tidlegare arbeidd som journalist i avisa Varden og med marknadsføring for gründerbedrifta Telemark Technologies. Ho har bachelor i journalistikk frå Høgskolen i Oslo, samt bachelor i økonomi og administrasjon og master i entreprenørskap og innovasjon frå NMBU (Ås) og Boston University School of Management. På Telemarksforsking arbeider Gunn Kristin tverrfagleg på områda kulturforsking, kommunalforsking og regional utvikling - og er blant anna involvert i den årlege utarbeidinga av Norsk kulturindeks. 2 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

3 Forord Dette notatet er eit kunnskapsgrunnlag til administrasjon og politikarar i Lindås kommune når dei no skal sjå på moglegheitene for å byggje eit kulturhus i Knarvik. Notatet er delt i to: i den første delen presenterer vi relevante data og utviklingstrekk basert på tal frå Norsk kulturindeks. Vi analysarer data frå kategoriar som representerer relevante funksjonar i eit kulturhus: kino, bibliotek, konsertar, scenekunst, kulturskule og frivilligheit. Den andre delen baserer seg på ei spørjeundersøking blant kulturaktørar i Lindås og nærområdet. Ein nettbasert survey er blitt sendt ut til eit utval på 71 personar som alle representerer ein aktør som kan tenkjast å nytte seg av eit eventuelt kulturhus i Knarvik. Eg vil rette ein takk til oppdragsgivar Lindås kommune v/ kultursjef Øyvind Stang for eit godt samarbeid i prosjektperioden. Bø, Gunn Kristin Aasen Leikvoll Prosjektleiar Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 3

4

5 Innhald Samandrag Innleiing Kulturhus i Noreg Kulturtilbod og kulturaktivitet i regionen status i dag og utvikling over tid Plassering i Norsk kulturindeks Kino Status Potensial Bibliotek Status Potensial Konsertar Status Potensiale Scenekunst Status Potensial Kulturskule Status Potensial Frivilligheit Status Kulturutgifter Innbyggjartilfredsheit Spørjeundersøking Utval Resultat Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 5

6 4. Vedlegg Spørjeskjema Grunnlagsdata Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

7 Samandrag Dette notatet er eit kunnskapsgrunnlag til Lindås kommune og baserer seg primært på data frå Norsk kulturindeks samt ei spørjeundersøking blant kulturaktørar i Lindås og nærområdet. Vi har brukt data frå Norsk kulturindeks til å køyre statistiske analysar på kva som kjenneteiknar kommunar som er gode på kino, bibliotek, scenekunst, konsertar, kulturskule og frivilligheit. Basert på desse analysane, kan vi seie noko om kva som er forventa nivå på biblioteksbesøk, kinoførestillingar osb., gitt at den fysiske infrastrukturen er på plass. KINO: Statistiske analysar viser at ein i Lindås kunne forvente forventa seg eit kinotilbod på 38 førestillingar per tusen innbyggjarar, altså 585 førestillingar i året (sett opp mot dagens 134). Kinotilbudet i Lindås er dermed dårlegare enn kva kommunen sine føresetnader skulle tilseie, og det ligg eit uutnytta potensial for fleire kinoførestillingar. Når det gjeld kinobesøk, kunne ein forventa seg eit besøk på 1,1 per innbyggjar gitt Lindås sine strukturelle føresetnader. Det vil seie eit totalt besøk på i underkant av sett opp mot dagens 3000 besøk. Det forventa talet på førestillingar (585), føreset at det er ein fysisk infrastruktur på plass for å drive kino med dette nivået på kinoframsyningar. Ser vi på utvalde kommunar som nyleg har fått kulturhus, finn vi at både Mandal, Drangedal, Voss og Notodden har fått ein oppsving i både kinoførestillingar og -besøk etter at dei fekk eit kulturhus med kino. Kinobesøket i Voss har gått nedover etter opninga. BIBLIOTEK: Alt i alt ser det ut til at Lindås oppfyller sitt potensial når det gjeld bibliotekbesøk og utlån med dagens folkebibliotek. Basert på dei statisiske analysane, kunne ein forvente seg eit utlån på 4,14 medium per innbyggjar, sett opp mot dagens 4,27. Utlånet i Lindås er altså noko betre enn det ein skulle forvente ut frå Lindås sine føresetnader. Når det gjeld bibliotekbesøk, kunne ein forvente seg eit besøk på 3,8 per innbyggjar gitt Lindås sine strukturelle føresetnader. Dagens besøk er på 3,6, og her ligg det eit lite uutnytta potensiale. Blant kulturhuskommunane, har utlånet auka i Voss dei to fyrste åra etter opning, medan på Notodden finn vi ein kraftig oppsving i både besøk og utlån året etter opning av bok- og blueshuset. Mandal har også hatt ein positiv tendens etter opning av nytt kulturhus med bibliotek. Unntaket er Lørenskog, der utlånet er gått noko ned. KONSERTAR: Lindås har eit potensiale til å kunne tilby fleire konsertar til sine innbyggjarar. Det er forventa, ut frå dei strukturelle føresetnadene som ser ut til å påverke konserttilbodet, at Lindås skal ha 2,4 konsertar (TONO-arr) per 1000 innbyggjar. Ganga opp med innbyggjartalet (15 402) vert det ei forventning på totalt 37 konsertar. Det vil seie 15 fleire konsertar enn TONO-tala for 2013 syner. SCENEKUNST: Datamaterialet er for lite til å seie noko om forventningane til scenekunstførestillingar i Lindås. Potensialet for førestillingar i Lindås kommune ligg fyrst og fremst i framsyningar frå Riksteateret og Hordaland teater. For at ein skal kunne få besøk av Riksteateret, er det visse krav til scenefasilitetar og logistikk som må oppfyllast. Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 7

8 Blant kommunane i Hordaland som fekk besøk av Riksteateret i 2014, finn vi Bømlo og Stord. Riksteateret synte 4 førestillingar i Bømlo og 8 i Stord. Ein vil truleg kunne forvente eit liknande nivå i eit eventuelt regionalt kulturhus i Knarvik. SPØRJEUNDERSØKING: 37 av 70 representantar frå lag/foreiningar, profesjonelt kulturliv, kommune og næringsliv har svara på ei kartlegging av behovet for eit kulturhus. Ei overvekt av respondentane meiner dagens lokale ikkje er tilfredsstillande og at det er behov for eit nytt, regionalt kulturhus i Knarvik. Fleire peikar på at dagens lokale er ueigna til konsertar og sceneframsyningar, at det er for liten plass og for dårleg akustikk. Respondentane trekk fram behov for ein samlande møteplass i regionen på tvers av aktørar, og fleire meiner dette vil vere viktig for samfunnsutviklinga framover. 8 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

9 1. Innleiing I Noreg er kommunane ein viktig kulturpolitisk aktør. Dei kommunale kulturbudsjetta er samla sett større enn dei statlege, og dei seinare åra har det vore ein sterk vekst i kommunale driftsutgifter til kultur (NOU 2013:4). Bibliotek og kulturskular er framleis den viktigaste kulturverksemda som skjer på kommunalt plan, men i seinare år har den kommunale kulturpolitikken dreidd i retning av å bli meir utviklingsorientert, ikkje minst med ei kraftig satsing på kulturhus (ibid). 1.1 Kulturhus i Noreg Det har vore ein stor tilvekst av kulturbygg i perioden etter Om lag 70 % av allmenne kulturhus og fleirbruksarenaer er blitt bygd i perioden etter 1990 (Brandser et al. 2015). I dag har interesseorganisasjonen Norsk kulturhusnettverk 115 medlemmer. Norsk kulturhusnettverk fekk i 2011 gjennomført ei kartlegging av kulturhuseffekter. Utvalet var dei dåverande 79 medlemmene i kulturhusnettverket, og undersøkinga baserte seg på sjølvrapportering i eit nettbasert spørjeskjema. Tema for kartlegginga var mellom anna organisering, eigarstrukturar, driftsmodellar og ringverknader. Bruk av kulturhus Undersøkinga syner at 60 % av publikummarane var frå andre stader enn kommunen der kulturhuset høyrer heime. Kulturhusa har slik sett i stor grad eit regionalt nedslagsfelt. Kulturhusundersøkinga syner også at husa vert bruka kvar dag. I snitt hadde kulturhusa 1,2 arrangement per dag i 2010 og i snitt 220 publikumsarrangement same år. Det finst kinotilbod i 60 % av kulturhusa, og for desse utgjer kinopublikummet 60 % av besøkstalet. Kjenneteikn ved gode kulturhus Ti kulturhus skil seg ut med mykje besøk, høg eigeninntening og stor aktivitet. Desse vert samanlikna med dei resterande kulturhusa i undersøkinga og ein finn følgjande trekk ved dei ti «suksessrike» husa: dei har fleire scener, ein større fast tilsett stab, meir sceneteknisk personell, dei leiger i større grad inn vaktpersonell og brukar mindre tid på rigging. Når det gjeld organisering, er desse kulturhusa i større grad organisert som kommunale føretak eller AS og er sterkare knytt til den kommunale leiinga. Organisering og formål Generelt er kulturhusa i undersøkinga til Norsk kulturhusnettverk (2011) organisert på følgjande måte: 48 % som kommunal eining, 19 % som kommunale føretak, 14 % som AS, 7 % som stifting og 12 % anna. I ei nyare breiddeundersøking av norske kulturarenaer (Brandser et al. 2015), finn ein at 65 % av dei allmenne kulturarenaene er i kommunal eige. Politikarar og lokale lag og foreiningar er i denne undersøkinga sett på som dei viktigaste initiativtakarane til allmenne kulturarenaer, medan kunstnarar og kulturutøvarar er dei viktigaste pådrivarane for dei spesialiserte Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 9

10 kulturarenaene. Denne fordelinga vert speila i formålet til arenaene: styrking av lokalt kunst- og kulturliv vert oppgitt som det viktigaste formålet for allmenne arenaer, medan kunstformidling er det viktigaste formålet for spesialiserte arenaer. Ser vi på inntening, rapporterer alle respondentane i undersøkinga til Brandser et al. (2015) om eit konstant eller betra driftsresultat dei siste fem åra. Denne forbetringa hos allmenne kulturarenaer skuldast auka eigeninntening (billettsal/leige/anna sal). For dei spesialiserte arenaene er det tilskot frå stat/kommune som har auka. Nyare kulturhus Vi vil i det påfølgjande kapitlet analysare data frå Norsk kulturindeks og har plukka ut seks kommunar som har fått kulturhus i perioden , slik at vi kan sjå om det har vore ein oppsving i kulturtilbod og -bruk. I tillegg har vi vald ut samanliknbare kommunar i regionen. Følgjande kulturhuskommunar er vald ut: Notodden. Bok- og blueshuset stod ferdig i Huset inneheld kino, bluesmuseum, kulturskule, bibliotek, konsertsal, galleri, kafé, møtelokale og kontor, Notodden bluesfestival, Europas bluessenter og Juke joint studio. Drangedal. Tokestua stod ferdig i 2013 og inneheld kino, konsertsal, kurs/konferanselokale. Fleirbrukssalen vert bruka til både konsertar, teater, foredrag, konferansar og har eit flyttbart amfi. Mandal. Buen kulturhus stod ferdig i 2012 og inneheld bibliotek, kunstgalleri, kino, kafé, kulturskule og fleire scener tilrettelagt for konsertar, teater og dans. Lørenskog. Lørenskog hus stod ferdig i 2012 og inneheld bibliotek, kulturskule, kino, kunstsal, restaurant, aktivitetshus, kulturadministrasjon, kyrkjeverge. Det finst 5 kultursalar, 4 kinosalar og 7 møterom. Voss. Voss kulturhus stod ferdig i 2011 og inneheld bibliotek, kino, kulturskule, vaksenopplæring og kultursal med moglegheiter for kurs/konferanse. Os. Oseana kunst- og kultursenter stod ferdig i 2011 og inneheld kultursal, restaurant, kunstsamling/galleri, og lokale for kurs/konferanse. I Hordaland har åtte kommunar kulturhus: Os, Voss, Odda, Kvinnherad, Stord, Bømlo, Etne og Bergen. Nærast Lindås ligg Bergen. 10 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

11 2. Kulturtilbod og kulturaktivitet i regionen status i dag og utvikling over tid Kvart år sidan 2011 har Telemarksforsking produsert og publisert ei måling av kulturtilbodet og kulturaktiviteten i norske kommunar. Målinga heiter Norsk kulturindeks. Data er henta frå ei rekkje ulike kjelder som kan seie noko om nivået på den lokale kulturen: Kostra 1 / Statistisk Sentralbyrå, medlemslister, offentlege register og tildelingstal for ulike kulturpolitiske ordningar. Desse dataa er strukturert i ti kategoriar: Kunstnarar, kulturarbeidarar, museum, musikk, kino, bibliotek, scenekunst, kultur for barn og unge, sentrale tildelingar og frivilligheit. Kommunar, regionar og fylke er rangert i dei ti kategoriane med ein samla sum til slutt. I Norsk kulturindeks har vi fokusert på den såkalla ytringskulturen. Dette kulturomgrepet inkluderer kulturvern, men ikkje generell frivillig aktivitet og idrett. Idretten har vi lagt til ein eigen idrettsindeks (sjå våre nettsider for meir informasjon om dette). Val og vekting av kategoriar og datakjelder tek utgangspunkt i kva delar av kulturlivet som vektleggjast i den statlege kulturpolitikken. I Noreg har det vore brei politisk semje om hovudtrekka i kulturpolitikken i mange år. Kategoriane har blitt vald ut med bakgrunn i tilgjengelege data og ut frå ein tanke om kva faktorar som best kan skildre kulturtilbodet og kulturbruken i ein kommune. Når vi i denne rapporten samanliknar kulturnivået i kommunane, tek vi utgangspunkt i tal per innbyggjar. På denne måten kan vi samanlikne kulturtilbod og kulturbruk på tvers av kommunar med ulik storleik. I utvalet av delindikatorar har vi etterstreba delindikatorar som ikkje på ein systematisk måte favoriserer små eller store kommunar. Vi gjer greie for kva som ligg bak indikatorane i en eigen rapport som kan lastast ned fritt på våre nettsider (Norsk kulturindeks 2015). Norsk kulturindeks kan også hjelpe oss med å forstå endringar i det kommunale kulturlivet. Enger-utvalet (NOU 2013:4) peikar på at satsing på dei faste tradisjonelle kulturområda som folkebibliotek og kulturskule det vi kan kalle den kulturelle grunnmuren i kommunane, har stagnert. Vi er vitne til strukturelle endringar i kommunal kulturpolitikk. Dei lokale kulturinstitusjonane, folkebiblioteka og kulturskulane, er i aukande grad blitt nedprioritert i kommunale kulturbudsjett til fordel for festivalar og kulturhus. Dette kan tolkast som at kommunane går frå å vere produsentar av kultur til å bli ein tilretteleggjar (Løyland et al. 2015). Det har i seinare tid vore ein framvekst av festivalar og events samt nye profesjonelle aktørar innanfor kulturnæringane (NOU 2013:4; Aagedal et al. 2009). Forskarane som har undersøkt «det nye lokale kulturlivet» peikar på at det har vakse fram ein «begivenhetskultur», der festivalar og events spelar ei sentral rolle (Aagedal et al. 2009). Dei stiller spørsmål ved kva som skjer med den frivillige kulturen når vi opplever ein vekst i kulturnæringane. På den andre sida har frivilligheita fått den største aukinga i tilskot og er no det nest største området på det statlege kulturbudsjettet (NOU 2013:4). Norsk kulturindeks er sett saman av følgjande kategoriar: 1 Kommune-Stat-rapportering Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 11

12 Kategori Kilde Vekting KUNSTNERE Kunstnertetthet Medlemsregister fra 10 kunstnerorganisasjoner 5 % Kunstnermangfold Medlemsregister fra 10 kunstnerorganisasjoner 2,50 % Tildelinger fra Statens kunstnerstipend Statens kunstnerstipend 2,50 % KULTURARBEIDERE Sysselsatte innen kunstnerisk produksjon SSB sin sysselsettingsstatistikk (SN2007) 2,5 % Sysselsatte innen kulturformidling SSB sin sysselsettingsstatistikk (SN2007) 2,5 % Sysselsatte i media SSB sin sysselsettingsstatistikk (SN2007) 2,5 % MUSEUM Kommunale midler til museum Norsk kulturråd 3,33 % Totalt Besøkstall KOSTRA/SSB 3,33 % Besøkstall, betalende Tilsendte lister/årsrapporter fra konsoliderte museer. 3,33 % MUSIKK Antall TONO-arrangement TONO 5 % Billettinntekter for TONO-registrerte konserter TONO + Norsk Rockforbund 5 % KINO Antall filmfremvisninger totalt KOSTRA/SSB 2,50 % Antall kinobesøk totalt KOSTRA/SSB 2,50 % Mangfold filmframvisninger KOSTRA/SSB 2,50 % Mangfold kinobesøk KOSTRA/SSB 2,50 % BIBLIOTEK Totalt utlån fra folkebibliotek (alle medier) KOSTRA/SSB 3,33 % Antall besøk i folkebibliotek KOSTRA/SSB 3,33 % Voksne aktive lånere Folkebibliotekstatistikk fra Nasjonalbiblioteket 3,33 % SCENEKUNST Antall teaterforestillinger NTO statistikk + tilsendte lister fra regionteatre 3,33 % Teaterpublikum NTO statistikk + tilsendte lister fra regionteatre 3,33 % Antall danseforestillinger Danseinformasjonen 3,33 % FRIVILLIGHET MVA refusjon Lotteri- og stiftelsestilsynet 5,00 % Antall korpsmedlemmer Norges musikkorps forbund og korpsnett 1,67 % Antall kormedlemmer 4 korforbund + KOSTRA (se metode) 1,67 % Antall husflidsmedlemmer Norges husflidslag 1,67 % KULTUR FOR BARN OG UNGE Antall årstimer totalt i kulturskolen GSI 1,25 % Bredden i kulturskoletilbudet GSI 1,25 % Antall elever fra kommunen i kulturskole KOSTRA/SSB 2,50 % Antall publikum Den kulturelle skolesekken DKS-sekretariatet / Ksys 5 % SENTRALE TILDELINGER Kulturfondtildelinger + tilskudd over statsbudsjettet Norsk kulturråd og Statsbudsjettet ,33 % Tildelinger Frifond Frifond 3,33 % Tildelinger Riksantikvaren RA 3,33 % Vi har vald ut fire kategoriar som er spesielt relevante med tanke på kulturhus: konsertar, scenekunst, bibliotek og kino. I desse kategoriane vil vi også sjå på kva som er forventa nivå i ein kommune som Lindås. Vi vil også ta ein nærare kikk på kulturskule og frivilligheit for å gi eit bilete av status og utvikling over tid i Lindås og nokre utvalde kommunar både med og utan kulturhus. Til slutt i del 1, vil vi sjå nærare på kommunale kulturutgifter og innbyggjartilfredsheit med kulturtilbodet i dei utvalde kommunane. 12 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

13 2.1 Plassering i Norsk kulturindeks Lindås hamnar totalt sett på ein 313. plass blant dei 428 kommunane i landet i Norsk kulturindeks Dersom vi gjer om denne rangeringa til ein skår mellom ein og ti, får Lindås ein totalskår på 3. Lindås skårar best i kategoriane frivilligheit og kulturarbeidarar. I kategoriane kino, scenekunst, sentrale tildelingar og kultur for barn og unge skårar kommunen svært lågt. Ser vi på skår i kategoriane som er relevante for innhaldet i eit kulturhus, skårar Lindås lågt både på scenekunst (1), kino (1) og konsertar (2). På bibliotekområdet skårar kommunen middels (5). I desse kategoriane ligg det eit forbetringspotensial. KUNSTNERE 10 SENTR. TILD. FRIV KULTURARB MUSEUM KULTUR FOR BARN OG UNGE KONSERTER SCENEKUNST KINO BIBLIOTEK Figur 1: Lindås sin skår i dei ti kategoriane i Norsk kulturindeks Dei høgaste verdiane finn vi ytst i radardiagrammet. Kategoriane er rangert frå Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 13

14 Lindås har falt 21 plassar på indeksen sidan Den høgaste rangeringa får kommunen i delkategorien frivilligheit (102. plass). Tabell 1 og 2: Kommunens rangering (av 428) samanlikna med andre, relevante kommunar. KOMMU NE KUNSTNE RE KULTU R- ARB. MUSEU M KONSERT ER KIN O BIBLIOT EK SCENEKUN ST KULTU R FOR BARN OG UNGE KULTURSKO LE DK S SENT R. TILD. FRIVILLI G-HET Tysvær Lindås Askøy Meland Fjell TOTA LT KOMMU NE KUNSTNE RE KULTU R- ARB. MUSEU M KONSERT ER KIN O BIBLIOT EK SCENEKUN ST KULTU R FOR BARN OG UNGE KULTURSKO LE DK S SENT R. TILD. FRIVILLI G-HET Voss Mandal TOTA LT Notodden Drangedal Lørenskog Os (Hord.) Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

15 2.2 Kino Kino er det kulturtilbodet som største delen av innbyggjarane brukar. I følge SSB sitt kulturbarometer er kino òg eit tilbod som vert bruka av på tvers av sosioøkonomiske skiljeliner. I kinokategorien presenterer vi tal frå bransjeorganisasjonen Film og Kino. Datamaterialet i kinokategorien skal fange opp alt av førestillingar og tilhøyrande kinobesøk rundt om i kommunane. I denne kategorien har vi vektlagt talet på filmframsyningar, publikumstal samt geografisk mangfald Status Lindås får i dag besøk av den ambulerande bygdekinoen, som viser filmar på Lyngheisenteret, Lygra. I tillegg finst det ein kino som er driven på dugnad av Kløvheim Ungdomslag: Nyheim Kino Fammestad. På desse to kinoane vart det vist 134 kinoførestillingar i av førestillingane var frå USA, 43 var norske, 4 var frå andre nordiske land og 3 var frå andre europeiske land. Dette utgjer totalt 8,7 førestillingar per 1000 innbyggjarar og er 87 % under landsgjennomsnittet. I løpet av 2014 vart det vist 87 ulike filmar frå 7 ulike land. 63 % av filmane som blir vist i Lindås er amerikanske, og dette er litt høgare enn prosentandelen på landsbasis (61 %). Samanliknar vi med fjoråret, finn vi at talet på førestillingar per 1000 innbyggjarar har auka med 30 %. I 2014 er talet på førestillingar i Lindås 2,5 gonger så høgt som det var i Landet som heilskap har hatt ei auke på 11 % i same periode. Totalt vart kinoen i Lindås besøkt 3080 gonger i Dette gir eit besøk på 0,2 per innbyggjar, noko som er 91 % over landsgjennomsnittet. Kinobesøket i Lindås har hatt ein oppgang på 12 % sidan På landsbasis var nedgangen 6 % i same periode. Det er verdt å merke seg at nabokommunane til Lindås manglar eller har eit avgrensa kinotilbod. Masfjorden og Austrheim har likevel fleire kinoførestillingar per 1000 innbyggjar enn Lindås. Kulturhuskommunane Storm (2015) undersøker effekten av opninga av 52 kulturhus i perioden og finn ein signifikant auke i talet på kinoførestillingar etter opninga av kulturhusa. Ser vi på kulturhuskommunane, finn vi at både Mandal, Drangedal, Voss og Notodden har fått ein oppsving i både førestillingar og besøk etter at dei fekk eit kulturhus med kino. Kinobesøket i Voss har gått noko ned att i 2013 og I 2012 hadde Notodden 45,8 førestillingar per 1000 innbyggar, medan Drangedal hadde 0. I 2014 hadde talet på førestillingar auka til 127,9 per 1000 innbyggjar på Notodden og 46,7 per 1000 innbyggjar i Drangedal. På Voss finn vi ein auke frå 41,4 førestillingar per 1000 innbyggjar i 2010 til 132,1 førestillingar per 1000 innbyggjar i Besøket har også auka i kulturhuskommunane. Frå 1,7 og 0 per innbyggjar i høvesvis Notodden og Drangedal i 2012 til 2,6 og 1,8 per innbyggjar i På Voss er besøket auka frå 1,8 per innbyggjar i 2010 til 3,2 i Mandal har hatt ein svak oppgang i åra etter kulturhusopning. Frå 1,9 besøk per innbyggjar i 2011 til 2,2 i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 15

16 Andre Europeisk Nordisk Britisk Amerikansk Norsk Andre Europeisk Nordisk Britisk Amerikansk Norsk 0 Notodden Lørenskog Voss Mandal Drangedal Os (Hord.) Figur 2 og 3: Kinoførestillingar fordelt på opprinnelsesland. Tal på førestillingar per 1000 innbyggjarar i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

17 3 3 2,4 2, ,7 0,5 0,4 0,2 0,2 0,0 Hordaland Hele landet Masfjorden Austrheim Radøy Nordhordland Lindås Meland 3,0 2,5 2,0 2,7 2,6 2,3 2,1 1,8 1,5 1,0 0,5 0,3 0,0 Lørenskog Notodden Mandal Voss Drangedal Os (Hord.) Figur 4 og 5: Tal på kinobesøk per innbyggjarar i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 17

18 Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 5 og 6: Tal på kinoførestillingar per 1000 innbyggjarar i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

19 Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0, Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 7 og 8: Tal på kinobesøk per innbyggjarar i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 19

20 2.2.2 Potensial Våre statistiske analysar viser at det er er mange strukturelle faktorar som påverkar kinotilbodet i ein kommune og at slike faktorar har ein høg forklaringsverdi. Eit høgt innbyggjartal er viktig, det same er eit høgt utdanningsnivå, ein høg andel besøksnæringar, nærveret av ein høgskule samt netto innpendling til kommunen. Generelt kan vi altså seie at det er store kommunar med sentrumsfunksjonar som har eit godt kinotilbod. I tillegg til dette påverkar den kommunale pengebruken på kino tilbodet i ein positiv retning. Lindås har fleire av desse kjenneteika. Både innbyggjartal, utdanningsnivå og andelen besøksnæringar skulle tilseie at kommunen har eit godt kinotilbod. Utpendlinga frå kommunen trekk i motsett retning, det same gjer kommunen sine manglande driftsutgifter til kino. Basert på dei statisiske analysane, kunne ein forventa seg eit kinotilbod på 38 førestillingar per tusen innbyggjarar, altså 585 førestillingar i året (mot dagens 134 førestillingar). Kinotilbudet i Lindås er dermed dårlegare enn kva kommunen sine føresetnader skulle tilseie, og det ligg eit uutnytta potensial for fleire kinoførestillingar. Når det gjeld kinobesøk, kunne ein forventa seg eit besøk på 1,1 per innbyggjar gitt Lindås sine strukturelle føresetnader. Det vil seie eit totalt besøk på i underkant av sett opp mot dagens 3000 besøk. Dei strukturelle føresetnadene for kinotilbodet er vanskeleg å endre på kort sikt. Kva skal så til for at Lindås skal kunne utløyse potensialet for kinoførestillingar? Analysane våre viser at talet på kinoførestillingar heng saman med kommunal pengebruk. Pengebruken er ei politisk prioritering. I 2014 hadde Lindås ingen kommunale utgifter til kino (i følgje Kostra). Dersom kommunen hadde hatt ei netto driftsutgift på 100 kr per innbyggjar, kunne ein forvente ei auke til 60 førestillingar per tusen innbyggjarar, totalt 924 førestillingar. Det forventa talet på førestillingar (585) og det moglege talet på førestillingar med netto driftsutgifter på 100 kr per innbyggjar (924), føreset at det er ein fysisk infrastruktur på plass for å drive kino med dette nivået på kinoframsyningar. Det er verdt å tenkje på at kinobesøket på landsbasis er svakt nedadgåande, med ein nedgang på 6 % frå 2007 til Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

21 2.3 Bibliotek Bibliotek er en lovpålagt teneste for kommunane og er ein viktig del av både kunnskaps- og kulturpolitikken i Noreg. Mange stader er biblioteket det kulturelle senteret i kommunen og fungerer som ein viktig møteplass. Her presenterer vi tal for samla utlån og besøk i folkebibliotek, henta frå Kostra. I tillegg brukar vi aktive biblioteklånarar 2 som indikator. Denne indikatoren vil fange opp dei som aktivt oppsøker tilbodet i kraft av at dei er litteraturinteresserte. Tala gir oss moglegheit til finne ut av kor mange aktive lånarar eit bibliotek har frå andre kommunar. Dette kan fortelje oss noko om det aktuelle biblioteket i eit regionalt attraktivitetsperspektiv Status Dagens folkebibliotek i Lindås kommune har fleire filialar. Hovudbiblioteket ligg i Knarvik, og dei finst ein filial i Lindåshallen samt ein bokbuss. Bokbestand og tilvekst Bokbestand og tilvekst i biblioteka seier noko om tilbodet ved det enkelte biblioteket. Det er likevel problematisk å samanlikne bokbestand og tilvekst på tvers av kommunar med svært ulike innbyggjartal. Større kommunar har ein større bokbestand totalt, men grunna stordriftsfordelar treng ikkje bokbestanden per innbyggjar vere så høg for at tilbodet skal vere godt. Samtidig er ikkje bokbestand noko eintydig teikn på kvalitet. Ein høg bokbestand kan like gjerne skuldast at biblioteket har vore dårlege til å kassere bøkar. Folkebiblioteka i Lindås kommune har per ein samla bokbestand på eksemplar. Kor mange ulike titlar dette utgjer, har vi ikkje oversikt over. Bokbestanden ved desse biblioteka tilsvarar 3,2 bøker per innbyggjar. Dette er om lag det same som landsgjennomsnittet på 3,3. Den samla tilveksten ved folkebibliotek i Lindås var 4107 eksemplar av ulike typar medium. Dette utgjer 0,27 eksemplar per innbyggjar, 27 % over landsgjennomsnittet ,2 8, ,0 5,0 4,1 3,3 3,2 2,8 Masfjorden Austrheim Radøy Nordhordland Meland Hele landet Lindås Hordaland ,1 4,1 3,1 2,1 1,7 1,7 0 Drangedal Notodden Voss Mandal Lørenskog Os (Hord.) Figur 9 og 10: Bokbestand per innbyggjar i Ein vaksen aktiv lånar er ein person over 18 år som har minst 1 utlån eit gitt år. Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 21

22 1,00 0,92 0,80 0,60 0,45 0,40 0,20 0,33 0,31 0,27 0,25 0,21 0,18 0,00 Masfjorden Austrheim Nordhordland Radøy Lindås Meland Hele landet Hordaland 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 0,48 0,24 0,20 0,17 0,14 0,13 Drangedal Notodden Voss Mandal Os (Hord.) Lørenskog Figur 11 og 12: Tilvekst (tal) siste år for alle medium per innbyggjar i Besøk og utlån Samla besøk ved folkebiblioteka i Lindås kommune var i Dette tilsvarar 3,6 besøk per innbyggjar, 13 % under landsgjennomsnittet. Besøket har gått ned med 17 % frå 2007 til Landet for øvrig har òg hatt ein nedgang same periode, men denne er svakare (11 %). Det totale utlånet for alle medium i Lindås var i Av desse var bøkar. Vaksenlitteratur utgjorde rundt utlån, medan barnelitteratur utgjorde utlån. Dei resterande utlåna var andre medium, som dvd-ar, cd-ar osv. Delar vi dette på innbyggjartalet, finn vi at det vart lånt ut 4,3 eksemplar per innbyggjar. Dette er 5 % lågare enn landsgjennomsnittet, og 6 % høgare enn året før. På landsbasis gjekk utlånet ned med 4 % frå 2013 til Utlånet auka i Voss dei to fyrste åra etter opning, medan på Notodden finn vi ein kraftig oppsving i både besøk og utlån året etter opninga av bok- og blueshuset. Mandal har òg hatt ein positiv tendens etter opning av nytt kulturhus med bibliotek. Unntaket er Lørenskog, der utlånet er gått noko ned. Storm (2015) undersøker effekten av opninga av 52 kulturhus i perioden og finn ingen signifikant samanheng med bibliotekbesøk eller utlån. 22 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

23 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 4,1 3,9 3,6 2,9 2,6 1,8 1,5 1,1 Hele landet Hordaland Lindås Austrheim Nordhordland Radøy Masfjorden Meland 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 13,3 7,6 4,9 4,2 3,8 3,8 Notodden Drangedal Mandal Voss Lørenskog Os (Hord.) Figur 13 og 14: Bibliotekbesøk. Tal på besøk per innbyggjar Radøy 1,1 1,1 0,8 3,0 Meland 1,7 1,0 0,8 3,5 Nordhordland 1,9 1,1 1,1 4,1 Hordaland 1,5 1,5 1,2 4,1 Lindås 1,9 1,1 1,3 4,3 Hele landet 1,6 1,6 1,2 4,5 Austrheim 3,2 1,4 0,8 5,5 Masfjorden 3,5 1,6 1,1 6,2 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 Barnelitteratur Voksenlitteratur Andre medier Os (Hord.) 0,9 1,1 0,7 2,8 Lørenskog 1,7 1,7 1,0 4,4 Mandal 1,7 1,4 2,0 5,2 Voss 2,8 1,5 1,1 5,5 Drangedal 1,8 1,6 2,2 5,5 Notodden 1,9 2,2 1,9 6,1 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 Barnelitteratur Voksenlitteratur Andre medier Figur 15 og 16: Utlån av barnelitteratur, vaksenlitteratur og andre medium i folkebiblioteka i Tal på utlån per innbyggjar. Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 23

24 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland 14,0 12,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0, Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 17 og 18: Talet på bibliotekbesøk per innbyggjar i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

25 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0, Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 18 og 19: Talet på utlån alle media per innbyggjar i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 25

26 Aktive biblioteklånarar Ein aktiv lånar er ein person eller organisasjon med minst eitt registrert lån i eit gitt år. Lindås hadde totalt 3732 aktive lånarar i Dette utgjer 226 aktive lånarar per 1000 innbyggjarar. Vi finn 1465 aktive vaksne lånarar. Dette er 95 aktive vaksne lånarar per 1000 innbyggjarar, 25 % under landsgjennomsnittet. Lindås har en noko lågare andel aktive lånarar frå andre kommunar enn landsgjennomsnittet. Dette kan seie noko om biblioteket sin regionale attraktivitet, altså evne til å tiltrekke seg lånarar frå andre kommunar. I Lindås er lånarane fyrst og fremst frå Lindås, medan 13 % er frå andre kommunar. Meland har til samanlikning 8 % aktive lånarar frå andre kommunar. På landsbasis er 15 % av aktive lånarar frå ein annan kommune enn der biblioteket høyrer heime. Lørenskog har den høgaste delen lånarar frå andre kommunar med 31 %. Radøy Meland Hordaland Hele landet Nordhordland Masfjorden Lindås Austrheim Barn egen kommune Barn annen kommune Voksne egen kommune Voksne annen kommune Drangedal Os (Hord.) Lørenskog Mandal Voss Notodden Barn egen kommune Barn annen kommune Voksne egen kommune Voksne annen kommune Figur 20 og 21: Aktive biblioteklånarar per 1000 innbyggjarar i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

27 Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 22 og 23: Aktive biblioteklånarar per 1000 innbyggjarar i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 27

28 2.3.2 Potensial Våre statistiske analysar viser at det er er fleire strukturelle faktorar som påverkar bibliotektilbod og -bruk i ein kommune og at slike faktorar har ein delvis høg forklaringsverdi. Den kommunale pengebruken påverkar både utlån, besøk og andelen vaksne aktive lånarar det vil seie: ein høg pengebruk påverkar dei nemnte indikatorane i positiv retning. I tillegg finn vi at det å ha eit kulturhus påverkar andelen vaksne aktive lånarar svakt positivt. Generelt kan ein altså seie at det er store kommunar med ein høg andel besøksnæringar, og som brukar pengar på biblioteket, som har eit godt bibliotektilbod. Basert på dei statisiske analysane, kunne ein forvente seg eit utlån på 4,14 medium per innbyggjar, sett opp mot dagens 4,27. Utlånet i Lindås er altså noko betre enn det ein skulle forvente ut frå Lindås sine føresetnader. Når det gjeld bibliotekbesøk, kunne ein forvente seg eit besøk på 3,8 per innbyggjar gitt Lindås sine strukturelle føresetnader. Dagens besøk er på 3,6, og her ligg det eit lite uutnytta potensiale. Ser vi på vaksne aktive biblioteklånarar, kunne ein forventa 126,1 aktive vaksne lånarar per 1000 innbyggjarar, sett opp mot dagens 95,1. Her ligg det eit potensial for fleire aktive lånarar. Lindås har også ein relativt låg andel aktive lånarar frå andre kommunar (13,4 %), og det er slik sett eit potensial i å tiltrekke seg lånarar frå andre delar av regionen. Dei strukturelle føresetnadene for bibliotektilbodet er vanskeleg å endre på kort sikt. Pengebruken er derimot ei politisk prioritering. I 2014 hadde Lindås ei netto driftsutgift på 215 kr per innbyggjar til folkebibliotek (i følgje Kostra). Dersom kommunen hadde hatt ei netto driftsutgift på 100 kr meir per innbyggjar, kunne ein forvente ei auke til 4,7 utlån per innbyggjar og 4,1 besøk per innbyggjar. Alt i alt ser det ut til at kommunen oppfyller sitt potensial når det gjeld bibliotekbesøk og utlån med dagens folkebibliotek. 28 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

29 2.4 Konsertar Kategorien konsertar tek utgangspunkt i konserttal frå Tono. Tono er eit organ som forvaltar lydfestings- og framføringsrettar for musikkverk i Noreg på vegne av komponistar, tekstforfattarar og musikkforlag. Tono samlar inn informasjon om dei fleste konsertar i Noreg og deira database innehaldt om lag konsertar i Vi har vald å inkludere Tono-avrekning som ein eigen delindikator i tillegg til tal på konsertar, sidan dette seier noko om storleiken på arrangementet. Dei store arrangementa som trekker mange folk vil dermed få større utteljing enn mindre konsertar. Tono-avrekninga baserer seg på totale inngangspengar eller tal på publikum, og er ein heller kompleks utrekningsmetode som vert gjort av Tono. Svakheiter ved dette materialet er at ikkje alle konsertar blir rapportert til Tono. Somme aktørar har avtalar om sentral rapportering, slik at alle arrangementa på kommunenivå ikkje blir fanga opp Status TONO-tal Totalt er det registrert 22 arrangement i Lindås kommune i Tono si oversikt for Dette tilsvarar 1,4 arrangement per 1000 innbyggjarar. Talet på arrangement er 66 % under landsgjennomsnittet. Tono-dataa er ikkje heilt nøyaktige, fleire arrangement kjem under radaren og blir ikkje fanga opp. Tono-avrekninga seier noko om kor stor konserten er. Avrekninga er basert på totale inngangspengar eller talet på publikum. Vi finn at aktørar i Lindås har blitt avkrevd rundt kr i Tono-vederlag. Dette er 2,1 kroner per innbyggjar, 82 % under landsgjennomsnittet. Hordaland skil seg ut med høge Tono-tal. Nesten 65 % av konsertane som er rapportert inn høyrer til Bergen kommune. Blant arrangørar som har rapportert inn til Tono i Lindås, finn vi at Westland hotel (5), Knarvik senter (2) og Myking kyrkje (2) er dei største konsertarenaene. Det er få konsertar i nabokommunane rundt Lindås, og slik sett eit regionalt potensial. Dei høge tala til Notodden skuldast i stor grad Bluesfestivalen, medan Voss sine arrangement for ein stor del er knytt til Vossajazz. Vi finn 14 arrangement på Vossajazz og 8 innrapporterte andre arrangement i Voss kulturhus. I Oseana kunst- og kultursenter finn vi 13 innrapporterte Tonoarrangement i 2013, medan Buen kulturhus i Mandal hadde 31 og Lørenskog hus hadde 14. Pendlarkommunar som ligg nær storbyar rangerer generelt sett lågt på kulturindeksen i kategoriane konsertar og scenekunst, fordi dei ligg nært eit godt og breidt tilbod i byen. Lindås har eit slikt forhold til Bergen. Denne mekanismen gjer seg også gjeldande i Lørenskog. Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 29

30 ,0 4,2 3 2, ,4 1,4 1,4 0,0 0,0 Hordaland Hele landet Radøy Lindås Meland Nordhordland Austrheim Masfjorden ,4 5,9 4,4 1,7 1,6 0,8 Notodden Voss Mandal Drangedal Os (Hord.) Lørenskog Figur 24 og 25: Talet på TONO-registrerte konsertar per 1000 innbyggjarar i ,8 12,0 4,5 2,4 2,1 1,9 0,6 0,2 Hordaland Hele landet Masfjorden Meland Lindås Nordhordland Radøy Austrheim ,6 14,7 10,1 6,5 4,3 1,1 Notodden Os (Hord.) Voss Drangedal Mandal Lørenskog Figur 26 og 27: TONO-avrekning i kr per innbyggjar til arrangørar i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

31 Tal frå billettselskapa Det er hos dei største billettselskapa registrert 19 konsertar i Lindås kommune i Det utgjer 1,2 konsertar per 1000 innbyggjarar i kommunen og ligg 54 % under landsgjennomsnittet. Den samla omsetninga knytt til desse konsertane var på i overkant av kr, som tilsvarar ei omsetning på 13 kr per innbyggjar. Dette er 95 % under landsgjennomsnittet. Omsetninga per konsert var i underkant av kr. Dette er 90 % under landsgjennomsnittet. Blant kulturhuskommunane, ser vi at Drangedal og Notodden hadde mange konsertarrangement i Selskapet ebillett, som er inkludert i talgrunnlaget, har dei fleste kulturhusa som sine kundar. 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 3,1 2,7 1,2 1,2 1,0 1,0 0,8 0,7 Hordaland Hele landet Lindås Masfjorden Nordhordland Radøy Meland Austrheim 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 6,1 5,2 3,5 3,1 1,8 0,7 Drangedal Notodden Voss Os (Hord.) Lørenskog Mandal Figur 28 og 29: Tal på registrerte konsertar per 1000 innbyggjarar hos billettselskapa Billettservice, ebillett, Billettportalen, TicketCo og Hoopla i Hele landet Hordaland Radøy Meland Nordhordland Lindås Masfjorden Austrheim Notodden Drangedal Voss Lørenskog Os (Hord.) Mandal Figur 30 og 31: Omsetning i kr per innbyggjar knytt til konsertar registrert hos billettselskapa Billettservice, ebillett, Billettportalen, TicketCo og Hoopla i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 31

32 Hele landet Hordaland Radøy Meland Nordhordland Lindås Austrheim Masfjorden Notodden Lørenskog Voss Os (Hord.) Drangedal Mandal Figur 32 og 33: Omsetning i kr per konsert knytt til konsertar registrert hos billettselskapa Billettservice, ebillett, Billettportalen, TicketCo og Hoopla i Potensiale Våre statistiske analysar viser at det er små, isolerte besøkskommunar med høgt utdanningsnivå og få offentlege tilsette som har mange konsertar. For Lindås sin del trekk folketalet i ein negativ retning, medan det høge utdanningsnivået og den høge andelen besøksnæringar trekk i ein positiv retning. Lindås har eit potensiale til å kunne tilby fleire konsertar til sine innbyggjarar. Det er forventa, ut frå dei strukturelle føresetnadene som ser ut til å påverke konserttilbodet, at Lindås skal ha 2,4 konsertar (TONO-arr) per 1000 innbyggjar. Ganga opp med innbyggjartalet (15 402) vert det ei forventning på totalt 37 konsertar. Det vil seie 15 fleire konsertar enn TONO-tala for 2013 syner. 32 Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

33 2.5 Scenekunst Scenekunst er i mange land primært eit tilbod ein finn i byane. I Noreg har vi gjennom Riksteateret og Regionteatera hatt eit utbygd, desentralisert scenekunsttilbod i mange år. Opplysingane om teater- og operaførestillingar og publikum er henta frå medlemsteatera i Norsk Teater- og Orkesterforeining (NTO). Datamaterialet i denne kategorien er avgrensa, sidan det ikkje finst nasjonale oversikter som dekkjer dette feltet på ein god nok måte. Private teater og frie scenekunstgrupper er lite organisert, og er difor ikkje inkludert i indeksen. Nokre av førestillingane i regi av frie scenekunstgrupper er inkludert i DKS-førestillingar. Når det gjeld teaterinstitusjonane, er førestillingar og besøk godt dokumentert gjennom rapportering til Norsk teater- og orkesterforeining. Førestillingar både på eigen scene og på turne er inkludert. Vi hentar sjølv inn turnedata frå teatera og fordeler dei på spelestader. Når det gjeld danseførestillingar og besøk, hentar vi inn data frå danseinformasjonen.no, ein portal som baserer seg på sjølvrapportering, noko som kan gi svakheitar i materialet Status Teatera som rapporterer inn tall til NTO hadde i 2014 registrert 2 teater- og operaførestillingar. Dette var turneførestillingar frå Hordaland teater. Vi finn ingen danseførestillingar i Lindås. Besøket på teater- og operaførestillingar var totalt 159. Storm (2015) undersøker effekten av opninga av 52 kulturhus i perioden og finn ein signifikant auke i talet på teaterførestillingar etter opninga. Vi ser at dei utvalde kulturhuskommunane har færre scenekunstførestillingar enn landsgjennomsnittet. Dette kan vere tilfeldig. Blant dei utvalde kulturhuskommunane er det berre Notodden og Mandal som fekk besøk av Riksteateret i Notodden hadde 5 Riksteater-førestillingar og 5 førestillingar frå Teater Ibsen. Mandal hadde 7 frå Riksteateret. Voss og Os hadde båe 1 førestilling (frå Carte Blanche). Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 33

34 2,5 2,3 2,0 1,8 1,5 1,0 0,5 0,0 0,5 0,3 0,2 0,2 0,2 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Hordaland Hele landet Tysvær Nordhordland Lindås Fjell Askøy Meland Teaterforestillinger Danseforestillinger 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 1,0 0,8 0,5 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,1 0,1 0,0 Drangedal Notodden Mandal Voss Os (Hord.) Lørenskog Teaterforestillinger Danseforestillinger Figur 34 og 35: Tal på teater- og operaførestillingar per 1000 innbyggjarar (blått) og danseførestillinger per 1000 innbyggjarar (grønt) i ,4 0,4 0,3 0,3 0,2 0,2 0,1 0,1 0,0 0,34 0,34 0,10 0,01 0,01 0,00 0,00 0,00 Hordaland Hele landet Tysvær Nordhordland Lindås Fjell Askøy Meland 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,0 0,0 0,0 0,13 0,11 0,11 0,02 0,01 0,00 Drangedal Notodden Mandal Voss Os (Hord.) Lørenskog Figur 36 og 37: Tal på teater- og operabesøk per innbyggjar i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

35 2.5.2 Potensial Våre statistiske analysar viser at det er store kommunar som brukar mykje pengar og som har eit høgt utdanningsnivå og høgskule som har mange teater- og danseførestillingar. For Lindås sin del trekk folketallet og det høge utdanningsnivået i ein positiv retning. Datamaterialet er for lite til å seie noko om forventningane til scenekunstførestillingar i Lindås. Potensialet for førestillingar i Lindås kommune ligg fyrst og fremst i framsyningar frå Riksteateret og Hordaland teater. For at ein skal kunne få besøk av Riksteateret, er det visse krav til scenefasilitetar og logistikk som må oppfyllast. Blant kommunane i Hordaland som fekk besøk av Riksteateret i 2014, finn vi Bømlo og Stord. Riksteateret synte 4 førestillingar i Bømlo og 8 i Stord. Ein vil truleg kunne forvente eit liknande nivå i eit eventuelt regionalt kulturhus i Knarvik. Hordaland teater synte 9 førestillingar i 2014 på ulike stader i Hordaland (utanom Bergen). Carte Blanche synte 2 førestillingar på turne i Hordaland (utanom Bergen). Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 35

36 2.6 Kulturskule Kulturskulen er, ved sidan av Den kulturelle skulesekken (DKS) og Ungdommens kulturmønstring (UKS), det viktigaste kulturpolitiske tiltaket retta mot barn og unge Status I Lindås kommune går 302 barn i kulturskulen. Dette utgjer ein elevandel på 14,2 % av barn i grunnskulealder (6-15 år), noko som er 14 % under landsgjennomsnittet på 16,5 %. Lindås har den lågaste elevandelen av nabokommunane. Utviklinga viser at andelen barn i kulturskulen har gått ned med 15 % sidan 2007 i Lindås kommune. På landsbasis har det vore ein nedgang på 5 % i same periode. Vi finn ein oppsiktsvekkjande nedgang på 7 % på landsbasis frå 2013 til Andelstalet vi opererer med her skil seg frå det vi kjenner som dekningsgrad i kulturskulen. Årsaken til dette er at elevar under 6 år eller over 15 år inngår i elevtalsutrekninga, men ikkje i totaltalet vi brukar som referansepunkt (barn i grunnskulealder). Andel av barn i grunnskulealder (6-15 år) i kommunen som går i kulturskule vil difor vere noko høgare enn dekningsgraden. Kulturskuletilbod kan romme så mangt. Alt frå enkeltoppfølgjing av elevar til store prosjektkor som samlast over ein kort periode. Ved sidan av dekningsgrad vil difor årstimar vere ein god indikator for kulturskuletilbodet i kommunane. Kulturskulane i Lindås hadde 4037 årstimar i Dette utgjer 1,9 timar per barn i grunnskulealder. Talet på årstimar per barn er 5 % under landsgjennomsnittet på 2,1. 60,0 % 54,5 % 50,0 % 40,0 % 35,3 % 30,0 % 20,0 % 23,7 % 20,3 % 18,2 % 16,5 % 14,8 % 14,2 % 10,0 % 0,0 % Masfjorden Austrheim Radøy Nordhordland Meland Hele landet Hordaland Lindås 25,0 % 20,0 % 15,0 % 20,0 % 18,7 % 18,3 % 15,9 % 13,3 % 12,4 % 10,0 % 5,0 % 0,0 % Lørenskog Drangedal Notodden Voss Os (Hord.) Mandal Figur 38 og 39: Andel elevar frå kommunen som går i kulturskule i % av barn i grunnskulealder (6-15) i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

37 Musikk 1330 Visuelle kunstfag Teater Dans Andre sjangere Annen virksomhet Figur 40 og 41: Årstimar fordelt på sjanger i Lindås kommune i ,0 12,0 11,7 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 3,8 2,7 2,6 2,0 2,0 1,9 1,8 0,0 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Masfjorden Radøy Nordhordland Austrheim Meland Hele landet Lindås Hordaland 3,4 2,6 2,1 2,0 1,3 1,3 Notodden Lørenskog Voss Drangedal Mandal Os (Hord.) Figur 42 og 43: Årstimar i kulturskulen per barn i grunnskulealder (6-15 år) i Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 37

38 90,0 % 80,0 % 70,0 % 60,0 % 50,0 % 40,0 % 30,0 % 20,0 % 10,0 % 0,0 % Austrheim Lindås Masfjorden Meland Radøy Hele landet Hordaland Nordhordland 25,0 % 20,0 % 15,0 % 10,0 % 5,0 % 0,0 % Drangedal Lørenskog Mandal Notodden Os (Hord.) Voss Figur 44 og 45: Andel elevar frå kommunen som går i kulturskule i % av barn i grunnskulealder (6-15) i perioden Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag.

39 2.6.2 Potensial Våre statistiske analysar viser at det er er mange strukturelle faktorar som påverkar kulturskuletilbodet og -bruken i ein kommune og at slike faktorar har ein høg forklaringsverdi. Små kommunar med få innbyggjarar har ein betre kulturskule enn store. Arbeidsmarknadsintegrasjonen og den kommunale pengebruken verkar også inn. Generelt kan vi seie at det er små, isolerte kommunar som brukar mykje pengar på kulturskule som er gode på kulturskule. Basert på dei statisiske analysane, kunne ein forventa seg ein elevandel på 18 % i Lindås (mot dagens 14 %). Elevandelen i Lindås er dermed dårlegare enn kva kommunen sine føresetnader skulle tilseie, og det ligg eit uutnytta potensial for fleire elevar. Det same gjeld for årstimar. Forventa nivå er 2,3 årstimar per born i grunnskulealder (mot dagens 1,9). Analysane våre viser at elevandel og årstimar i stor grad heng saman med kommunal pengebruk. Pengebruken er ei politisk prioritering. I 2014 hadde Lindås 332 kr per innbyggjar i netto driftsutgifter til kulturskule (i følgje KOSTRA). Dersom kommunen hadde hatt ei netto driftsutgift på 100 kr meir per innbyggjar, er det ingen forventa auke i elevandelen. Aukar ein derimot utgiftene med 200 kr per innbyggjar, vil forventa elevandel vere 21 %. Kulturhus i Knarvik? Eit kunnskapsgrunnlag. 39