Postadresse Postboks 987 2604 LILLEHAMMER Besøksadresse Skjåk utmarkssenter (v/skjåk Almenning), 2690 Skjåk og Luster kommune, Kommunehuset, 6868 Gaupne Kontakt Sentralbord: +47 61 26 60 00 Direkte: +47 fmoppost@fylkesmannen.no http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen IL Fanaråk v/mona Bukve Bolstadvegen 6876 SKJOLDEN Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Vår ref. 2017/2155-3 432.2 Dykkar ref. Dato 08.05.2017 Dispensasjon - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Merking av sti til Bergaflaten og oppsetting av postkasse til turorientering Vi viser til dykkar søknad om løyve til å setje opp postkasse, eit skilt og merking av sti til trimpost i regi av idrettslaget, datert 22.03.17. Breheimen nasjonalparkstyre handsama søknaden i styremøte fredag 05.05.17, og gjorde følgjande vedtak: Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt. 1.3 h) gjev Breheimen nasjonalparkstyre IL Fanaråk løyve til å setje opp visningsskilt til Berget som vist i søknaden, og til å merke stien som tek av frå hovudstien mot Åsete til Berget om naudsynt, ca. 212 m. Løyvet gjeld på følgjande vilkår: Merkinga skal følgje «Merkehandboka» Handbok for tilrettelegging av turruter i fjellet, i skogen og langs kysten utgitt av DNT, 2013. Det kan merkast med måling, men det skal gjerast slik at merkinga er reversibel. Dvs. at det ikkje kan merkast på jordfaste steinar eller store gamle tre. Skiltet og postkassen skal ikkje boltast fast i fjellet eller festast til kulturminne. IL Fanaråk har ansvar for vedlikehald av den merka stien, skiltet og orienteringsposten, og for å fjerne merkinga, skiltet og postkassen dersom orienteringsposten ikkje lenger vert nytta eller av andre årsaker ikkje skal vere merka. Nasjonalparkstyret ønskjer å få tilgang til besøkstal rundt om i Breheimen. Vi ber difor om at talet på registrerte besøk på turorienteringsposten vert rapportert til Breheimen nasjonalparkstyre innan 31.12 kvart år. Nasjonalparkstyret kan be om at skilt/merking vert teke ned/fjerna eller flytta dersom ein finn at tiltaket går utover verneformålet. Før tiltaket vert gjennomført, må merking og ansvar for vedlikehald av stien, oppsetting av skilt og postkasse avklarast med grunneigar. Vi viser elles til utskrift av møteboka, sak 14/17. Klage Nasjonalparkstyret sitt vedtak er eit enkeltvedtak etter kap. V i Lov om behandling i forvaltningssaker (forvaltningslova) av 17. desember 1967. I medhald av kap. VI i Nasjonalpark Naturreservat Landskapsvernområde Breheimen Høyrokampen Strynefjellet, Mysubytta, Høydalen, Mørkridsdalen, Vigdalen
forvaltningslova er det klagerett på Nasjonalparkstyret sitt vedtak, jf. fvl. 28 første ledd. Ei eventuell klage skal stilast til Miljødirektoratet. Klagen skal sendast til Breheimen nasjonalparkstyre, Postboks 987, 2626 Lillehammer, innan tre (3) veker etter at dette brevet er motteke, jf fvl. 29 første ledd. Med helsing Marit Aakre Tennø Leiar i Breheimen nasjonalparkstyre Etter våre rutinar er dette brevet godkjent og sendt utan underskrift Kopi per e-post: Luster kommune SNO Luster v/liv Byrkjeland Johan Mørkrid, Vesterhusvegen 29, 3555 Gol http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 2 av 8
BREHEIMEN NASJONALPARKSTYRE Sak Arkivsaksnr: 2017/2155-2 Sakshandsamar: Eldrid Nedrelo Dato: 20.04.2017 Utval Utvalssak Møtedato Breheimen nasjonalparkstyre 14/17 05.05.2017 Sak - Mørkridsdalen landskapsvernområde - Merking av sti til Berget Forvaltar si innstilling Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt. 1.3 h) gjev Breheimen nasjonalparkstyre IL Fanaråk løyve til å setje opp visningsskilt til Berget som vist i søknaden, og til å merke stien som tek av frå hovudstien mot Åsete til Berget om naudsynt, ca. 212 m. Løyvet gjeld på følgjande vilkår: Merkinga skal følgje «Merkehandboka» Handbok for tilrettelegging av turruter i fjellet, i skogen og langs kysten utgitt av DNT, 2013. Det kan merkast med måling, men det skal gjerast slik at merkinga er reversibel. Dvs. at det ikkje kan merkast på jordfaste steinar eller store gamle tre. Skiltet og postkassen skal ikkje boltast fast i fjellet eller festast til kulturminne. IL Fanaråk har ansvar for vedlikehald av den merka stien, skiltet og orienteringsposten, og for å fjerne merkinga, skiltet og postkassen dersom orienteringsposten ikkje lenger vert nytta eller av andre årsaker ikkje skal vere merka. Nasjonalparkstyret ønskjer å få tilgang til besøkstal rundt om i Breheimen. Vi ber difor om at talet på registrerte besøk på turorienteringsposten vert rapportert til Breheimen nasjonalparkstyre innan 31.12 kvart år. Nasjonalparkstyret kan be om at skilt/merking vert teke ned/fjerna eller flytta dersom ein finn at tiltaket går utover verneformålet. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 3 av 8
Før tiltaket vert gjennomført, må merking og ansvar for vedlikehald av stien, oppsetting av skilt og postkasse avklarast med grunneigar.saksprotokoll i Breheimen nasjonalparkstyre - 05.05.2017 Vedtak Med heimel i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde 3 pkt. 1.3 h) gjev Breheimen nasjonalparkstyre IL Fanaråk løyve til å setje opp visningsskilt til Berget som vist i søknaden, og til å merke stien som tek av frå hovudstien mot Åsete til Berget om naudsynt, ca. 212 m. Løyvet gjeld på følgjande vilkår: Merkinga skal følgje «Merkehandboka» Handbok for tilrettelegging av turruter i fjellet, i skogen og langs kysten utgitt av DNT, 2013. Det kan merkast med måling, men det skal gjerast slik at merkinga er reversibel. Dvs. at det ikkje kan merkast på jordfaste steinar eller store gamle tre. Skiltet og postkassen skal ikkje boltast fast i fjellet eller festast til kulturminne. IL Fanaråk har ansvar for vedlikehald av den merka stien, skiltet og orienteringsposten, og for å fjerne merkinga, skiltet og postkassen dersom orienteringsposten ikkje lenger vert nytta eller av andre årsaker ikkje skal vere merka. Nasjonalparkstyret ønskjer å få tilgang til besøkstal rundt om i Breheimen. Vi ber difor om at talet på registrerte besøk på turorienteringsposten vert rapportert til Breheimen nasjonalparkstyre innan 31.12 kvart år. Nasjonalparkstyret kan be om at skilt/merking vert teke ned/fjerna eller flytta dersom ein finn at tiltaket går utover verneformålet. Før tiltaket vert gjennomført, må merking og ansvar for vedlikehald av stien, oppsetting av skilt og postkasse avklarast med grunneigar. Samrøystes. Dokument i saka: Søknad av 22.03.2017 frå IL Fanaråk om å få setje opp ein trimpost for turorientering på Berget. Tiltaket femner om oppsetting av visningsskilt, merking av sti og oppsetting av ein postkasse på Berget. Søknaden vert vurdert i samsvar med: 1. Verneforskrift for Mørkridsdalen landskapsvernområde, datert 07.08.2009. 2. Naturmangfaldlova 3. Forvaltningsplan for Breheimen nasjonalpark, Strynefjellet landskapsvernområde, Mysubytta landskapsvernområde, Høydalen landskapsvernområde, Mørkridsdalen landskapsvernområde, Vigdalen landskapsvernområde og Høyrokampen naturreservat Søknaden IL Fanaråk har trimpostar rundt om i Skjolden Fortun Turtagrøområdet. Dei ynskjer å setje opp ein trimpost på Bergaflaten/Berget på veg til Åsetevatnet. Denne trimposten vil liggje i http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 4 av 8
Mørkridsdalen landskapsvernområde og ein må evt. merke med skilt der ein tek av frå stien til Åsetevatnet og gjerne merke med raude rundingar nokre stader bort til Bergaflaten på eksisterande veg. Bergaflaten høyrer til gnr. 25 bnr. 6 og grunneigar er positiv til tiltaket. I kartvedlegg til søknaden er stien teikna inn, og det er merka kvar ein ønskjer å setje opp postkassen. I samråd med grunneigar har idrettslaget peikt ut aktuell plassering av postkassen, der ein kjem inn på den opne sletta som Bergaflaten no er blitt, eit stykke frå selet som er restaurert der. IL Fanaråk søkjer om løyve til å setje opp postkasse, eit skilt og merking i samband med trimpost for turorienteringa dei har i idrettslaget. Verneforskrift, verneformål og forvaltningsplan Omsynet til verneverdiane i området er vurdert, særleg i forhold til landskapet som er mest relevant i dette tilfellet, jf. verneforskrifta 2 og naturmangfaldlova 1, 4 og 5 samt 7, jf. 8-12. Formålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Vidare er føremålet å: ta vare på stølar med stølsvollar, kulturminne og naturbeitemarker ta vare på geologiske førekomstar og breforma landskap som U-dalar, breane sine avsetningar og andre kvartærgeologiske førekomstar ta vare på vakker og særprega vassdragsnatur, særleg knytt til Mørkridsdalselvi ta vare på edellauvskogen med særmerkte, store og/eller gamle dekorative levande og daude tre, førekomstar av gamal furuskog og rasmarker som pregar landskapet. Ålmenta skal ha høve til natur- og landskapsoppleving gjennom utøving av naturvenleg og enkelt friluftsliv med lita grad av teknisk tilrettelegging. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 5 av 8
Etter verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde er mellom anna oppsetting av skilt, opparbeiding og merking av stiar, løyper ol. forbode (jf. 3 pkt. 1.1), med unntak gjeve i pkt. 1.3. Forvaltningsstyresmakta kan etter søknad gi løyve til m.a. «oppsetting av skilt og merking av nye stiar» (jf. 3 pkt. 1.3 bokstav h). Reglane i verneforskrifta for Mørkridsdalen landskapsvernområde er ikkje til hinder for organisert turverksemd til fots så lenge naturmiljøet ikkje blir skadelidande. Organisert ferdsel og ferdselsformer som kan skade naturmiljøet må ha særskilt løyve frå forvaltningsstyresmakta, jf. 3 pkt. 5.2. Forvaltningsplan Forvaltningsplanen vart endeleg vedteken av Breheimen nasjonalparkstyre den 01.03.2017, og når det gjeld forvaltning av «Stiar og løyper», er følgjande retningsliner relevante i dette tilfellet (kap. 3.2 og 3.2.2): All tilrettelegging i verneområda, som merking av stiar, stikking av skiløyper og bygging av bruer og klopper, skal vere i tråd med handbok om Naturvennlig tilrettelegging for friluftsliv, utgitt av Miljødirektoratet, og Merkehåndboka, utgitt av Den Norske Turistforening (DNT) mfl. I nasjonalparken og landskapsvernområda kan eksisterande stiar og løyper haldast ved like og haldast opne utan særskild løyve frå nasjonalparkstyret. Omfanget av vedlikehald som nemnt over må ikkje vere større enn tidlegare standard på stien og traseen. Det kan ryddast langs stiane dersom vegetasjon gjer det vanskeleg å ta seg fram, t.d. for tilkomst til stølar og for beitebruken. Veiting og bortleiing av vatn vert rekna som vedlikehald, så lenge det ikkje er snakk om å grave nye grøfter med maskin og legging av røyr osv. som endrar utsjånaden på stien/vegen. Mindre inngrep som å lage stikkrenner av stein osv. er også vedlikehald. Eit prinsipp som skal leggast til grunn ved vurdering av søknader om merking av nye stiar er at det til vanleg er nok med ein merkt sti/skiløype mellom to punkt. Merking av stiar og oppsetting av skilt bør skje i samarbeid med regional kulturminnemyndigheit, fylkeskommunen, når kulturminne er involvert. Ved løyve skal det setjast vilkår om at objekt av kulturhistorisk verdi (hustufter, dyregraver og liknande) ikkje skal skadast. Merking av stiar og løyper krev også løyve frå grunneigar. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 6 av 8
Vidare gjeld følgjande retningsliner i forvaltningsplan «organisert ferdsel» (kap. 3.2.5): Organisert ferdsel vert definert som: Ferdsel der ein (person, lag, skuleklasse, firma el. likn.) planlegg, koordinerer eller gjennomfører tur og det gjeld ferdsel med grupper av deltakarar, ein aktivitet som vert gjenteken, eller der aktiviteten er kunngjort eller marknadsført på førehand. Dette omfattar mellom anna utsetting av postar for turorientering, topptrim, jaktprøver, jaktguiding, idrettsarrangement, større teltleirar over tid, organisert trening i store grupper og klatring i større grupper med fjellførar. Av denne definisjonen kjem det fram at turorientering vert rekna som organisert ferdsel. Ferdsel til fots er tillate i landskapsvernområda, jf. naturmangfaldlova 36. Dette gjeld også organisert ferdsel som i denne saka. Vurdering I dag går det ein umerka sti til Berget som tek av frå DNT-ruta mot Osen - Åsete Fast ca. 200 meter over Drivandefossen, innanfor Mørkridsdalen landskapsvernområde. IL-Fanaråk søkjer om å: Få sette opp visningsskilt til Berget frå hovudstien, ca. 200 m over Drivandefossen Merke stien frå hovudstien til Berget, ca. 215 m Sette opp trimpostkasse på Berget etter avtale med grunneigar Turorientering har stor oppslutnad i Luster kommune og tiltaket har eit klart folkehelseformål. I landskapsvernområdet er all ferdsel til fots tillate, jf. naturmangfaldlova 36, dette gjeld også organisert ferdsel til fots, t.d. turorientering. I utgangspunktet er området elles verna mot inngrep som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sitt særpreg eller karakter, slik som «oppføring og ombygging av varige eller mellombelse bygningar, anlegg og innretningar..» (jf. verneforskrifta 3 pkt. 1.1). Ein kan ikkje sjå at oppføring av ein liten postkasse vil kunne vesentleg endre eller verke inn på særpreget eller karakteren ved landskapet slik at postkassen er omfatta av forbodet her. Forholdet som gjeld den organiserte ferdsla til fots og oppføring av postkassen vert difor ikkje vurdert nærare (jf. verneforskrifta 3 pkt. 5.2). Merking av stiar og oppsetting av skilt er i utgangspunktet forbode i landskapsvernområdet, men etter verneforskrifta 3 pkt. 1.3 bokstav h) kan det kan gjevast løyve til denne typen tiltak dersom det ikkje strir mot verneformålet. Hovudformålet med Mørkridsdalen landskapsvernområde er å ta vare på eit natur- og kulturlandskap med økologisk verdi, kulturell verdi og opplevingsverdi og som er identitetsskapande. Oppsetting av skilt og merking av nye stiar er i utgangspunktet forbode då det kan ha negative effektar på verneverdiane gjennom forstyrring og slitasje. Naturverdiane i området er godt dokumentert m.a. gjennom arbeidet med verneplan for Breheimen, arbeidet med Skjøtselsplan for Mørkridsdalen og etter seks års forvaltningspraksis (jf. naturmangfaldlova 8). Området på Berget er prega av tidlegare god hevd, og det er ein lokalitet av typen Hagemark av nasjonal verdi nord for stien og selet på Berget. Stien ligg ca. 385 moh., og ferdsla frå hovudstien til Berget har vore liten. I 2015 restaurerte grunneigaren selet og tidlegare planta gran er hoggen etter oppdrag frå nasjonalparkstyret. Området er såleis vorte eit flott utkikkspunkt. Den tidlegare bruken av http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 7 av 8
området og det at det er ei interessant historie knytt til Berget aukar opplevingsverdien. Stien til Berget går gjennom eit område som er prega av lauvskog og dels svaberg, og stien med vegetasjonen kring ser ut til å vere nokså robust. Det er ikkje registrert trua / sårbare naturverdiar eller kulturminne i den aktuelle traseen, og ein kan ikkje sjå at oppsetting av skilt og merking av stien vil ha påverknad slik at landskapet sin art og karakter vert endra vesentleg. Kunnskapen om området for å vurdere saka er god (naturmangfaldlova 8) og førevar-prinsippet (naturmangfaldlova 9) vert difor ikkje vektlagt. Eksisterande stiar og løyper kan haldast ved like og haldast opne utan særskild løyve frå nasjonalparkstyret. I forvaltningsplan er det presisert at omfanget av slikt vedlikehald ikkje må vere større enn tidlegare standard på stien. Det kan ryddast langs stiane dersom vegetasjon gjer det vanskeleg å ta seg fram, t.d. for tilkomst til stølar og for beitebruken. Bortleiing av vatn vert rekna som vedlikehald, så lenge det ikkje er snakk om å grave nye grøfter med maskin og legging av røyr osv. som endrar utsjånaden på stien. Det er ei ynskt utvikling frå sentralt hald at dei unike naturområda som verneområda i Norge er, skal kunne opplevast av fleire, samstundes som vi skal ta vare på desse områda. Det er ikkje stort trykk av ferdsel etter stien frå hovudstien til Berget i dag, men ferdsla kan auka ved meir informasjon om området. Ein er ikkje kjend med andre søknader om merking av nye stiar i Breheimen, og kan ikkje sjå at oppsetting av retningskilt og merking av den eksisterande stien til Berget vil føre til auka belastning på naturen i området (naturmangfaldlova 10). På turen til Berget vil ein passera Drivandefossen, og Drivandefossen er i seg sjølv eit profilert turmål. Ein ser ikkje vekk frå at slitasje kan verte ei utfordring lenger ned i hovudstien til Drivandefossen dersom ferdsla aukar. Det er difor viktig å fylgja med på utviklinga av ferdsel særleg av omsyn til slitasje ved Drivandefossen. Bruk av ferdselsteljar kan vere eit aktuelt tiltak for å følgje med på omfanget av ferdsla i området. Utforming av visningsskiltet og merking av stien skal følgje retningsliner gitt i «Merkehandboka» Handbok for tilrettelegging av turruter i fjellet, i skogen og langs kysten utgitt av DNT. Med dei vilkåra som er sett i løyvet (naturmangfaldlova 12), kan ein ikkje sjå at tiltaket vil føre til nokon skade på natur og miljø som krev erstatning (naturmangfaldlova 11). Det er som nemnt eit uttala mål at fleire skal kunne oppleve verneområda. Turen til Berget vil vere ei oppleving for mange, mesteparten av turen går etter allereie merka sti, og Berget har ei interessant historie som kan vere aktuell å formidle til fleire. Ein er ikkje kjend med liknande tilfelle i Breheimen der denne saka kan skape presedens, og ein kan ikkje sjå at løyvet vil kunne bidra til ei gradvis forringing av verneverdiane i området. Nasjonalparkforvaltaren har vurdert omsynet til verneverdiane i Mørkridsdalen landskapsvernområde, jf. verneforskrifta 2, og meiner tiltaket kan gjennomførast med dei vilkåra som er sett i løyvet. http://www.nasjonalparkstyre.no/breheimen Saksbehandlar Eldrid Nedrelo Side 8 av 8