Utgreiing om framtidig strategival for nettverksemda Grunnlag: Rapport av 20. oktober 2010 Eirik Jørum, ECgroup Trondheim Innhald 1. Innleiing 2. Hovudpunkt frå strategiarbeid våren 2010 3. Utfordringar for små nettverksemder 4. Økonomien i Fjelberg Kraftlag si nettverksemd 5. Framtidig nettleige 6. Økonomiske konsekvensar for medlemene 7. Forventa utvikling i verdien av nettverksemda 8. Tilråding om framtidig organisering av nettverksemda 2
Bakgrunnen og grunnlaget for vurderingane 1. Kraftlaget har i 2010 gjennomført ein strategiprosess der ulike alternativ til framtidig organisering av nettverksemda vart analysert med vekt på effektivitet, lønsemd, moglegheiter og truslar. 2. Omfattande arbeid og grundige vurderingar har gitt styret kunnskap og innsikt som er viktig å formidla til medlemene. 3. Følgjande ligg fast: Fjelberg Kraftlag skal vidareførast som eit samvirkelag, halda fram som kraftleverandør til medlemene og som eigar i SKL og Kvinnherad Breiband. 3 Målsettinga for styret sitt arbeid Styret ynskjer å gje eit klårt råd til medlemene om framtidig organisering av nettverksemda. Tilrådinga skal vera basert på følgjande: Vurdering av framtidige utfordringar for små nettselskap generelt og for Fjelberg Kraftlag spesielt Økonomiske konsekvensar for medlemene Konsekvensar for framtidig tenestetilbod og servicenivå Framtidig nettleige ved ulike alternativ for framtidig organisering Forventa utvikling i verdien av nettverksemda 4
Utfordringar for små nettverksemder Krav frå styresmaktene Nettverksemdene er strengt regulert gjennom lover, forskrifter og tilsyn. Dei siste åra har styresmaktene intensivert sitt tilsyn av kraftlaga. Dei har også fått utvida høve til sanksjonar og å treffa vedtak om tvangsmulkt og overtredingsgebyr. Det kjem jamleg nye forskrifter og krav som alle nettverksemder må tilpassa seg. Dette krev aukande kompetanse og økonomiske ressursar. 5 Utfordringar for små nettverksemder Økonomi For å kunne halde kraftnettet i stand og fornya nettet i takt med at det eldest, er nettverksemdene over tid avhengige av ein sunn økonomi som gjev eit økonomisk overskot. Små nettverksemder er stort sett pålagd dei same oppgåvene som større selskap og våre nettkundar forventar same tilbodet som større nettselskap gjev. Det er vesentlege stordriftsfordelar når det gjeld dei administrative oppgåvene. Det kan sjå ut til at 4-5000 nettkundar er ei nedre grense for å kunna oppnå effektiv drift. Vi har i dag 1900 nettkundar (leveringspunkt). Av desse er 871 medlemer. I små kraftlag er det små moglegheiter til effektivisering i form av mannskapsreduksjonar. Kravet til ein tilfredsstillande beredskap er ofte dimensjonerande for mannskapsstyrken. 6
Utfordringar for små nettverksemder Kompetanse Små verksemder har mange av dei same kompetansebehova som dei større verksemdene. Krava til spisskompetanse innan mange felt aukar stadig. For få personar er det vanskeleg å handtera alt dette på ein god måte. Ei løysing kan vera å kjøpe tenester men det er ofte kostbart og krev god innkjøpskompetanse. Ei anna er å samarbeide med andre kraftlag for å dela på funksjonar. Begge desse alternativa nyttar Fjelberg kraftlag i stor grad i dag. Styresmaktene krev at nøkkelkompetanse skal vera til stades i eige selskap. 7 Utfordringar for små nettverksemder Forventningar frå kundane God kundeservice med auka tilbod om elektroniske tenester: Avtalegiro, e- faktura og elektronisk faktura. Kommunikasjon over e-post, SMS, Internett, Facebook m.m. Prøvefaktura på nett og SMS ved målaravlesing. Målarar med tovegs kommunikasjon for automatisk målaravlesing og utsending av prisinformasjon m.m. Dokumentasjon av leveringskvalitet Elektronisk dokumentasjon av nettanlegg
Økonomien i nettverksemda Fjelberg Kraftlag har ein liten, nøysam og effektiv driftsorganisasjon. For å løysa oppgåvene åleine i åra som kjem, treng vi breiare kompetanse og fleire tilsette. Investeringane i nettet dei seinare åra har vore store og har auka leveringstryggleiken monaleg. Nettet har høg teknisk standard. Dette medfører at avskrivingane på den investerte kapitalen er høge. NVE har sin eigen målemetode for å måla totaleffektiviteten for nettselskap sett i høve til investert kapital. Etter denne målestokken kjem vi dårleg ut. På grunn av rabattert nettleige til same nivå som Kvinnherad Energi, er det årlege underskotet for nettverksemda stort. 10
Økonomisk resultat av nettdrifta Totalt driftsunderskot i nettverksemda i for perioden 2005-2010 er 15 millionar kroner, eller i gjennomsnitt 3 mill. kr. per år Sjølv om vi ikkje hadde gjeve rabatt på nettleiga, men utnytta fullt den inntektsramma vi har fått frå NVE, ville nettverksemda fått eit lite underskot for denne perioden sett samla. Den kapitalen som er lagt ned i nettet gjev altså ingen avkastning. I staden brukar vi av finansinntekter for å driva nett. Det kan samanliknast med å ha pengar i banken og ikkje får renter men i staden betala for å ha dei ståande der. 11 Fjelberg kraftlag forventar i 2011 finansinntekter + inntekter frå andre tenester på 4,15 mill kr. Slik planlegger vi å bruka dei: Breiband: 0,3 mill. 7 % Årsresultat: 1,0mill. 24 % Formueskatt: 1,0mill. 23 % Nettdrift: 1,6 mill. 38 % Er dette fornuftig ressursbruk? Kraftomsetning: 0,35 mill. 8 %
Økonomiske konsekvensar for medlemene. Gevinst ved ny organisering Dei siste 5 åra har nettverksemda i gjennomsnitt hatt eit driftsunderskot på 3 mill.kr. Ei ny organisering vil difor medføra ei styrking av Fjelberg Kraftlag sitt årlege økonomiske resultat med meir enn 2 mill.kr etter skatt. Nettet til Fjelberg Kraftlag representerar ein bokført kapital på om lag 25 mill.kr som i dag ikkje gjev avkastning. Ei normal avkastning på 4 % etter skatt vil auka overskotet til kraftlaget med ytterlegare 1 mill.kr. Eit betra resultat på 3 mill.kr utgjer i gjennomsnitt12 øre/kwh, 285 kr/mnd eller 3400 kr/år per medlem. Noverdien av dette er 75 mill.kr eller kr. 85.000 per medlem. 13 Konsekvensar for service og tenestetilbod Omorganisering av nettverksemda vil medføra at dei tilsette i Fjelberg Kraftlag får ny arbeidsgjevar og det vil og venteleg og medføra at administrasjonen på Halsnøy vert lagt ned. Vi ynskjer framleis å eiga kraftlagsbygget på Bjoaneset og t.d. leiga det ut til dei funksjonar som netteigar ynskjer å lokalisera til Halsnøy. Medlemene vil gje frå seg den lokale styringa av nettverksemda og høve til å prioritera eigne nettprosjekt. Avstanden mellom kundar og kraftlag kan for einskilde kundar opplevast større og som dårlegare kundeservice. Utfordringa for medlemene vert difor å vurdera konkrete økonomiske verdiar opp mot service, nærleik, sjølvråderett og andre tilhøve som ikkje så lett let seg måla i kr og øre.
Førsesetnader for vegvalet framover Overordna mål: Fjelberg Kraftlag SA skal bestå som eit samvirke til beste for fastbuande og næringsdrivande i området og behalde sine eigarpartar i Sunnhordland Kraftlag AS og Kvinnherad Breiband AS. Ei eventuell ny organisering vil berre ha konsekvensar for nettverksemda vår (kraft- og breibandsnettet). Dei tilsette sine arbeidsplassar, samt løns- og pensjonstilhøve, skal sikrast. Samvirkelova krev at det i eit samvirke må vera ein omsetning mellom medlemen og laget. Kraftlaget ynskjer difor halda fram som kraftleverandør til medlemene. 15 Vi har to aktuelle alternativ: 1. Kraftlaget held fram med eiga nettverksemd, men må då vera førebudd på å styrka staben for å stetta auka krav frå kundar og styresmakter. Dette medfører auka nettleige eller meir subsidiering av nettverksemda. 2. Kraftlaget inngår eit eigarmessig samarbeid med ein netteigar av tilgrensande nett eller sel nettverksemda til høgstbydande. Venteleg er det to selskap som kan vera aktuelle samarbeidspartnarar / kjøparar: Kvinnherad Energi eller SKL Nett.
Nettleige i Fjelberg Kraftlag sitt område ved alternativ organisering Nettselskap Nettkundar Nettinntekt Energiuttak Gjennomsnitt Endring i nettkostnad gjennomsnitt nettkostnad (ant) (kr) (MWh) (øre/kwh) (øre/kwh) Fjelberg Kraftlag 1871 13662 36888 37,0-10,9 SKL Nett AS 8430 52716 217258 24,3 1,9 Sum 10301 66378 254146 26,1 Nettselskap Nettkundar Nettinntekt Energiuttak Gjennomsnitt Endring i nettkostnad gjennomsnitt nettkostnad (ant) (kr) (MWh) (øre/kwh) (øre/kwh) Fjelberg Kraftlag 1871 13662 36888 37,0-9,4 Kvinnherad Energi AS 6823 46676 181743 25,7 1,9 Sum 8694 60338 218631 27,6 17 Forventa utvikling i verdien av nettselskap Verdien av nettverksemder er i hovudsak avhengig av kva verdi dei har for potensielle kjøparar. Er det fleire potensielle kjøparar, vil oftast verdien auke, medan med berre ein kjøpar vil nettverksemda få ein relativt låg verdi, i sær dersom seljar er nøydd til å selja. Det er alltid vanskelig å spå om framtidig verdi, men dei seinare åra har verdiutviklinga for nettverksemder vore ganske flat. Låg effektivitet og lite rom for effektivisering vil som utgangspunkt gje ei låg verdsetting av nettverksemda i høve til bokført verdi. 18
Konsekvensar av å halda fram som i dag Negative: Høgare nettleige for medlemer og andre nettkundar, eller dårlegare resultat frå selskapet på grunn av auka subsidiering Ingen avkastning på nettkapitalen Meir sårbare i høve til kompetanse, krav frå styresmaktene og kapasitet i eigen organisasjon Meir sårbare i høve til eventuelt redusert utbytte frå SKL 19 Konsekvensar av å halda fram som i dag Positive: Alle arbeidsplassane vert verande i lokalsamfunnet på Halsnøy. Sikrar framleis rask kundeservice og liten avstand mellom kraftlaget og dei fleste av kundane. Sikrar lokal styring av nettverksemda der vi kan gjera eigne prioriteringar når det gjeld nettutbygging og prisfastsetjing.
Fjelberg Kraftlag utan nettverksemda Utan nettverksemda vil det venteleg berre vera behov for ein tilsett i 50% stilling i kraftlaget. Arbeidsoppgåvene blir: Ta hand om kraftomsetnad basert på spotpris med rabatt til medlemene. Tenester for måling, avrekning og fakturering kan leigast av ny netteigar eller andre. Opptre som eigar i Kvinnherad Breiband og i SKL Ta hand om økonomi, kapitalforvaltning og samfunnsengasjement Føring av medlemsregister, medlemsinformasjon, rapportering og styrearbeid. 21 Konsekvensar av alternativ organisering Oppsummering Tilnærma uendra nettariffar. Auka økonomisk resultat på minst 3 mill. kr kvart år, tilvarande ein noverdi på 75 mill. Gevinst på sal av nettanlegga, avhengig av verdi for kjøpar Dei tilsette får ny arbeidsgjevar, og kan få ny oppmøtestad Fjelberg Kraftlag SA held fram, men med avgrensa aktivitet Det auka overskotet vert i hovudsak delt ut til medlemene gjennom lågare kraftpris. 22
Tilråding om alternativ organisering av nettverksemda Etter ei totalvurdering vil styret tilrå at nettverksemda til Fjelberg Kraftlag vert overdrege til anna nettselskap. Oppgjer kan skje med pengar men primært mot aksjar i overtakande selskap. Omsynet til den økonomiske gevinsten for medlemene i Fjelberg Kraftlag SA tel mest i vurderinga. Gevinsten har ein noverdi for medlemene på minst 75 mill kr. Eit anna viktig argument er dei aukande utfordringane for små kraftlag og utsikter til meir krevjande og vesentleg dyrare drift. Dei største ulempene er at dei tilsette får ny arbeidsgjevar og oppmøtestad og at den lokale styringa av nettverksemda forsvinn. Avstanden mellom kundar og kraftlag kan også, for einskilde kundar, opplevast som større. 23 Utarbeiding av hovudrapport med grunnlagsinformasjon: ECgroup AS Trondheim Beddingen 8 7014 Trondheim Tlf: 73 60 07 00 www.ecgroup.no Oslo Fridtjof Nansens plass 6 0160 Oslo