Klimatiltak i jordbruket Klimaplan for Hordaland 2013 Øyvind Vatshelle, Fylkesmannens landbruksavdeling 1
Utslepp av klimagassar frå jordbruk 2010 Norske utslepp totalt: 53,9 mill. tonn CO 2 -ekvivalenter frå jordbruk: 4,3 mill. tonn CO 2 -ekvivalenter (8 %) Industri 23 % Petroleum 26 % Transport 32 % Kjelde: Meld. St 21 (2011-2012) «Klimameldinga» 2
Opptak av klimagassar i skogen Netto opptak i skog siste ti år: 27-36 mill. tonn CO 2 -ekvivalenter per år. Av dette kan no ca. 1,75 mill. tonn reknast med i utsleppsforpliktinga frå Kyotoprotokollen. Kjelde: Meld. St 21 (2011-2012) «Klimameldinga» 3
Bakgrunn for klimatiltak i landbruket Nasjonalt Klimaforliket St.meld. nr. 39 (2008-2009) Klimautfordringene - landbruket en del av løsningen. Klimakur 2020 Tiltak og virkemidler for å redusere utslipp av klimagasser frå jordbrukssektoren. Klimameldinga Meld. St. 21 (2011-2012) Norsk klimapolitikk. Regionalt Klimaplan for Hordaland 2010-2020 Handlingsprogram 2013
Fylkesmannen sin rolle Fylkesmannen er gjennom embetsoppdraget pålagd å følgje opp klimapolitikken innan Jordbruket Skogbruket Klimaplanar i kommunane Fylkesmannen i Hordaland er tillagd oppgåver i Handlingsprogram for Klimaplan Hordaland 2010-2020
Landbrukstiltaka i klimaplanen 2013 Reduksjon av klimagassar Tiltak 6.4 Tiltak 6.5 Tiltak 6.7 Tiltak 6.8 Tiltak 6.10 Tiltak 6.11 Meir balansert gjødsling med nitrogen Meir fôr frå utmark Redusert nitrogenbehov Biogassproduksjon frå gjødsel Klimaeffektar og aktuelle tiltak i landbruket i Hordaland Betre drenering og mindre jordpakking Hordaland Bioenergiforum Tiltaka blir delfinansiert frå Fylkeskommunen 6
Tiltak 6.4. Meir balansert gjødsling med nitrogen (N) Kvifor? Lystgass (N 2 O) er omlag 300 gonger sterkare klimagass enn CO 2. Lystgass blir danna ved nedbryting av N i jord / gjødsel når lite oksygen. Tap ved spreiing og som avrenning gir indirekte lystgassutslepp. Tiltak: Klimagassrekneskap på gardsnivå, basert på Surfôranalysar og jordanalyser. Ein ser på aktuelle tiltak og økonomi i desse. Treårig prosjekt (2012-2014) v/ Norsk Landbruksrådgiving Hordaland 7
Tiltak 6.5. Meir fôr frå utmark Landskap i drift Kvifor? Når dyra beiter meir i utmarka vert behov for innmark og innmarksgjødsling med nitrogen mindre. Tiltak: Utvikle større samanhengande beiteområde og auke tal beitedyr Finne gode løysingar på fôringsplassar ute (drenering av areal, husdyrgjødsel) Delmål å auke kompetansen om klima - miljøvinst ved lengre beitesesong og utegang Prosjekt Landskap i drift FMLA v/ Bastian Hofmann. 8
Tiltak 6.7. Biogassproduksjon frå husdyrgjødsel Stort potensiale som klimatiltak, men kraftprisane er for låge Kvifor? Under lagring av husdyrgjødsel skjer nedbryting av gjødsla med produksjon og utslepp av mellom anna metan. Med anaerob lagring i lukka lager kan ein samle opp og bruke metanen. Gassen blir normalt brent, alternativt generator for å skape elektrisitet eller rensing til drivstoff. Biorest frå prosessen er god gjødsel. Tiltak Studietur til Tyskland for å sjå på gardsanlegg. 9
Tiltak 6.8. Klimaeffektar og aktuelle tiltak i landbruket i Hordaland Kvifor? Vi treng betre grunnlag for å vurdere kva tiltak som er mest aktuelle. Finne kostnadseffektive tiltak! Tiltak Få laga oversikt over utslepp, effekt av tiltak og moglegheiter for gjennomføring av tiltak som: Produksjon av biogass Gjødsling og jordarbeiding. Spreiemetode, lager. Jordvern. Nydyrking. Redusert bruk av fossil energi i landbruket. Karbonlagring i skog og trevirke. Bioenergi. Auka effektivitet i dyrehaldet. Økologisk landbruk. N-innhald i fôr. 10
Tiltak 6.10 Betre drenering og mindre jordpakking Kvifor? På moderat godt drenert jord blir 1 % av tilført N lystgassutslepp. På dårleg drenert jord blir 5 20 % av tilført N lysgassutslepp. Tiltak Artikkelserie og tilskot til drenering. Nasjonalt tiltak frå 2013. Tiltak 6.11 Hordaland Bioenergiforum Nettverksbygging og utveksling av kompetanse 11
Andre klimatiltak / økonomiske verkemidel Stimulering biogass Pilotordning miljøvennleg spreiing av husdyrgjødsel Utviklingsprogram for klimatiltak i jordbruket Bioenergi: tilskudd til flising + støtte til etablering av anlegg Forbudt å deponere biol. nedbrytbart avfall 12
Tilpassing til eit klima i endring Auka temperatur, meir nedbør, meir erosjon - NOU 2010:10 Å utnytte endringane Ein lengre vekstsesong vil truleg kome norsk mat- og skogproduksjon til gode Nye og tilpassa plantesortar vil vere viktig Å førebygge skade God jordstruktur og drenering blir viktig for å førebygge erosjon (og vil i tillegg bidra til lågare lystgassutslepp) Endringane kan bidra til etablering av nye sjukdommar og skadegjerarar i Noreg og spreiing til nye områder. (plantevern naturmangfald) 13
Klimatilpassing i klimaplanen Tiltak 8.7 Utgreiing av klimatilpassingstiltak - Førebygging og tilpassing - I samarbeid med Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane 14