Postadresse Njøsavegen 2 6863 Leikanger Besøksadresse Fjordsenteret 5745 Aurland Kontakt Sentralbord: +47 57 64 30 00 Direkte: +47 57643129 fmsfpost@fylkesmannen.no www.nasjonalparkstyre.no/naroyfjorden Siver Wangen Postboks 54 5742 FLÅM Vår ref. 2017/1563-0 432.2 Dykkar ref. Dato 20.06.2017 Nærøyfjorden landskapsvernområde - melding om vedtak - sankebu i Ljosdalen Sender vedlagt saksprotokoll med saksframlegg for Nærøyfjorden verneområdestyre sak 26/17. Klage Vedtaket kan klagast inn for Miljødirektoratet av partar i saka eller andre som har rettsleg klageinteresse med ein frist på 3 veker jf. forvaltningslova 28. Klagen skal sendast verneområdestyret v/sekretariatet, som kan gje nærare opplysningar om klagerett og rett til å sjå saksdokument. Med helsing Noralv Distad Nærøyfjorden verneområdestyre Anbjørg Nornes verneområdeforvaltar Etter våre rutinar er dette brevet godkjent og sendt utan underskrift Kopi pr. e-post til: Aurland kommune SNO Aurland Sogn og Fjordane fylkeskommune Fylkesmannen i Sogn og Fjordane Jarle Sandvik Landskapsvernområde Nærøyfjorden verneområdestyre
Arkivsaksnr: 2017/1563-0 Saksbehandler: Anbjørg Nornes Dato: 15.06.2017 Utval Utvalssak Møtedato Nærøyfjorden verneområdestyre 26/17 19.06.2017 Saksprotokoll i Nærøyfjorden verneområdestyre - 19.06.2017 Handsaming i møte Vedtak i samsvar med innstilling frå forvaltar. Vedtak Nærøyfjorden verneområdestyre gjev Siver Wangen, gnr. 49, bnr. 1, løyve til å bygge ny sankebu på stølen Ljosdalen i Nærøyfjorden landskapsvernområde. Løyve er gjeve med heimel i verneforskrifta for Nærøyfjorden landskapsvernområde 3 punkt 1.3 b). Løyvet er gjeve med fylgjande vilkår: Bygget skal setjast opp på gamal stølstuft i samsvar med situasjonsplan i søknaden. Grunnflata på bygget kan vera inntil 4,3 meter x 7,9 meter, totalt 34 m 2. Bygget skal utformast etter tradisjonell byggeskikk for stølshus i området. Grunnmuren skal rehabiliterast med stein frå tomta. Det kan plukkast stein frå nærområdet for å supplera manglande steinar til grunnmuren. Det skal ikkje plukkast steinar frå murane på dei andre stølstuftene. Til utvendig kledning skal det nyttast trekledning impregnert med fargelaus Royalolje. Kledningen skal vera kanta, etter tradisjonell byggeskikk for området. Vindauge skal vera smårutete med faste sprosser, med unntak av vindauge på nordvestveggen. Det skal nyttast taktekking som treng lite vedlikehald og har matt overflate. Dette kan vera tretak med impregnerte bord tilsvarande kledningen, eller bølgjeblekk med matt overflate. Torv og vegetasjon skal takast vare på og nyttast til tildekking etter avslutta arbeid. Materiale og utstyr skal takast hand om på ein miljøforsvarleg måte. Restmateriale, avfall og utstyr skal fraktast ut av området når byggearbeidet er avslutta. Dersom det vert planlagt endringar av godkjente planar, skal styret vurdera om eventuelle endringar krev ny godkjenning. Rapport med bilde av tiltaket skal sendast til sekretariatet når arbeidet er sluttført. Dersom arbeidet ikkje har starta opp innan 3 år frå vedtaksdato, må det søkjast om nytt løyve til tiltaket. Dette løyvet gjeld berre tilhøve etter verneforskrifta. Søkjar må senda søknad til Aurland kommune for løyve etter plan- og bygningslova. Side 2 av 7
Eventuell motorferdsle i samband med byggearbeidet må søkjast særskilt om til Nærøyfjorden verneområdestyre. Nærøyfjorden landskapsvernområde - sankebu i Ljosdalen Innstilling frå forvaltar Nærøyfjorden verneområdestyre gjev Siver Wangen, gnr. 49, bnr. 1, løyve til å bygge ny sankebu på stølen Ljosdalen i Nærøyfjorden landskapsvernområde. Løyve er gjeve med heimel i verneforskrifta for Nærøyfjorden landskapsvernområde 3 punkt 1.3 b). Løyvet er gjeve med fylgjande vilkår: Bygget skal setjast opp på gamal stølstuft i samsvar med situasjonsplan i søknaden. Grunnflata på bygget kan vera inntil 4,3 meter x 7,9 meter, totalt 34 m 2. Bygget skal utformast etter tradisjonell byggeskikk for stølshus i området. Grunnmuren skal rehabiliterast med stein frå tomta. Det kan plukkast stein frå nærområdet for å supplera manglande steinar til grunnmuren. Det skal ikkje plukkast steinar frå murane på dei andre stølstuftene. Til utvendig kledning skal det nyttast trekledning impregnert med fargelaus Royalolje. Kledningen skal vera kanta, etter tradisjonell byggeskikk for området. Vindauge skal vera smårutete med faste sprosser, med unntak av vindauge på nordvestveggen. Det skal nyttast taktekking som treng lite vedlikehald og har matt overflate. Dette kan vera tretak med impregnerte bord tilsvarande kledningen, eller bølgjeblekk med matt overflate. Torv og vegetasjon skal takast vare på og nyttast til tildekking etter avslutta arbeid. Materiale og utstyr skal takast hand om på ein miljøforsvarleg måte. Restmateriale, avfall og utstyr skal fraktast ut av området når byggearbeidet er avslutta. Dersom det vert planlagt endringar av godkjente planar, skal styret vurdera om eventuelle endringar krev ny godkjenning. Rapport med bilde av tiltaket skal sendast til sekretariatet når arbeidet er sluttført. Dersom arbeidet ikkje har starta opp innan 3 år frå vedtaksdato, må det søkjast om nytt løyve til tiltaket. Dette løyvet gjeld berre tilhøve etter verneforskrifta. Søkjar må senda søknad til Aurland kommune for løyve etter plan- og bygningslova. Eventuell motorferdsle i samband med byggearbeidet må søkjast særskilt om til Nærøyfjorden verneområdestyre. Saksopplysningar Dokument som bakgrunn for saka: Søknad frå Siver Wangen om oppføring av Sankebu i Ljosdalen i Nærøyfjorden landskapsvernområde, datert 14.06.2017. Brev frå Sogn og Fjordane fylkeskommune vedrørande stølshus/gjetarbu i Ljosdalen, datert 18.04.2017. Side 3 av 7
Søknaden vert vurdert etter: Forskrift om vern av Nærøyfjorden landskapsvernområde av 08.11.2002 Naturmangfaldlova av 19. juni 2009 Forvaltningsplan for Nærøyfjorden, rapport nr. 1 2008 Siver Wangen søkjer om å få sette opp sankebu i Ljosdalen i Nærøyfjorden landskapsvernområde. Ljosdalen er heimastøl til gardane Brekke i Flåm. Jarle Sandvik (Siv.ark.mnal) har utarbeid søknad på vegne av Siver Wangen. Wangen driv gardsbruk i Flåm med sau og storfe. Sauene beitar i fjellområda i og rundt Ljosdalen. I søknaden vert det opplyst at det er 1 ½ til 2 timar å gå frå Brekke til Ljosdalen. Stien er tung og bratt. I samband med sanking vert det lange dagar med mykje gåing for å finne sauer som går utover i terrenget ovanfor stølen Ljosdalen. Dei vil spare mykje tid under sanking dersom dei kan overnatta på stølen. Dei vil ha bruk for å ha overnattingsplass til 4 personar i samband med sauesankinga. Sankebua er planlagt plassert på same stad som det har støtt eit stølshus tidlegare. Deler av muren har rasa saman, og ein del steinar er fjerna frå muren. Det vert søkt om å få sette opp eit bygg på 4,3 meter x 7,9 meter. Grunnmuren er målt til 4,3 meter x 7,0 meter. Oppmålinga vart gjort av Jarle Sandvik under synfaring på stølen 7. juni 2017. Forvaltar var med på synfaringa saman med Jarle Sandvik og Siver Wangen. Grunnmuren er planlagt rehabilitert med stein frå tomta og med supplering med anna stein i nærleiken. Utvendig kledning er planlagt med trekledning impregnert med fargelaus Royalolje. Til taktekking er det planlagt tak som treng lite vedlikehald og har matt overflate, t.d. tretekking med impregnering (same impregnering som kledning). Perspektiv nord-aust. Kopi frå søknad. Perspektiv nord-vest. Kopi frå søknad. Side 4 av 7
Situasjonsplan frå søknad. Sankebu til høgre for dei to eksisterande bygga. Ljosdalen i Flåm. Utklypp frå Fylkesatlas Lovgrunnlaget Verneformålet for Nærøyfjorden landskapsvernområde er å «..ta vare på eit vakkert og eigenarta natur- og kulturlandskap frå fjord til fjell i eit storfelt isbreutforma landskap med eit mangfald av plante- og dyreliv og der eit kulturlandskap med slåtteteigar, beitelandskap, stølsområde, gardsbruk og kulturminne, skapt gjennom aktiv landbruks-drift, utgjer ein vesentleg del av landskapets karakter» jf. 2. Alle inngrep eller tiltak som kan endre eller verke inn på landskapets art eller karakter er forbode. I fylgje verneforskrifta 3 punkt 1.3. b), kan forvaltningsmynde gje løyve til «Oppføring av nybygg i samband med landbruk, turlagsverksemd og oppsyn. Utforming av nybygg skal vera tilpassa landskap og tradisjonell byggjeskikk». Etter naturmangfaldlova (nml.) 7 skal prinsippa i 8 12 leggjast til grunn ved utøving av offentleg mynde, og det skal koma fram av vedtaket korleis prinsippa er vurdert og vektlagt i saka. Side 5 av 7
Vurdering Stølslandskapa med bygningar og stølsvollar er viktige verneverdiar i Nærøyfjorden landskapsvernområde, og er ein del av verneføremålet. I forvaltningsplan for Nærøyfjorden er det peika på at stølsdrifta har vore avgjerande for levemåten på gardane i tidlegare tider, og stølsdrifta har vore med å forme landskapet. Ljosdalen er heimastøl til gardane på Brekke. Det har truleg ikkje vore stølsdrift i Ljosdalen etter rundt 1940-talet. Siver Wangen nyttar i dag området som beiteområde for sau. Stølsvegen frå Brekke til Ljosdalen er bratt og tung. I samband med sauesanking vil det letta arbeidet om det er mogleg med overnatting på stølen. Wangen har ikkje andre stølsbygningar i dette området i dag. I fylgje forvaltningsplanen er det «ynskjeleg å bidra til å legge til rette for at eit aktiv og stadtilpassa landbruk skal kunne utvikle seg innanfor dei rammene som er sett for landskapsvernområde». Aktiv landbruksdrift med beitedyr i området er viktig for å halda kulturlandskapet ope. Beitedyr er avgjerande for å ta vare på eit beitelandskapet som er ein del av føremålet med landskapsvernområdet. Forvaltar vurderer på denne bakgrunn at oppføring av sankebu er i tråd med det forvaltninga kan gje løyve til etter verneforskrifta 3 punkt 1.3. b). Kunnskapen om området er kjent gjennom forvaltningsplan for Nærøyfjorden, skjøtselsplan for Hjølmo og Restaureringsplan for Vestnorsk fjordlandskap delområde Nærøyfjorden (2014). Det er ingen kjente førekomstar av trua artar eller naturtypar på stølen i Ljosdalen som vil verta påverka av tiltaket (Naturbase 15.06.2017). Kunnskapsgrunnlaget jf. nml. 8 er vurdert som godt for å vurdera denne saka, og føre-var-prinsippet i nml. 9 er difor ikkje tillagt vekt i denne saka. Den samla belastninga på økosystemet skal vurderast ved søknad om tiltak jf. nml. 10. På stølen er det to bygningar og murar etter 10 bygningar. Dei to bygga som står der i dag er sett opp i nyare tid, og dei har ikkje same utforming som dei tradisjonelle gamle stølshusa. Sogn og Fjordane Fylkeskommune har kome med ein uttale om dei kulturhistoriske verdiane i Ljosdalen knytt til oppføring av nytt stølshus/gjetarbu. På grunn av at det ikkje er att nokon av dei gamle bygningane på stølen, er den kulturhistoriske verdien på stølen svært redusert, jf. uttale frå fylkeskommunen. Fylkeskommunen seier vidare at ved bygging av nytt stølshus på eksisterande murar, er det murane som gjev storleiken på bygningen. I SEFRAK registeret (landsdekkande register over eldre bygningar og andre kulturminne, 1975-1995) er den aktuelle stølstufta oppgjeve til å vera 4,0 meter x 7,5 meter. Bygget det er søkt om vil ha same breidde som yttermål på eksisterande grunnmur, og verta 40 cm lenger enn dei måla som er oppgjeve i SEFRAK registeret. Under oppmåling på synfaringa 7. juni, var det vanskeleg å sjå dei nøyaktige ytterkantane på murane då ein del av steinane var fjerna eller rast ned frå opphavleg mur. Storleik og utforming av bygget er etter forvaltar si vurdering i bra samsvar med tradisjonelle stølshus i området. I søknaden er vindauge i bygget planlagt utan smårutete glas. Det vanlege i stølshus er vindauge med sprosser. Når bygget vert sett opp på stølen med storleik som eit stølshus, meiner forvaltar vindauge i bygget bør vera i samsvar med tradisjonell utforming. Dette er også i samsvar med uttalen frå fylkeskommunen. Forvaltar tilrår difor smårutete vindauge med faste sprosser på dei største vindauga. Wangen søkjer om å få sette opp sankebu på stølen. Ei sankebu på 34 m 2 er eit større bygg enn det som er vanleg for sankebuer i fjellet. Men når bygget vert sett opp på stølen, og det ikkje er stølshus der frå før, meiner forvaltar det er naturleg å setje opp eit bygg på storleik med eit lite stølshus. Dei fleste gardbrukarar som har beitedyr i fjellet i dag nyttar stølshuset i Side 6 av 7
samband med tilsyn og sanking av dyr på beite. Bygget har tenleg storleik for 4 til 5 personar, og bygget har gang med lagerplass. Etter forvaltar si vurdering er bygget tilpassa naudsynt bruk i samband med landbruksdrifta. Forvaltar vurderer tiltaket som positivt for området, og at den samla belastninga av tiltaket er akseptabel. For å få ei plassering som er i god avstand til område med vassig og skredfare, og som ikkje er for bratt, må bygget setjast opp i nærleiken av dei andre bygningane på stølen. I fylgje forvaltningsplan bør det berre gjevast løyve til nye landbruksbygg i område der det er bygningar frå før. Ved å plassera bygget på den gamle stølstufta der murane delvis er vekke, får bygget ei god plassering i landskapet. Dei andre stølstuftene på stølen er meir intakte, og dei vil vera viktige å ta vare på som kulturminne på stølen. Det må ikkje plukkast stein frå dei andre stølstuftene til bygging av muren på det nye stølshus. Det kan plukkast enkelt steinar frå området i nærleiken av stølen til grunnmuren. Forvaltar vurderer at det planlagde arbeidet ikkje vil skada naturmiljøet jf. nml. 12, og har god tilpassing til lokal tradisjonell byggeskikk for stølshus i området. Nml. 11 er ikkje vurdert i denne saka då det er lite sannsynleg at tiltaket vil føre til skade på naturverdiane. På bakgrunn av vurderingar etter verneforskrifta og naturmangfaldlova 8-12, vurderer forvaltar det kan gjevast løyve til tiltaket det er søkt om med dei vilkåra som er sett i innstillinga til vedtaket. Side 7 av 7