ØKONOMISK HANDLEFRIDOM II

HORDALAND FYLKESKOMMUNE Organisasjonsavdelinga Arkivsak 201200558-28 Arkivnr. 111 Saksh. Moberg, Jannicke Saksgang Kultur- og ressursutvalet Opplærings- og helseutvalet Samferdselsutvalet Administrasjonsutvalet Fylkesutvalet Fylkestinget Møtedato 13.11.2012 13.11.2012 14.11.2012 06.12.2012 06.12.2012 11.12 og 12.12.2012 ØKONOMISK HANDLEFRIDOM II SAMANDRAG Fylkestinget ba i desembermøtet 2011 fylkesrådmannen om å etablere eit prosjekt Økonomisk handlefridom II med målsetjing å auke fylkeskommunen sitt handlingsrom i økonomiplanperioden 2012 2015. Fylkesrådmannen vart beden om å identifisere tiltak som kan gi inntektsauke/kostnadskutt i storleik 100 mill. kroner i driftsbudsjettet. I denne saka vert innsparingstiltak for perioden skissert. Dei opplista tiltaka summerer seg til 27,7 mill. kr. i 2013, 56,9 mill. kr. i 2014 og 78,2 mill. kr. i 2015. Ut over dette legg fylkesrådmannen til grunn at den nye skulestrukturen som fylkestinget skal vedta, vil gje etter måten store innsparingar slik at målsettinga om 100 mill. kr. er mogeleg å nå. Tiltak som får verknad for budsjettet i 2013, er innarbeidd i budsjettgrunnlaget for 2013. FORSLAG TIL INNSTILLING: Fylkestinget godkjenner den framlagde tiltaksplanen som grunnlag for vidare arbeid. Fylkestinget vil ta stilling til dei einskilde tiltaka i samband med budsjetta for dei komande åra eller som einskildsaker. Paul M Nilsen fylkesrådmann Paul J Manger kst. organisasjonsdirektør

FYLKESRÅDMANNEN, 31.10.2012: Fylkestinget vedtok i samband med budsjettet for 2012 m.a. følgjande: B: Prosjekt Økonomisk handlefridom II Fylkestinget ber fylkesrådmannen etablera eit prosjekt Økonomisk handlefridom II etter modell av tilsvarande prosjekt i valperioden 2003-07. Målsetjinga med prosjektet er å auka fylkeskommunen sitt handlingsrom i økonomiplanperioden 2012-15, spesielt sett i høve aukande kapitalkostnader som følgje av lånefinansierte investeringar i planperioden. Prosjektet bør identifisera tiltak som kan gje inntektsauke/kostnadskutt i storleik 100 mill. kroner i driftsbudsjettet. Fylkesutvalet skal fungera som styringsgruppe, og motta milepelsrapportar undervegs i prosjektet. Samla tiltaksplan bør liggja føre for politisk handsaming innan utgangen av 2012. Fylkesrådmannen har lagt til grunn at auke av takstane innan samferdselssektoren ikkje skal trekkjast inn som eit aktuelt tiltak i Handlefridom II. Det er vidare lagt som premiss i arbeidet at ingen fast tilsette medarbeidarar i fylkeskommunen vert sagt opp. Organisering av arbeidet Fylkesrådmannen har organisert arbeidet med Handlefridom II i linja, dvs. avdelingsdirektørane svarar for kvar sin del av innsparingane og organiserer utgreiingsarbeidet ved bruk av eigne tilsette eller ved å leige inn ekstern konsulent for enkeltoppdrag. Fylkesrådmannen har og sett ned ei rådgjevande gruppe med deltaking frå dei 4 hovudsamanslutningane samt økonomidirektøren, opplæringsdirektøren og organisasjonsdirektøren. Gruppa har i perioden hatt 4 møte. Fylkesutvalet som styringsgruppe har mottatt milepælsrapportar undervegs i arbeidet i meldingssak 31/12, 70/12, 131/12 og 210/12. Forslag til innsparingar/inntektsauke i økonomiplanperioden Tiltak som får verknad for budsjettet i 2013, er innarbeidd i budsjettgrunnlaget for 2013. Alle tal i tabellane vidare i saka er i 1000 kr og viser innsparingar det einskilde året i høve til 2012. Innsparing summert for alle avdelingane/sektorane Tannhelse 1 400 3 400 5 400 Regional utvikling 3 000 5 000 5 000 Opplæring 5 900 4 500 5 800 Samferdsel 10 000 25 000 25 000 Kultur 1 900 4 500 4 500 Organisasjon 2 500 5 000 5 000 Økonomi/ renter og avdrag 3 000 9 500 27 500 TOTAL 27 700 56 900 78 200 Innsparing som følgje av endra skulestruktur er ein føresetnad for at samla årleg innsparing i perioden vert 100 mill. kr. Dei økonomiske følgjene av endra skulestruktur er ikkje talfesta. Dette vert å kome tilbake til i samband med budsjettbehandlinga dei komande åra. 2

Sektorvise innsparingstiltak Tannhelsetenesta Nedlegging klinikkar 2012 1 100 1 100 1 100 Nedlegging klinikkar 2013 2 000 2 000 Nedlegging etter 2013 2 000 Refusjon for reiseutgifter 300 300 300 Sum 1 400 3 400 5 400 Nedlegging av klinikkar Tannhelsetenesta vil i all hovudsak få innsparingar ved ei endring og effektivisering av klinikkstrukturen i fylket. Tannklinikkane i Hordaland vil i framtida bli færre og større. Dette er ein generell tendens både i offentleg og privat sektor, samt i alle andre fylkeskommunar. Innsparing for 2013 er eit resultat av at Sæbøvik tannklinikk, Fotlandsvåg tannklinikk og Strandebarm tannklinikk er nedlagt i 2012. I 2013 og 2014 vil ytterlegare om lag 10 tannklinikkar bli føreslått nedlagt. Tannklinikkane som vert foreslått nedlagte, er handsama i fylkesdelplan Tannhelsetenester i Hordaland 2010 2013. Alle forslag om nedlegging av tannklinikkar skal i tillegg handsamast i eigne saker. Refusjon for reiseutgifter Tannhelsetenesta er ikkje pålagt å refundere reiseutgifter som pasientar vert påført før/etter tannbehandling. Tenesta har i fleire år likevel som hovudregel dekka utgifter etter NAV sine takstar og regelverk. Refusjonsbeløpa er små og arbeidskrevjande. Ordninga vert foreslått avslutta f.o.m. 2013, jamfør budsjettgrunnlaget for 2013. Opplæringssektoren Elev-pc 5 900 4 500 5 800 Elev-pc Fylkesrådmannen foreslår i budsjettgrunnlaget for 2013 at elevane frå hausten 2013 skal betala lågaste læremiddelstipendsats i eigendel for elev-pc kvart skuleår. Ordninga til no har vore eigendel over to år. Hausten 2012 er stipendsatsen kr 910. Auka inntekt i 2013 er utrekna til 5,9 mill. kr meir. For budsjettåra 2014 og 2015 er forventa auke i inntekter 4.5 mill. kr og 5.8 mill. kr i høve 2012. Ut over dette kjem innsparingar som følgje av fylkestinget sitt vedtak om framtidig skulestruktur (skolebruksplanen). 3

Regional utvikling Regionalt utviklingsprogram 1 000 1 200 1 200 Driftstilskot til BRB og HOG Energi 300 300 300 Tilskot Utdanning i Bergen 200 200 200 Regionale tiltakskontor, tilskot 500 1 000 1 000 Internasjonal seksjon, prosjekt 300 300 300 Utviklingsmidlar direktør 100 100 100 Driftsbudsjett Reg.avd. 300 300 300 Ledig stilling 300 600 600 Mellombels driftstilskot til prosjekt og org. 1 000 1 000 Sum 3 000 5 000 5 000 Regionalt utviklingsprogram Kommunal- og regionaldepartementet opnar for at fylkeskommunen kan nytte inntil 5% av dei regionale utviklingsmidlar (73,95 mill. kr i 2012) til å dekke administrasjons- og gjennomføringskostnader ved forvaltninga av midlane. Fylkesrådmannen foreslår å nytte 1 mill. kroner i 2013 og ytterlegare 0,2 mill. kr i 2014. Driftstilskot til Business Region Bergen og Hordaland Olje og Energi I budsjett for 2012 er driftstilskotet til Business Region Bergen (BRB) på 2,563 mill. kr og driftstilskotet til Hordaland Olje og Energi (HOG Energi) på kr 1,092 mill. Fylkesrådmannen foreslår ein reduksjon på 0,2 mill.kr til BRB og 0,1 mill. til HOG Energi. Tilskot til Utdanning i Bergen Fylkeskommunen deltar i prosjektet Utdanning i Bergen saman med Universitetet i Bergen og høgskulane i Bergen. Tilskot er 229.000 kr i 2012. Oppgåvene til Utdanning i Bergen handlar no først og fremst om tiltak for å sikre ei god rekruttering av studentar. Innsats for å styrke samhandlinga mellom utdanningsinstitusjonane og omverda har ikkje lenger noko sentral plass i prosjektet. Fylkesrådmannen foreslår at fylkeskommunen trekkjer seg ut av prosjektet med verknad på 0,2 mill. kr. Regionale tiltakskontor, tilskot Fylkeskommunen har i mange år gitt driftstilskot til regionråda sitt tiltaksarbeid. Løyvinga i 2012 er samla på 2 mill. kr, som skal fordelast til seks regionråd/tiltakskontor. Løyvinga medfører at fylkeskommunen gir tilskot til driftskostnader for interkommunale samarbeidstiltak. Fylkeskommunen gir prosjektstøtte (RUP) til næringsutviklingsprosjekt i regi av regionråda. Fylkesrådmannen legg opp til å fase ut det fylkeskommunale driftstilskotet, med reduksjon på 0,5 mill. i 2013 og ytterlegare 0,5 mill.kr i 2014. Resterande midlar i løyvinga (1. mill. kr) kan evt. nyttast til særskilte tiltak i regionråda etter søknad, eller fasast heilt ut frå 2015. Mellombels driftstilskot til organisasjonar og prosjekt ytterlegare kutt i 2014 Det vil bli lagt fram eiga sak om endringar i løyvingane på denne posten ut over dei konkrete kutta som er lagt inn i budsjettet for 2013. Fylkesrådmannen legg opp til kutt på ytterlegare 1 mill. kr frå og med 2014. 4

Samferdsel Ruteproduksjon Bergen 10 000 10 000 10 000 Ruteproduksjon Hardanger 2 500 2 500 Bestillingstransport 2 500 2 500 Reklame på transportmiddel 5 000 5 000 Innfartsparkering 3 000 3 000 Skuleskyss 2 000 2 000 Sum 10 000 25 000 25 000 Ruteproduksjon i Bergen Kjøp av rutetenester er den dominerande kostnaden på samferdselsområdet. I budsjettet for 2012 er det sett av 1,114 milliardar kr til kjøp av bussruteproduksjon. I løpet av 2012 er det føreteke ein mindre reduksjon av ruteproduksjonen for å tilpassa denne til budsjettramma. Reduksjonane er hovudsakleg gjennomført i Bergensområdet. Full verknad av desse reduksjonane får ein i 2013 med 10 mill. kr. Ruteproduksjon i Hardanger Det skal føretakast ein gjennomgang av ruteproduksjonen i Hardanger i samband med opninga av Hardangerbrua. Ein slik gjennomgang bør ha som siktemål å redusera den totale tilskotstrongen i regionen. Fylkesrådmannen legg til grunn at gjennomgangen kan gje ei innsparing på 2,5 mill. kr med effekt frå 2013. Bestillingstransport I andre halvår 2012 er det starta opp eit prosjekt som skal utgreia bestillingstransport i distrikta. Det er vanskeleg å talfesta innsparingspotensiale, men fylkesrådmannen legg til grunn at det skal gje ei innsparing på 2,5 mill. kr. Effekten av dette er rekna frå 2014. Reklame på transportmiddel Fylkesrådmannen har lagt til grunn at det vil vera mogeleg å henta inn 5 mill. kr i netto reklameinntekter. Det vert lagt opp til at tiltaket kan gje ei slik innsparing frå 2014. Det vert lagt fram sak til politisk handsaming. Innfartsparkering Det er nedsett ei tverrpolitisk gruppe frå samferdselsutvalet som skal sjå på temaet innfartsparkering. Vurdering av eigenbetaling vil vera ein del av dette arbeidet. Det vert lagt opp til å fremja ei politisk sak om dette temaet når ein er komen lengre i utgreiingsarbeidet. Sjølv om ein kjem i gong med p-avgift i løpet av 2013 vil det vera oppstartskostnader og såleis ikkje realistisk å rekna med nettoinntekter av dette tiltaket i 2013. Det er lagt til grunn ein årleg effekt på 3 mill. kr. frå 2014. Skuleskyss Kostnadane til skuleskyss er todelt. Den eine delen gjeld kostnader til skyssopplegg der det ikkje er bussruter eller der eleven ikkje er i stand til å nytta bussruter. Den andre delen er kostnaden til ruteproduksjon som heilt eller hovudsakleg er knytt til skuleskyss. Denne kostnaden inngår som ein del av kostnaden til kjøp av ruteproduksjon. Viktige faktorar for skuleskyssen er samordning av skuledagar innan kommunar/regionar og mellom skuleslag. Det er alt teke eit initiativ ovanfor opplæringsavdelinga om samordning, og aktuelle skular er orienterte om dette. Ein er i gong med å kartleggja i kor stor grad skulane 5

har fylgt oppmodinga frå opplæringsavdelinga om meir samordning av skuledagane. Det er lagt til grunn at det er mogleg å spare 2 mill. kr. årleg frå 2014. Kulturavdelinga Auka satsar arkeologisk graving 700 700 700 Reduksjon lønsbudsjettet 1200 1 800 1 800 Tilskot fylkesidrettsanlegg 1 000 1 000 Tilskot regionale kulturbygg 1 000 1 000 Sum 1 900 4 500 4 500 Auka satsar på arkeologisk graving Fylkesrådmannen har foreslått å auke timesatsen frå kr 550,- til kr 700,-. Det gjer auka inntekter på 0,7 mill. kr. Reduksjon lønsbudsjettet 3 stillingar vil innan 3 år bli inndradd som følgje av naturleg avgang. Tilskot til verksemder/institusjonar Tilskot til fylkesidrettsanlegg og regionale kulturbygg vert foreslått redusert frå og med 2014 med 1 mill.kr kvar. Regional plan for kultur er under arbeid og vil legge føringar for prioriteringar i budsjett og økonomiplan Organisasjonsavdelinga Porto og trykkeri 600 1 500 1 500 IT 700 700 700 Driftsbudsjett 600 500 500 Retrettstillingar 400 500 500 Kjøp av tenester 500 500 Utvikling og opplæring 1 300 1 300 Sum 2 300 5 000 5 000 Porto og trykkeri Papirlaus politisk sakshandsaming, innføring av ipad til alle fylkespolitikarane, medfører ein markant reduksjon i utsending av politiske møtedokument. Nytt dokumenthandteringssystem med fullelektronisk arkiv, vil legge til rette for at større del av utgåande post kan sendast elektronisk. På sikt må ein vurdere om all post frå Hordaland fylkeskommune skal sendast ut elektronisk. IT Tiltaket er gjeld reduksjon av vedlikehaldsavtalar og omlegging av driftsrutinar for datasenteret. Tiltaket er risikovurdert og funne forsvarleg. Øvrige tiltak gjeld nedtrekk i diverse budsjettpostar som vert innført i 2013. 6

Økonomiavdelinga Belaste prosjekt med relaterte kostnader 3 000 9 500 27 500 Belaste prosjekt med relaterte kostnader Eigedomsseksjonen har gått gjennom arbeidsområda for dei einskilde medarbeidarane. Utifrå gjennomgangen kan ein del lønsmidlar belastast investeringsprosjekt og dotterselskap. Overslag tyder på ein effekt på driftsbudsjettet på om lag 3 mill. kr årleg. Sal av eigedomar Fylkesrådmannen foreslår at eigedomar som ikkje lenger er viktige for tenestetilbodet til fylkeskommunen skal seljast. Eigedomsseksjonen har gjort avtale med Fana Sparebank Eiendom AS om eigedomsmeglertenester knytt til gjennomføring av sala. Nedanfor listar fylkesrådmannen opp eigedomar er planlagt selde i perioden prosjektet omfattar. I tillegg vil vedtak i samband med skulebruksplanen verka inn på kva eigedomar som skal seljast. Ved berekning av sparte kapitalutgifter er det nytta 5% rente og avdragsperiode på 25 år. 2012-2013 Tidligare tannklinikk Olav Bjordals vei Verksemda er overført til ny klinikk på Hesthaugen ved Åsane senter. Bygningen er fråflytt og vert difor foreslått lagt ut for sal. Prisvurdering 3 mill. kr. Ibsens gt. 118 Eigedommen grenser opp til Haukeland Universitetssjukehus og er leigd ut til Helse Bergen fram til 2013. Helse Bergen ønskjer ikkje å forlenge avtalen og fylkesrådmannen legg til grunn at eigedomen kan seljast. Prisvurdering 7,5 mill. kr. Enkelttomt Hagavik Tomta på ca. 1 mål ligg midt i bustadområde og vert foreslått seld som bustadtomt. Prisvurdering 0,75 mill. kr. Einebustader Hjeltnes Dette er to bustader som skulen leiger ut til tilsette. Begge eigedomane er utskilde på eiga tomt, og det er tidlegare fremja sak om salet. Salsprosessen er vorten seinka pga tvil om heimel til tomtene. Prisvurdering 2 mill. kr. Valen og Handeland gard. Fylkestinget har vedteke at garden vert seld. Prisvurdering 10 mill. kr. som er noko over taksten som føreligg. Valheim skole, del av Laksevåg videregående skole. Sal av Valheim er godkjent av fylkestinget. Salssum 20 mill. kr. Tanks vgs Undervisninga ved skulen flytter til Amalie Skram vgs frå hausten 2014. Fylkesrådmannen legg til grunn at skulen skal seljast. Salet er planlagt gjennomført i 2013 med tilbakeleige 7

fram til hausten 2014 slik at den økonomiske effekten for fylkeskommunen først kjem frå hausten 2014. Prisvurdering 25 mill. kr. Bustadblokk Voss Som del av oppgjeret etter helsereforma vart denne bustadblokka på Voss verande i fylkeskommunal eige. Bustadblokka er leigd ut til Helse Bergen ut 2013. Prisvurdering 7,5 mill. kr. Fylkesrådmannen foreslår å selje bustadblokka. Willy Valentinsvei Den tidlegare Sjøguttskulen på Melkeplassen har vore nytta av Laksevåg vgs til undervisning. Eigedomen står no tom, men kan verte vurdert nytta når Laksevåg vgs skal byggast om. Det er tomta på 15 dekar som har verdi. Prisvurdering 20 mill. kr. Fylkesrådmannen forslår sal. Meland (Leirvik gard) Den gamle husmorskulen med driftsbygning er leigd ut til Meland golfklubb. Grunna uklårt ansvar for vedlikehald er det ønskjeleg å selje bygningane til golfklubben med tilbakekjøpsavtale dersom golfbanen på Meland vert lagt ned. Også andre bygg på Leirvik gard vert vurdert selde. Prisvurdering 10 mill. kr. 2014 Tomteområde ved Olav Bjordals vei (tidlegare Vestlandsheimen) Etter å ha selt ut bygningsmassen med tilhøyrande tomter sit fylkeskommunen att med 225 dekar tomteland. Arbeidet med kommunedelplan for området er sett i gang og målet er å få det meste av arealet definert som framtidig bustadområde. Prisvurdering 150 mill. kr. Tomt Haukås Fylkeskommunen kjøpte i 2009 ei tomt på 75 mål på Haukås i Åsane. Ca. 45 mål er opparbeidd til bussanlegg og to tomter på knappe 15 mål kvar er grovplanerte. Med tanke på framtidig utviding meiner fylkesrådmannen at den eine tomta bør liggje som ein reserve i fylkeskommunal eige, medan den andre kan seljast. I dag er mykje stein lagra på den tomta og steinen må fjernast før eit sal kan verte gjennomført. Prisvurdering 25 mill. kr. 2015 Ny skulestruktur Voss. Voss husflidskule og Rogne vidaregåande vert fråflytt når Nye Voss gymnas er klar i 20016/17. Ein del av Rogne vgs inneheld internat som det kan vere aktuelt for fylkeskommunen å leige tilbake. Fylkesrådmannen planlegg å gjennomføre salet ca. 2 år før utflytting med tilbakeleige fram til ny skule opnar. For skuleanlegget på Vatle har fylkeskommunen leigeavtale fram til innflytting på nye Voss gymnas. I skulebruksplanen vert det avklart når avdelinga på Bryn fysisk skal flyttast til Nye Voss vidaregåande skule på Skulstadmo (tidlegare Voss jordbruksskule). Prisvurdering Voss husflidskule: Rogne vgs: 15 mill. kr. 30 mill. kr. Effektar på driftsbudsjettet Ved berekning av sparte kapitalutgifter er det som nemnt nytta 5% rente og avdragsperiode på 25 år for å få ein peikepinn på innsparingseffektane som følgje av sala i driftsbudsjettet. Fylkesrådmannen har lagt til grunn at driftsinnsparinga kan takast ut i budsjettet året etter salet er gjennomført. Med desse føresetnadene legg fylkesrådmannen til grunn ei innsparing i 2014 på om lag 6,5 mill. kr og ytterlegare 18 mill. kr i 2015. 8

2016 og seinare Fylkesrådmannen har sett på andre eigedomar som kan vera aktuelle for sal etter prosjektperioden for handlefridomsprosjektet. Dette gjeld eit større tomteområde i Hagavik og konsekvensar som følgje av fylkestinget sitt vedtak om framtidig skulestruktur. Tomteområde Hagavik, Os kommune. Fylkeskommunen eig 174 dekar som ligg godt plassert med tanke på sal til bustader. I arealdelen til kommuneplanen er ca. halvparten avsett til bustadformål mens resten er definert som LNF. Ny veg til Os vil auke verdien på området, og ein meiner at eit sal bør vente til nærare opning av vegen. I mellomtida vil ein også utgreie om meir av arealet kan nyttast til bustad. Prisvurdering 75 mill. kr. Forslag til skulebruksplan I planen er det føreslått nedlegging av skuler. Desse skulene kan då seljast. Når skulebruksplanen er handsama politisk, vil ein kome attende med ein plan som synar prisvurdering og tid for sal. Oppsummering Som nemnd i innleiinga har oppdraget vore å skissere tiltak som kan gje inntektsauke/kostnadskutt i storleiken 100 mill.kr. Fylkesrådmannen har konkludert med at dette kan gjennomførast innafor dei ulike avdelingane/sektorane i fylkeskommunen slik (alle tal i 1000 kr.): Tannhelse 1 400 3 400 5 400 Regional utvikling 3 000 5 000 5 000 Opplæring 5 900 4 500 5 800 Samferdsel 10 000 25 000 25 000 Kultur 1 900 4 500 4 500 Organisasjon 2 500 5 000 5 000 Økonomi/ renter og avdrag 3 000 9 500 27 500 TOTAL 27 700 56 900 78 200 Innsparing som følgje av endra skulestruktur er ein føresetnad for at samla årleg innsparing i perioden vert 100 mill. kr. Dei økonomiske følgjene av endra skulestruktur er ikkje talfesta. Dette vert å kome tilbake til i samband med budsjettbehandlinga dei komande åra. 9