Eit undervisningsopplegg om Barnerettane i LOKALSAMFUNNET Aktivitetsark med oppgåveidear og tips til lærarane Hjelpeark med bakgrunnsinformasjon og kopieringsoriginalar DELTAKING Artikkel 12: DISKRIMINERING Artikkel 2: Alle barn har rett til vern mot diskriminering PRIVATLIV Artikkel 16: Alle barn har rett til privatliv Alle barn har rett til å seie meininga si, og meininga deira skal bli tatt på alvor MISBRUK Artikkel 19: Alle barn har rett til at ingen skadar eller misbrukar dei
AKTIVITETSARK FORSLAG TIL AKTIVITETAR OG FREMGANGSMÅTE Vel ein eller fleire av aktivitetane under. Innleiing til arbeidsøkta Repeter innleiinga frå første undervisningøkt om barnekonvensjonen, med vekt på dei fire hovudarktiklane vi jobbar med. Mål: Elevane veit at alle barn har rett til å seie meininga si om val som blir gjort i lokalsamfunnet, og som vedkjem barn alle barn har rett til trygge fritidsaktivitetar og leikeområde dei kan komme med forslag og klagar FORSLAG TIL HOVUDAKTIVITET: «BRA ELLER DÅRLEG» (KALDT ELLER VARMT) Innhald og framgangsmåte har som mål å gjere elevane medvitne om sitt eige lokalsamfunn og kva rettane deira betyr i denne samanhengen. Omgrepet «bra eller dårleg» er knytt til ei vurdering av kvalitetar ved lokalsamfunnet. Hjelp elevane med å avgrense/avklare kva de meiner med «lokalsamfunnet». Nokre stader vil det være naturleg å snakke om heile kommunen, medan det andre stader er meir realistisk med ei grend, ein bydel eller ei bygd. Del klassen i 4-5 grupper, avhengig av størrelsen på klassen. Innleiing Forklar elevane kva som er hensikta med oppgåva bra/dårleg. Eks: «De skal no tenke på lokalsamfunnet vårt. På den venstre sida av arket skriv de ned alt de kjem på som er bra. På den høgre sida det de meiner er mindre bra», osv. Vis fram eit flip-over-ark som er delt på midten med ein strek. Del ut eit flip-over-ark til kvar av gruppene. Gruppene arbeider med hjernestorm Gruppene jobbar med bra/dårleg, skriv ned på sitt eige flip-overark og overfører det dei har skrive til post-it-lappar etterpå. Plenum Gruppene set opp post-it-lappane på eit felles flip -over-ark, eller eit større ark av for eksempel gråpapir som er delt i to. Samtale/gjennomgang. Snakk saman i klassen om det de har kome fram til, utan å evaluere eller diskutere. Be gruppene skrive ned på gruppearka sine dei ideane dei andre gruppene har kome med.
BARNERETTSKORT Introduksjon til ny gruppeøkt Del ut barnerettskorta til elevane. Be elevane plassere barnerettskorta som passar til eksempla frå lokalsamfunnet som ikkje oppfyller barnerettane. Plenum Be gruppene om å fortelje kva rettar dei har knytt til kva utfordringar. Læraren eller ein elev får i oppgåve å skrive nummer ved sidan av utfordringa på det felles arket. GRUPPEOPPGÅVE Introduksjon til aktivitet Be gruppene velje ei utfordring/»dårleg side» som dei vil endre på i lokalsamfunnet. Når dei har valt, ber du gruppene om å skrive ned kven dei meiner kan påverke til at denne endringa skjer. Dette kan vere eit kontor eller ein etat i kommunen eller enkeltpersonar, som for eksempel ordføraren. Be gruppene diskutere korleis dei som barn/unge kan påverke til at dette skjer. Lag ei liste med tiltak (Eksempel: sjå hjelpeark). VIDARE ARBEID For at denne arbeidsøkta skal gje meining for elevane, bør den følgjast opp med arbeid i for eksempel norsktimen etterpå. I desse timane vil det kunne være naturleg å utforme noko skriftleg, der elevane også kan lære noko om korleis ein set opp eit brev, skriv ein artikkel eller eit lesarinnlegg osv. (Sjå eige hjelpeark.)
X-TRA KLASSE 6B Dette er ein video med fem kjende utfordringar frå barn sin kvardag, inkludert lærarrettleiing. Filmane er eit godt utgangspunkt for samtale, rollespel og aktivitetar. Til det temaet vi no lærer om, kan for eksempel episoden «Martin si første trening» brukast. Denne episoden stoppar utan at det blir ei løysing. Det finst mange måtar å arbeide med ein slik filmsnutt på. Nedanfor har vi kort antyda ein arbeids-/framgangsmåte som kan brukast. 1) Sjå filmsnutten saman med klassen 2) Lei elevane gjennom ein samtale: Korleis trur de det går vidare med Martin? Kvifor trur de Martin blei med på fotballtrening? Kunne fotballtrenaren ha gjort noko på ein annan måte? Er det mogleg å vere «kul» utan å vere med på den same aktiviteten som dei andre? Viss Martin vel noko anna enn denne treninga kva kan dei som er vennene hans gjere for at han ikkje skal kjenne seg «utanfor»? Viss Martin blir erta eller mobba av dei andre i klassen fordi han er dårleg i fotball, kva kan Martin gjere? Kva kan vennene til Martin gjere viss han blir erta eller mobba? Viss dette skjer på skulen og det ikkje stoppar, kva kan de andre gjere med det? Kva slags fritidstilbod har de i dykkar lokalsamfunn? Er tilboda varierte? Er det noko de saknar? OPPSUMMERING: Alle barn har rett til å vere trygge i lokalsamfunnet sitt og ha same tilgang til for eksempel kunst og kultur, vern og eigne organ for medverknad. I alle lokalsamfunn er det noko barn og unge likar, og noko dei ønskjer å forandre. Dei har rett til å bli høyrt og bli tatt på alvor i alt som vedkjem dei. Viss alle skal få oppfylt rettane sine, må også alle ta eit ansvar.
Barnerettane i LOKALSAMFUNNET HJELPEARK BARNERETTANE I LOKALSAMFUNNET 1) Innleiing Barnerettane i lokalsamfunnet har ingen tydeleg plass i kompetansemåla i læreplanen. I norsk og samfunnsfag finn vi likevel kompetansemål som er knytt til å gi elevane kunnskap og ferdigheiter til å kunne delta aktivt i lokalmiljøet. Kompetansemåla er i stor grad skildra på ein «overordna» måte, og hensikta med denne introduksjonen om barnerettane, er å gjere dette noko meir konkret for elevane. Mange skular lagar lokale «læreplanar» som bidrar til at elevane blir meir medvitne og handlingsdyktige i sitt eige lokalmiljø. Kunnskap om rettar i lokalsamfunnet heng nær saman med undervisninga om for eksempel rett til deltaking og vern mot diskriminering i skulen. Det kan derfor vere eit poeng å hjelpe elevane å sjå samanhengen mellom det «nære» demokratiet på skulen og demokratiet og moglegheitene dei har i lokalsamfunnet til å medverke og påverke aktivt. 2) Eksempel på tiltak Eksempel på tiltak som elevane kjem fram til i den siste gruppeøkta under dette temaet følgjer under. Elevane kan trenge hjelp til å komme fram til gode tiltak. Tiltaka kan for eksempel vere å skrive brev til ordføraren der dei ber han om å ta saka opp i kommunestyret lage eit brev og ei sak til ungdomsrådet/ungdommens bystyre eller tilsvarande kommunalt organ (søke på nettet for å finne ut om det er eit ungdomsråd i deire kommune). skrive brev til rektor (viss det er ei sak om skulen) lage ein løpeseddel som dei deler ut på butikken ein laurdag skrive eit brev til alle dei politiske partia i kommunen skrive eit lesarinnlegg i lokalavisa fremje ei sak for elevrådet (viss det er ei sak om skulen) lage ei undersøking i naturfag viss det for eksempel handlar om miljø (denne kan sidan ende opp som eit lesarinnlegg i lokalavisa) undersøkje kven som bestemmer i kommunen på det området dei har plukka ut, for deretter å skrive eit brev til denne personen/instansen osv.