Å byggja stillas rundt elevane si skriving Anne Håland, Ny Giv Finnmark, 2014
Å byggja stillas i skriveopplæringa: 1. Emnebygging Innhald, emne, sjanger 2. Modellering Læraren modellerer korleis ho tenkjer når ho skriv 3. Samskriving: lærar og elevar Lærar og elevar skriv saman Dialogar:«Korleis skal me skriva det?» 3. Parskriving Elevane skriv tekst saman 5. Sjølvstendig skriving (Read, 2010)
Samtalen som stillas
Komposisjon: Lærar: Korleis vil du starta historia? Olav skriv: Det var den gang isen trakk seg vekk og menneskene kom til Norge. Det var da Steinalderen starta. Lærar: Nå har du fått med innleiinga di. Kva vil du ha med i hovuddelen? Olav: Eg vil seia litt om våpna. Lesesenteret www.lesesenteret.no
Respons på tekst: Lesarbasert respons: Mi personlege og intuitive tilbakemelding på teksten Jeg synes det er et fint eventyr du har skrevet «Du har skrive ein god fagtekst» Tekstbasert respons: Mi faglege tilbakemelding på teksten, brukar min kunnskap om tekst. Du har skrive overskrift På tur. Det var flott for då forstår eg med ein gang ka fortellingen din handle om. - Jeg synes du har beskrevet på en fin måte at jeg-peronen er redd ved å skrive at det går kaldt nedover ryggen det var skummelt. Lesesenteret www.lesesenteret.no
Samtale undervegs Lærar: Likar krokodillen så godt apekattar? Elev: Ja. Lærar: Trur du krokodillen likar noko anna òg? Elev: Nei eg veit ikkje noko. Lærar: Kunne det ha skjedd noko meir? Elev: Nei. Lærar: Kunne du ha skrive i ein stor jungel, i ein grøn jungel, kunne du fortalt meir om jungelen? Elev: Nei. Lesesenteret www.lesesenteret.no
Samtalekultur om tekstar! Refleksjonar: Innhald Komposisjon Sjanger Språk Stil Rettskriving Iscenesetjing av skrivekontekstar! NB! Nytta fagspråk!
Maureen Lewis og David Wray Informasjonstekstar Argumenterande tekstar Forklarande tekstar (1995, 1997)
Argumenterande skriverammer Ramme 1: Noen synes at fordi De argumenterer med Andre er uenige og argumenterer med De mener at.. På den ene sida. er det uenighet om På den andre sida er De mener at De mener også at Min mening er fordi Ramme 2: Selv om ikke alle er enige, vil jeg argumentere for at Jeg har flere grunner for dette synspunktet. En grunn er at En annen grunn er at Videre mener jeg at Derfor, selv om alle ikke er enige i det, vil jeg likevel hevde at Ramme 3: Ulv i Norge er (påstand) Det finst mange grunnar til det For det første For det andre Mange meiner at Likevel vil eg hevda at
Struktur for heile teksten: Ulv i Norge er (påstand) Det finst mange grunnar til det For det første For det andre Mange meiner at Likevel vil eg hevda at Påstand Markerer struktur Underbyggjer påstanden Motargument Oppsummering og standpunkt
Støttestruktur Argument FOR dyr i dyrehage Argument MOT dyr i dyrehage Fine å sjå på Får ikkje leva fritt Får mat og stell Blir sløve Lesesenteret www.lesesenteret.no
Fagtekst i norskfaget på 4. trinn
Vender seg direkte til lesar «Tenk deg at» Gjentaking «berre voks og voks» Samanlikning «( ) like lange som ein brødkniv» Kontrastar Skulen- Beringsundet Allitterasjon «Fæle fiskar», «Tann og tryne»
Labrapport Komposisjon IMRaD-strukturen Språk Prosess -Ikkje personlege pronomen Passiv Nominalisering Multimodalitet
Bruk av modelltekstar i skriveopplæringa kan vera fruktbart på mange måtar: Elevane brukte ei rekkje mønster frå modelltekstane dei vart vist: Komposisjon Språk Eit klasserom med fokus på språk Metasamtalar om språk «Jeg visste ikke at det var noe som het allitterasjon.» (Vera) Elevane var begeistra, posisjonerte seg som og tenkte som forfattarar/vitenskapsmenn «Jeg er en flink forfatter» (Vera) «Også er det noen hvorfor det da tekster som forfatteren har fått fra en annen forfatter som heter Lilla Prap.»(Vera) «skrive fortellende, beskrivende, reflekterende og argumenterende tekster Gav etter rammer mønster for fra svake eksempeltekster skrivarar- utviska og andre forskjellar kilder, og tilpasse egne tekster til formål og mottaker» (Kunnskapsløftet, kompetansemål, 5.-7. trinn)
Nokre råd for skriveopplæring: Skriveoverskot til å arbeida med teksten (emnehjelp) Støtta elevane på ulike måtar i skriveopplæringa Modelltekstar/eksempeltekstar, modellera, skriverammer, samtale om tekst, samskriving, at skrivinga har eit formål osv Bruka fagspråk å snakka om tekstar med Arbeida med struktur Integrera lesing i skriveopplæringa. Les tekstar som ein skrivar og skriv tekstar som ein lesar. Rettleiing undervegs i heile skriveprosessen Lesesenteret www.lesesenteret.no