Revidering av akkreditert ph.d.-studium i farmasi ved Universitetet i Tromsø fase 2 Rapporten frå den sakkunnige komitéen er eit tillegg til rapporten frå 1. juni 2007 Tillegget vart ferdigstilt den: 22. april 2009 NOKUTs rapporter ISSN [1501-9640]
Forord Denne rapporten er eit tillegg til rapporten av 1. juni 2007 frå den sakkunnige komiteen i fase 1 av revideringa. Rapporten og vurderingane til komiteen er grunna på sjølvevalueringsrapporten til Universitetet i Tromsø av 1. november 2008 og suppleringar 19. desember 2008, 26. januar 2009 og 4. mars 2009. Innstillinga frå komiteen er einstemmig. Oslo, 22. april 2009 Lennart Paalzow professor em. (leiar) Farmasøytisk fakultet Uppsala universitet Else-Lydia Toverud, professor Farmasøytisk institutt Universitetet i Oslo Björn G. A. Lindeke, professor em. Uppsala universitet Apotekarsocieteten
1. Samandrag NOKUT fann at ph.d.-studiet i farmasi ikkje fylte vilkåra under revidering av akkreditering i fase 1, av di den sakkunnige komiteen ikkje tykte storleiken på fagmiljøet kunne stø sjølvstendig forsking innanfor kjerneområdet samfunnsfarmasi. Etter dette har Institutt for farmasi (IFA) hatt eit år til å betra tilhøva ved studiet. I fase 2 av revideringa har den sakkunnige komiteen vurdert tilhøva slik dei kjem fram i Universitetet i Tromsø (UiT) si sjølvevaluering og tilleggsopplysningar komiteen har funne naudsynte. I det nye materialet meiner komiteen at UiT syner at storleiken på fagmiljøet dekker til dei krava som vert stilde i NOKUT si Forskrift om standarder og kriterier for akkreditering av studier og kriterier for akkreditering av institusjoner i norsk høyere utdanning, 2-3(2) punkt 1. Den viktigaste forbetringa er opprettinga av eit tverrfagleg forskingsprogram, der forskingsverksemda knyt samfunnsfarmasien saman med eit heilskapleg studium av resistensproblematikk i samband med antibiotikabruk. Komiteen har likevel merkt seg at det finst ein del uavklara spørsmål når det gjeld fagmiljøet knytt til ph.d.-studiet, og at UiT enno kan heva den spesifikt samfunnsfarmasøytiske kompetansen vesentleg. 3
2. Bakgrunn og grunnlag for revideringa 2.1 Bakgrunn Styret til NOKUT vedtok 20. juni 2005 å setja i gang revidering av alle akkrediterte mastergradsstudium og ph.d.-studium i farmasi. Revideringa i fase 1 vart gjennomførd i perioden mai 2006 til oktober 2007. Direktøren til NOKUT fatta etter fullmakt frå styret den 5. oktober 2007 følgjande vedtak på bakgrunn av rapporten frå den sakkunnige komiteen og kommentarar frå UiT til rapporten: Ph.d.-studiet i farmasi ved universitetet i Tromsø tilfredsstilte ikke de faglige kravene for akkreditering av doktorgradsstudier 2-3 (2) punkt 1. Størrelsen på fagmiljøet skal være tilpasset undervisningen, veiledningen og forskningen/det kunstneriske utviklingsarbeidet. Universitetet i Tromsø fekk ein frist på eitt år for å dokumentera at storleiken på fagmiljøet er tilpassa behovet for undervisninga, rettleiinga og forskinga i ph.d.-studiet. Universitetet i Tromsø leverte sjølvevaluering til fase 2 av revideringa 1. november 2008. Sjølvevalueringa vart supplert 19. desember samme år. Ytterlegare suppleringar i saka kom 26. januar og 4. mars 2009. Komiteen arbeidde i perioden desember 2008 til august 2009. Fase 2 er siste fase i revideringa av ph.d.-studiet i farmasi ved Universitetet i Tromsø. Etter at den sakkunnige komiteen har gjennomført den faglege vurderinga gjer styret til NOKUT vedtak. Den sakkunnige komiteen for fase 2 vart oppnemnd 7. november 2008 og er sett saman av: Professor emeritus Björn G. A. Lindeke, Apotekarsocieteten Professor emeritus Lennart Paalzow, Uppsala Universitet Professor Else-Lydia Toverud, Universitetet i Oslo Lennart Paalzow er oppnemnd som leiar for komiteen. 2.2 Organisering av rapporten Denne rapporten er eit tillegg til den sakkunnige rapporten frå 01.06.2007 med tilleggsvurdering frå 03.10.2007. Rapporten er disponert i samsvar med NOKUT si forskrift 2.3 Standarder og kriterier for akkreditering av doktorgradsstudier. 4
3. Grunnlag for ny vurdering (fase 2) Lov om universiteter og høgskoler av 12. mai 1995, Kunnskapsdepartementet si Forskrift om akkreditering, evaluering og godkjenning etter lov om universiteter og høgskoler av 8. september 2005, og NOKUT si Forskrift om standarder og kriterier for akkreditering av studier og kriterier for akkreditering av institusjoner i norsk høyere utdanning 2-3 dannar grunnlaget for komiteen si vurdering. I fase 2 er det berre dei standardane og kriteria som ikkje vart tilfredsstilde i fase 1, det vil seia 2-3 (2) punkt 1, som dannar grunnlag for vedtak. Vurderinga til komiteen byggjer på fylgjande materiale: Den nye rapporteringa frå institusjonen med tilhøyrande dokumentasjon, og anna relevant skriftleg materiale som NOKUT og/eller komiteen har funne naudsynt for vurderinga. Rapporten frå sakkunnig komité frå 1. juni 2007. Tilleggsvurderinga frå sakkunnig komité frå 3. oktober 2007. Vedtak frå NOKUT frå 5. oktober 2007. 3.1 Komiteen si forståing av mandatet Komiteen har forstått mandatet slik at ein skal vurdera om kravet i NOKUT si forskrift 2-3 (2) punkt 1. Størrelsen på fagmiljøet skal være tilpasset undervisningen, veiledningen og forskningen/det kunstneriske utviklingsarbeidet no er tilfredsstilt. Den sakkunnige komiteen i fase 1 skreiv at fagmiljøet skal ha tilsette med høg kompetanse som arbeider med undervisning, rettleiing og forsking innanfor alle kjerneområda. 3.2 Komiteen si vurdering av sjølvevalueringsrapporten frå institusjonen I sjølvevalueringsrapporten frå 31.10.2008 omtaler, vurderer og dokumenterer UiT 2-3 (2) punkt 1. Størrelsen på fagmiljøet skal være tilpasset undervisningen, veiledningen og forskningen/det kunstneriske utviklingsarbeidet. Etter å ha gått gjennom sjølvevalueringsrapporten den 1. desember 2008 bad den sakkunnige komiteen om å få ettersendt utfyllande informasjon om den faglege bakgrunnen til ein av dei tilsette. Med suppleringa frå 19. desember 2008 fann komiteen at sjølvevalueringa var komplett. UiT kom med ytterlegare tillegg til sjølvevalueringa den 26. januar og 4. mars 2009, utan at desse har innverka på komiteen si vurdering. Komiteen har merkt seg at personalsituasjonen på Avdeling for samfunnsfarmasi synest å vera uavklara, av di UiT har gjeve til dels motstridande opplysningar på dette feltet. 5
4. Sakkunnig vurdering etter NOKUT si forskrift 2-3(2) Institusjonen skal ha et stabilt fagmiljø knyttet til doktorgradsstudiet 1. Størrelsen på fagmiljøet skal være tilpasset undervisningen, veiledningen og forskningen. Omtale Fagmiljøet til ph.d.-studiet i farmasi ved Det medisinske fakultet, Universitetet i Tromsø (UiT) omfattar dei fast vitskaplege tilsette med fyrstestillingskompetanse som er tilsett ved: Institutt for farmasi (IFA) Institutt for medisinsk biologi (IMB) Institutt for klinisk medisin (IKM) Institutt for samfunnsmedisin (ISM) Fagmiljøet til ph.d.-studiet i farmasi omfattar fast tilsette i hovudstilling og mellombels tilsette i bistillingar. Da det vart rapportert frå UiT 10.10.08 var det tolv professorar og elleve fyrsteamanuensar tilsette i faste, vitskaplege hovudstillingar. Dei mellombels tilsette i bistillingar er samarbeidspartnarar i forskingsprosjekt og bidreg med undervisning og rettleiing i ph.d.-studiet. Den 10.10.08 var det 21 ph.d.-studentar ved Institutt for farmasi. Av desse hadde 19 hovudrettleiarar ved instituttet. Fleire har birettleiarar hjå eit av dei andre institutta ved Det medisinske fakultet. Etter fase 1 i revideringa har IFA tatt opp ni nye ph.d.-studentar som er vortne tilsett i stipendiatstillingar. IFA har òg tilsett tre postdoktorar ved Institutt for farmasi. I følgje UiT er stillingane tildelt dels strategisk frå styret ved institusjonen og dels oppretta med hjelp av middel frå eksterne kjelder (farmasøytisk industri og Noregs forskingsråd). Dei strategiske tildelingane frå UiT skal styrkja rekrutteringa til fyrsteamanuensis- og professorstillingar, auka forskingskapasiteten og skapa robuste forskingsgrupper. Sju stipendiatar har disputert for ph.d.-graden ved Institutt for farmasi etter at fase 1 i revideringa vart avslutta. Fire disputasar er planlagde i 2009. Etter fase 1 i revideringa har IFA tilsett ein professor i farmasøytisk mikrobiologi som leiar for ei forskingsgruppe ved Avdeling for samfunnsfarmasi. Gruppa er sett samen av vitskapleg tilsette med kompetanse innan farmakoepidemiologi og statistikk, forutan mikrobiologi. Områda dei forskar innanfor er: antibiotika, antibiotikabruk og resistensproblematikk, og dessutan kunnskap om legemiddelforbruk generelt. Leiaren av forskingsgruppa skal ta i vare den ålmenne tematiske organiseringa av ph.d.-studiet. Vurdering Ph.d.-studiet ved Institutt for farmasi ved Universitetet i Tromsø er ikkje eit sjølvstendig studieprogram, men går inn i ph.d.-studieprogrammet ved Det medisinske fakultetet. Det er ikkje eit eige studieopplegg som skil ph.d.-studiet i Farmasi frå dei andre studieretningane i ph.d.-studieprogrammet ved fakultetet. Fagmiljøet femnar om tilsette med høg vitskapleg kompetanse innanfor ei rekkje ulike emne. I førre fase av revideringa fann komiteen at 2-3(2) punkt 1 i NOKUT si forskrift ikkje var tilfredsstilt av di: 6
Kommittén anser at avsaknaden av vetenskaplig personal med huvudställning vid Institutt for farmasi är olycklig för vetenskapsområdets utveckling och leder till dålig kontinuitet. Det är viktigt att Institutt for farmasi bygger upp egna lärar- och forskningsressurser om målet om en hälsovetenskaplig inriktning vid Institutt for Farmasi skal uppnås. Ph.d.-studiet ved Institutt for farmasi byggjer på kompetansen til vitskapleg tilsette ved heile Det medisinske fakultetet ved UiT. I tillegg har ein knytt til seg personale med nøkkelkompetanse gjennom professor II-stillingar ved IFA. Den overgripande handlingsplanen for forskingsverksemda ved Avdeling for samfunnsfarmasi er no multidisiplinære og epidemiologiske tilnærmingar til antibiotikabruk og resistensutvikling. Gjennom denne satsinga vil ein sikra at eventuell trong til tilleggskompetanse i form av stillingar ved andre einingar på fakultetet vil verta synleg. Komiteen meiner at storleiken til fagmiljøet med det dekker dei krava som er sett i forskrifta. Vidare meiner komiteen at UiT i den nye sjølvevalueringa med tilleggsopplysningane som vart gjevne i samband med denne har gjort reie for korleis forsking i kjerneområdet samfunnsfarmasi i ein heilskap blir integrert i den nye forskingsgruppa. Den tverrfaglege sambruken av kompetanse utnyttar dei tilgjengelege personalkreftene betre, slik at fagmiljøet no har ein storleik som stør sjølvstendig forsking. Slik meiner komiteen at UiT syner at studieretninga farmasi har eit heilskapleg fokus som dekkjer kjerneområdet samfunnsfarmasi. Det finst tilgang til eigna vitskaplege rettleiings- og undervisningsressursar som gjer det mogleg for stipendiatar på ph.d.-programmet ved Det medisinske fakultetet å ta ph.d.-grad innanfor kjerneområdet samfunnsfarmasi. Den avgjerande forbetringa er at den nye gruppa integrerer samfunnsfarmasøytiske problemstillingar i ei heilskapleg satsing, og med det sikrar kjerneområdet jamn merksemd. Komiteen vil likevel framheva at IFA enno ikkje har løyst fleire av dei utfordringane som vart peika på i rapporten frå fase 1 på ein god måte. Mellom anna vil komiteen tilrå at instituttet tilset nokon som kan syta for at innretninga på studia og forskinga på programmet kan få ei større breidd frå eit spesifikt samfunnsfarmasøytisk perspektiv. Komiteen vil òg tilrå at det finst ein person med kompetanse og erfaring frå forsking der samfunnsvitskaplege metodar er blitt brukt på samfunnsfarmasøytiske problemstillingar. I vedlegg 2 til sjølvevalueringa syner UiT korleis ein bind saman fagfelta i den tverrfaglege forskingsgruppa. Samfunnsfarmasi vert i den samanhengen omtala som eit satsingsområde. Komiteen er uroa for at sjølv den organiseringa som no finst ved IFA ikkje dekkjer særleg den høgre halvdelen av den midtre rada i figur 1 nedanfor som syner korleis fagfeltet er bundne saman. Figur 1: Forklaring av samanbindinga mellom fagområde i forskingsgruppa ved IFA 7
Komiteen vil òg uttrykka uro over at fokuset for forskingsgruppa kan synest å ha ei vel sterk innretning mot særskilt mikrobiologiske aspekt. Komiteen meiner at større breidd i gruppas kompetanse, jamfør tilrådinga ovanfor, kan vera viktig for å motverke det. Komiteen har ikkje vurdert dei tidlegare merknadene om mangel på 8000-emne i fase 2. Konklusjon Komiteen meiner med utgangspunkt i UiT si sjølvevaluering frå 1. november med suppleringane at ph.d.-studiet fyller krava i NOKUT si forskrift. Komiteen er nøgd med at det er oppretta ei tverrfagleg forskingsgruppe som kan ivareta og integrera samfunnsfarmasien i den større heilskapen, slik komiteen rådde til i fase 1. Slik vil ein få rom for ein sterkare kontinuitet og betre fokus. Komiteen vil likevel råda Institutt for farmasi til å styrkja fokuset på dei spesifikt samfunnsfarmasøytiske aspekta ved programmet om samfunnsfarmasi framleis skal framstå som kjerneområde. Komiteen meiner at IFA har ei særskilt utfordring når det gjeld staben sin kompetanse på og erfaring med samfunnsvitskapleg metode på problemstillingar som rett legemiddelbruk, og vil råda IFA til å halda fram med arbeidet for å styrkja denne kompetansen. 8
5. Konklusjon Ved revidering i fase 2 har den sakkunnige komiteen funne at krava i forskrifta til NOKUT 2-3(2) punkt 1 er tilfredsstilte. 9
6. Appendiks 6.1 Mandat for den sakkunnige komiteen Revidering av akkrediterte mastergradsstudium i farmasi med tilhøyrande ph.dstudium, oppfylging av vedtak med frist på eitt år Oppgåva til den sakkunnige komiteen er heimla i Lov om universiteter og høyskoler av 1. april 2005 og Kunnskapsdepartementet si Forskrift om akkreditering, evaluering og godkjenning etter Lov om universiteter og høyskoler av 8. september 2005. Komiteen skal: 1) Vurdera om mastergradsstudiet i farmasi med tilhøyrande ph.d-studium ved Universitetet i Tromsø tilfredsstiller NOKUT sine standardar og kriterium i samsvar med NOKUT sitt vedtak av 5. oktober 2007. 2) Gje rapport til NOKUT. Det formelle vurderingsgrunnlaget til komiteen er: Forskrift om standarder og kriterier for akkreditering av studier og kriterier for akkreditering av institusjoner i norsk høgre utdanning vedtatt av NOKUT 25. januar 2006. Vurderinga til komiteen finn grunnlag i fylgjande materiale: Den nye rapporteringa frå institusjonen med tilhøyrande dokumentasjon og anna relevant skriftlig materiale som NOKUT og/eller komiteen finn naudsynt for vurderinga. Rapporten frå dei sakkunnige komiteane frå 1. juni 2007 med tilleggsvurderinga frå 3. oktober 2007. Vedtaket til NOKUT frå 5. oktober 2007. Oppdraget er avslutta når NOKUT har fatta vedtak. 10