OPPLÆRINGSBOK for HELSEARBEIDARFAGET i Stord kommune februar 2009
Forord. Bergen kommune har i fleire år arbeida med helsearbeidarfaget som prosjekt. I samband med prosjektet har dei utarbeida ny opplæringsbok. I denne prosessen er det lagt stor vekt på at dei som arbeidar innanfor faget og har liknande utdanning har fått medverka til utforminga av læringsveg/oppgåver knytt til det enkelte kompetansemålet som lærlingane skal nå i løpet av læretida. Målet har vore å utvikla ei opplæringsbok som skal sikra kvalitet og ei rett tilnærming til kompetansemåla med tanke på kva som forventast av ein helsefagarbeidar i høve praktisk og teoretisk kunnskap. Samtidig har ein lagt vekt på at opplæringsboka skal gi tryggleik i læreforholdet mellom lærling og instruktør/lærebedrifta. Stavanger kommune har vidareutvikla denne opplæringsboka. Fagleg ansvarleg innan helsearbeidarfaget i Stord Kommune har saman med Opplæringskontoret for kommunale fag tatt utgangspunkt i Stavanger kommune si opplæringsbok, justert innhaldet og layouten noko, og sett den over til nynorsk. Me startar bruken av den nye opplæringsboka våren 2009. Stord, 9.februar 2009 Med helsing, Trygve Dahl fagleg ansvarleg for helsearbeidarfaget Dag Foseid dagleg leiar, Opplæringskontoret for kommunale fag (OKFAG) Denne opplæringsboka tilhøyrer lærling: NAVN : ADRESSE : TLF.NR : E-POST : 2
Innhald: DEL 1:INFORMASJON... 4 Sjekkliste for gjennomgang av viktig informasjon... 4 Innleiing... 5 DEL 2: PLANLEGGING OG GJENNOMFØRING... 6 Periodeplanlegging... 7 Oversikt kompetansemål... 8 Bli kjent mål... 8 Helsefremjande arbeid... 8 Kommunikasjon og samhandling... 9 Yrkesutøving... 9 Kvart enkelt mål... 11 DEL 3: VURDERING... 47 Vurdering / rettleiing undervegs... 47 Skriftleg midt- og sluttvurdering... 47 Evaluering av lærestaden... 47 Vedlegg 1: Hjelpesetningar ved evaluering... 49 Vedlegg 2: Sjekkliste... 50 Vedlegg 3: Viktige omgrep... 51 Vedlegg 4: Midtvurderingsskjema... 52 Vedlegg 5: Sluttvurderingsskjema... 53 Vedlegg 6:... 54 3
DEL 1:INFORMASJON Som lærebedrift/lærestad har me ansvar for at du som lærling og nytilsett får informasjon og kunnskap om mange områder. Kven som har ansvar for å informera om kva vil variera mellom instruktør/ rettleiar, administrativ leiing, fagleg ansvarleg og Opplæringskontoret. Nedanfor har me laga ei liste over punkt du skal ha fått informasjon om i starten av læretida di. Slik kan du sjølv følgja med og registrera når du har fått informasjonen. Det kan ta 1-2 mnd. før alle punkta er gjennomgått. Sjekkliste for gjennomgang av viktig informasjon Følgjande punkt skal orienterast om: Orientering om lærebedrifta, oppgåver og organisasjon Orientering om opplæringskontoret sine oppgåver Orientering om kven som er fagleg ansvarleg Orientering om kven som er næraste leiar på lærestaden Orientering om kven som er instruktør/rettleiar Orientering om korleis læretida er organisert. Lærelaup og opplæringsplan. Orientering om føring av opplæringsbok Orientering om pliktar og rettar Orientering om forventingar til lærlingen Orientering om/utdrag frå Opplæringslova Orientering om lærekontrakten Orientering om teieplikta Orientering om Personal og arbeidsreglement, løn, ferie, fråvær, sjukdom m.m. Orientering om helse, miljø og tryggleik (HMT) Orientering om plasstillitsvalde og verneombod på lærestaden Gjennomført, dato: 4
Innleiing Velkommen som lærling i helsearbeidarfaget. Opplæringsboka du no skal bli kjent med vil følgja deg gjennom heile læretida. Den vil bli di og lærebedrifta sin skriftlege dokumentasjon på at du har fått den opplæringa du har krav på etter Opplæringslova og læreplanen for faget som du er lærling i. I fortsetjinga vil lærebedrifta bli omtala som lærestad. Opplæringsboka skal medverke til at du får praksis og opplæring innanfor kompetansemåla i læreplanen, og den skal sikra at breidda i måla blir ivareteke. Arbeidet med opplæringsboka skal hjelpa deg til å forstå samanhengen mellom teori og praksis. Vidare skal det få deg til å sjå samanhengen mellom opplæringa i skule og opplæringa i bedrift. Den skal medverke til at du som lærling deltek aktivt og tar ansvar for eiga læring, samt kvalitetssikra at alle får ei likeverdig opplæring. Gjennom denne prosessen skal du utvikla deg til å bli ein dyktig fagarbeidar og det vert difor lagt stor vekt på at arbeidet med opplæringsboka blir utført. Opplæringsboka er utvikla for å kunne brukast både i kommunehelsetenesta og i spesialisthelsetenesta. Stord kommune nyttar sjukeheim, heimesjukepleie og bufellesskap med heildøgnsomsorg som lærestadar. Me føreset at du får naudsynt praksis i høve læreplanen på desse lærestadane. Instruktøren er støtta di i arbeidet med opplæringsboka og saman skal de laga ein periodeplan over når du skal jobba med dei einskilde kompetansemåla i løpet av læretida. På side 8-10 finn du oversikt over alle kompetansemåla. Her får du oversikt over alle måla som er utført og dei du har igjen. På dei neste sidene kjem det einskilde målet som du skal jobba med i løpet av dei 2 åra som lærling (side 11 46) Som vedlegg 1 finn du ei sjekkliste over ein del viktige prosedyrar du bør ha opplæring i. Der kan du også fylle inn viktige faktorar sjølv. Sjekklista er laga for å kvalitetssikra at du er innom alle måla i løpet av opplæringa di Me har også lagt ved ei forklaring på omgrepa: nemn, forklar/omtal, gjer greie for, drøft og vurder,- til hjelp i oppgåveskriving, sjå vedlegg 2. Vedlegg 3 5 omhandlar midt- og sluttevaluering og vedlegg 6 er det planleggingsskjemaet som du ved behov brukar som hjelpeark til arbeidsplanen for kvart enkelt mål. Dette må kopierast opp før bruk. Arbeidet med opplæringsboka skal forbereda deg til den praktiske fagprøven og vil bli eit godt verktøy å ha med seg på fagprøven. Lykke til! 5
DEL 2: PLANLEGGING OG GJENNOMFØRING Planlegging og gjennomføringsdelen av opplæringsboka er eit verktøy for å sikra gode arbeidsrutinar og dokumentera at du som lærling får opplæring i samsvar med læreplanen. 6
Periodeplanlegging Periode : August Kompetansemål nr. Læreplass 1 Kompetansemål nr. Læreplass 2 Kompetansemål nr. Læreplass 3 September Oktober November Desember Januar Februar Mars April Mai Juni Juli August 7
Oversikt kompetansemål Bli kjent mål 1. Lærestaden min. Utføra arbeidet i samsvar med gjeldande regelverk og arbeidsplassen sine planar og rutinar. Helsefremjande arbeid 2. Laga i stand måltider som tek i vare brukaren si helse og trivsel og grunngi forslaga i tråd med norske anbefalingar for ernæring. 3. Planlegga, gjennomføra og vurdera førebyggjande og re-/habiliterande pleie- og omsorgstiltak. 4. Setja i verk og grunngi tiltak ved sjukdom og skade i samarbeid med andre yrkesgrupper. 5. Utføra grunnleggjande sjukepleie. 6. Pleia alvorleg sjuke og døyande. 7. Følgja gjeldande regelverk for hygiene på arbeidsplassen. 8. Planleggja og gjennomføra tiltak som fremmar trivsel og bidrar til auka livskvalitet. 9. Vurdera faktorar som kan fremma psykisk helse. 10. Planlegga og gjennomføra aktivitetar i dagleglivet, som er tilpassa brukaren sitt funksjonsnivå. 11. Bruka kultur og kulturopplevingar som helsefremmande tiltak. 12. Vegleia i bruk av aktuelle hjelpemiddel. 13. Vurdera risiko for brann og andre heimeulykker og føreslå førebyggjande tiltak. 14. Utføra førstehjelp og følgja rutinar for varsling. 15. Observera og rapportera om verknader og biverknader av legemiddel. 8
16. Følgja ergonomiske prinsipp for yrkesutøvinga. 17. Følgja gjeldande regelverk for helse-, miljø og tryggleik. Kommunikasjon og samhandling 18. Utføra arbeidet på ein måte som vekkjer tillit, skapar truverde og positiv dialog med brukar, pasient og pårørande. 19. Kommunisera med brukarar og pasientar med ulik kommunikasjonsevne. 20. Observera og rapportera den enkelte brukaren sine heilskaplege behov. 21. Følgja gjeldande regelverk for teieplikt og personvern i helse- og sosialsektoren. 22. Vegleia brukarar, pasientar og pårørande i helsefaglege spørsmål. 23. Orientera brukar og pårørande om deira grunnleggjande rettar innan helse- og sosialtenesta. 24. Bruka ulike strategiar for konflikthandtering samt handtera aggressive og truande personar. 25. Utføra arbeidet i tråd med miljøterapeutiske målsetjingar. Yrkesutøving 26. Planleggja, gjennomføra, dokumentera og vurdera eige arbeid og føreslå forbetringstiltak. 27. Identifisera underernæring og feilernæring og føreslå tiltak for å førebyggja og behandla desse. 28. Yta profesjonell helsehjelp i tråd med gjeldande regelverk. Følgja gjeldande regelverk for bruk av tvang. 29. Utføra arbeidet i tråd med yrkesetiske retningsliner og drøfta etiske problemstillingar knytt til yrkesutøvinga. 30. Utføra arbeidet på ein måte som tek i vare den enkelte brukar sitt sjølvstende, kjensle av likeverd og tilhøyring. 9
31. Delta i tverrfagleg samarbeid. 32. Ivareta brukarmedverknad. 33. Kartleggja brukaren sitt funksjonsnivå og bistandsbehov, og gjennomføra tiltak i samhandling med brukaren. 34. Føreslå og setja i verk tiltak som fremmar meistring, helse, trivsel og stimulerar til eit aktivt liv. 35. Følgja gjeldande regelverk og arbeidsplassen sine rutinar for medikamenthandtering. 36. Gjera greie for omgrepet myndiggjorte medarbeidarar. Dette skjema skal lærebedrifta ha kopi av. Signer både i lærling og bedrifta sitt skjema. Skal følgja med lærlingen til neste praksisstad. 10
Kvart enkelt mål 1. Lærestaden min. Utføra arbeidet i samsvar med gjeldande regelverk og arbeidsplassen sine planar og rutinar. Skriv ned litt om lærestaden sin historikk, målsetting, oppbygging og funksjon. Bruk gjerne tilgjengeleg informasjonsmateriell. Sett deg inn i og lag ein oversikt over lærestaden sine reglar og rutinar med grunngjevnad. (Denne oppgåva skal gjennomførast ved kvar ny lærestad) 11
2. Laga i stand måltider som tek i vare brukaren si helse og trivsel og grunngi forslaga i tråd med norske anbefalingar for ernæring. Finn ut og skriv ned kva som er norske anbefalingar for ernæring. Reflekter rundt ulike faktorar som har innverknad på trivsel knytt til måltid. Finn ut, skriv kort ned og grunngi kva som er rett samansett kost ved ulike helsetilstandar som til dømes diabetes type 1/type 2, ved antibiotikabehandling, dårleg tannstatus, oppkast, diare, feber, urinvegsinfeksjon, nyresvikt, kognitiv svikt, decubitus (alvorlege sår) osv. Føreslå tiltak når ein bebuar/brukar/pasient har svelgvanskar. Grunngi. Avdelinga har ein overvektig bebuar/brukar/pasient som har hatt eit hjerteinfarkt, har høgt blodtrykk, magesår og lever- og gallebetennelse. Omtal og grunngi kva som vil vera rett samansett kost for bebuaren/brukaren/pasienten. 12
3. Planlegga, gjennomføra og vurdera førebyggjande og re-/habiliterande pleie- og omsorgstiltak. Definer kva eit førebyggjande og re-/habiliterande pleie- og omsorgstiltak er. Finn ut kva førebyggjande og re-/habiliterande pleie- og omsorgstiltak som finst på lærestaden i høve bebuarane/brukarane/pasientane. Planlegg, gjennomfør og evaluer eitt eller fleire førebyggjande og re-/habiliterande pleie- og omsorgstiltak der brukarmedverknad og samarbeid mellom yrkesgrupper er ein del av målet. Bruk planleggingsskjema! 13
4. Setja i verk og grunngi tiltak ved sjukdom og skade i samarbeid med andre yrkesgrupper. Bruk faglitteratur frå humanbiologi og sjukdomslære og sett deg inn i symptom på funksjonssvikt og dei vanlegaste sjukdommane. Skriv kort ned og grunngi kva som vil vera viktig å observera. T.d. ved bebuaren/brukaren/pasienten sin hud, inntak/diurese (drikke, intravenøs, urin), avføring, flatus, kvalme/oppkast, operasjonssår /bandasjar, temperatur osv. Vel ut ein bebuar/brukar/pasient som skal mobiliserast etter ein operasjon eller gjennomgått sjukdom og kartlegg helsetilstanden. Føreslå behandlingstiltak, grunngi. Kva yrkesgrupper samarbeider om behandlinga? Kven har ansvar for kva? Bruk kunnskapen du har fått gjennom å arbeida med dette kompetansemålet og planlegg, gjennomfør og evaluer eitt av behandlingstiltaka innanfor ditt kompetanseområde. Bruk planleggingsskjema! 14
5. Utføra grunnleggjande sjukepleie. Bruk lærebøkene frå VG2 og omtal kva grunnleggjande sjukepleie er. Innanfor dette fagområdet, kva vert utført av sjukepleiarar og kva vert utført av helsefagarbeidarar? Planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve innanfor dette fagområdet. Bruk planleggingsskjema! 15
6. Pleia alvorleg sjuke og døyande. Bruk teori og omtal korleis ein kan leggja til rette for at brukaren/bebuaren/pasienten får best mulig pleie med tanke på livskvalitet og ein verdig avslutning på livet. Kva reaksjonar er vanlege hos menneske som veit eller får vita at dei skal døy? Vurder korleis du som helsefagarbeidar kan visa omsorg for pårørande Bruk teori, omtal og grunngi korleis stell av døde vert utført. Gjer greie for kva prosedyre lærestaden har i høve til dette. 16
7. Følgja gjeldande regelverk for hygiene på arbeidsplassen. Gjer greie for kva god hygiene er. Omtal kva hygieniske retningsliner som finst på lærestaden og forklar korleis dei vert praktisert. Grunngi. Gjer greie for kva verdi personleg hygiene har i høve til smitte. Planlegg, gjennomfør og evaluer eit stell etter lærestaden sine hygieniske retningsliner. Bruk planleggingsskjema! 17
8. Planleggja og gjennomføra tiltak som fremmar trivsel og bidrar til auka livskvalitet. Kartlegg ulike typar tiltak (opplevingar, aktivitetar) som kan fremja trivsel og bidra til auka livskvalitet. Kven av brukarane/bebuarane/pasientane vil dei ulike tiltak passa for? Planlegg, gjennomfør og evaluer eitt eller fleire av tiltaka for ein eller fleire av brukarane/bebuarane/pasientane der målet er trivsel og livskvalitet. Bruk planleggingsskjema! 18
9. Vurdera faktorar som kan fremma psykisk helse. Bruk teori og omtal dei grunnleggjande psykiske og sosiale behova hos menneska. Med bakgrunn i dette, vurder kva faktorar du meiner kan fremja psykisk helse hos menneska. Vel ut ein eller fleire brukarar/bebuarar/pasientar og planlegg, gjennomfør og evaluer eitt eller fleire tiltak som fremmar brukaren/bebuaren/pasienten si psykiske helse. Bruk planleggingsskjema! 19
10. Planlegga og gjennomføra aktivitetar i dagleglivet tilpassa brukaren sitt funksjonsnivå. Drøft kva som meinast med dagliglivets aktivitetar. Forklar kva ADL - trening er. Vel ut ein bebuar/brukar/pasient. Kartlegg funksjonsnivået i forhold til daglege aktivitetar og føreslå tiltak tilpassa brukaren/bebuaren/pasienten sitt funksjonsnivå. Planlegg, gjennomfør og evaluer minst to av tiltaka. Bruk planleggingsskjema! 20
11. Bruka kultur og kulturopplevingar som helsefremmande tiltak. Drøft kva kultur er. Omtal korleis kulturopplevingar kan brukast som helsefremmande tiltak. Vel ut ein eller fleire brukarar/bebuarar/pasientar. Planlegg, gjennomfør og evaluer ei eller fleire kulturopplevingar som helsefremmande tiltak. Bruk planleggingsskjema! 21
12. Vegleia i bruk av aktuelle hjelpemidlar. Sett deg inn i kva hjelpemidlar som finst knytt til den brukargruppa du arbeidar med. Omtal korleis saksgangen for å få hjelpemidlar er. Forklar kvar ein vender seg og kven som har ansvar for å søkja. Vel ut ein bebuar/brukar/pasient som du vil vegleia i bruk av aktuelle hjelpemiddel. Bruk planleggingsskjema! 22
13. Vurdera risiko for brann og andre heimeulykker og føreslå førebyggjande tiltak. Bruk faglitteratur og internett. Finn ut kva typar ulykker/skader som i størst grad førekjem i heimen og omtal førebyggjande tiltak. Vel ut ein brukar/bebuar/pasient. Undersøk om det er sløkkeutstyr i heimen, kva det er, korleis det vert brukt og kor det står. Finn vidare ut av rømmingsvegar. Kartlegg heimen og føreslå tiltak for å hindra brann og ulykker/skader, grunngi forslaga. 23
14. Utføra førstehjelp og følgja rutinar for varsling. Bruk litteratur og vel ut nokre område innanfor førstehjelp som du meinar er særskilt viktig i høve den brukargruppa som du arbeider med. Skriv litt om kvart av områda og grunngi vala. Finn også dømer frå lærestaden din. Sett deg inn i og omtal lærestaden sine prosedyrar for varslingsrutinar. Finn ut kva tiltak lærestaden har for dei tilsette med tanke på opplæring og oppdatering innanfor emnet. 24
15. Observera og rapportera om verknader og biverknader av legemidlar. Definer kva det vil sei å observera. Kartlegg kva legemidlar bebuarane/brukarane/pasientane du arbeider med brukar. Omtal kva verknad det enkelte legemiddelet skal gi og kva biverknader som kan førekomma. Kva rutinar har arbeidsstaden for rapportering av verknader/biverknader av legemiddel? Kva skal ein rapport innehalda? Vel ut ein brukar/bebuar/pasient som du skal observera. Lag ein rapport med dine observasjonar og legg den fram for instruktøren/vegleiaren din. 25
16. Følgja ergonomiske prinsipp for yrkesutøvinga. Finn ut og skriv kort ned kva ergonomi er. Kvifor bør ein arbeida etter ergonomiske prinsipp? Har lærestaden utarbeida arbeidsinstruks og/eller andre tiltak for dei tilsette i høve ergonomi? Dersom ja, omtal og fortel korleis dei vert brukt i praksis og drøft om dei er gode nok med tanke på dei tilsette sine rettar og plikter innanfor dette området. Dersom nei, diskuter kva lærestaden burde utarbeida av arbeidsinstruks og andre tiltak for å ivareta ergonomiske prinsipp og dei tilsette sine rettar og plikter innanfor dette området. 26
17. Følgja gjeldande regelverk for helse-, miljø og tryggleik. Bruk internett. Les om kva Arbeidslivslova (tidligare Arbeidsmiljølova) seier om helse-, miljø og tryggleik for arbeidstakarar. Med bakgrunn i denne lova skal arbeidsgjevar ha lokale regelverk i høve helse-, miljø og tryggleik. Ta kontakt med leiar eller verneombod for informasjon og vegleiing i høve dette. Sett deg inn i det lokale regelverket og omtal dømer som syner at det daglege arbeidet vert utført i samsvar med dette. Planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve der ein del av målet er at du skal arbeida etter gjeldande regelverk for helse-, miljø og tryggleik. Bruk planleggingsskjema! 27
18. Utføra arbeidet på ein måte som vekkjer tillit, skapar truverde og positiv dialog med brukar, pasient og pårørande. Definer kva tillit, truverde og empati er. Omtal korleis du som helsefagarbeidar kan bruka empati som ein metode for å skapa positiv dialog. Reflekter over og skriv ned korleis kroppsspråk påverkar tilliten, truverdet og dialogen med brukarane/bebuarane/pasientane og pårørande. Kva betyr reminesens? Er dette eit viktig fokus for å forstå brukaren/bebuaren/pasienten? Skriv ned og grunngi. Kva betyr validering? Er dette eit viktig fokus for å forstå brukaren/bebuaren/pasienten? Skriv ned og grunngi. 28
19. Kommunisera med brukarar og pasientar med ulik kommunikasjonsevne. Gjer greie for kva kommunikasjon er. Bruk litteratur og finn ulike former for nedsett kommunikasjonsevne. Ta for deg kvar og ein av formene for nedsett kommunikasjonsevne og omtal korleis du som helsefagarbeidar vil kommunisera for å sikra og ivareta brukaren/bebuaren/pasienten sin vilje og evne til å kommunisera med omverda. 29
20. Observera og rapportera den enkelte brukaren sine heilskaplege behov. Vel ut ein brukar/bebuar/pasient og kartlegg miljøet rundt han/ho. Observer brukaren/bebuaren/pasienten ut i frå han/hennar heilskaplege behov. Bruk skjema eller andre hjelpereiskap under observasjonen, grunngi val av hjelpereiskap. Reflekter over korleis du vil skilja viktige observasjonar frå mindre viktige observasjonar. Definer kva det vil sei å vera objektiv og subjektiv. Skriv ein rapport med bakgrunn i dine observasjonar av brukaren/bebuaren/pasienten. Presenter rapporten munnleg til instruktøren/vegleiaren din og gå saman igjennom innhaldet i rapporten. 30
21. Følgja gjeldande regelverk for teieplikt og personvern i helse- og sosialsektoren. Sett deg inn i Forvaltningslova 13 og forklar omgrepa teiingsplikt og personvern. Finn ut og skriv ned kva rutinar og system lærestaden har for å imøtekomma kravet om teiingsplikt og personvern. målet/oppgåva? 31
22. Vegleia brukarar, pasientar og pårørande i helsefaglege spørsmål. Definer kva det vil sei å vegleia. Innanfor kva område skal ein helsefagarbeidar vegleia brukarar/bebuarar/pasientar og pårørande i helsefaglege spørsmål? Omtal med dømer frå praksis. Bruk internett og/eller tilgjengeleg faglitteratur. Finn ulike vegleiingsmetodar og vel ut ein metode, grunngi valet. Lag ein kortfatta omtale av metoden. Planlegg, gjennomfør og evaluer ein vegleiingssamtale i forhold til ein brukar/bebuar/pasient eller pårørande. Bruk planleggingsskjema! 32
23. Orientera brukar og pårørande om deira grunnleggjande rettar innan helse- og sosialtenesta. Finn ut kva grunnleggjande rettar brukarar/bebuarar/pasientar og pårørande har innanfor helse- og sosialtenesta. Omtal ulike typar rettar innan helse- og sosialtenesta. Finn ut kva rutinar lærestaden har for orientering om rettar? Vel ut ein bebuar/brukar/pasient. Planlegg, gjennomfør og evaluer ein orienteringssamtale om bebuaren/brukaren sine rettar. Bruk planleggingsskjema! 33
24. Bruka ulike strategiar for konflikthandtering samt handtera aggressive og truande personar. Omtal nokre kommunikasjonsteknikkar som kan nyttast i arbeidet med brukarane/bebuarane/pasientane i høve konflikthandtering. T. d. LØFT metoden, samtale og vegleiing, Marte Meo metoden, TMV (terapautisk meistring av vold) osv. Reflekter saman med instruktør/vegleiar i høve dei enkelte brukarane/bebuarane/pasientane, om korleis dei vanlegvis bør handterast og om kva du skal gjera dersom du skulle komma opp i ein situasjon der brukaren/bebuaren/pasienten opptrer aggressivt og truande. Skriv ned. 34
25. Utføra arbeidet i tråd med miljøterapeutiske målsetjingar. Finn ut og omtal kva dei miljøterapeutiske målsetjingane er. Omtal korleis lærestaden din arbeidar med dette området og korleis du utfører arbeidet ditt i tråd med miljøterapeutiske målsetjingar. 35
26. Planleggja, gjennomføra, dokumentera og vurdera eige arbeid og føreslå forbetringstiltak. Ta fram 4-5 planleggingsskjema du har utført i samband med andre kompetansemål. Vurder eige arbeid og føreslå forbetringstiltak. Med bakgrunn i dette lag eit vegleiingsgrunnlag som du leverer til instruktør. 36
27. Identifisera underernæring og feilernæring og føreslå tiltak for å førebyggja og behandla desse. Finn ut og omtal kva feilernæring er og kva underernæring er. Finn ut og omtal symptom på feilernæring og symptom på underernæring. Gjer greie for tiltak som kan førebyggja og behandla desse. 37
28. Yta profesjonell helsehjelp i tråd med gjeldande regelverk. Følgja gjeldande regelverk for bruk av tvang. Finn ut og skriv ned aktuelle lover og forskrifter retta mot tenestemottakar. Omtal kort om føremålet til dei enkelte lovene og forskriftene. Forklar kva det vil seie å vera profesjonell. Omtal korleis lærestaden heldt seg til lover og forskrifter i det daglige arbeidet, vis med dømer. Les Sosialtenestelova og omtal føremålet med 4a i lova. Gjer det same med Pasientrettighetslova kap 4a. Definer kva tvang er og omtal dømer på når tvang er lov å bruka. 38
29. Utføra arbeidet i tråd med yrkesetiske retningsliner og drøfta etiske problemstillingar knytt til yrkesutøvinga. Gjer greie for kva etikk er. Finn yrkesetiske retningsliner og drøft saman med instruktør etiske problemstillingar knytt til yrkesutøvinga. Skriv referat av samtalen. Vel ut en brukar/bebuar/pasient. Planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve der dei etiske retningslinene er viktige. Bruk planleggingsskjema! 39
30. Utføra arbeidet på ein måte som tek i vare den enkelte brukaren sitt sjølvstende, kjensle av likeverd og tilhøyring. Reflekter over korleis eigenskapane dine, respekten din for andre menneske og haldningane dine kan påverka deg i jobbutføringa di. Omtal korleis du som person og helsefagarbeidar kan bidra til å ivareta brukarane/bebuarane/pasientane sitt sjølvstende, kjensle av likeverd og tilhøyring gjennom samhandling. Vel ut ein brukar/bebuar/pasient og planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve/tiltak der ein del av målet er å ivareta brukaren/bebuaren/pasienten i høve til sjølvstende, kjensle av likeverd og tilhøyring. 40
31. Delta i tverrfagleg samarbeid. Forklar kva tverrfagleg samarbeid er. Skriv ned dei ulike yrkesgruppene du/de samarbeidar med og fortel litt om dei enkelte yrkesgruppene sitt kompetanseområde. Omtal helsefagarbeidaren sine kompetanseområde. Drøft kva tid helsefagarbeidaren skal innhenta annan kompetanse? Nemn to dømer frå arbeidspraksisen din. Kva rutinar har lærestaden for tverrfagleg samarbeid? Planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve med fokus på tverrfagleg samarbeid. Bruk planleggingsskjema! 41
32. Ivareta brukarmedverknad. Gjer greie for kva brukarmedverknad er. Omtal korleis lærestaden tek i vare brukarane/bebuarane/pasientane sin brukarmedverknad. Korleis kan du som helsefagarbeidar motivera og stimulera til brukarmedverknad? Nemn nokre dømer. Planlegg, gjennomfør og evaluer ei arbeidsoppgåve/aktivitet der brukarmedverknad vert ivareteke. Bruk planleggingsskjema! 42
33. Kartleggja brukaren sitt funksjonsnivå og bistandsbehov, og gjennomføra tiltak i samhandling med brukaren. Kartlegg bebuaren/brukaren/pasienten sitt funksjonsnivå og bistandsbehov i høve til daglege aktivitetar og gjeremål. Omtal korleis ein går fram for å søkja om hjelpemidlar. Vel ut ein brukar/bebuar/pasient. Planlegg, gjennomfør og evaluer eitt eller fleire tiltak i samhandling med brukaren/bebuaren/pasienten med fokus på meistring, velvære og hjelp til sjølvhjelp. 43
34. Føreslå og setja i verk tiltak som fremmar meistring, helse, trivsel og stimulerar til eit aktivt liv. Definer helse ut i frå fleire perspektiv som fysisk helse, psykisk helse osv. Drøft kva eit aktivt liv er med tanke på den brukargruppa som du arbeider med, og skriv ned korleis du kan stimulera brukarane/bebuarane/pasientane til aktivitet. Diskuter korleis du som helsefagarbeidar kan fremma meistring, helse og trivsel. Finn ut og informer bebuarane/brukarane/pasientane om ulike frivillighetsorganisasjonar, dagsenter, fotpleiar, frisør, osv. Planlegg, gjennomfør og evaluer eitt eller fleire tiltak som fremmar meistring, helse, trivsel og eit aktivt liv. Bruk planleggingsskjema! 44
35. Følgja gjeldande regelverk og arbeidsplassen sine rutinar for medikamenthandtering. Kva lovverk er gjeldande for medikamenthandtering? Kvar finn du det på lærestaden din? Sett deg inn i lovverket og omtal kva rutinar/prosedyrar lærestaden har rundt medikamenthandtering, med tanke på tillaging/dosering, kontrollering og utdeling. Kven utfører oppgåvene og kvifor? Nemn dømer på avvik. I kva tilfeller er det behov for tvangsmedisinering? Finn ut og nemn gjeldande lovparagrafar og regelverk knytt til tvang. 45
36. Gjera greie for omgrepet myndiggjorte medarbeidarar. Forklar kva det vil seie å ha ansvar. Forklar kva det vil seie å ha mynde. Med bakgrunn i dette drøft saman med instruktøren kva omgrepet myndiggjorte medarbeidarar betyr. Innanfor kva kompetanseområde er helsefagarbeidaren ein myndiggjort medarbeidar? Skriv ned. 46
DEL 3: VURDERING Vurdering / rettleiing undervegs Som lærling har du etter Opplæringslova rett på vurdering/rettleiing etter behov i læretida di. Denne regelmessige vurderinga/rettleiinga føregår mellom deg og instruktør/rettleiar på lærestaden. Det skal setjast av ei fast tid, og det som er mest vanleg er ein time annankvar veka, eventuelt ein halv time kvar veka. Både lærling og instruktør skal førebu seg til den regelmessige rettleiinga. Det er difor viktig at du noterer deg nokre punkt om kva du ønskjer at vurderinga/rettleiinga skal fokusere på. Skriftleg midt- og sluttvurdering Som lærling har du etter Opplæringslova rett på ei skriftleg tilbakemelding kvart halvår. Den skal gi deg informasjon om i kva grad du har nådd dei måla som det vert arbeida mot. I Stord kommune gir instruktør deg ei skriftleg halvtidsvurdering (vedlegg 4) midt i praksisperioden på kvar arbeidsstad og ei sluttvurdering (vedlegg 5) når du er ferdig. Vurderingane vert lagt fram i ein samtale mellom deg, instruktør/rettleiar og evt. avdelingsleiar. Den har som mål å skapa eit godt samarbeidsforhold og leggja grunnlaget for eit godt lærings-og arbeidsmiljø. Samtalene skal gi deg rettleiing med sikte på eventuelle forbetringstiltak for å nå måla i læreplanen/opplæringsboka og medverke til at du utviklar deg til ein dyktig fagarbeidar. Evaluering av lærestaden For at me skal få dette til saman er me avhengig av at du som lærling delar dine kunnskapar, erfaringar og meiningar med lærestaden. Me ber deg difor om å laga ei skriftleg eigenvurdering til kvar sluttvurdering gjennom heile læretida. Den skal innleverast til instruktør, som vidaresender til fagleg ansvarleg og Opplæringskontoret. Skriv eigenvurderinga ut i frå følgjande punkt: Korleis vart du mottatt på lærestaden? Korleis var overgangen frå skule til arbeidsliv/ evt frå ein lærestad til ein annan? Kva gjorde du sjølv for å bli kjent med lærestaden? Tar du initiativ? I tilfelle korleis? Arbeider du sjølvstendig? Får du nok utfordringar? Har du spesielle ansvarsområde? Kva har du lært og fått erfaring med i denne perioden? Kva er dine kvalitetar/eigenskapar i forhold til faget du utdannar deg i? Kjenner du deg som ein del av personalet på lærestaden din? Korleis er samarbeidet mellom deg og instruktøren/rettleiaren din? Korleis er samarbeidet mellom deg og de andre tilsette? Får du tilstrekkeleg med informasjon? Får du tilstrekkeleg med tilbakemelding og rettleiing? Korleis føregår dette? Korleis arbeider du med opplæringsboka og kor langt har du kome? 47
Kor mange dagar/timar fråver har du hatt i perioden? Har dette hatt innverknad på opplæringa di? Kva har vore bra for deg i denne perioden? Kva burde/kunne vore betre? På ein skala frå 1-10 kor 1 er ikkje bra læreforhold og 10 er mykje bra læreforhold, kor vil du plassera læreforholdet ditt? Dersom du skulle koma med eit forslag til endring/ forbetring i læreforholdet ditt. Kva ville du då føreslå? Anna.? Husk å ta med opplæringsboka til midt- og sluttvurderingane!!!!!! 48
Vedlegg 1: Hjelpesetningar ved evaluering Nådde du målet/-a du hadde sett deg? Korleis verka aktiviteten/utfordringa på bebuaren/ brukaren/ pasienten som var med? Kva gjekk bra og kvifor gjekk det bra? Kva gjekk mindre bra og kvifor gjekk det mindre bra? Måtte du endra på planen din undervegs? Kvifor? Korleis opplevde du utfordringa/aktiviteten totalt sett? Kva vil du gjera annleis neste gong og kvifor? Kva faktorar var avgjerande for korleis utfordringa/aktiviteten utspelte seg? Forslag til oppfølgingstiltak: 49
Vedlegg 2: Sjekkliste Denne lista skal vera ei hjelp til lærling og instruktør/rettleiar for å sjekka ut om lærlingen har fått opplæring i viktige prosedyrar i samsvar med faget. Det vil vera ulikt frå lærestad til lærestad kva prosedyrar som er aktuell å få opplæring i. Lærling og instruktør/rettleiar kan også sjølv føra til prosedyrar eller faglege oppgåver som dei meinar er spesielt viktig for opplæringa i helsearbeidarfaget. VIKTIG! Utan den nødvendige opplæringa på lærestaden din kan du ikkje utføra desse arbeidsoppgåvene. OPPGÅVE: Måla blodtrykk GJENNOMFØRT DATO: MERKNADER: UNDERSKRIFT LÆRLING: UNDERSKRIFT INSTRUKTØR/ RETTLEIAR: Måla blodsukker Gi sondemat Assistera v/innlegging av permanent kateter Tømma/skifta kateterpose Tømma/skifta stomipose Medikamenthandtering Måle temp. Føra drikke/diureseliste 50
Vedlegg 3: Viktige omgrep 1. NEMN Det er å gi frå seg kunnskap i stikkordsform. 2. FORKLAR / OMTAL Det er å gi frå seg kunnskap i beskrivande form Vi omtalar det som skjer 3. GJERA GREIE FOR Eleven skal forklare og grunngi fakta i sin omtale Det betyr at fakta ein omtalar, må kunne etterprøvast 4. DRØFT Gi frå deg kunnskap i beskrivande form Setja det aktuelle i eit saksforhold opp mot andre sine saksforhold Krev at du analyserar Ei drøfting skal vera nøytral 5. VURDERA Gi frå deg kunnskap i beskrivande form Setja eitt eller fleire saksforhold opp mot andre saksforhold Krev analyse Forut for ei vurdering må ei drøfting av saksforholda ha funne stad. Ei vurdering skal gi uttrykk for personleg oppfatning. 51
Vedlegg 4: Midtvurderingsskjema Namn: Arbeidsstad: Tidsrom: Vurderingskriterium: Fungerer bra: 1. Arbeidsplassen sin organisasjon: 2. Fagleg engasjement/ Initiativ: 3. Fagleg utvikling: 4. Samarbeid: 5. Kommunikasjon: 6. Orden:............... 7. Andre kommentarar: Lærlingen anbefalast etter ovannemnde vurdering til å halda fram med læretida: Nei: Ja: Vurderingsdato: Jobbast meir med: Lærling: Instruktør/ vegleiar: Avdelingsleiar: 52
Vedlegg 5: Sluttvurderingsskjema Namn: Arbeidsstad: Tidsrom: Vurderingskriterium: Fungerer bra: 1. Arbeidsplassen sin organisasjon: 2. Fagleg engasjement/ Initiativ: 3. Fagleg utvikling: 4. Samarbeid: 5. Kommunikasjon: 6. Orden:............... 7. Andre kommentarar: Lærlingen anbefalast etter ovannemnde vurdering til å halda fram med læretida: Nei: Ja: Jobbast meir med: Vurderingsdato: Lærling: Instruktør/ vegleiar: Avdelingsleiar: 53
Vedlegg 6: Verktøy til bruk når du skal jobba med opplæringsboka og til bruk ved delprøvar /Fagprøven MÅL med grunngjeving: Aktivitet/Arbeidsoppgåve/ utfordring Metode/Korleis Kvifor/grunngjevnad Ansvar/Kven 54
55