Din pensjon i KLP GJELDANDE FRÅ 01.05. 2017.
Innhold Kort om KLP 4 Kriterium for innmelding i pensjonsordning i KLP 6 Kva er du sikra i KLP? 8 Alderspensjon og Avtalefestet pensjon (AFP) 10 Uførepensjon 14 Ektefelle- og barnepensjon 16 Kollektive personforsikringar 18 Medlemsfordeler 20 Mi Side på KLP 22 2
INNHALDET i denne brosjyren gjeld frå KLP 01.05. Pensjonsforsikring 2017 3
Kort om KLP KLP er Noregs største livsforsikringsselskap og har offentleg tenestepensjon som spesialfelt. Dei fleste kommunar, fylkeskommunar og helseføretak har pensjonsordning for dei tilsette i KLP, og dei er samtidig eigarar. Det same gjeld ei rekkje offentlege bedrifter. Arbeidstakarar i offentleg sektor har tariffesta rett til tenestepensjon, avtalefesta pensjon (AFP), ulykkes-/ yrkesskadeforsikring og gruppelivsforsikring. Våre pensjons- og forsikringsordningar sikrar rettane i dei aktuelle tariffavtalane. 660 000 offentleg tilsette har pensjonsordning i KLP. På grunnlag av eige pensjonsinnskot og premiebetaling frå arbeidsgivar tener dei opp rett til alderspensjon, uførepensjon og ektefelle-/barnepensjon. Nærmare 270 000 personar mottek pensjon frå KLP. Mange arbeidsgivarar har gruppelivs- og ulykkes-/ yrkesskadeforsikring for dei tilsette i KLP. GODE TILBOD I TILLEGG TIL PENSJON KLP har også mange andre gode tilbod innanfor banktenester og forsikringar, med spesielt gunstige vilkår for deg som er medlem i ei pensjonsordning hos oss. Ønskjer du å lese meir om KLP, kan du gå inn på klp.no 4
KVAR SJETTE NORDMANN HAR PENSJONSRETTAR I KLP. VIL DU VITE MEIR OM PENSJON I KLP? For utfyllande informasjon om alderspensjon/afp, uførepensjon og etterlatnepensjon ; sjå klp.no Ved å gå inn på klp.no, kan du som medlem i KLP logge deg inn på klp.no/minside og kontrollere pensjonsoppteninga di, rekne ut den framtidige pensjonen din eller søkje pensjon frå KLP. Du er velkommen til å ringe vårt kundesenter på tlf.: 55 54 85 00 Du kan også sende oss e-post eller brev vis du ønsker å vite meir om pensjon i KLP. Bruk vårt kontaktskjema på klp.no, eller e-post: kundesenter@klp.no Post sendast til: KLP, Postboks 400 Sentrum, 0103 Oslo.
Kriterium for innmelding i pensjonsordning i KLP Alle tilsette hos arbeidsgivar med avtale om offentleg tenestepensjon i KLP, og dessutan dei fleste sjukehuslegar og sjukepleiarar, er med i pensjonsordning i KLP. For tilsette innanfor KS, KA og Virke tariffområde gjeld inga nedre grense for innmelding i pensjonsordninga. Sjukepleiarar og tilsette innanfor Spekter tariffområde skal først meldast inn i pensjonsordninga viss stillinga deira er på 20 prosent eller meir. I pensjonsordninga for sjukehuslegar er nedre grense for innmelding i pensjonsordninga 20 prosent stilling. Men i denne ordninga gjeld ein særskild regel for legar som har full alderspensjon eller AFP. Dei skal meldast inn først viss dei arbeider meir enn 168 timar i eit kvartal. For tilsette i verksemder utan tarifftilknyting er hovudregelen at nedre grense for innmelding er 20 prosent stilling. Viss du har fleire stillingar hos ulike arbeidsgivarar, skal desse leggjast saman for å oppfylle minstekravet. Du må sjølv melde frå til arbeidsgivarane dine viss dette gjeld deg. (Overtid tel ikkje med.) Ved å logge deg inn på klp.no/minside får du raskt svar på om du er eller har vore medlem i KLP, og kva for rettar du har tent opp. Du kan også be arbeidsgivaren din sjekke medlemskapen din ta kontakt med personalansvarleg. SKIFTE AV ARBEIDSGIVAR Viss du har vore tilsett hos fleire arbeids givarar innanfor offentleg sektor, vil den samla medlemstida di bli summert når du skal ta ut pensjon. Den siste pensjonsordninga du var medlem i, betaler ut pensjonen på vegner av alle. Du søkjer om pensjon frå den siste pensjonsordninga du var medlem i. 6
Dersom du sluttar i offentleg sektor før du blir pensjonist og har samla medlemstid i offentlege tenestepensjonsordningar på minst tre år, har du rett til alderspensjon. Alderspensjon blir utbetalt når du når aldersgrensa for den stillinga du hadde, eller når du har fylt 67 år og har teke ut alderspensjon frå NAV. Du kan også ha rett til uføre-, ektefelle- og barnepensjon. Reglane for å fastsetje pensjon til dei som har slutta før pensjon er aktuelt, skil seg noko frå reglane for andre (som er beskrivne vidare i denne brosjyren). PERMISJON Viss du har permisjon utan lønn, beheld du retten til pensjon i tilfelle uførheit eller død i inntil to år, utan at det blir betalt premie i permisjonstida. Dette gjeld også ved delvis permisjon og delvis lønn. Dersom du ønskjer å få permisjonstida medrekna i den framtidige alders pensjonen din, må du sjølv betale full premie, både eigen og den delen arbeidsgivar elles dekkjer. Etter avslutta permisjonstid vil du igjen bli innmeld i pensjonsordninga på vanlege vilkår.
Kva er du sikra i KLP? Gjennom medlemskapen din i offentleg tenestepensjonsordning i KLP har du ei av dei beste pensjonsordningane i Noreg. Ho sikrar deg og den nærmaste familien rett til pensjon ved: Pensjonsalder Uførheit Død PENSJONSNIVÅ Som hovudregel får du som er medlem i KLP, minst 66 prosent av sluttlønna di i samla pensjon frå KLP og NAV når du tek ut alderspensjon. Dette gjeld viss du tek ut full pensjon og har samla medlemstid i offentleg sektor på minst 30 år når du tek ut pensjonen. Alderspensjon frå KLP og frå NAV skal levealdersjusterast. Det inneber eit noko lågare pensjonsnivå, avhengig av kor tidleg du tek ut pensjonen. Meir om dette finn du under Alderspensjon / Avtalefesta pensjon (AFP). 8 I alderspensjonen frå KLP blir det som hovudregel gjort frådrag for eventuelle utbetalingar frå andre offentlege pensjonsordningar. Når for eksempel alders pensjon frå NAV kjem til utbetaling, blir han i stor grad fråtrekt i KLP-pensjonen, slik at KLP betaler ut resten opp til det aktuelle pensjonsnivået (66 prosent ved 67 år og full opptening). Dersom du ikkje har rett til annan pensjon, betaler KLP ut heile beløpet. KLP gjer likevel ikkje frådrag for alders pensjon frå NAV før du fyller 67 år. Ver merksam på at alderspensjonen frå NAV blir lågare dess tidlegare du tek han ut. KLP skal gjere frådrag for alderspensjon frå NAV som om han var teken ut ved 67 år, sjølv om du har teke han ut tidlegare. Som ei følgje av dette vil den samla pensjonen din bli lågare frå 67 år viss du har teke ut alderspensjon frå NAV tidlegare.
SOM MEDLEM I KLP HAR DU EI AV NOREGS BESTE PENSJONSORDNINGAR. KLP Din pensjon REGULERING AV PENSJON Pensjonane frå KLP blir auka kvart år i samsvar med den generelle lønnsveksten. Frå 67 år blir det ikkje lenger gitt full kompensasjon for lønnsveksten. OBS! Dersom du tar ut alderspensjon frå NAV og KLP frå ulike tidspunkt, kan du få lågare samla pensjon enn om dei blir tekne ut samtidig. Les meir om utrekning av alderspensjon på klp.no, eller logg deg inn på Min Side og bruk pensjonskalkulatoren du finn der. 9
NÅR KAN DU GÅ AV MED ALDERSPENSJON? Alderspensjon og Avtalefesta pensjon (AFP) Dei fleste av KLPs medlemmer kan velje når dei vil gå av med pensjon etter fylte 62 år. Tariffavtalane gir rett til å ta ut avtalefesta pensjon (AFP) frå månaden etter at du fyller 62 år, viss du oppfyller føresetnadene. Ein viktig føresetnad er at du må ha hatt minst 20 prosent stilling i dei siste tre åra før du tek ut AFP. NAV og KLP gir svar på om du oppfyller dei forskjellige krava til AFP, og størrelsen på pensjonen. På nav.no og på klp.no finn du informasjon og kalkulatorar som gir mange svar. Du kan gjere avtale med arbeidsgivaren din om å ta ut delvis alderspensjon eller AFP og samtidig halde fram i arbeid. Reglane for korleis pensjonen din blir redusert for arbeidsinntekt, er forskjellige for alderspensjon og AFP. Du kan ikkje kombinere AFP med alderspensjon frå folketrygda. ALDERSGRENSE Den vanlege aldersgrensa i offentleg sektor er 70 år. Mange yrkesgrupper har ei lågare aldersgrense (særaldersgrense). I KLP kan ho vere 60 eller 65 år. Aldersgrensa avgjer når du kan gå av med alderspensjon, og kor mange år du får medrekna dersom du skulle bli ufør eller falle frå. Likevel blir ikkje tid etter 67 år rekna med ved uførepensjon. Dei som har særaldersgrense, kan velje å gå av med alderspensjon tre år før aldersgrensa viss summen av alder og medlemstid er minst 85 år. Alle kan gå av med alderspensjon frå fylte 67 år dersom ein samtidig tek ut alderspensjon frå NAV. Viss du har teke ut AFP, blir den avslutta og erstatta av alderspensjon når du fyller 67 år. For å gå av med alderspensjon eller AFP må du trappe ned stillinga med minst 10 prosent av full stilling. 10
PENSJONSGRUNNLAG Pensjonsgrunnlaget er den delen av lønna di som blir lagd til grunn for pensjonen. Som regel er dette fast årslønn inkludert faste tillegg på det tidspunktet du går av med pensjon. AFP held fram på neste side >> ALDERSPENSJON FRÅ KLP BLIR FASTSETT UT FRÅ: pensjonsgrunnlag (lønna di redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (66 %) medlemstid (X/30) barn under 18 år (barnetillegg) individuell garanti levealdersjustering pensjonsgrad alderspensjon frå NAV og ein del andre pensjonar gjøres frådrag for i pensjonen frå KLP 11
Lønn utover 12 grunnbeløp (frå 1. mai 2017 kr 1 123 608) gir ikkje rett til pensjon. Tariffavtalane set grenser for å rekne med lønnsaukar ein har fått dei siste to åra før ein tek ut pensjon. Viss du har arbeidd deltid, blir den gjennomsnittlege stillingsprosenten din gjennom alle år lagd til grunn for pensjonsgrunnlaget. Dersom du har meir enn 30 års medlemstid, blir gjennomsnittet av dei 30 beste åra brukt. PENSJONSPROSENT Pensjonsprosenten for KLP-pensjonen er 66. Det vil seie at alderspensjon utgjer 66 prosent av pensjonsgrunnlaget ditt ved full opptening. BARNETILLEGG Dei som forsørgjer barn under 18, får barnetillegg lagt til pensjonen. Dette utgjer 10 prosent av din pensjon for kvart barn, inntil ei maksimumsgrense. MEDLEMSTID Medlemstid er det antalet år du har opptent pensjonsrett i KLP og eventuelle andre offentlege tenestepensjonsordningar. For full pensjon må du ha minst 30 år. For kvart år du har mindre enn 30, blir pensjonen redusert med 1/30. NB! Kravet til full medlemstid kan vere over 30 år, men maks 40, viss du sluttar i stilling i det offentlege før pensjon er aktuelt. ARBEID OG PENSJON Alderspensjonen blir redusert dersom du blir innmeld igjen i ei offentleg tenestepensjonsordning etter at du har teke ut pensjonen. (Sjå reglane for innmelding på side 6.) Reduksjonen blir bestemt av kor mykje du held fram med å jobbe i medlemspliktig stilling, og det blir fastsett ein pensjon grad. For den delen du er innmeld i pensjonsordninga, held du fram med å tene opp pensjon. Alderspensjonistar som blir engasjerte på pensjonistvilkår, skal ikkje meldast inn i pensjonsordninga, og får heller ikkje redusert pensjonen sin. Undersøk med arbeidsgivaren din om dette er noko arbeidsgivaren kan tilby deg. LEVEALDERSJUSTERING OG INDIVI- DUELL GARANTI Levealdersjustering inneber at alderspensjonen frå NAV blir fastsett i forhold til forventa levealder for ditt årskull. Reduksjon som følgjer av levealdersjustering, blir mindre viss du ventar med å ta ut pensjonen. Alderspensjon frå KLP blir levealdersjustert tidlegast frå du fyller 67 år. Er du fødd 1.1.1959 eller tidlegare, gjeld ein individuell garanti som sikrar at du likevel får minst 66 prosent i samla pensjon frå 67 år viss du har full medlemstid og ikkje tek ut alderspensjon frå NAV før du fyller 67 år. 12
AFP FASTSETT OG UTBETALT PÅ FØLGJANDE MÅTE: AFP i offentleg sektor kan utbetalast i perioden mellom 62 og 67 år. AFP utgjer like mykje som folketrygda di ville utgjort dersom du hadde halde fram i jobb til fylte 67 år, med tillegg av eit årleg beløp på kr 20 400, maks 70 prosent av den tidlegare arbeidsinntekta di. Frå fylte 65 år vil AFP-pensjonistar i offentleg sektor få pensjonen utrekna som ein ordinær alderspensjon, viss det gir ei høgare utbetaling enn folketrygdbeløpet og tillegget på kr 20 400 til saman. KLP gir deg beskjed om kva for eit alternativ som gir deg høgast pensjon. Du kan ikkje få pensjon frå NAV samtidig som du tek imot AFP. Dette gjeld også når AFP er utrekna etter reglane for ein ordinær alderspensjon frå KLP. Du kan heller ikkje gå over til alderspensjon før fylte 67 år, viss du først har teke ut AFP.
RETT TIL UFØREPENSJON Uførepensjon Når sjukdom eller skade er årsak til at du går ned i lønn, kan du ha rett til uførepensjon frå KLP. Uførepensjon eller mellombels uførepensjon blir utbetalt frå det tidspunktet lønn/sjukepengar tek slutt, vanlegvis etter eitt års sjukemelding. Viss du har eit inntektstap på minst 20 prosent, kan du ha rett til uførepensjon frå KLP. Størrelsen på uførepensjonen er avhengig av kor ufør du er (uføregrad), kor lenge du har vore medlem i KLP, kor lenge det er til du når pensjonsalder, og om du har barn. Pensjonen er også basert på utrekningar knytte til om du har arbeidsavklaringspengar eller uføretrygd frå NAV, sjå tabellen på side 15. Når du får uførepensjon frå KLP, har du oppgitt kor mykje du forventar å jobbe. Jobbar du meir enn du har oppgitt, må du melde frå om det, slik at pensjonen din blir justert. Pensjonen blir likevel ikkje justert meir enn at det for dei fleste vil lønne seg å jobbe. Uførepensjonen blir normalt stoppa viss du tener 80 prosent eller meir enn det du hadde i inntekt før du vart arbeidsufør. NB! Du har ikkje rett til uførepensjon viss du i løpet av dei to første åra etter at du vart innmeld i KLP, blir ufør på grunn av ein sjukdom eller ei svakelegheit som du visste om då du vart innmeld. Viss du blir ufør av ein sjukdom eller ei svakelegheit du har hatt dei to siste åra, og i løpet av desse åra fekk auka stillingsprosenten din, kan du få berekna pensjon ut frå ein lågare stillingsprosent. Uførepensjonen frå KLP blir berekna ut frå den pensjonsgivande lønna du hadde då du vart ufør. Lønn utover 12 G (frå 1. mai 2017 kr 1 123 608) blir ikkje teken med i pensjonsutrekninga. Medlemstid fram til aldersgrensa for stillinga blir medrekna, men maksimum til 67 år. Dei som forsørgjer barn under 18 år, får barnetillegg til pensjonen. Dette utgjer 4 prosent av pensjonsgivande lønn opp til 6 G for kvart barn. Det blir ikkje gitt barne tillegg for meir enn tre barn. Uførepensjon frå KLP kjem i tillegg til eventuelle ytingar frå NAV. 14
I MEIR ENN 65 ÅR HAR VI LEVERT PENSJON TIL OFFENTLEG ANSATTE. KORLEIS BLIR UFØREPENSJON FRÅ KLP FASTSETT? Viss du har uføreytingar frå NAV 25 % av G, men maks 6 % av pensjonsgivande lønn + 3 % av pensjonsgivande lønn opp til 6 G + 69 % av pensjonsgivande lønn mellom 6 og 12 G Viss du ikkje har uføreytingar fra NAV 25 % G, men maks 6 % av pensjonsgivande lønn + 69 % av pensjonsgivande lønn opp til 12 G 15
RETT TIL EKTEFELLE OG BARNEPENSJON Ektefelle- og barnepensjon Pensjonsrettar når ein KLP-medlem døyr. EKTEFELLE ELLER REGISTRERT PARTNAR Ektefelle eller registrert partner har rett til pensjon. Dersom medlemmen døyr før han eller ho har teke ut alderspensjon frå KLP, blir medlemstid fram til aldersgrensa for stillinga til avdøde godskriven, men maksimum til avdøde ville fylt 67 år. Viss attlevande ektefelle giftar seg på ny, fell retten til ektefellepensjon normalt bort. Fråskild ektefelle som ikkje er gift på ny, kan også ha rett til pensjon. Sambuarar har ikkje rett til ektefellepensjon. Ektefellepensjon frå KLP kjem i tillegg til eventuelle utbetalingar frå NAV. Inntekta til attlevande ektefelle har ingen ting å seie for ektefellepensjonen. Desse reglane for ektefellepensjon gjeld frå 1.1.2001. Det gjeld ulike overgangsreglar for dei som er fødde før 1.7.1950 og for dei som er fødde før 1.1.1955, viss avdøde var innmeld før 1.10.1976. Overgangsreglane er ikkje beskrivne her, men i KLPs spesialbrosjyre om etterlatnepensjon. NB! Du har ikkje rett til ektefellepensjon viss: ektefellen din døyr innan eitt år etter tilsetjing i stilling som gav rett til medlemskap i KLP, eller ektefellen din døyr innan eitt år etter at ekteskapet vart inngått Dette føreset at dødsfallet kjem av sjukdom han/ho leid av eller hadde symptom på då han/ho vart tilsett eller då ekteskapet vart inngått, og som minst ein av dykk kjende til 16 EKTEFELLEPENSJON FRÅ KLP FASTSETT UT FRÅ: pensjonsgrunnlag (lønna til avdøde, redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (9 %) medlemstida til avdøde (X/30)
BARN UNDER 20 ÅR Barn under 20 år har rett til pensjon. Dersom medlemmen døyr før han eller ho har teke ut alderspensjon frå KLP, blir medlemstida fram til aldersgrensa for stillinga til avdøde godskriven, men maksimum til avdøde ville fylt 67 år. Barnepensjon frå KLP kjem i tillegg til eventuelle ytingar frå NAV. Barnepensjon blir utbetalt til barnet har fylt 20 år. Barnet si eiga inntekt har ingen ting å seie for barnepensjonen. BARNEPENSJON FRÅ KLP FASTSETTES UT FRÅ: pensjonsgrunnlag (lønna til avdøde, redusert for eventuell deltid) pensjonsprosent (15 % for kvart barn) medlemstida til avdøde (X/30) 17
Kollektive personforsikringar Tariffavtalen i offentleg sektor gir tilsette rett til gruppelivsforsikring med eingongserstatning ved dødsfall. Også uførepensjonistar skal vere dekte fram til dei fyller 67 år. Alle tilsette i offentleg sektor skal også ha ulykkes- og yrkesskadeforsikring gjennom arbeidsgivaren sin. GRUPPELIVSFORSIKRING Mange arbeidsgivarar har avtale om gruppelivsforsikring for sine tilsette i KLP. Forsikringa blir utbetalt til ektefellen, sambuaren og/eller barna til den forsikra. Erstat ningsbeløpet er maksimalt 10 G (frå 1. mai 2017 kr 936 340), men blir redusert når den forsikra er over 50 år. Minimum er 5 G (frå 1. mai 2017 kr 468 170), som blir utbetalt viss avdøde var over 59 år. Viss avdøde ikkje etterlèt seg nokon med rett til erstatning, blir det utbetalt eit minimumsbeløp til dødsbuet. ULYKKES- OG YRKESSKADEFORSIKRING Forsikringane gir arbeidstakaren rett til eingongserstatning ved ulykke i arbeidstida og ved yrkesskade og yrkessjukdom. Dei fleste tilsette er også forsikra på direkte reise mellom heim og arbeidsstad, og på tenestereiser. Arbeidsgivaren kan utvide forsikringa til også å omfatte ulykker i fritida. Kvar enkelt arbeidsgivar har oversikt over kva for forsikringar og forsikringssummar som gjeld for dei tilsette. Erstatning blir utbetalt ved varig medisinsk invaliditet, uførheit i erverv eller dødsfall. Erstatningsbeløpet er mellom anna avhengig av grad av uførheit, alder og inntektsgrunnlag. 18
I OFFENTLEG SEKTOR HAR DU RETT TIL GRUPPELIVS-, ULYKKES- OG YRKESSKADEFORSIKRING. KLP Din pensjon PÅ KLP.NO KAN DU LESE MEIR OM DEI KOLLEKTIVE FORSIKRINGANE VÅRE. 19
Medlemsfordelar til deg! Medlemmer i KLP har ei av dei beste ordningane i landet. SKADEFORSIKRING BIL, HUS, REISE, M.M. Spesielt gode prisar på forsikring av bil, innbu, hus, reise o.l. Gode forsikringsvilkår standard eller utvida Maksdekning Raskt skadeoppgjer viss uhellet er ute FONDSSPARING Det rimelegaste kombinasjonsfondet på marknaden. Fondet passar for deg som sparer langsiktig (+5 år) og ønskjer lågare risiko enn aksjefond. Årleg kostnad er berre 0,25 prosent. BANKTENESTER Blant dei beste rentene på marknaden frå første krone, både på spare- og brukskonto Alle varekjøp og minibankuttak er gebyrfrie i nettbanken vår Gode vilkår på lån med sikkerheit i bustad Vi tilbyr bustadlån, bustadkreditt og Litt Extra (til dei over 60 år) FOR MEIR INFORMASJON OM MEDLEMSFORDELANE klp.no/medlem eller send SMS med kodeord Medlem13 til 2262 20
21
Min Side på klp.no På Min Side kan du sjå pensjonsoppteninga di til kvar tid og få eit bilete av den framtidige pensjonen din. Frå Min Side kan du også søkje pensjon frå KLP. Frå Min Side har du tilgang til nettbank og private forsikringar, og dessutan fond. klp.no/minside klp.no/minside 22
KVA FÅR DU I PENSJON? Gå inn på Min Side for å sjå kor mykje 23 du kjem til å få utbetalt i pensjon, med pensjonskalkulatoren vår.
KOMMUNAL LANDSPENSJONSKASSE PB. 400 Sentrum, 0103 Oslo Tlf.: 55 54 85 00 E-post: kundesenter@klp.no www.klp.no/pensjon HOVEDKONTOR Dronning Eufemiasgate 10, Oslo Tlf.: 22 03 20 00 Faks: 22 03 39 41 KLPs oppdrag er å spare pensjonen så han aukar i verdi, men det er ikkje likegyldig korleis vi gjer det. Vi har etiske minstekrav for all vår kapitalforvaltning. Dette er ikkje berre store ord, men handlingar tett på deg. Det er dine pensjonspengar vi jobbar for å investere i ansvarlege og skikkelege selskap. Les meir om korleis vi tek samfunnsansvar på klp.no