Reduserte pensjonsutgifter, meir inntekter frå kraftsal og god økonomistyring gjev samla sett eit positivt driftsresultat.

Årsmelding 2011 Rådmannen, 20.03.2012

Innleiing Det er gledeleg at rekneskapen for 2011 syner eit overskot. Det syner at me er på rett veg med tanke på å skaffe kommunen meir handlingsrom for utvikling framover. Nokre einingar har likevel eit meirforbruk som ein må fylgje opp framover, slik at ein har kontroll over utgiftene. Reduserte pensjonsutgifter, meir inntekter frå kraftsal og god økonomistyring gjev samla sett eit positivt driftsresultat. Årsmeldingane ifrå dei einskilde einingane vitnar om at det er stor aktivitet, og at dei ressursane ein har hatt til rådvelde er nytta til det beste for brukarane. Sjukefråveret i kommunen har auka siste året. Det er kome signal om stort arbeidspress hjå einskilde avdelingar. Pågåande endringar og innføring av nye system er ofte ressurskrevjande, då drifta skal gå parallelt utan tilførsel av nye ressursar. Organisasjonen er ikkje optimalt organisert for å løysa framtidige oppgåver. Det er med bakgrunn i dette laga ein framdriftsplan der det skal opprettast to nye kommunalsjefstillingar innan helse og oppvekst. Balestrand kommune har eit servicetorg med nye fasilitetar som er brukarvenlege, og alt ligg no til rette for utvikling og samhandling av fellestenestene. Kommunen har busett nye flyktningar, i samsvar med intensjonen. Balestrand kommune deltek i fleire interkommunale selskap og samhandlar over kommunegrensene, dette gjev eit større fagmiljø og sikrar kvaliteten på tenestene som vert leverte. I 2011 vart Sogn brann og redning skipa som eit IKS og var operativt i frå mai 2011. Ny lov om kommunale krisesentertilbod gjorde at kommunen inngjekk avtale om kjøp for 2011 med Stiftelsen krisesenteret i Sogn og Fjordane. Barnevernet er frå hausten 2011 ein del av Sogn barnevern, med avtale om kontordagar i Balestrand. Det er sett i gang eit arbeid med endring av organisering innan helsetenesta. Det vert nytta store deler av budsjettet innan dette området. Det er difor naudsynt å få på plass god styring og rapportering som kvalitetssikrar tenestene som vert gjeve. Det har vore ei arbeidsgruppe som har teke utfordringane og oppgåvene kommunen vil få i høve samhandlingsreforma. Det er inngått eit prosjektsamarbeid med 12 andre kommunar. Ny rådmann tok til i stillinga 1. februar 2011. Vidare er kommunen oppteken av å behalda og utvikla nye arbeidsplassar, då er auke i innbyggjartalet ein viktig faktor. Med stadig nye oppgåver utan fullfinansiering vert det kamp om ressursane, som tvingar fram vanskelege prioriteringar. Kommunen har i dag lite reserver å ta i bruk, og må framleis vera nøktern med tanke på driftsbudsjettet. Kommuneplanen er eit godt styringsverktøy og vil vere retningsgjevande for tiltak og målsetjingar framover. Rådmannen vil rette ei stor takk til personalet for god innsats i 2011. Balestrand 20.03.2012 Kjellaug Brekkhus Rådmann 1

Rammevilkår og ressurssituasjon 2

Økonomisk analyse Årsrekneskapen 2011 viser eit udisponert mindreforbruk på kr 1.370.473,17, budsjettert overskot kr 0,-. Det er i året gjennomført budsjettendringar etter 1. tertial 2011. Etter 2. tertial vart det ikkje gjennomført budsjettendringar grunna at ein ikkje såg korleis balansera budsjettet. Investeringsrekneskapen er avslutta i balanse etter at det er nytta kr 119.633,86 av unytta budsjettert bruk av ubunde fond til investering. Kommunestyret må i sak om årsrekneskapen ta stilling til endeleg finansiering. DRIFTSREKNESKAPEN 2011: Økonomisk oversikt drift Regnskap Reg. budsjett Oppr.budsjett Regnskap i fjor Driftsinntekter Brukerbetalinger 4.801.969,99 4.575.800,00 4.575.800,00 4.958.549,79 Andre salgs- og leieinntekter 8.749.331,84 8.256.800,00 8.256.800,00 8.148.911,25 Overføringer med krav til motytelse 15.302.420,07 5.452.600,00 5.492.600,00 17.673.229,20 Rammetilskudd 52.885.761,00 52.550.000,00 52.700.000,00 44.094.663,00 Andre statlige overføringer 37.245.838,14 28.044.200,00 25.861.200,00 24.004.165,00 Andre overføringer 7.746.808,80 7.505.000,00 7.505.000,00 5.905.303,92 Skatt på inntekt og formue 23.590.449,68 23.500.000,00 23.500.000,00 26.053.221,72 Eiendomsskatt 5.407.677,23 5.400.000,00 5.400.000,00 5.054.927,62 Andre direkte og indirekte skatter 4.463.081,00 4.133.000,00 4.133.000,00 4.337.339,00 Sum driftsinntekter 160.193337,75 139.417.400,00 137.424.400,00 140.230.310,50 Driftsutgifter Lønnsutgifter 87.319.412,79 85.213.780,00 82.178.600,00 85.578.487,08 Sosiale utgifter 19.794.197,59 20.893.590,00 20.750.500,00 19.233.453,53 Kjøp av varer og tj som inngår i tj.produksjon 20.569.299,10 16.117.000,00 15.399.000,00 18.730.345,64 Kjøp av tjenester som erstatter tj.produksjon 10.443.615,30 8.657.500,00 8.572.500,00 8.394.525,21 Overføringer 21.187.530,92 7.066.930,00 9.643.200,00 11.322.104,50 Avskrivninger 6.379.566,00 5.600.000,00 5.600.000,00 6.252.006,00 Fordelte utgifter -2.512.339,27-970.000,00-970.000,00-2.436.204,21 Sum driftsutgifter 163.181.282,43 142.578.800,00 141.173.800,00 147.074.717,75 Brutto driftsresultat -2.987.944,68-3.161.400,00-3.749.400,00-6.844.407,25 Finansinntekter Renteinntekter og utbytte 3.067.061,04 2.070.000,00 2.070.000,00 4.118.720,05 Gevinst på finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0,00 0,00 0,00 0,00 Mottatte avdrag på utlån 172.912,00 120.000,00 120.000,00 122.146,00 Sum eksterne finansinntekter 3.239.973,04 2.190.000,00 2.190.000,00 4.240.866,05 Finansutgifter Renteutgifter og låneomkostninger 2.091.698,48 2.025.600,00 2.025.600,00 1.651.626,78 Tap på finansielle instrumenter (omløpsmidler) 0,00 0,00 0,00 0,00 Avdrag på lån 1.990.280,00 1.950.000,00 1.950.000,00 1.913.772,00 Utlån 19.507,00 100.000,00 150.000,00 100.570,00 Sum eksterne finansutgifter 4.101.485,48 4.075.600,00 4.125.600,00 3.665.968,78 Resultat eksterne finanstransaksjoner -861.512,44-1.885.600,00-1.935.600,00 574.897,27 Motpost avskrivninger 6.379.566,00 5.600.000,00 5.600.000,00 6.252.006,00 Netto driftsresultat 2.530.108,88 553.000,00-85.000,00-17.503,98 Interne finanstransaksjoner Bruk av tidligere års regnsk.m. mindreforbruk 0,00 0,00 0,00 659.678,04 Bruk av disposisjonsfond 0,00 0,00 0,00 0,00 Bruk av bundne fond 4.428.834,69 2.626.000,00 2.626.000,00 4.653.357,76 Bruk av likviditetsreserve 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum bruk av avsetninger 4.428.834,69 2.626.000,00 2.626.000,00 5.313.035,80 Overført til investeringsregnskapet 279.558,40 0,00 0,00 123.640,35 Dekning av tidligere års regnsk.m. merforbruk 0,00 0,00 0,00 0,00 Avsatt til disposisjonsfond 1.171.333,00 1.138.000,00 500.000,00 1.143.678,04 Avsatt til bundne fond 4.137.579,00 2.041.000,00 2.041.000,00 4.028.213,43 Avsatt til likviditetsreserven 0,00 0,00 0,00 0,00 Sum avsetninger 5.588.470,40 3.179.000,00 2.541.000,00 5.295.531,82 Regnskapsmessig mer/mindreforbruk 1.370.473,17 0,00 0,00 0,00. 3

Kommunen sine driftsinntekter vart i 2011 på 160,2 mill kr, som er 20,7 mill kr (14,8%) meir enn budsjett og ein auke på 20,0 mill kr frå året før. Brukarbetliang viser ei meirinntekt på 0,2 mill kr i høve til budsjett men ein reduksjon på 0,2 mill kr frå 2010. Meirinntekter i 2011 skriv seg i det vesentlege frå auke i brukarbetaling «matpengar» innan barnehagar og skule som har ein tilsvarande auke på utgiftssida. Reduksjon frå året før skriv seg i hovudsak frå redusert eigenbetaling på Helsetunet med kr 240.000. Andre sals- og leigeinntekter viser ei meirinntekt i høve budsjettet på 0,5 mill kr og ein auke på 0,6 mill kr frå 2010. Meirinntektene skriv seg i det vesentlege frå inntekter som må sjåast saman med auka utgifter slik som meirinntekt matombringing, leirskuleopphald, refusjon leigeinntekter NAV. Det forklarer også i det vesentleg endring frå 2010. Når det gjeld mindreinntekt er det størst svikt i leigeinntekter på ansvar 350 med kr 290.000. Overføringar med krav til motytelse viser ei meirinntekt i høve budsjett på 9,8 mill kr og ein reduksjon frå 2010 med 2,4 mill kr. Meirinntekt i høve budsjett skriv seg frå ikkje budsjettert mva-kompensasjon med 3,3 mill kr (tilsvarande ikkje budsjettert utgift), refusjon sjukepengar 3,9 mill i det vesentlege innan pleie- og omsorg og Sagatun skule, og andre statlege/kommunale refusjonar med 1,9 mill kr. Andre statlege/kommunale refusjonar gjeld tilskot innanfor område vaksenopplæring, skule og NAV. Dette er ofte øyremerka tilskot og unytta midlar ved årsskifte er avsett til bundne fond. Endring i refusjonar frå 2010 kan i hovudsak forklarast med at barnehagetilskot vart innlemma i rammetilskotet frå 2011 ( 4,3 mill). Rammetilskot vart vel 0,3 mill meir enn budsjettert som skriv frå seg meir refundert gjennom inntektsutjamning enn føresett. Auke i rammetilskotet frå 2010 på nær 8,8 mill kr skuldast fleire forhold, men i det vesentlege at alle overføringar til barnehage frå 2011 er innlemma i tilskotet (6,1 mill). Andre statlege overføringar viser 9,2 mill kr meir enn budsjett og 13,2 mill kr meir enn i 2010. Avvik i høve budsjett og år 2010 gjeld føring av sal heimfallsinntekter som er nettbudsjettert. Nettoinntekt blir kommentert seinare i årsmelding. Andre overføringar gjeld sal av konsesjonskraft. Nettoinntekt blir kommentert seinare i årsmeldinga. Skatt på inntekt og formue viser kr 90.000 meir enn budsjettert og ein nedgang frå 2010 på 2,5 mill kr. Endring frå 2010 skuldast blant anna reduksjon i skatteøre. Eigedomsskatt viser om lag budsjettert inntekt. Auke frå 2010 skriv seg frå at det vart gjennomført ny allmenn taksering i 2011. Andre direkte og indirekte skattar er samansett av konsesjonsavgiftsinntekter og naturressursskatt og visser ei meirinntekt kr 330.000 i høve til budsjett, meirintekt konsesjonsavgifter kr 124.000 og meirinntekter naturressursskatt kr 206.000. 4

Kommunen sine driftsutgifter vart i 2011 163,2 mill kr, som er 20,6 mill kr (14,4%) meir enn budsjettert og 16,1 mill kr meir enn i 2010. Lønsutgifter viser meirforbruk på 2,1 mill kr i høve til budsjett. Dei største avvika finn ein på konto for fastløn med mindreforbruk 0,6 mill kr, meirforbruk vikarar og overtid med høvesvis 2,1 og 1,0 mill kr. Sosiale utgifter er kostnader til oppgåvepliktig personforsikring, gruppelivsforsikring og arbeidsgjevar-avgift. Mindreforbruk i høve budsjett viser 1,1 mill kr. Det meste av dette skuldast positivt premieavvik, som er avvik mellom betalt pensjonspremie og utrekna pensjonskostnad frå livselskapa. Ser ein heile lønsområde samla, alle lønskonti inkl. sosiale utgifter korrigert for refusjon sjukelpengar, er det nytta 2,9 mill mindre enn budsjett. Kjøp av varer og tenester som inngår i tenesteproduksjon viser eit meirforbruk i høve til budsjett på 4,5 mill kr. Ser ein burt frå fordelte interne fordelingar, er meirforbruket på 2,1 mill og skriv seg i hovudsak frå meirutgifter vedlikehald 1,0, husleige 0,4, konsulenttenester 0,3 og lisensar/driftsavtaler 0,3 mill kr. Kjøp av tenester som erstatter tjenesteproduksjon viser meirforbruk i høve budsjett på kr 1,8 mill kr. Dette er meirkostnaderder til kjøp av vikarbyråtenester med 0,5 mill kr som vedkjem pleie- og omsorg. Elles gjeld meirforbruk i hovudsak kjøp av tenester frå IKS eller kommunale samarbeid, blant anna innan brann og barnevern. Grunn til manglande budsjett her skuldast at budsjett ikkje er korrigert på kontonivå etter at samarbeid har starta i året. Overføringar viser meirutgift på 14,1 mill kr. Dette skriv seg frå utgiftsføring av ikkje budsjettert mva-kompensasjon med 3,3 mill kr, avsett skattekostnad sal heimfallskraft med 1,4 mill kr, kjøp av konsesjon-/heimfallskraft med 8,2 mill kr med fleire. Avskrivingar viser ein meirutgift på 0,8 mill kr i høve til budsjett. Avskrivingane har ikkje resultateffekt, men viser kapitalslit på dei einskilde tenesteområda. Fordelte utgifter har eit positivt avvik på 1,5 mill kr. Dette er korrigering for internfordelte utgifter og har såleis ikkje resultateffekt. Resultat eksterne finanstransaksjoner 1 000 000,00 500 000,00 - -500 000,00-1 000 000,00 2009 2010 2011 Eksterne finanstransaksjonar viser ei utgift i 2011 på 0,9 mill kr mot budsjettert 1,8 mill kr. Endring frå 2010 er ein auka utgift på 1,4 mill kr. Renteinntekter og utbytte viser ei meirinntekt på nær 1,0 mill kr. Grunnen til dette er at ein har nytta mindre av budsjettert bruk av fond til investeringar i 2011, høgare inntekter på morarente og betre rente enn lagt til grunn i budsjettet. Endring frå 2010, ein reduksjon på 1,1 mill kr, skriv seg frå at kommunen i 2010 mottok ekstra aksjeutbytte frå Balestrand Rådhus på 1,5 mill kr. Motteke avdrag på utlån er tilbakebetaling på sosiallån og lån frå Kraftfond 1. 5

Renteutgifter og låneomkostningar er om lag som budsjetterte. Renteutgiftene auka med vel 0,4 mill kr frå 2010. Avdrag på lån er om lag som budsjettert. Auke i avdragsutgifter har auka med ca. kr 80.000 frå 2010. Interne finansieringstransakjonar er oversikt over bruk og avsetjing til fond og driftsmidlar brukt til investering. Netto resultat interne finanstransaksjonar viser at det er avsett til fond og investeringsrekneskapen 1,5 mill kr meir enn bruk av fond i 2011. Netto endring på bundne fond i høve til budsjett er eit mindreforbruk på ca. kr 300.00. I hovudsak gjeld dette avsetjing av øyremerka tilskot. Avsetjing til disposisjonsfond viser kr 33.000 meir enn budsjettert. I samsvar med regelverket er ca. kr 280.000 eller 40% av mva-kompensasjon frå investeringar tilbakeført til investeringsrekneskapen. Brutto driftsresultat viser resultat mellom brutto driftsinntekter og brutto driftsutgifter, det vil sei om det er balanse mellom inntekter og utgifter før ein tek omsyn til finansresultat, avskriving og bruk- og avsetjing til fond. Brutto driftsresultat er i 2011 negativt med 3,0 mill kr eller 1,9%. Tilsvarande viste rekneskapen 2010 negativt resultat med 6,8 mill kr eller 4,8%. Netto driftsresultat er det resultatbegrepet som det blir lagt mest vekt på innan kommunalt rekneskap. Resultatet viser om resultatet av ordinære drift er stort nok til å dekka finanskostnader, avsetjing til bunde/ubunde fond (konsesjonsavgifter, unytta tilskot til bestemte føremål m.m) og bruk av driftsmidlar til investeringsføremål ( t.d. tilbakeføring av momskompensasjon). Teknisk berekningsutval (TBU) har gjort berekning på at netto driftsresultat bør utgjera 3 % av driftsinntektene for at formuebevaringsprinsippet skal vera ivareteke. Det vil sei at kommunen skal vera i stand til å setja av midlar for slit og elde og eigenfinansiering av kommunale investeringar. For Balestrand kommune er resultatet i 2011 positivt med 2,5 mill kr eller 1,6 %. Tilsvarande for år 2010 var negativt resultat - 17.500 kr eller 0,0 %. Dersom ein skulle fylt tilråding frå TBU skulle resultatet vist 4,2 mill kr. 6

Overskot/underskot i driftsrekneskapen Kommunen betaler jamleg gjennom året pensjonspremie til pensjonskassane. Premien er fastsett utifrå at pensjonskassane til ein kvar tid skal ha dekning for forpliktingane. Selskapa sine aktuarar reknar i tillegg ut ein pensjonskostnad for kommunen der føresetnadene er ulike dei som vert lagt til grunn for den løpande premien. Det er den kostnaden som aktuarane reknar ut som skal førast som utgift i rekneskapen. Avviket mellom betalt premie og utrekna pensjonskostnad vert kalla premieavvik. Årlege premieavvik skal frå 2012 utgiftsførast med ein lik del fordelt på 10 år. I rekneskapen for 2011 er det utgiftsført vel 1,4 mill kr mindre enn betalt pensjonspremie og er ein viktig forklaring på eit resultat positivt resultat. DRIFTSREKNESKAPEN I HØVE TIL DRIFTSBUDSJETTET PÅ ANSVARSNIVÅ- BUDSJETTAVVIK Tabellen under viser avvika mellom rekneskap og budsjett for kvart ansvarsområde. Positivt avvik viser meirforbruk/mindreinntekt i høve til budsjettet, negativt avvik viser mindreforbruk/meirinntekter. Beløp i heile 1.000 kr ANSVAR Regnskap Buds(end) Avvik Avvik 2011 2011 Rek - Bud. i % 100 POLITISKE ORGAN OG KONTROLLORGAN 2564 2382 182 7,7 120 RÅDMANN/FELLESTENESTER 11333 10897 436 4 190 TILLEGGSLØYVINGAR OG NYE LØYVINGAR - 68-68 -100 200 OPPVEKST- OG OMSORGSKONTORET 1079 992 87 8,8 210 SAGATUN SKULE 16028 16284-256 -1,6 211 FJORDTUN OPPVEKSTSENTER 2311 2332-20 -0,9 212 NESSE OPPVEKSTSENTER 2337 2345-8 -0,4 220 SAGATUN BARNEHAGE 4141 4170-28 -0,7 230 PPT-KONTORET 771 680 91 13,4 250 KULTURSKULEN 674 699-25 -3,5 270 LEGE 2601 2564 36 1,4 271 HELSESTASJON 758 647 111 17,1 272 FYSIOTERAPEUT 399 460-61 -13,3 275 PLEIE OG OMSORG 1076 858 218 25,4 276 OMSORG 28012 27180 832 3,1 277 SPESIALOMSORG PU 25393 25119 274 1,1 295 BARNEVERN 2010 2112-102 -4,8 296 NAV 6184 6207-23 -0,4 300 PLAN OG UTVIKLINGSKONTORET 733 714 19 2,6 310 NÆRINGSUTVIKLING 1302 1276 25 2 320 JORDBRUK 239 250-11 -4,6 330 SKOGBRUK 422 403 18 4,5 340 KULTUR 299 370-71 -19,1 341 BIBLIOTEK 345 336 9 2,6 350 TEKNISK DRIFT 6900 6391 509 8 360 BYGGESAK 28 47-19 -41,3 370 OPPMÅLING 324 342-18 -5,3 380 BRANNVERN 1510 1365 145 10,6 390 VATN, AVLØP, RENOVASJON -1140-1346 206-15,3 798 MOMSKOMPENSASJON INVESTERINGAR -699-300 -399 133 800 SKATT, RAMMETILSKOT, FINANSIERING -119 305-115 846-3459 3,0 T O T A L T 1370-1370 + = meirforbruk/mindreinntekter 7

Det er fleire store avvik mellom rekneskap og revidert budsjett på ansvarsområde. Ein del av avvika kan tilskrivast at det ikkje vart gjennomført budsjetteringar etter 2. tertial, då ein ikkje såg korleis finna balanse. Størst avvik gjev manglande budsjettregulering av pensjonskostnader med at ein større del enn budsjettert er belasta ansvarsområda 100-390 medan mindreutgiften kjem fram på ansvar 800. Generelt må ein såleis legga større vekt på oppfylging av budsjettet gjennom året på eit meir detaljert nivå. Budsjettavvik blir kommentert under kvart ansvarsområde. SENTRALE INNTEKTER Tal i heile tusen kroner Rekneskap 2011 Budsjett 2011 Budsjettavvik Skatteinntekter 23 590 23 500 90 Eigedomsskatt 5 503 5 400 103 Naturressursskatt 2 706 2 500 206 Konsesjonsavgift 1 757 1 633 124 Rammetilskot 52 885 52 550 335 Vertskom.tilskot 19 479 19 450 29 Ressurskrevande tiltak 2 283 2 300-17 Integreringstilskot flykningar 2 944 2 944 - Konsesjonskraft netto 4 997 5 070-73 Heimfall netto 3 709 3 250 459 Rente- og avdragskomp. På lån 1 766 1 650 116 Netto finansutgifter -1 015-1 906 891 Netto interne finanstransaksjoner -86 537-623 Kompensasjon meirverdiavgift 1) 418 300 118 Premieavvik/mortifisert premieavvik 777-1 350 2 127 Sum 121 713 117 828 3 885 1) Inntekt mva-kompensasjon er korrigert for pliktig overføring til investering Skatteinntekter, naturressursskatt og rammetilskot må sjåast i samanheng når ein skal sjå på budsjettavvik. Skatteinngangen har i året har vore betre enn budsjettert med 0,3 mill kr. Normalt skulle dette slege ut på å rammetilskotet i form av mindre inntektsutjamning. Ser ein skatteinngang og rammetilskot i samanheng, har kommunen motteke nær 0,6 mill kr meir enn budsjettert. Noko av meirinntekta skriv seg frå at skattinngangen på landsbasis vart høgare enn prognose som har resultert i meir i innteksutjamnande midlar. Refusjon for ressurskrevjande tenester er inntektsført som budsjettert. Inntektsveksten i 2011 er eit estimat. Eventuelle avvik frå krav blir å føra i rekneskapen for 2012. kr 278.000 mindre enn budsjettert Kommunen motteke integreringstilskot for flykningar. I 2011 har vi motteke tilskot for 17 personar. Utgiftene ved busetjing av flyktningar er i hovudsak ført på ansvar 296 NAV-kontoret. Av motteke tilskot i 2011 er kr 638.000 avsett til disposisjonsfond til bruk i seinare år. Netto finanstransaksjonar viste for 2011 positivt avvik i høve budsjett med 0,9 mill kr. Avviket skuldast betre rentenetto enn budsjettert samstundes som bruk av fond og unytta lånemidlar ikkje er nytta i den takt som føresett i budsjettet. Netto interne finanstransaksjoner viser negativt resultat i høve til budsjett på kr 623.000. Dette skuldast utgiftsført ikkje budsjettert overføring til investeringsrekneskapen med kr 279.000 ( pliktig overføring av mva-kompensasjon) og meir avsett til bundne fond enn budsjettert. Kompensasjon for meirverdiavgift på investeringar skal inntektsførast i drift. I 2011 er det eit krav at 40% av kompensasjon skal tilbakeførast til investeringsrekneskapen. Av resterande kompensasjon har kommunen eit positivt avvik i høve budsjett på kr 0,1 mill kr. 8

Avvik mellom budsjettert og avsett til premieavvik/mortifisert premieavvik på ansvar 800 viser ei meirinntekt på 2,2 mill kr. Dette skuldast at budsjett ikkje vart korrigert ved 2. tertial. Konsekvensen av dette er at kostnaden er ført på ansvarsområda og kan i noko grad forklara meirforbruk i høve til budsjett. Totalt har kommunen i 2011 utgiftsført 0,9 mill mindre enn budsjettert. RENTER OG AVDRAG Netto renteutgifter viser ei redusert inntekt frå 2010 1,5 mill kr som i er samanfallande med ekstra utbytte som kommune fekk i 2010 frå Balestrand Rådhus. Avdragsutgiftene viser ein auke frå 2010 til 2011 på nær kr 80.000. Kapitalkostnader korrigert for motteken avdrag og utlån viser netto kapitalkostnader (avdragsutgifter og netto rentekostnad) for kommunen. Endring frå 2010 er på kr 1.567.000 og er om lag lik endring i rentenetto. 9

INVESTERINGSREKNESKAPEN 2011 Regnskap Reg. budsjett Oppr.budsjett Regnskap i fjor Regnskapsskjema 2A - investering Investeringer i anleggsmidler 7056 001,96 19404 400,00 10965 000,00 5702 977,15 Utlån og forskutteringer 1653 481,00 550 000,00 350 000,00 3350 979,00 Avdrag på lån 377 861,00 - - 350 201,00 Avsetninger 1400 203,00 640 000,00-4406 329,42 Årets finansieringsbehov 10487 546,96 20594 400,00 11315 000,00 13810 486,57 Finansiert slik: Bruk av lånemidler 2855 153,41 8559 900,00 6700 000,00 3903 577,60 Inntekter fra salg av anleggsmidler 15000,00 - - 323 871,00 Tilskudd til investeringer - 250 000,00 - - Mottatte avdrag på utlån og refusjoner 3304 736,56 1980 000,00 1980 000,00 3217 380,90 Andre inntekter - - - - Sum ekstern finansiering 6174889,97 10789 900,00 8680000,00 7444829,50 Overført fra driftsregnskapet 279 558,40 26 000,00-123 640,35 Bruk av avsetninger 4 033 098,59 9 778 500,00 2 635 000,00 6 242 016,72 Sum finansiering 10 487 546,96 20 594 400,00 11 315 000,00 13 810 486,57 Udekket/udisponert - - - - Tabellen over viser at investeringsrekneskapen 2011 er avslutta i balanse. Det er likevel prosjekt som har kostnader utover budsjett. Meirkostnad i høve til budsjettert ramme er midlertidig finansiert med bruk av unytta budsjetterte ubundne fond tildelt andre prosjekt med kr 119.633,86. Endeleg finansiering må kommunestyre ta stilling til i sak om årsrekneskapen. Investeringar i anleggsmidlar viser investering på vel 7,0 mill kr mot budsjettert 19,4 mill.kr. Dette viser at det er lite samsvar mellom gjennomføring/framdrift og budsjett/økonomiplan. Av større prosjekt som er avslutta i 2011 er Sagatun skule uteområde med ein totalkostnad på 1,907 mill kr. og Personalavdeling Sagatun barnehage med totalkostnad 2,255. Detaljert status og kommentar til avvik i høve til tildelt ramme for dei einskilde investeringsprosjekta er gjeve i del 4 i årsmeldinga. Utlån og forskoteringar er samansett av EK-innskot KLP og utlån av husbankmidlar med høvesvis 0,4 og 1,3 mill kr. Avdrag på lån er nedbetaling av husbanklån oppteke til vidare utlån med 0,78 mill kr. Avsetjingar er på 1,4 mill kr. Dette er lånemidlar avsett til Kraftfond II og gjeld restfinansiering av nytt vassverk. I tillegg er det avsett 0,2 mill kr av mottekne innbetalingar på formidlingslån til bunde fond. Bruk av lånemidlar er nytta med 1,3 mill kr til formidlingslån, 0,64 mill kr avsett Kraftfond II (restfinansiering nytt vassverk) og resten 0,96 mill kr til finansiering av ymse investeringsprosjekt i samsvar med budsjett. Inntekter frå sal av anleggsmidlar er tilbakebetaling av innskoten aksjekapital i AS Fjærland Bompengeselskap med kr 15.000. 10

Mottekne avdrag på utlån og refusjonar på 3,3 mill kr fordelar seg med motteke restoppgjer garantisak som vedkjem Helsetunet og tilskot til skulpturen i sentrum med høvesvis kr 316.500 og kr 276,208. I tillegg er det motteke avdrag på formidlingslån og utlån frå Kraftfond II med høvesvis kr 580.000 og kr 557.000. Overføring frå driftsrekneskapen vier kr 279.000 og er tilbakeført 40% av mva-kompensasjon frå investeringsprosjekt inntektsført i drift. Bruk av avsetjingar til å dekka investeringskostnader på 4,0 mill kr. Dette fordelar seg med bruk av disposisjonsfond 1,1 mill, Kraftfond 1 0,7 mill, bundne investeringsfond 0,4 mill og ubunde investeringsfond (Kraftfond II) 1,8 mill kr. 316.000 og refusjon mva-kompensasjon kr 276. BALANSE Balanse EIGENDELER 2009 2010 2011 EK OG GJELD 2009 2010 2011 Omløpsmidlar 56 804 54 376 57 932 Kortsiktig gjeld 20 403 22 338 24 356 Herav Kassakr. Korts. fordringar 9 188 8 335 7 494 Langsiktig gjeld 261 281 276 174 305 704 Premieavvik 4 961 6 745 7 523 Herav Bank, aksjer m.m. 42 654 39 296 42 915 Pensjonsforpliktelse 189 139 204 778 231 901 Innlån 72 142 71 396 73 803 Anleggsm 363 056 378 106 372 204 Bokført EK 138 175 133 970 100 075 Herav Herav Utlån 20 113 20 037 19 997 Fond 29 319 30 005 28 253 Pensjonsmidlar 169129 184 762 178 554 Endr. rekn.prinsipp 353 353 353 Fast eigedom/anlegg 162 528 161 296 159 716 Rekn. Mindreforbruk 2 661 0 1 370 Utsyr/maskiner 6 442 6 803 6 861 Rekn. Meirforbruk 0 0 Aksjer 4 842 5 208 7 075 Kapitalkonto 105 840 103 612 70 099 Sum eigedelar 419 860 432 482 430 136 Sum gjeld og EK 419 860 432 482 430 136 Omløpsmidlane viser ein netto auka på 3,5 mill kr i 2011. Av dette utgjorde bankinnskot ein auke på 3,6 mill og kan i hovudsak tilskrivast auke i unytta lånemidlar til vidare utlån og finansiering av investeringar. Premieavvik viser ein auke på 0,7 mill kr. til 7,5 mill kr. Premieavvik er betalte ikkje utgiftsførte pensjonskostnader som skal utgiftsførast over dei neste 10 åra, ei innstramming frå 2012. Kortsiktige fordringar viser ein reduksjon på 0,8 mill.kr. I dette ligg avsetjing til tap på ikkje konstaterte tap på kr 42.000. Anleggsmidlane er redusert med 5,9 mill kr. I det vesentlege skuldast dette reduksjon i pensjonsmidlar med 6,2 mill kr. Auke i posten «Aksjar» på 1,9 mill kr gjeld aktivering av eigardel i Sogn Brann og redning IKS og EK-innskot KLP med høvesvis 1,5 og 0,4 mill kr. Kortsiktig gjeld har auka med vel 2,0 mill kr. Blant anna skuldast dette avsett skattekostnad ved sal av heimfall på 1,4 mill. Langsiktig gjeld viser ein auke på 29,5 mill kr. Kredit tilsynet har vedteke at grunnlagsrenta i pensjonspremie skal reduserast til 2,5 prosent i 2011 for alle forsikringsselskap og pensjonskassar. Konsekvensen av dette er at kommunen sin pensjonsforplikting auka kraftig og er i det alt vesentlege forklaring på den store auken i pensjonsforpliktelse på 27,2 mill. kr. Motkonto til denne er auken er redusert eigenkapital. Innlån auka netto i året med 2,4 mill kr. Det er i året teke opp lån til fylgjande 11

føremål; formidlingslån (Husbanklån) til vidare utlån 1,5 mill kr, restfinansiering nytt vassverk ferdigstilt i 2010 0,6 mill kr, grunnkjøp Klokkargarden 0,6 mill kr, Opprusting kaiflate 2,0 mill kr, totalt kr kr 3.275.000. Tabellen under viser i grove trekk kva område kommunen har nytta lånefinansiering til. Fordeling av langsiktig gjeld i kommunen på ulike områder : 31.12.2011 31.12.2010 Lån til selvkostområdene i kommunen Vann - og avløpssektoren ( Fom 2006) 13 650 13 000 Miløstasjonen 488 215 Lån til kirkelige formål med rentekompensasjon 308 308 Startlån og formidlingslån 7 702 6 580 Lån med avdrag- og rentekompensasjon -omsorg 19 708 20 592 Lån med rentekompensasjon, skule 5 967 5 967 Ubrukte lånemidler 3 600 1 679 L-gjeld på kommunens øvrige tjenesteområder 22 380 23 055 Kommunens totalte langsiktige gjeld 73 803 71396 (Tal i 1.000 kr ) Langs.gjeld Langs.gjeld Fordeling av langsiktig gjeld etter rentebetingelser 31.12.2011 31.12.2010 Langsiktig gjeld med fast rente : kr 3 275 000 Langsiktig gjeld med flytende rente : kr 70 528 000 kr 71 396 000 Eigenkapitalen til kommunen er redusert med 33,9 mill kr i året. I det vesentlege har dette samanheng med auke i pensjonsforpliktelse (27,2 mill kr) jfr. kommentar til langsiktig gjeld. Det har vidar e vore ein reduksjon i kommunen sin fondskapital på 1,7 mill kr. til 28,2 mill kr. 12

Fond Oversyn fond 2007 2008 2009 2 010 2 011 Bundne driftsfond eks kraftfond I 5 408 7 132 8 389 7 313 6 468 Kraftfond I 13 266 13 557 12 842 13 235 13 072 Ubundne kapitalfond eks kraftfond 2 225 226 226 226 226 Kraftfond 2, investeringsfond 17 355 7 193 6 544 7 087 6 436 Bundne kapitalfond 875 1 076 1 257 1 237 1 064 Disposisjonsfond 2 476 2 826 63 907 987 Fondskapital eks utlån 39 605 32 010 29 321 30 005 28 253 Samla utlån av fond 7 100 14 439 13 363 11 356 10 652 Bundne driftsfond eks Kraftfond 1 er fond som er avsett til spesielle føremål og viser ein reduksjon i 2011 på 0,8 mill kr. Døme på bruk av fond er innanfor sjølvkostområdet VAR med 0,5 mill, bruk av skjønnsmidlar barnehage 0,6 mill. Avsett til fond kan nemnast tilskot til kommunalt rusarbeid med 0,5 mill. Kraftfond 1 er bundne fond som skal ha ein grunnkapital på kr 13.235.322. Grunnkapital er samansett av likvider og utlån frå fondet. I 2011 vart det tilført fondet konsesjonsavgifter, rente av fondskapital og rente/avdrag på utlån med 2,6 mill kr. Bruk av fondet var på 2,7 mill kr og fordeler seg med bruk til næringsføremål drift med 2,0 mill og til finansiering av investeringar 0,7 mill kr. Ved årsskifte var det unytta budsjetterte løyvingar frå fondet på vel 0,2 mill kr. Utlån frå fondet 31.12.11 var på kr 2,0 mill kr. For detaljert oppsett over bruk/avsetjing sjå note nr 27 i årsrekneskapen. Kraftfond 2, investeringsfond er unytta midlar etter sal av aksjar i Sognekraft AS. Det i 2011 tilbakeført forskotering av restfinansiering nytt vassverk med 0,6 mill kr og avdrag på utlån med 0,6 mill kr. Bruk av fondet i 2011 er på 1,8 mill som er nytta til budsjettert finansiering av ymse investeringsprosjekt. Unytta budsjettert løyving frå fondet pr 31.12.11 6,0 mill kr. Utlån frå fondet ved årsskifte var på 8,6 mill kr. For detaljert oppsett bruk/avsetjing sjå note 28 i årsrekneskapen. Bundne kapitalfond I året er det nytta tidlegare avsette trafikktryggingsmidlar med kr 375.000. Pr 31.12.11 er det kunn att eit bunde fond «Formidlingslån». Dette er «overskot» på mottekne avdrag på utlån formidlingslån og kan kunn nyttast til innbetalingar av låneavdrag til Husbanken. Disposisjonsfond viser ein saldo ved årsskifte på nær 1,0 mill kr. I året er det i samsvar med budsjett avsett vel 1,1 mill kr, her av unytta integreringstilskot med 0,6 mill kr. Tilsvarande er det nytta 1,1, mill kr til finansiering av ymse investeringar. For detaljert oppsett sjå note 28 i årsrekneskapen.. 13

ARBEIDSKAPITAL / LIKVIDITET Arbeidskapital er definert som differanse mellom balanseført verdi av omløpsmidlar og kortsiktig gjeld. Endring i arbeidskapitalen kjem fram ved endring i omløpsmidlar med frådrag av endring i kortsiktig gjeld, eller ved differansen mellom tilgang og bruk av midlar korrigert for endring i ubrukte lånemidlar. Likviditet vert målt ved nøkkeltal som viser forholdet mellom omløpsmidlar og kortsiktig gjeld. Nøkkeltala viser kommunen si evne til å dekka sine kortsiktige forpliktingar. Likviditetstest 1 er omløpsmidlar /kortsiktig gjeld og tek utgangspunkt i alle omløpsmidlar. Her bør nøkkeltalet vera større enn 2 fordi nokre av omløpsmidlane kan vera mindre likvide. Likviditetstest 2 tek utgangspunkt i dei mest likvide omløpsmidlane, det vil sei kasse, bank, det vil sei midlar som innan kort tid kan gjerast om til likvidar. Her bør nøkkeltalet vera større 1. I heile 1.000 kroner 2007 2008 2009 2010 2011 Arbeidskapital 43 577 35 492 36 401 32 039 33 576 Likviditetsgrad 1 3,31 2,59 2,78 2,43 2,38 Likviditetsgrad II 2,83 2,01 2,09 1,76 1,76 STATISTIKK Utvikling innbyggarar i Balestrand kommune Kilde: SSB Folkemengd 1. januar 2012 og endring 2011 Folkemengda Fødsels- År 1. januar overskot Innflyttingar Utflyttingar Nettoinnflytting 2001 1 530 5 48 75-27 -24 2002 1 506 2 49 51-2 -1 2003 1 505-9 28 63-35 -43 2004 1 462-2 46 75-29 -31 2005 1 431-6 49 68-19 -25 2006 1 406 1 51 59-8 -7 2007 1 399-9 49 76-27 -34 2008 1 365 1 46 64-18 -17 2009 1 348-3 65 66-1 -4 2010 2011 2012 1 344 1343 1338-3 -6 64 68 62 67 2 1-1 -5 14

Personalressursar Dei tilsette er den viktigaste ressursen ein arbeidsgjevar rår over. Det er difor avgjerande for det kommunale tenestetilbodet kva personale ein disponerer og korleis denne ressursen vert forvalta. Ei god og rasjonell drift set høge krav til alle leiarar i organisasjonen om god planlegging av bruk av personalressursane, og krav til kvar einskild tilsett i høve til fleksibilitet. Det er difor viktig med gode styringsverktøy. I 2011 har kommunen innført nytt løn og personalsystem som skal gjere det lettare m.a. å ha oversyn over personalressursar og forbruk. Enno er ikkje alle «modular» av ulike årsaker tekne i bruk, men etter kvart som systemet kan nyttast fullt ut, kan dette vere med på å få til ei betre personalstyring. I tillegg har ein i større grad teke i bruk turnusprogram innan pleie- og omsorgssektoren som og er med på å betre planleggingsarbeidet og gje eit langt betre oversyn over turnusar og ressursforbruk. Organisasjonen er ikkje optimalt organisert for å løyse dei oppgåvene, og for å møte dei utfordringane ein står framføre særleg innan skule/barnehage og helsetenester og organisasjonskartet fram står i dag som uoversiktleg og gjev uklare ansvarstilhøve. På slutten av året starta ein difor arbeidet med ein prosess der målet er å få til ei betre organisering i høve til oppgåve. I høve til rekruttering, har 2011 bydd på ein del utfordringar. Diverre har ein enno ikkje klart å få inn ny person i ledig ingeniørstilling. Stillinga har vore vakant sidan mai, noko som er merkbart i ein liten organisasjon. Ser ein på alderssamansetninga til kommunen sine tilsette ser ein at ein truleg vil få store utfordringar i høve til rekruttering i åra som kjem ettersom det er mange som vil ha høve til å ta ut pensjon (frå fylte 62 år) dei næraste år. 15

Del II Oppfylgjing av sentrale mål 16

Oppfylgjing av sentrale mål Mål Resultatindikator/ målemetode Ynskt resultat Resultat 1 Grunnlaget for busetnad i kommunen skal auke gjennom eit aktivt næringsutviklingsarbeid, utnytting av naturlege fortrinn og gode bu- og oppveksttilhøve 1.1 Tal arbeidsplassar 1.2 Tal innbyggjarar 1.3 Næringsplan 1.1 Netto auke med 10 til 2011. 1.2 Over 1.400 i 2011. 1.3 Skal fylgjast opp. tal sysselsette med arbeidsstad i Balestrand er ei auke frå 590 i 2008 til 607 i 2009 og 636 i 2011. Pr 01.01.12: 1.338. Innført halvårlege oppfølgingsmøte med formannskap og næringsforum. 3 Gode oppvekstvilkår for born og unge 3.1 Omfanget av rusmiddelbruk og kriminalitet 3.1.1 Skal ikkje auke i.h.t. tilgjengeleg statistikk 3.1.2 Gjennomføre kartlegging med Sogn regionråd /Bergensklinikkane Har ikkje statistikkgrunnlag. Ikkje informasjon som tyder på vesentleg auke. Er ikkje gjennomført så langt. Plan er under utarbeiding. 3.2 Tilbod til ungdom 3.2.1 Ungdomen sitt hus og ungdomsklubben skal vere godt fungerande og det skal vere fast 50 % st. som ungd.arbeidar. 3.2.2 Halde fram med SLT som samordnande organ i høve arbeid med born og unge Dette målet er nådd. Er gjennomført. Er gjort, men liten aktivitet siste åra. 3.3 Tidleg oppdaging av problem 3.2.3 Barne- og ungdomsplan 3.2.4 Tilhøva lagt til rette for ungdomsrådet som høyringsorgan 3.3.1 Barne og ungomsteametskal fungere etter føresendene Ei samla eining skal etablarast i 2011. Ikkje utarbeidd. Reetablert i 2011. Aktive i fleire saker Barne-og ungdomsteamet (BUT) fungerer som føresett. 3.4 Skule- og barnehagetilbod i nærmiljøet 3.5 Tal aktivitetar /tilbod i frivillige org 3.3.2 Tverretatleg team i samarbeid med Barne- og ungdomspsykiatrisk poliklinikk skal reetablerast. 3.4 Skular og barnehagar i grendene 3.5 Skal vere på same nivå som i dag Er gjennomført. Det er skular og barnehagar i grendene. Er på same nivå. Ikkje registrert endringar. 17

Mål 4 Eit trygt og helsefremjande lokalsamfunn Resultatindikator /målemetode 4.1 Samordna tiltak i regi av folkehelseråd/- koordinator Ynskt resultat 4.1.1 To nye samordna helsetiltak i løpet av perioden. 4.1.2 Utnyttinga av kommunen sine idrettsog nærmiljøanlegg skal auke i.h.t. gjennomførte undersøkingar. Resultat Temadag med Yngvar Andersen, Trygge eldre,, Kulturell spaserstokk, ernæring for barn. Har ikkje statistikkgrunnlag. Men generelt stor bruk. 5 Gode læringsresultat i ein effektiv skule 5.1 Grunnskulepoeng 5.1 > fylkesgjennomsnittet Er under fylkesgjennomsnittet i.h.t. statistikk for 2011. 5.2 Nasjonale prøver 5.2 Færre på nivå 1 Fleire på nivå 1i 5. kl. lesing, men færre på 8. årstrinn. 5.3 Foreldretilfredshet 5.3 3,3, nedre 3,0 Resultat ved siste undersøking: 3,0. 5.4 Kunnskap om entreprenørskap 5.4 Gjennomføring av fastsett entreprenørskapsplan Er gjennomført. 5.5 Skulebygg som tilfredsstillar krava 5.5 I samsvar med forskrift om miljøretta helsevern Naudsynte tiltak er i hovudsak gjennomført. Sak vår 2012. 6 Eit effektivt og pedagogisk tilrettelagd tilbod for born i førskulealder som er fleksibelt for foreldra 6.1 Full barnehagedekning 6.1 Alle som ynskjer det skal få eit godt barnehagetilbod Alle får den plassen dei søker om 6.2 Brukartilfredshet 6.2 5, nedre 4,5 Resultat ved siste undersøking: 4,54 6.3 Kvalitetsmål 6.3. I årsplanen: Pedagogiske mål (i samsvar med rammeplanen), mål for tryggleik, fysisk aktivitet, oppleving /undring og trivsel og utvikling Gjennomført.. 18

Mål Resultatindikator /målemetode 7 Læring heile livet 7.1 Vaksenopplæringstilbod som vert gjorttilgjengeleg for alle, med individuelle læringsmål Ynskt resultat 7.1.1 Realistiske mål for kvar brukar, som skal oppfyllast 7.1.2 Alle framandspråklege skal bestå språkprøva. Resultat Oppfylt. Plan og mål for kvar brukar, måloppnåing er skjønsmessig vurdert. Ingen av elevane har brukt opp rett til opplæring i 2011. 8 Tryggleik for gode helsetenester 8.1 Oppfylling av lovog forskriftskrav til legetenesta 8.1.1 Ingen avvik (< 3 mindre avvik i året) 8.1.2 Klager m. medhald i perioden <= 2 Oppfylt. Oppfylt. 8.2 Ventetid 8.2 < 1 veke (utanom akutte tilfelle) Oppfylt. 8.3 Brukartilfredshet 8.3 3,3, nedre 3,0 Ikkje gjennomført unders. 8.4 Vaksinasjonsdekning 8.4 > 95 % for aldersgruppene 2, 6 og 16 år Sysvak 2008: 96 % for 2- åringar, 97 % for 6-åringar, 96 % for 16-åringar 8.5 Dekning av psykiske behov 8.5.1 Dokumentert auke i innsatsen i høve til psykisk helse hos unge og vaksne Tilfredsstillande innsats i høve til psykisk helse hos unge og vaksne. 8.5.2 Godt fungerande dagtilbod. Dagtilbodet har fungert godt. 8.7 Grad av kompetanse i tenesta 8.7 Dok. auke i samla kompetanse i perioden Tilfredstillande kometanse i perioden. 9 Eit godt og effektivt pleie- og omsorgstilbod for eldre og funksjonshemma 9.1 Høve til å bu i eigen bustad 9.2 Brukartilfredshet 9.1 Eldre skal få bu i eigen bustad så lenge dei ynskjer det 9.2.1 3,5, nedre 3,0 9.2.2 Gjennomføre og fylgje opp brukarundersøking i høve til psykisk utv.hemma og kulturtilbod Ein er nær dette målet i Balestrand. Resultat ved siste undersøking 2009: Heimehjelp /heimesjukeple: 3,0. Institusjon: 3,4 (bebuarar) og 3,3 (pårørande). Ikkje gjennomført. 19

Mål Resultatindikator /målemetode Ynskt resultat Resultat 9 Eit godt og effektivt pleieog omsorgstilbod for eldre og funksjonshemma (framhald) 9.3 Grad av kompetanse i tenesta 9.4 Brutto driftsutgifter pr brukar/plass i.h.t. KOSTRA 9.3 Dokumentert auke i samla kompetanse i perioden 9.4 < fylkesgjennomsnittet Same nivå som 2010. Resultat 2009: Kr 876.000 i institusjon (> fylkesgj.snittet), kr 525.000 i heimetenestene (> fylkesgjennomsnittet etter korreksjon). 10 Tryggleik for effektive og samordna sosiale tenester og barnevern ved særlege behov 10.1 Oppfylling av lov- og forskriftskrav til sosial- og barneverntenesta 10.2 Sakshandsamingstid i barnevernssaker 10.1.1 Ingen avvik (kritisk grense 3 mindre avvik i året) 10.1.2 Tal klager som får medhald i perioden <= 2 10.2 Innanfor fristane for meldingar, undersøkingar og tiltak i barnevernlova. Registrert avvik i 2011. Retta opp av Sogn barnevern. Oppfylt. Ikkje oppfylt i 2011. Opprydding etter overgang til Sogn barnevern. 11 Aktivitet og vekst gjennom utnytting av naturlege fortrinn 11.1 Ein attraktiv turiststad, tal overnattingsdøgn/ besøkstid 11.1 Opp, ved satsing gjennom Sognefjord Reiseliv, Norsk Reiselivsmuseum og nasjonal turistveg Balestrand Reiseliv sine tal på overnattingsdøgn i Balestrand 2008: 52.538, 2009: 48.862 2010: 56.766 2011: 55.624 12 Trygge og gode kommunikasjonar 12.1 Rasfrekvens 12.1.1 Rassikring av fylkesveg 52 Ulvestad- Menes Algøya er prioritert og vert gjennomført i 2011/12. 12.1.2 Rassikring av vegen rundt Esefjorden Ikkje konkrete planar, men utgreiing av Fv55 12.2 Vegstandard 12.2 Utbetring av vegen Flesje-Sæle Ikkje konkrete planar. 12.3 Kollektivtilbod 12.3.1 Auking av ferjefrekvensen Dragsvik-Hella, særskild kveld og natt Er oppretthalden. 12.3.2 Vidareføring av Sognebåten Er vidareført. 12.3.3 Korrespondanse til gjennomgåande bussruter, ma korrespondanse med morgonbussen til Bergen i Vadheim Er ikkje gjennomført. Ekspressbusssen Trondheim Bergen er også flytta fram 1 time, noko som vanskeleggjer korrespondanse ytterlegare. 20

Mål Resultatindikator /målemetode Ynskt resultat Resultat 13 Framleis grunnlag for landbruksnæring 13.1 Kommunal støtte til landbruksnæringa 13.1 Oppretthalde stillingar som jordbruks- og skogbr.sjef Er oppretthaldne. 13.2 Bruk av garden sitt samla ressursgrunnlag Har ikkje statistikkgrunnlag. 13.3 Avvirking i skogen 13.3.1 > 7.000 m 3 innan 2012 Avvirka kvantum i 2010 var 2947 kbm og 2011 var 2127 kbm (kjelde: Sogn og Fj. Skogeigarlag). 13.3.2 Auka bruk av lauvtre /Tretema AS skal fungere etter intensjonen Har ikkje statistikkgrunnlag. 14 Kultur skal bidra til busetnad, trivsel og næring 14.1 Kulturbasert næringsliv 14.1.1 Kunstbygda Balestrand som merkevare/profilering av kunst og kultur i Balestrand 14.1.2 Samordnande publikasjon som syner tilboda i Kunstbygda 14.1.3 To nye kulturtilbod til reisande basert på natur-/kulturoppleving 14.1.4 Brukarundersøking, nyetableringar kultur og næring 14.1.5 Norsk Reiselivsmuseum skal realiserast 14.1.6 Det skal etablerast to nye verksemder innan kultur og næring i løpet av perioden Kan ikkje vise til spesielle nye resultat i 2011, men det ligg føre planar om ei aktiv satsing. Ikkje gjennomført. Ikkje gjennomført. Plan for oppstart av 2. byggesteg hausten 2012. Ciderhuset er etablert som verksemd og har etter kvart eit solid og gjennomarbeidd tilbod. 14.2 Den kulturelle skulesekken 14.2 Gjennomføre minst 4 kulturtilbod for born og unge kvart år frå den kulturelle skulesekken sentralt og minst eitt lokalt tilbod pr år Er oppfylt. 14.3 Kulturskulen 14.4 Biblioteket, utlån 14.3 Deltaking frå minst 30 % av grunnskuleelevane 14.4 > landsgjennomsnittet Oppfylt, med i alt 84 elevar i grunnskulealder (ca 51 %) 2,7 i Balestrand mot 4,4 i sogn og Fj og 5,3 i landet (2011). 21

Mål Resultatindikator/ målemetode Ynskt resultat Resultat 15 God forvaltning av kommunale eigedomar 15.1 Medviten plan 15.1 Utarbeiding av strategi for eigedomsforvaltning innan 2012 Gjennomført. Treng forankring og oppfølging av vedlikehaldsplan 15.2 Sunn vedlikehaldspraksis 15.2 Ressursinnsats til vedlikehald skal auke i perioden Ikkje gjennomført så langt. 15.3 Godt og effektivt reinhald 15.3 Vurdere ny organisering. Er gjennomført, og ein ser allereie gode resultat 16 God tilrettelegging for byggeverksemd 16.1 Effektiv sakshandsaming i form av kort sakshandsamingstid 16.1.1 Meldingssaker < 1 veke 16.1.2 Vedtakssaker < 1 mnd I hovudsak innanfor 1 veke Sakshandsamingstida i hovudsak innanfor 1 mnd 17 Godt og effektivt kart-, delings- og oppmålingsarbeid 17.1 Interkommunal løysing som fungerar 17.2 Utnytting av kompetanse og kapasitet 18 God brannberedskap 18.1 Forsvarleg brannordning 17.1 Fullføre implementering /bruke ny GIS/Line-løysing m.v. 17.2 Vidareføre nivået på sal av tenester. 18.1.1 Årlege tilsyn i samsvar med brannordning 18.1.2 Brannøvingar i samsvar med brannordning 18.1.3 Kompetanse i høve til nye krav i løpet av perioden 18.1.4 Innsatstid innanfor krav i forskrift om organisering og dimensjonering av brannvesen. Er gjennomført. Inntektene vart 520.000 i 2011 som er litt høgre enn enn i 2010 (kr 492.000). Er gjennomført i 2011. Er gjennomført. Vert gjennomført av Sogn brann og redning. Oppfylt. 19 God infrastruktur og gode løysingar for vatn, avløp og renovasjon 19.1 Ei kvalitetsmessig god og sikker vassforsyning 19.1 Vassforsyninga skal fungere som føersett Oppfylt. Fekk testa ut kjøring av reservevssforsyning under straumbrot i romjula. 19.2 Effektivt avløpsnett 19.3 Effektiv og brukarvenleg renovasjonsteneste 19.2 Rammeplan for avløp 19.3 Miljøstasjon med brukarvenlegi drift Ikkje gjennomført. Gjennomført. 22

Mål 20 God tilgang til informasjon og service for borgarane Resultatindikator/ målemetode 20.1 Døgnopen forvaltning via heimesida på internett i høve til søknader og meldingar 20.2 Ei oppdatert heimeside Ynskt resultat 20.1.1 Tal treff på heimesida skal auke med 15 % 20.1.2 Alle søknads- og meldingsskjema på internett i løpet av 1. halvår 2011 20.2.1 Aktiv formidling av informasjon gjennom heimesidene. Resultat Har desidert mest treff pr innbyggjar av dei 4 kommunane som samarbeider Fått på plass ein god del skjema. Elektroniske skjema teke i bruk i høve til stillingar. Mykje god informasjon kjem ut. Mykje meir kan publiserast enno. 20.3 Postlister, møtekalender og sakspapir tilgjengeleg på heimesida 20.2.2 Kvar verksemd /eining i kommunen skal vere presentert med eiga underside Postlistene kan gjerast tilgjengelege med dokument og med fordel komme ut tidlegare. Møtekalender og sakspapir fungerer bra. 21 Effektiv administrasjon av og støtte til kommunen sine tenester 21.1 Andel av brutto driftsutgifter i.h.t. KOSTRA til styring, adm. og fellesutgifter 21.2 Servicetorg 22 Kompetanse 22.1 Lærande organisasjon 22.2 Rett kompetanse i høve til kommunen sine oppgåver 23 Ei sunn økonomisk drift 23.1 Netto driftsresultat 24 Godt arbeidsmiljø og effektiv bruk av personalressursane 23.2 Lånegjeld 24.1 Medarbeidarsamtalar 24.2 Medarbeidartilfredshet 24.3 Sjukefråver 21.1 < 8,5 % 21.2Servicetorget skal fungere som føresett. 22.1 Styringssystem med årshjul og avvikssystem i bruk 22.2. Årleg kompetanseutviklingsplan 23.1 > 3,5 % 23.2 < 50 % av brutto driftsinntekter 24.1 Gjennomføring av medarbeidarsamtalar med alle tilsette (ved Sagatun skule og helsetunet gjennomføring 2.kvart år) 24.2 landsgjennomsnittet, nedre 4,0 24.3 < 6,4 % (jfr mål i høve til inkluderande arbeidsliv) Resultat 2011: 9,1 %. Har auke både på fylkesplan og landsplan, må vurdere om prinsippa i KOSTRA er endra. Gjennomført. Ikkje ferdigstilt i 2011. Fungerer delvis innan adm., pleie og omsorg og oppvekst Har ikkje vore utarbeidd for 2011. Resultat 2011: 1,6 % Resultat: 73 mill i langs. gjeld pr 31.12.11 i høve til brutto dr.innt. 160 mill (45 %). Stor andel lån med kompensasjon frå staten (ca kr 20 mill). Har ikkje tal på gjennomføring i 2011. Har ikkje tal for 2011 7,4% i 2011 mot 5,1% i 2010. 23

Del III Drift og tenestetilbod - sentrale styringsorgan og fellestenester 24

Sentrale styringsorgan og fellestenester Budsjettområdet sentrale styringsorgan og fellestenester omfattar alle politiske organ og sentrale leiings-/stabsfunksjonar (rådmann/fellestenester). 100 Politiske organ og kontrollorgan Nærare om verksemda i 2011 10011 Folkevalde organ Politiske saker 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Kommunestyret Formannskapet Adm.utvalet Planutvalet 109 76 21 20 53 72 14 17 52 74 7 24 86 61 9 21 74 75 5 23 49 66 4 17 41 59 6 10 97 63 5 14 80 84 13 8 54 82 1 6 7 1 68 104 7-85 64 6 - Sum 226 156 157 177 177 136 116 179 185 149 179 155 1 Planutvalet opphøyrte frå 01.07.09, og plansakene har etter dette vore handsama i formannskapet. Her er ikkje saker i sektorutvala medteke. Nedanfor er det teke med tal møte i utval for oppvekst og omsorg og utval for plan og utvikling i 2000-2011. Ein ser at tal saker svingar ein del frå år til år, og at det ikkje er nokon spesiell tendens til korkje auke eller nedgang. 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Utval, oppvekst og omsorg Utval, plan og utvikling 114 73 38 48 30 41 34 25 43 45 30 69 24 48 39 45 51 66 29 58 30 49 23 34 Sum 187 86 71 59 88 99 72 84 117 87 79 57 Delegering av mynde til å gjere einskildvedtak om spesialundervisning er sterkt medverkande til nedgangen i tal saker til utval for oppvekst og omsorg frå 2000 til 2001. Dei siste åra har auka oppgåver for kommunen i høve til landbrukstilskot samt plassering av vilforvaltningssakene bidrege til fleire saker i utval for plan og utvikling. Arbeidsmiljøutvalet har halde fram med fokus på systematisk vurdering og oppfylgjing av sjukefråverssituasjonen. 10021 Revisjon og kontrollutval Det vert vist til eiga årsmelding for kontrollutvalet. Det vart i 2011 eit mindreforbruk på kr 85.000. Det vart i 2008 vedteke at kommunen skulle kjøpe sekræteriatstenester for kontrollutvalet i marknaden, etter ein kravspesifikasjon utarbeidd i eit samarbeid mellom kommunane. Det vart etter dette inngått avtale med PricewaterhouseCoopers om sekræteriatsfunksjonen. Den nye løysinga synest å ha fungert bra. 25

18012 Overformynderiet Mindreforbruk då godtgjersla er ført over på folkevalde organ. 18013 Råd for eldre og menneske med nedsett funksjonsevne Rådet kom ut med budsjett i balanse. Dette skuldast mindre forbruk av møtegodtgjersle og kostnader til servering og representasjon. Rådet har i hovudsak delteke på kurs/konferansar der det ikkje er kursavgift,og ein har dekka reiseutgiftene sjølv. 18014 Ymse fellestiltak Eit mindreforbruk i høve til budsjett på ca kr 5.000. Mykje av dette skuldast mindre kostnader til servering representasjon og overføring til andre. Medlemsskap og kontingentar er litt høgre enn føresett. Forklaring av vesentlege avvik i høve til budsjett Utgiftene knytt til politiske organ vart i 2011 samla 182.000 i meirforbruk.dette gjeld kursing,programvare og kr 96.000 i auka utgifter til kommunevalet. Trong for endringar Det må gjerast eit arbeid for å få eit sikrare grunnlag for budsjettering av utgifter knytt til den politiske verksemda. 26