Farleg avfall i Nordhordland

Transkript

1 Farleg avfall i Nordhordland Handsaminga av farleg avfall hjå ulike verksemder i Nordhordland. April, 2004

2 Samandrag Naturvernforbundet Hordaland (NVH) har gjennomført ei undersøking om korleis 15 ulike verksemder i Nordhordland handsamar det farlege avfallet sitt. Verksemdene får informasjon frå mange ulike kjelder. NGIR, media og bransje er mellom dei som vert oppgjeve av flest. Fire av verksemdene oppgjev at noko av det farlege avfallet går i restavfallet. I ingen av desse tilfella er det snakk om graverande overtramp. Berre fem av verksemdene kunne leggja fram fullverdig dokumentasjon på at det farlege avfallet deira er forsvarleg handtert. Ni av verksemdene kunne ikkje leggja fram nokon form for dokumentasjon. Dei verksemdene som oppgjev å få informasjon om farleg avfall frå bransje/kjede er dei som jamt over kjem best ut av denne undersøkinga. Verksemdene har stort sett gode rutinar for lagring av farleg avfall, bortsett frå Lindås kommune som lagrar batteri, oljeprodukt og oljefilter utandørs. Dei fleste av verksemdene oppgjev at dei får nok informasjon om farleg avfall i dag. Enkelte ynskjer å få meir informasjon i posten. Dei fleste verksemdene leverer i dag det farlege avfallet sitt til NGIR, og er nøgde med det tilbodet dei får der.

3 Innhald Innleiing Om farleg avfall Metode Mottaking og kunnskap Mengder og lagring Mottakar og deklarasjonar Informasjon og praktiske løysingar 8. Konklusjonar

4 Innleiing Naturvernforbundet Hordaland (NVH) har i februar og mars 2004 gjennomført ei undersøking hjå 15 ulike verksemder i Nordhordland som produserer farleg avfall. Ei liste over dei verksemdene me vitja er lagt som vedlegg. Prosjektet er finansiert av Nordhordland og Gulen Interkommunale Renovasjonsselskap (NGIR), etter initiativ frå NVH. Bakgrunnen for undersøkinga er at NVH ynskjer å kartleggja kva for haldninga ulike verksemder har til farleg avfall, og samstundes skapa større merksemd rundt problemstillingar knytt til farleg avfall. Alle verksemdene har fått utdelt relevant informasjon frå NORSAS som vil hjelpe dei i omgangen med farleg avfall. Vitjingane ved dei ulike verksemdene vart gjennomført av Ingar Flatlandsmo, med hjelp av Håkon Askeland frå Naturvernforbundet i Nordhordland. Ingar Flatlandsmo har handsama resultata og utarbeida denne rapporten. Rapporten vil verta presentert for NGIR og Fylkesmannen si Miljøvernavdeling. Vidare vil den verta lagt ut på Naturvernforbundet Hordaland sine sider på internett.

5 Om farleg avfall Farleg avfall er avfall som kan påverka miljøet negativt. Farleg avfall kan også innehalde miljøgifter. Dette er stoff som er skadelege for menneske, dyr eller andre organismar, enten fordi dei er akutt giftige, har lang nedbrytingstid eller fordi dei hopar seg opp i organismar over tid. Sjølv små mengder farleg avfall kan ha store konsekvensar for natur og miljø. Eksempelvis er ein dråpe olje nok til å ureine 1000 liter vatn. Årleg oppstår det ca tonn farleg avfall i Noreg (SFT). Av dette reknar ein med at tonn kjem på avvege kvart år. Døme på farleg avfall: Alle oljeprodukt, kjemikaliar og malingsprodukt. Reingjering- og vedlikehaldsprodukt som pussemidel, flekkfjernar, rustfjernar, låsspray osb. Produkt med kvikksølv, gamle batteri, lysrøyr, termometer osb. Produkt med kadmium, knappsellebatteri, oppladbare batteri. Plantevernmidel, rottegift, soppmiddel osb. Hobbykjemikaliar, lim, fotokjemikaliar, korrekturlakk, neglelakk osb.

6 Metode NVH hadde i forkant av denne undersøkinga to møter med NGIR. Under desse møta vart mellom anna metode diskutert. Under intervjua med dei ulike verksemdene vart det vedlagde spørjeskjemaet nytta. Eit kort brev vart sendt ut til dei ulike verksemdene omlag to veker før undersøkinga. Alle verksemder vart så ringt opp per telefon ei veke etter. Her vart tidspunkt avtalt. Skjemaet er laga for å gje ulike typar informasjon: Spørsmål 1 er meint å gje eit inntrykk av intervjuobjektet sin kunnskap om farleg avfall generelt. Spørsmål 2 er meint å gje ei oversikt over kva former for farleg avfall dei ulike verksemdene har og kva for mengder det er snakk om. Vidare ynskjer ein å finna ut korleis dette avfallet vert lagra. For å kunne komma med så gode oppfylgingsspørsmål som mogeleg har det vorte utforma eigne bransjespesifikke skjema, som viser kva for typar farleg avfall ein kan venta å finna i dei ulike verksemdene.

7 Spørsmål 3 gjev intervjuobjektet høve til å presentera kva for ordningar verksemda har for handsaminga av farleg avfall, utan at det vert stilt kvar til dokumentasjon osb. Her vert det også spurt om kvifor verksemda eventuelt ikkje leverer farleg avfall. Spørsmål 4 Etter å ha lagt fram sine ordningar i spørsmål 3 blir intervjuobjektet her bede om å dokumentera ordningane sine. Alle bedrifter har plikt til å oppbevare deklarasjonar for innlevert farleg avfall. NVH kan som frivillig organisasjon ikkje krevja å verta førelagd slik dokumentasjon, dersom verksemda sjølv nektar. Spørsmål 5 og 6 er laga for å gje eit inntrykk av korleis dei tenestene som verksemdene nyttar seg av i dag fungerer, samt kva for tenester dei kunne tenkja seg i framtida. Slik informasjon bør kunne vera av interesse for ei rekkje instansar i etterkant av undersøkinga.

8 Mottaking og kunnskap Mottaking hjå verksemdene Undersøking vart gjennomført hjå alle verksemdene som mottok brev, bortsett frå Radøygruppen AS, som ikkje klarte å finna eit tidspunkt då dei hadde til til å ta imot NVH. NVH sin representant vart generelt godt motteke hjå dei ulike verksemdene. Kunnskap Det viste seg at få av intervjuobjekta klarte å nemna mange ulike typar farleg avfall på ståande fot. Dei fleste var svært fokusert på dei ulike typane farleg avfall som deira eiga verksemd produserte. Informasjon Samla har dei ulike verksemdene fått informasjon frå ei rekkje ulike kjelder. Mellom desse er NGIR, media og bransje/kjede dei som vart nemnt av flest. Over halvparten av dei spurde oppgav at dei har fått informasjon om farleg avfall frå NGIR. Av interessante funn kan ein nemna at dei verksemdene som oppgjev at dei tek i mot informasjon om farleg avfall frå sin eigen bransje eller kjede er dei samme verksemdene som gjer eit generelt godt inntrykk i undersøkinga.

9 Mengder og lagring Dei fleste intervjuobjekta kunne som venta ikkje oppgje den eksakte årlege mengda av dei ulike stoffa. Alle tal som er oppgjevne i skjemaet er såleis omtrentlege. Fire av verksemdene oppgjev at noko av det farlege avfallet går i restavfallet. Her er det i hovudsak snakk om brukte tuber med ulike stoff, slik som silikon, tettingsmiddel og lim. I ingen av desse tilfella kan det seiast å vera snakk om graverande overtramp. Av alle verksemdene i undersøkinga var det berre Lindås kommune si verkstadsavdeling som oppgav å lagre farleg avfall utandørs. Dette gjeld batteri, oljeprodukt og oljefilter. Slik lagring er i utgangspunktet ikkje ulovlege, men medfører klart høgare risiko for utslepp samanlikna med innandørs lagring. Berre i to tilfelle ba NVH sin utsende om å få sjå lagringsforholda i verksemdene (Mongstad Elektro og Isdalstø Auto). Lagringstilhøva var då etter forskriftene, og i samsvar med det verksemdene sjølve hadde oppgjeve.

10 Mottakar og deklarasjonar Av dei 9 verksemdene i undersøkinga som leverer alt eller deler av det farlege avfallet til NGIR i Kjevikdalen, oppgav 4 at dei ikkje har deklarasjonar eller kvitteringar, medan 3 kunne leggja fram slik dokumentasjon. Dette kan tyda på at enkelte verksemder leverer det farlege avfallet på miljøstasjonen, noko dei ikkje har lov til. Vidare oppgav to verksemder at dei leverer det farlege avfallet sitt til miljøstasjonane på Knarvik og Manger. Verksemder har ikkje lov til å levera farleg avfall hit. Berre fem av verksemdene kunne leggja fram deklarasjonar for alt innlevert farleg avfall. Ni kunne ikkje leggja fram nokon form for dokumentasjon, medan ei verksemd hadde deklarasjonar berre for delar av det farlege avfallet. På grunnlag av våre undersøkingar er det ikkje rom for å slå fast at store verksemder er betre til å handtere det farlege avfallet sitt enn dei mindre. Lindås kommune kunne til dømes ikkje leggja fram deklarasjonar, i motsetnad til tremannsforetaket til tannlege Tor Olav Nordvik. Ein kan konkludera med at dei verksemdene som er del av ei større kjede eller bedrift, slik som Jotun og FotoKnudsen kjem svært godt ut av vår undersøking. Vidare ser det ut til at kunnskapen og forholda er betre i verksemder som får informasjon frå sin eigen bransje.

11 Informasjon og praktiske løysningar Dei fleste verksemdene meiner at dei får nok informasjon om farleg avfall per i dag. Av dei som ikkje er nøgde seier fire at dei ikkje får nokon form for informasjon om farleg avfall. Av desse verksemdene ynskjer tre meir informasjon per post. To ynskjer også hjelp til interne løysningar, lagring osv. På spørsmål 6 er det store fleirtalet nøgde med dei ordningane dei har i dag. Dei fleste verksemdene er små, og oppgjev at dei ikkje kan forsvara å nytta seg av omfattande henteordningar.

12 Konklusjon Stordelen av verksemdene som vert omfatta av denne undersøkinga bryt lova ved ikkje å oppbevare deklarasjonar for innlevert farleg avfall. Vidare bryt fire verksemder lova ved å kasta farleg avfall i restavfallet. Det er vårt inntrykk at desse tilhøva skuldast manglande informasjon, heller enn manglande vilje. Ingen av funna i undersøkinga kan seiast å vera graverande. Det er likevel viktig å hugse at sjølv små mengder farleg avfall kan gjera stor skade om det ikkje vert handtert på ein forsvarleg måte. Trass i at dei fleste verksemdene har avgrensa kunnskap om handsaming av farleg avfall, og tydeleg bryt lova på området, meiner stordelen at dei har nok kunnskap om temaet. Dette tyder på at offentlege instansar må verta meir medvitne om sitt ansvar, og senda ut informasjon også til dei verksemdene som produserer relativt små mengder farleg avfall. Fleire av verksemdene som ikkje har deklarasjonar eller kvitteringar oppgjev at dei leverer til NGIR, og ei verksemd meiner å levere gratis til miljøstasjonen på Knarvik. Dette tyder på at fleire av verksemdene opererer som gratispassasjerar, som ikkje betalar for levering av farleg avfall, slik dei skal.

13 Vedlegg 1 Liste over undersøkte verksemder: 1. Jotun AS, Manger 2. Haugland VVS 3. FotoKnudsen, Knarvik 4. Reigstad maskinsenter 5. Istalstø Auto AS 6. Kvalheim VVS 7. Mongstad Elektro 8. Knarvik Snartrykk 9. Mongstad Service 10. Knarvik Senter 11. Lindås kommune, verkstad 12. Lindås kommune, bygg 13. Norgesapoteket, Knarvik 14. Tannlege Tor Olav Nordvik 15. Knarvik frisør og parfymeri