SAKSFRAMLEGG Sakshandsamar: Tore Eriksen Arkivsaksnr.: 08/842 Arkiv: 031 A Framtidig organisering innan oppvekstområdet Rådmannen si tilråding: 1. Luster kommunestyre ser positivt på at det på 2-5-års sikt vert etablert oppvekstsenter i bygdelaga/skulekrinsane Skolden, Dale/Luster, Jostedal, Indre Hafslo og Solvorn. Slike oppvekstsenter bør - for kvart bygdelag - basere seg på grunnskulen, skulefritidsordninga, barnehagen og ev kulturskuleaktivitetar. Kommunestyret legg til grunn at slike senter vil kunne framstå som meir robuste og fleksible einingar enn dei vi har i dag. 2. Kommunestyret ber rådmannen, på kort sikt, initiere ein prosess der ein freistar å til eit utvida samarbeid mellom skule/sfo og barnehage/sfo i nemnde bygdelag om til dømes: Felles bruk av kompetansepersonar innan fag og aktivitetar som musikk, forming og spesialpedagogiske oppgåver. Felles bruk av personale i vikarsituasjonar. Felles bruk av ev spesialrom Felles innkjøp av utstyr til dei største barnehageborna og dei minste skuleborna. Felles pedagogiske aktivitetar i barnehage og skule. Felles personalmøte i høve pedagogisk og personalretta samarbeid. Felles velferdsarrangement for dei tilsette. Samarbeid om administrative oppgåver og gjeremål. Ein legg til grunn at eit utvida samarbeid kan gje innsparingar, vere kostnadsnøytralt og/eller gje meirutgifter. Ev meirutgifter bør kunne dekkast over ein felles budsjettpost - etablert innafor dei ordinære løyvingsrammer til barnehage og grunnskule. 3. Kommunestyret ber rådmannen - gjennom ei intern omfordeling - leggje opp til ei jamnare fordeling av dei samla administrative ressursane mellom skulane i nemnde bygdelag. 4. Kommunestyret ber om at det vert fremja sak om mogleg etablering av felles samarbeidsutval (SU) for skule og barnehage i Jostedal og på Indre Hafslo, tilsvarande det vi no har på Skjolden, i Dale/Luster og i Solvorn. For Dale/Luster sitt vedkomande bør ein i same sak vurdere om skulen og barnehagen bør få same stadnamn, jf den endringa som for kort tid sidan vart gjort på Skjolden. Dagens SU må få høve til å uttale seg om desse moglege endringane.
Saksutgreiing: Prenta vedlegg: Drøftingsnotat til formannskapet 25.februar 2009 Uprenta vedlegg: Samandrag: Rådmannen initierte i 2008 ein prosess med sikte på å få vurdert etablering av oppvekstsenter i bygdelaga Skolden, Dale/Luster, Jostedal, Indre Hafslo og Solvorn. Slike senter burde - for kvart bygdelag - basere seg på grunnskulen, SFO, barnehagen og ev kulturskuleaktivitetar. Siktemålet med ev slike senter skulle vere å få på plass meir robuste og fleksible einingar enn dei vi har i dag. Basert på ei administrativ utgreiing, ein etterfølgjande høyringsrunde og ei drøfting i formannskapet 25.februar 2009, tilrår rådmannen no at formannskap og kommunestyre stiller seg positiv til at det på 2-5-års sikt vert etablert oppvekstsenter i nemnde bygdelag. På kort sikt vert det tilrådd at ein i dei respektive bygdelag utvidar samarbeidet mellom skule/sfo og barnehage/sfo. Det vert elles tilrådd ei jamnare fordeling av dei samla administrative ressursane mellom skulane i nemnde bygdelag, at felles samarbeidsutval (SU) vert vurdert for skule og barnehage (også) i Jostedal og på Indre Hafslo og at det for Dale/Luster sitt vedkomande vert vurdert om skulen og barnehage bør få same stadnamn. Utval som har vedtaksmynde: Kommunestyret. Fakta: I kommunestyret sitt budsjett for 2009 står følgjande: "Innan oppvekstområdet (barnehage/skule) har rådmannen initiert ei utgreiing med sikte på å få etablert ein meir robust og meir fleksibel struktur. Det primære målet er såleis ikkje å få redusert driftsutgiftene. Utgreiinga vil likevel vere viktig økonomisk då alternativet kan vere aukande utgifter. Dette arbeidet er tenkt avslutta ved årsskiftet 2008/09. Ein påfølgjande politisk prosess må gje svar på om organisasjonen skal justerast." Med grunnlag i nemnde utgreiing (av 04.12.08) og ein etterfølgjande høyringsrunde la rådmannen fram eit eige drøftingsnotat for formannskapet 25.02.09. Dette notatet følgjer som prenta vedlegg 1. Nemnde utgreiing med tilhøyrande høyringsuttaler følgjer drøftingsnotatet (som vedlegg). Nemnde utgreiing og innkomne høyringsuttaler viser at det ligg føre ein gode del argument for å etablere eigne oppvekstsenter i bygdelaga Skjolden, Dale/Luster, Jostedal, Indre Hafslo og Solvorn. Slike oppvekstsenter kan - i dei respektive bygdelag - bli organisatoriske overbygningar i høve dagens skular, skulefritidsordningar, barnehagar og ev framtidige kulturskuleaktivitetar. Samtidig har den gjennomførte prosessen vist at det er ganske mykje motstand mot å etablere oppvekstsenter, særleg då frå barnehagane representert ved styrarane. Det synest her å vere ei utbreitt oppfatning at det alt er eit godt samarbeid mellom skule og barnehage og at dette ev kan byggjast vidare ut - utan organisatoriske endringar. Same oppfatninga kjem i nokon grad også frå rektorsida og foreldra, sjølv om oppfatningane her er meir positive og nyanserte. Med grunnlag i ovannemnde kom rådmannen med følgjande vurderingar i sitt drøftingsnotat:
"Etter rådmannen sin vurdering kan eit oppvekstsenter - i mindre bygdelag - representere ein noko meir robust og fleksibel organisasjonsform enn separate barnehagar og skular. Eit slikt senter bør i utgangspunktet kunne ha betre føresetnader for å få til meir brukartilpassa tilbod, større fag- og arbeidsmiljø, ein meir effektiv bruk av dei kommunale ressursane og ein meir effektiv administrasjon. Mange distriktskommunar har etterkvart satsa på oppvekstsentermodellen. Det viser at det i denne ligg noko grunnleggjande positivt som mange ønskjer å dra vekslar på. Det viser og at det som finst av store og små problem (i dag) kan bli gjort til kollektive utfordringar som ein i fellesskap greier å løyse (i morgon). At nokre kommunar likevel vel å gå tilbake til tidlegare separate løysingar viser at modellen kanskje ikkje passar like godt overalt. Men det kan og vise at han stiller større krav til haldningar og fleksibilitet blant leiarar og tilsette. Luster kommune har gjennom mange år hatt god økonomi og relativt høge driftskostnader. Busettingsmønsteret tilseier at vi framleis vil "liggje høgt". Spørsmål er likevel om vi i åra framover vil greie å innfri nye lov-, forskrifts- og brukarkrav og samtidig greie å rekruttere nye leiarar og tilsette - også i dei minste bygdelaga. Dette er bygder med negativ folketalsutvikling og eit høgt kostnadsnivå på dei kommunale tenestene. Kommunen sine eigen økonomiplan viser at dei samla utgiftene etterkvart må nedjusterast. Spørsmålet vi kanskje bør stille er kva som vil vere det framtidige og realistiske alternativet til oppvekstsentermodellen i dei minste bygdelaga. Vil vi om nokre år framleis kunne organisere tenestene som no sjølv om barnetala går ned og utgiftsnivået opp? Høyringsrunden viser at det er relativt stor motstand mot overgang til oppvekstsenter. Mange, og særleg på barnehagenivået, er imot. Ein del andre er skeptiske og knyter eksplisitte vilkår til den nye modellen. Nokre vil ha utgreidd og klårgjort alle spørsmål "før saka vert avgjort" og ein del argumenterer for at ny modell berre kan vedtakast som eit tidsavgrensa forsøk. Dersom ein ny modell skal lukkast, trur rådmannen visse føresetnader må vere oppfylte: For det første må det setjast av tilstrekkeleg tid til planlegging. I det ligg at eit ev vedtak bør gjerast våren-09 og at iverksetjinga bør skje frå august 2010. I rådmannen sitt mandat til arbeidsgruppa står at ev endringar bør kome alt frå august 2009. Arbeidsgruppa sin rapport viser at vi vil trenge meir tid - både til felles og lokale utviklingsprosjekt. Difor vart denne premissen endra i forkant av høyringsrunden. For det andre må alle akseptere at mange (detaljerte) spørsmål ikkje vil vere avklarte når det vert gjort vedtak om overgang til ny modell. Det er nettopp difor vi vil trengje tid, både til å lære av andre og til å finne eigne løysingar. Det vil ikkje vere ei aktuell løysing å utsetje vedtakstidpunktet i påvente av at alt skal vere avklart. Det vil då gå altfor mykje energi til å drøfte "for og mot" og for lite energi til å finne gode løysingar. I det vedtaket som må gjerast kan det likevel liggje visse avklarande prinsipp. For det tredje må overgang til oppvekstsenter ikkje basere seg på tidsavgrensa prøveprosjekt. Utprøving m/evaluering er veleigna når ein ønskjer å måle effekten av seniortiltak og bustadtilskot, men ueigna når vi skal organisere offentleg tenestyting på nye måtar. Det vert aldri satsa på prøveperiodar på 1-2 år for nye helseføretak, nye NAV, nye høgskuleeiningar, nye museumsstrukturar eller når ein vel å skilje mellom forvaltning og utbygging på vegsektoren. I slike prosessar må alle krefter nyttast til omstilling. Ingen må få "melde seg ut"
og gjennom det bidra til at utprøvinga ikkje lukkast. Dessutan krev alt slikt ein god del systemendringar som ikkje bør kome anna kvart år (opplæring, delegering, styring, rapportering, informasjon, arbeidsavtaler, datatilgang..). Ei anna sak er at kommunestyret, til ei kvar tid, kan velje å gå tilbake til tidlegare modell dersom ein ikkje er nøgd med den nye modellen. For det fjerde må det vere ei viss tyngde i ei satsing på ein ny modell. I det ligg at det vert for lite å berre endre på organiseringa i eit eller kanskje to bygdelag. Her vil det vere snakk om å satse på ei anna ordning, ei anna tenking og i fellesskap lære av kvarandre og gjere dette til normalordninga i dei mindre bygdene. Anten trur vi på dette og går for det, eller så let vi vere. For det femte bør dei bygningsmessige føresetnader vere til stades for visse fellesaktivitetar og/eller for at ein kan "låne" ressurspersonar, lokale og/eller utstyr hos kvarandre. I Solvorn er ein under same tak, medan ein i Jostedal og Dale/Luster ligg eit stykke frå kvarandre. På Indre Hafslo og Skjolden har ein dels nye og moderne bygningar med dei moglegheiter som ligg i det. Gode fasilitetar kan i nokre tilfelle gjere avstandar "kortare" og omvendt. I praksis må vi på dette området reint skjønnsmessig vurdere om det ligg til rette eller ikkje. For det sjette - og ikkje minst: Det vil vere mykje enklare å lukkast med ei omorganisering dersom rådande haldningar er positive. Det står også i rapporten frå arbeidsgruppa, der den "menneskelege faktor" er tungt vektlagt. Slik rådmannen ser det representerer særleg dei negative innspela frå barnehagestyrane ei utfordring. Haldningane i samarbeidsutvala synest meir nyanserte (+/-). Alt i alt tykkjer rådmannen at endringsviljen er minst i Jostedal og deretter kanskje i Dale/Luster. Rådmannen trur at dette dels kan forklarast gjennom objektive forskjellar (fasilitetane). Ein kan elles merke seg at fleire av uttalene stiller (relativt detaljerte) vilkår for ev å ville satse på oppvekstsentermodellen. Ein tendens i ein del uttaler/innspel er at mange "meiner" også på vegner av andre enn den parten/personen ein sjølv representerer. Leiarane skriv dels på vegner av dei tilsette, foreldra dels på vegne av leiarane og organisasjonane dels på vegne av barna. Slikt er ikkje uvanleg og det er forståeleg at alle prøver å sjå heilskapen. Det er likevel viktig å vere klår over at ulike partar og personar kan ha ulike ønskjer og interesser i ei sak som dette. Rådmannen har elles gjort seg slike tankar dersom Luster vel å satse oppvekstsenter: Etter vedtak om oppvekstsenter bør det gjennomførast eit fellesprosjekt i kommunen og lokale prosjekt ved kvar eining, dette for å stå best mogleg rusta. Eit oppvekstsenter må leggje stor vekt på å lære av andre som har erfaring med denne modellen, som har lukkast og som kan vise til gode resultat. Eit oppvekstsenter må leggje stor vekt på sambruk av ressursar (kompetanse, lokale, utstyr), å lage ei felles pedagogisk plattform og å finne felles møteplassar for tilsette. Eit oppvekstsenter må leggje stor vekt på å ha ei best mogleg skulefritidsordning, lagt til barnehage- eller skuledelen. Eit oppvekstsenter må effektivisere eige administrativt arbeid når dette er ein føremon for brukarane. Noko planlegging/foreldrekontakt må drivast frå barnehagesida ved senteret. Følgjeleg må samla administrasjonsressurs delast på fleire personar. Eit oppvekstsenter må ikkje nytte mindre pedagogiske ressursar til dei minste barna. Men ein må og erkjenne at når ein barnehagestyrar i dag arbeider reint administrativt vert det i denne tida ikkje utøvd noko pedagogisk verksemd."
Rådmannen avslutta sitt drøftingsnotat med å skissere ulike alternativ. I notatet står: "Rådmannen er usikker på korleis denne saka skal takast vidare. Det ligg i den politiskadministrative ansvars- og arbeidsdelinga at saka vil bli avgjort i kommunestyret. Etter underteikna sitt syn har det difor liten meining at rådmannen legg opp til organisasjonsendringar som ikkje har støtte i det politiske miljø. Som rådmann legg eg her stor vekt på dei motførestillingar som har kome samt at det i samarbeidsutvala - som har gjeve uttale - sit både kommunestyrerepresentantar og andre folkevalde. Rådmannen ønskjer difor at formannskapet drøfter korleis saka bør takast vidare. Eg kan - til ei slik drøfting - tenkje meg å skissere følgjande alternativ: Alternativ 1: Formannskapet meiner oppvekstsentermodellen er ein god modell som bør innførast både på Skjolden, i Dale/Luster, i Jostedal, på Indre Hafslo og i Solvorn i 2010. a) Rådmannen bør førebu ei ordinær politisk sak basert på dette, eller b) Saka bør likevel først drøftast i partigruppene (forankring). Det følgjer av dette at drøftinga bør takast att i eit seinare formannskapsmøte. Alternativ 2: Formannskapet meiner oppvekstsentermodellen er ein god modell som bør innførast på Skjolden, på Indre Hafslo og i Solvorn i 2010. Modellen vil på eit seinare tidspunkt vere aktuell også i Dale/Luster og i Jostedal. a) Rådmannen bør førebu ei ordinær politisk sak basert på dette, eller b) Saka bør likevel først drøftast i partigruppene (forankring). Det følgjer av dette at drøftinga bør takast att i eit seinare formannskapsmøte. Alternativ 3: Formannskapet meiner oppvekstsentermodellen ikkje bør følgjast opp på no. Arbeidet med modellen kan ev takast opp att seinare. Alternativ 4: Formannskapet meiner oppvekstsentermodellen ikkje bør følgjast opp. Saka vert lagt bort." Formannskapet drøfta rådmannen sitt drøftingsnotat 25.02.09, som sak 15/09. Rådmannen noterte seg då følgjande: I formannskapet var det ein gjennomgåande positiv haldning til oppvekstsenter som modell. Det vart ut frå dette argumentert både for alternativ 1a) og alternativ 2a) - sjå over. Ein var likevel usikre på om organisasjonen "var moden" for overgang til oppvekstsenter no (2010). Ein la då til grunn at det hadde kome fram ein gode del motstand - særleg frå barnehagesida. Formannskapet hadde og merka seg at det alt er ein del samarbeid barnehage - skule og at fleire meiner dette samarbeidet kan utvidast - utan organisasjonsendringar.
Drøftinga vart oppsummert med at formannskapet var positiv til oppvekstsenter som modell, men at faktisk etablering bør liggje noko fram i tid. På kort sikt bør dei aktuelle barnehagane og skulane utfordrast til eit utvida samarbeid på nærare spesifiserte område. Formannskapet gjorde ikkje vedtak i saka. I møteboka står: "Rådmannen førebur ordinær sak med utgangspunkt i drøftingane i møtet." Vurdering: Etter rådmannen sitt syn hadde formannskapet ei god og avklarande drøfting på saka. Denne gjev - slik rådmannen ser det - grunnlag for følgjande vedtak, jf tilrådinga i saka: "Luster kommunestyre ser positivt på at det på 2-5-års sikt vert etablert oppvekstsenter i bygdelaga/skulekrinsane Skolden, Dale/Luster, Jostedal, Indre Hafslo og Solvorn. Slike oppvekstsenter bør - for kvart bygdelag - basere seg på grunnskulen, skulefritidsordninga, barnehagen og ev kulturskuleaktivitetar. Kommunestyret legg til grunn at slike senter vil kunne framstå som meir robuste og fleksible einingar enn dei vi har i dag. Kommunestyret ber rådmannen, på kort sikt, initiere ein prosess der ein freistar å til eit utvida samarbeid mellom skule/sfo og barnehage/sfo i nemnde bygdelag om til dømes: Felles bruk av kompetansepersonar innan fag og aktivitetar som musikk, forming og spesialpedagogiske oppgåver. Felles bruk av personale i vikarsituasjonar. Felles bruk av ev spesialrom Felles innkjøp av utstyr til dei største barnehageborna og dei minste skuleborna. Felles pedagogiske aktivitetar i barnehage og skule. Felles personalmøte i høve pedagogisk og personalretta samarbeid. Felles velferdsarrangement for dei tilsette. Samarbeid om administrative oppgåver og gjeremål." Opplistinga over kan ev utvidast. I forlenginga av dette bør ein på politisk side presisere følgjande i høve økonomiske konsekvensar: "Ein legg til grunn at eit utvida samarbeid kan gje innsparingar, vere kostnadsnøytralt og/eller gje meirutgifter. Meirutgifter bør kunne dekkast over ein felles budsjettpost som rådmannen disponerer. Denne posten bør kunne etablerast innafor dagens løyvingsramme." Det er viktig å få fram at mange gode samarbeidstiltak kan gjennomførast innafor nogjeldande økonomiske rammer. Likefullt kan det tenkjast at nokre tiltak vil gje meirutgifter. For å kunne imøtekome slike bør ein liten del av den fordelingsløyvinga rådmannen gjev til barnehagane og skulane med grunnlag i kommunestyret sitt budsjett kunne reserverast slike tiltak. Arbeidsgruppa si utgreiing av 4.12.08 viser til dels store forskjellar i samla administrasjonsressurs, særleg mellom skulane. Gruppa tilrår at denne - ved ev overgang til oppvekstsenter - vert utjamna. Ein tilrår og at dei nye oppvekstsentra vert tilført ein marginal tilleggsressurs. I høyringsrunden kom det ikkje nemnande merknader til slik utjamning. Etter rådmannen sitt syn vil ei slik utjamning vere godt i tråd med den haldning som ligg i kommunestyret sitt budsjett når det gjeld utjamning av
driftsmidlar i barnehage og skule. Rådmannen meiner det såleis bør liggje godt til rette for at det no bør gjerast slikt vedtak: "Kommunestyret ber rådmannen - gjennom ei intern omfordeling - leggje opp til ei jamnare fordeling av dei samla administrative ressursane mellom skulane i nemnde bygdelag." Det ligg i denne saka at vi i dag har felles samarbeidsutval for barnehage og skule på Skjolden, i Dale/Luster og i Solvorn, men ikkje i Jostedal og på Indre Hafslo. Etter rådmannen sitt syn vil felles samarbeidsutval best kunne stimulere til eit utvida lokalt samarbeid. Dette bør difor vurderast. Likeeins meiner rådmannen vi no bør vurdere felles stadnamn for barnehage og skule i skulekrinsen i Dale/Luster. Jf den namnetilpassinga som for kort tid sidan vart gjort på Skjolden. Desse momenta kan ein ta omsyn til ved å gjere slikt vedtak, jf tilrådinga i saka: "Kommunestyret ber om at det vert fremja sak om mogleg etablering av felles samarbeidsutval (SU) for skule og barnehage i Jostedal og på Indre Hafslo, tilsvarande det vi no har på Skjolden, i Dale/Luster og i Solvorn. For Dale/Luster sitt vedkomande bør ein i same sak vurdere om skulen og barnehagen bør få same stadnamn, jf den endringa som for kort tid sidan vart gjort på Skjolden. Dagens SU må få høve til å uttale seg om desse moglege endringane." Dato: 10.mars 2009 Tore Eriksen rådmann Særutskrift skal sendast: m/kopi til: