Høyring Framlegg til endringar i forskrift til friskulelova m.m.

Vår dato Dykkar dato Vår referanse Vår sakshandsamar 03.05.2016 29.02.2016 16/00519-2 Einar Ove Standal Avdeling Dykkar referanse Arkivkode Direkte telefon Seksjon for utdanning og 2015/2845 62 24142220 forskning Utdanningsdirektoratet Postboks 9359 Grønland 0135 OSLO post@utdanningsdirektoratet.no Høyring Framlegg til endringar i forskrift til friskulelova m.m. Utdanningsforbundet syner til høyringsbrev frå Utdanningsdirektoratet av 29.02.2016 med framlegg til endringar i forskrift til friskulelova, økonomiforskrift til friskulelova, forskrift til opplæringslova og forskrift om diverse skoler etter voksenopplæringsloven kapittel 4. Verknadsdato for endringane er 01.08.2016. Høyringsfristen er sett til 20.05.2016 Bakgrunn Utdanningsdirektoratet syner til oppdragsbrev 12-15 og 30-15 frå Kunnskapsdepartementet der direktoratet vert bedt om å presentere framlegg til endringar i forskrift til friskulelova på grunnlag av Stortinget si handsaming av Prop. 84 L (2014-2015). Generelle merknader Etter Utdanningsforbundet si vurdering inneber mange av framlegga i høyringsnotatet ei forskriftsfesting av lang forvaltningspraksis eller ei tilpassing av friskuleforskrifta til forskrift til opplæringslova. Andre framlegg inneber vesentlege realitetsendringar, blant anna gjennom ei klar utviding av rammene for og omfanget av mulege tilleggsverksemder. Utdanningsforbundet meiner mange av framlegga inneber større gråsoner. Vi meiner det er grunn til å tru at nokre aktørar vil utnytte desse gråsonene og såleis medverke til auka risiko for at offentlege tilskot ikkje kjem elevane til gode. I tillegg vil mange av endringane føre til auka behov for tilsyn, og skape vanskelege avvegingar og ressurskrevjande skjønnsutøving frå tilsynsmynden. 2.3.2. Fortrinnsrett og individuell behandling Utdanningsdirektoratet meiner det er behov for sterkare regulering av inntaket til vidaregåande opplæring i friskular. Direktoratet gjer i hovudsak framlegg om å ta inn nokre formuleringar i forskrifta tilsvarande dei ein finn i forskrift til opplæringslova. På denne måten vil elevar i friskular, i følgje direktoratet, få dei same rettane som om dei hadde søkt seg inn ved ein offentleg skule. Det vil likevel ikkje vere heilt samanfallande reglar i dei to forskriftene. Postadresse Besøksadresse E-post/Internett Postboks 9191 Grønland Hausmanns gate 17 post@utdanningsforbundet.no Tlf. + 47 24 14 20 00 Org.nr. 884 026 172 0134 OSLO 0182 OSLO www.utdanningsforbundet.no Faks + 47 24 14 21 00 Bankkonto 1600.40.30714

2 Utdanningsdirektoratet syner til reglane om individuell førerett til eit særskild utdanningsprogram for nokre elevar, jf. forskrift til opplæringslova kap. 6. Direktoratet meiner det ikkje vil vere «praktisk gjennomførbart» å innføre tilsvarande reglar i forskrift til friskulelova. Dette skuldast at retten i opplæringslova om inntak på eit av tre valde utdanningsprogram på Vg1, ikkje gjeld for frittståande skular. Direktoratet syner til at elevane sine særlege rettar til inntak i offentleg vidaregåande opplæring, handlar om inntak til særskilde skular og utdanningsprogram, men at ein elev ikkje kan krevje inntak på ein frittståande skule. Framlegget inneber ei forskriftsfesting av at det kan setjast av plassar til elevar som er omfatta av førerett, og inntak på individuelt grunnlag etter skjønn, som for inntak til offentleg vidaregåande opplæring. Dette må følgje av friskulen sitt inntaksreglement. Støtter dere vårt forslag om at det ikke skal være like bestemmelser om fortrinnsrett og inntak på individuelt grunnlag etter skjønn i forskrift til friskoleloven, som det er i forskrift til opplæringsloven? Ja. Utdanningsforbundet støttar ei klargjering av regelverket og er samd i at det ikkje kan vere fullt ut samsvar i regelverket for friskular og offentlege skular når det gjeld førerett og inntak på individuelt grunnlag. 2.3.3. Begreper Utdanningsdirektoratet syner til ulike omgrep i forskriftene knytt til kor stor del av opplæringa ein elev følgjer, og kva for status eleven skal ha. Framlegget inneber at omgrepa som er nytta i forskrift til opplæringslova 6-5, fulltidselev og deltidselev, vert tatt inn i forskrift til friskulelova, i ny 11-5. Framlegget medfører inga materiell endring. Utdanningsforbundet støttar dette framlegget. 2.3.4. Utvekslingselever Mange frittståande skular tar inn utvekslingselevar frå utlandet og norske elevar som har vore på utveksling i utlandet. Det er ikkje inntakskriterium for desse elevane i dagens forskrift. Framlegget inneber at reglane for inntak for denne elevgruppa slik dei følgjer av forskrift til opplæringslova 6-6, vert tatt inn i forskrift til friskulelova, i ny 11-6. Støtter dere forslaget slik det framgår? 2.3.5. Inntak til Idrett og Musikk, dans og drama Det følgjer av forskrift til opplæringslova 6-11 at inntak til utdanningsprogram for idrettsfag og utdanningsprogram for musikk, dans og drama i noko omfang kan skje på grunnlag av

3 dokumentasjon av dugleik eller inntaksprøve. Dette er forvaltningspraksis i frittståande skular, men ikkje fastsett i forskrift. Framlegget inneber at reglane for inntak til desse utdanningsprogramma slik dei følgjer av forskrift til opplæringslova 6-11, vert tatt inn i forskrift til friskulelova, i ny 11-7. Støtter dere forslaget slik det framgår? 2.3.6. Vilkår for inntak Utdanningsdirektoratet meiner det bør vere tydeleg at vilkåra for inntak til vidaregåande frittståande skular er dei same som for offentlege vidaregåande skular etter opplæringslova 3-1 og forskrift til opplæringslova 6-13. Framlegget inneber forskriftsfesting av at eleven må ha gjennomgått grunnskuleopplæring eller tilsvarande, og at eleven må ha lovleg opphald i landet. Støtter dere forslaget slik det framgår? 3.3.1. Spesialkompetanse for skoler som driver på grunnlag av en anerkjent pedagogisk retning Det følgjer av friskulelova 4-2 fjerde ledd at departementet kan gje forskrift om krav til kompetanse i tillegg til dei vanlege krava for tilsetjing og undervisning, jf. 4-2 første ledd, jf. kap. 14 i forskrift til opplæringslova. Skular som skal drive på grunnlag av anerkjent pedagogisk retning Skular som skal drive på grunnlag av anerkjent pedagogisk retning, må ha eit undervisningspersonale som i tillegg til godkjent lærarutdanning har ein tilstrekkeleg spesialkompetanse til å gjennomføre den anerkjente pedagogiske retninga, til dømes steinerhøgskule eller vidareutdanning innan motessoripedagogikk. Gjennom forvaltningspraksis er det lagt til grunn at kravet om vidareutdanning må vere på minimum 60 studiepoeng. Framlegget inneber at kravet om spesialkompetanse vert forskriftsfesta med heimel i friskulelova 4-2 fjerde ledd. Utdanningsdirektoratet gjer framlegg om at det vert forskriftsfesta studiepoenggjevande vidareutdanning i montessoripedagogikk og steinerpedagogikk som høgare utdanning med eit omfang av minimum 60 studiepoeng. Det vert lagt til grunn at utdanninga vert gjennomført ved ein NOKUT-godkjend lærestad. Utdanningsdirektoratet presiserer likevel at undervisningspersonale som oppfyller krava til spesialkompetanse utan studiepoenggjevande høgare utdanning per 31.07.2016, (verknadsdato for forskriftsendringa) framleis skal vurderast å ha slik kompetanse.

4 Støtter dere forslaget om at spesialkompetanse må være studiepoenggivende høyere utdanning og ha et omfang på minimum 60 studiepoeng? Ja, Utdanningsforbundet støttar kravet om at spesialkompetanse må vere studiepoenggjevande høgare utdanning og ha eit omfang på minimum 60 studiepoeng. Utdanningsforbundet meiner at det må vere minst like strenge krav til spesialkompetanse som til relevant fagleg og pedagogisk kompetanse sidan spesialkompetansen er ein føresetnad for å kunne gjennomføre den anerkjente pedagogiske retninga. Utdanningsforbundet meiner vidare at det må vere same verknadsdato for kravet til denne spesialkompetansen som for dei ordinære kompetansekrava i friskular og offentlege skular, i samsvar med Stortinget sitt nye vedtak om krav til kompetanse. Forvaltningspraksis er at kravet om spesialkompetanse ikkje er eit krav for tilsetjing av eller for undervisning utført av den einskilde lærar, men eit krav til verksemda i form av at minst halvparten av undervisningspersonalet må ha ein slik spesialkompetanse. Framlegget frå Utdanningsdirektoratet inneber å forskriftsfeste eit krav om at minimum halvparten av undervisningspersonalet må ha spesialkompetanse innan montessoripedagogikk eller steinerpedagogikk. Dette inneber at 50 % av undervisningstimane må vere dekte av undervisningspersonale med spesialkompetanse. Direktoratet kommenterer vidare at «det kan være gode grunner til at denne andelen burde være høyere. Vi understreker imidlertid at forskriftsfestingen av denne andelen kun er ment som et minimum og at skolene av bl.a. endringer i personalet til enhver tid bør ha en høyere andel». Støtter dere forslaget om at minimum 50 % av undervisningspersonalet må ha spesialkompetanse? Utdanningsforbundet er samd med Utdanningsdirektoratet si vurdering om at prosentdelen spesialkompetanse burde ha vore høgare. Framlegget inneber at 50 % av undervisningspersonalet skal ha spesialkompetanse, med eit implisitt krav om at 50 % av undervisningstimane må vere dekte av undervisningspersonale med slik kompetanse. Vi vil peike på at 50 % av undervisningspersonalet og 50 % av undervisningstimane ikkje er det same. Utdanningsforbundet rår til at forskrifta får følgjande ordlyd, ny 8-1 andre ledd siste punktum: Minimum 50 % av undervisningstimane må vere dekte av undervisningspersonale med spesialkompetanse. Utdanningsforbundet meiner ein bør ha høgare ambisjonar enn at minimum 50 % av undervisningspersonalet skal ha slik spesialkompetanse som ei permanent ordning. Vi

5 rår til ei overgangsordning med ei opptrapping av kravet til undervisningstimane/undervisningspersonalet. Forvaltningspraksis inneber at kurs som ikkje gir studiepoeng, til dømes mentor-skular, internopplæring og intensjonsavtalar om utdanning kan vektleggjast etter ei skjønnsvurdering til å kunne utgjere 10 % av kravet om at 50 % av undervisningspersonalet må ha spesialkompetanse. Utdanningsdirektoratet rår til at denne praksisen ikkje vert ført vidare, og syner til at kravet om 50 % bør vere eit minimum. Utdanningsforbundet støttar at denne praksisen ikkje vert ført vidare. 3.3.2. Realkompetanse Gjeldande retningslinjer inneber at realkompetanse på minimum fem år kan erstatte formalkompetanse innan den anerkjente pedagogiske retninga. Utdanningsdirektoratet peikar på at tilsyn syner døme på skular der ingen har formell vidareutdanning i den særlege pedagogikken og at ingen med realkompetanse har opparbeidd denne i eit miljø med kollegaer med slik vidareutdanning. Utdanningsdirektoratet rår til at praksisen med at fem års realkompetanse fyller kravet til spesialkompetanse ikkje vert ført vidare. Støtter dere forslaget om at realkompetanse ikke kan erstatte kravet til utdanning? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget om at realkompetanse ikkje kan erstatte kravet til utdanning som formalkompetanse. 3.3.3. Spisskompetanse ved skoler godkjent for å tilby videregående opplæring i kombinasjon med toppidrett Vidaregåande skular i kominasjon med toppidrett Skular som er særskild tilrettelagde for toppidrett, må ha personell med spisskompetanse innanfor den idretten/dei idrettane skulen har tilbod om. Desse krava har tidlegare følgd av loven sine forarbeid. Forvaltningspraksis er eit krav til verksemda, ikkje til den einskilde lærar, men at den som vert tilsett for undervisning i ein spesifikk idrett må dokumentere spisskompetanse i denne idretten. Framlegget inneber at desse krava vert forskriftsfesta i samsvar med dagens forvaltningspraksis, med heimel i friskulelova 4-2 fjerde ledd. Framlegget inneber ikkje materielle endringar. Støtter dere forslaget slik det framgår? 4.3.1. Prøver, utvalgsprøver og andre undersøkelser Etter forskrift til friskulelova 2-4 andre ledd kan skular, etter ei individuell vurdering, fatte vedtak om fritak frå ymse prøvar for elevar som har vedtak om spesialundervisning eller særskild språkopplæring. Friskulelova 3-5 om særskild språkopplæring gjeld ikkje for elevar i internasjonale skular sidan skulane har anna undervisningsspråk enn norsk. Internasjonale

6 skular kan søkje om fritak for heile skulen, men lov og forskrift opnar ikkje for fritak på individnivå. Utdanningsdirektoratet gjer framlegg om at elevar i internasjonale skular som følgjer ein jamgod læreplan til grunnleggjande norsk, får høve til individuelt fritak ved kartleggingsprøvar og nasjonale prøvar. Tilsvarande vil gjelde for elevar ved internasjonale skular og utanlandske skular godkjende etter opplæringslova. Framlegget inneber ei tilsvarande endring i forskrift til opplæringslova. Støtter dere forslaget slik det framgår? 4.3.2. Fritak fra vurdering med karakter i skriftlig sidemål Forskrift til opplæringslova 3-21 opnar for at elevar som har fått særskild språkopplæring frå 8. årssteg og oppover, kan få fritak for vurdering med karakter i skriftleg sidemål. Fleire elevar ved internasjonale skular ville ha oppfylt kravet til særskild språkopplæring dersom dei hadde vore elevar ved andre skular. Sidan desse elevane ikkje har rett til særskild språkopplæring, får dei heller ikkje rett til fritak frå vurdering i skriftleg sidemål på individnivå. Utdanningsdirektoratet gjer framlegg om at elevar i internasjonale skular som følgjer ein jamgod læreplan til grunnleggjande norsk, får høve til individuelt fritak for vurdering med karakter i skriftleg sidemål. Støtter dere forslaget slik det framgår? 5. Forslag om å presisere tidspunkt for oppstart av en ny friskole Utdanningsdirektoratet meiner at dagens regelverk for når ein ny friskule kan starte skuledrifta, gir rom for ulik tolking. Direktoratet argumenterer for at friskular og offentlege skular bør ha tidspunkt for oppstart om lag samstundes på hausten, slik at elevar skal ha parallelt høve til opptak i friskule og offentleg skule. Framlegget frå Utdanningsdirektoratet inneber ein ny 12-2 i forskrift til friskulelova om skulestart som ikkje er knytt opp til søknadsfrist, men som presiserer ordlyden slik at oppstart skal skje samstundes med eller i nærleik til offentleg skulestart. Direktoratet sitt framlegg er også «en smal unntakshjemmel». Støtter dere at oppstart skal skje samtidig med eller nært knyttet til oppstart for offentlig skole? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget om at oppstart av ein ny friskule skal skje samstundes/nært knytt til oppstarten av offentleg skule. 6.3.1. Tilleggsvirksomhet etter dagens friskolelov 2-2 Det følgjer av friskulelova at friskular som hovudregel berre skal drive med skuleverksemd. I

7 tillegg vert det opna for nokre typar av tilleggsverksemd. Med verknad frå 01.08.2016 er friskulelova endra slik at skular kan drive eller eige tilleggsverksemd «som er nært knytt til skoleverksemda, og som utgjer ein mindre del av den totale verksemda». Det vert synt til Prop. 84 L (2014-2015) der departementet presiserer at tilleggsverksemd ikkje må tolkast så strengt at den må vere nært knytt til elevane si opplæring. Høyringsinstansane vert oppmoda til å vurdere kva for type tilleggsverksemd det kan dreie seg om, om det skal opnast for fleire typar enn i dag og kor mykje «ein mindre del» av verksemda tilleggsverksemd kan utgjere. Forvaltningspraksis har i hovudsak vore at følgjande har vore tillate som tilleggsverksemd: kantineverksemd, utleige av skulen sine lokale på kveldstid og i feriar, utleige av internat i feriar, praksisopplæring gjennom deltaking i lærarutdanning, deltaking i offentleg initierte kampanjar. Utdanningsdirektoratet har lagt til grunn at inntekter frå tilleggsverksemd ikkje kan overstige fem prosent av skulen sine totale tilskot (statstilskot og skolepengar). Drifta av tilleggsverksemd er ikkje regulert av friskulelov med forskrift, men det vert gjort framlegg om at tilleggsverksemd skal synast i ein avdelingsrekneskap. I høyringsnotatet drøftar Utdanningsdirektoratet om det bør opnast for utleige av ledige rom ved skulen sine internat også utanom skuleferiar. Direktoratet peikar på at ei slik opning vil kunne gje skulen eit insentiv til å tileigne seg større lokal enn kva som er det faktiske behovet. Tryggleiken for elevar vil òg vere eit omsyn i denne vurderinga, i tillegg til at slik utleige vil kunne innebere meirarbeid knytt til administrasjon som ikkje kjem elevane til gode. Det er Utdanningsforbundet si overordna vurdering at det ikkje er behov for tilleggsverksemd utover det som følgjer av lov, forskrift og forvaltningspraksis. Vi ser ein klar risiko for kryss-subsidiering og samanblanding av midlar ved opning for fleire tilleggsverksemder. Vi meiner slike verksemder også vil auke risikoen for at skulen gjer investeringar eller nyttar offentlege tilskot slik at desse ikkje kjem elevane til gode. Støtter dere at skolen ikke skal kunne åpne for utleie av internatet med unntak av tidsrom hvor elevene ikke bor på internatet? Det følgjer av friskulelova 2-2 at friskular kan drive skulefritidsordning (SFO), men at det er lagt til grunn at dette berre gjeld skulen sin eigne elevar. Direktoratet syner til at ein ved tilsyn har vurdert SFO-tilbod til andre enn skulen sine elevar som å vere i strid med friskulelova 2-2.

8 Framlegget inneber å opne for at friskular sjølve og utan søknad kan vurdere å ta inn andre elevar i SFO enn skulen sine eigne elevar under føresetnad av at dei utgjer «en mindre andel» av barna. Støtter dere at det kan åpnes for at en mindre andel elever som ikke er elever ved friskolen skal kunne tas inn ved skolens SFO? Nei, Utdanningsforbundet støttar ikkje dette framlegget. Vi konstaterer med undring at Utdanningsdirektoratet utan grunngjeving opnar for ein praksis som dei ved tilsyn sjølv har vurdert å vere i strid med friskulelova 2-2. Vi registrerer at det ikkje vert klargjort kva «en mindre andel» inneber, og at skulen sjølv vurderer dette ut frå kapasitet og ressursutnytting. Utdanningsforbundet støttar ikkje framlegget som vil kunne innebere at inntil 50% av barna i skulen sin SFO ikkje er elevar på skulen. Vi kan ikkje sjå at dette vil vere ei god løysing med omsyn til sosialt tilhøyr for barna og elevane. 6.3.2. Tilleggsvirksomhet godkjent uten søknad Utover den tilleggsverksemda som følgjer direkte av lova, inneber forvaltningspraksis at skular kan drive nokre former for anna verksemd utan søknad om dispensasjon. Høyringsdokumentet drøftar om noverande forvaltningspraksis skal forskriftsfestast eller om det er behov for endringar. Høyringsdokumentet drøftar ymse argument knytt til utleige av skulen sine lokale i skuletida. Framlegget inneber at det vert opna for utleige av spesialrom (til dømes gymsal, skolekjøkken, sløyd eller keramikkrom) utan søknad. Framlegget inneber også opning for utleige av klasserom og lokalar som ikkje er i bruk på fast basis etter søknad til Utdanningsdirektoratet. Støtter dere at skolene gis mulighet til å leie ut spesialrom i skoletiden uten søknad om unntak? Nei, Utdanningsforbundet støttar ikkje dette framlegget. Vi meiner det er ein klar risiko for at skulen vil ha incitament til å leggje andre omsyn til grunn enn elevane sitt beste, og i staden gjere finansielle vurderingar. Vi konstaterer at Utdanningsdirektoratet på dette punktet ser bort frå omsynet til elevane som dei har fremja som eit vesentleg moment elles i høyringsdokumentet. Støtter dere at skolen må søke om tilleggsvirksomhet som gjelder utleie av andre lokaler. Utdanningsforbundet er mot ei opning for utleige av lokalar i skuletida. Vi kan ikkje sjå nokon prinsipiell skilnad mellom utleige av spesialrom og ordinære klasserom ut frå omsynet til tryggleik og sosialt tilhøyr for elevane, som direktoratet tillegg vekt i vurderinga av utleige av internat og ved opptak til SFO. Vi sluttar oss elles til direktoratet sine eigne reservasjonar mot ei slik forskriftsendring. 6.3.3. Annen tilleggsvirksomher Utdanningsdirektoratet vurderer om det er anna verksemd utover det som allereie er fastsett i

9 lov, forvaltningspraksis eller etter søknad som kan forskriftsfestast som tilleggsverksemd. Støtter dere at skoler skal kunne administrere skoleskyss uten å søke om tilleggsvirksomhet? Utdanningsforbundet er usikker på kor reelt behovet for å administrere skuleskyss for eigne elevar er. Utdanningsforbundet meiner at dersom det skal opnast for slik tilleggsverksemd, må det vere etter søknad. Det må også liggje føre ein skriftleg avtale på same vilkår som i dag med kommune/fylkeskommune. Etter gjeldande rett kan ikkje ein friskule leige ut nokon i personalet sitt til ei anna verksemd. Det vert i høyringsnotatet drøfta om tilsette med administrative oppgåver, som til dømes vaktmeistar kan leigast ut når skulebygget er delt med fleire rettssubjekt. Det vert samstundes peika på at det vil kunne vere vanskeleg å etterprøve om statstilskot og skulepengar ikkje vert nytta på arbeid den tilsette utfører for eit anna rettssubjekt. Framlegget frå Utdanningsdirektoratet inneber ei opning for utleige av skulen sitt personale som ikkje er undervisningspersonale, etter ei konkret vurdering etter søknad. Oppgåvene må utgjere «ein mindre del» av skulen si verksemd og vere «nært knytt til» skuleverksemda. Støtter dere at skolen må søke om tilleggsvirksomhet dersom de ønsker å leie ut sitt personale? Utdanningsforbundet går klart i mot at friskulane skal kunne leige ut eige personale. Framlegget vil auke risikoen for tilskot som skal kome elevane til gode i staden kjem egarar eller eigarnærståande til gode. Dersom det likevel vert opna for dette, støttar vi eit framlegg om at skulen må søkje om tilleggsverksemd. Høyringsnotatet drøftar om friskular skal kunne invitere eksterne aktørar til å delta på kurs for skulen sine eigne elevar. Det vert også drøfta om skulen skal kunne utnytte ledig kapasitet til å tilby opplæring for flyktningar og asylsøkjarar etter introduksjonslova. Utdanningsdirektoratet peikar på ein friskule etter gjeldande rett ikkje skal drive opplæring av andre enn skulen sine eigne elevar og at kurs for andre elevar og/eller andre lærarar ikkje vil vere «nært knytt til» skuleverksemda. Det vert synt til lang forvaltningspraksis der opplæring etter andre lover, til dømes introduksjonslova, ikkje er å rekne som nært knytt til skuleverksemda. Utdanningsdirektoratet ber om høringsinstansenes syn på om skoler bør kunne gi kurs for egne elever som ikke er en del av opplæringen, og videre om andre elever i tilfelle skal kunne delta på slike kurs. Ja, Utdanningsforbundet meiner at friskular bør kunne gje kurs for eigne elevar som ikkje er ein del av opplæringa. Føresetnaden bør vere at tilbodet er ope for alle elevane på skulen og er utan ekstra kostnad for elevane. Nei, Utdanningsforbundet er mot at andre skal kunne delta på slike kurs. Vi meiner dette kan gå ut over opplæringa til eigne elevar og innebere at ein brukar tid og tilførte ressursar på andre. Ei slik ordning vil også vere ei utfordring for elevane sin rett til eit trygt og godt psykososialt læringsmiljø ettersom andre ikkje er omfatta av skulen sitt ordensreglement

10 Vi ønsker høringsinstansenes syn på om det bør åpnes for at friskoler skal kunne tilby opplæring i norsk og samfunnskunnskap etter introduksjonsloven for flyktninger og asylsøkere. Vi ber også om innspill til hvordan dette tenkes gjennomført og organisert dersom dette er noe friskolene ønsker å tilby. Utdanningsforbundet går mot eit framlegg om at friskular skal kunne tilby opplæring i norsk og samfunnskunnskap etter introduksjonsloven. Vi meiner at dette er og bør vere eit offentleg ansvar. Det er i dag eleven sin heimkommune/heimfylke som er ansvarleg for skuleskyss, både for elevar i friskular og offentlege skular. Utdanningsdirektoratet meiner at det kan vere tenleg for ein friskule å organisere skuleskyssen sjølv etter avtale med heimkommune/heimfylket der desse står for utgiftene. Direktoratet peikar samstundes på at dei aldri har motteke søknad om slik skuleskyss. Vi ber om høringsinstansenes syn på om skoler bør kunne drive skyssvirksomhet for skolens elever, og om det bør settes vilkår for slik drift. Utdanningsforbundet ser ikkje noko stort behov for ei endring på dette punktet. Dersom det skal opnast for slik drift, må det vere ein føresetnad at det ligg føre ein skriftleg avtale på same vilkår med heimkommune/heimfylke. Vilkår elles bør vere knytt til sjåfør, køyretøy, reisetid og forsikring. Vi syner elles til rundskriv Udir-3-2009. Mener dere det er annen tilleggsvirksomhet som bør forskriftfestes? Nei 6.3.6. Omfang av tilleggvirksomhet Det følgjer av friskulelova 2-2 at departementet kan gjere unntak frå første punktum for verksemd som er «nært knytt til» skoleverksemda og som utgjer «ein mindre del av» den totale verksemda. Kunnskapsdepartementet kommenterer i Prop. 84 L (2014-2015) at nær tilknyting framleis skal vere eit vilkår for tilleggsverksemd, men at ordninga skal praktiserast innanfor «en større ramme enn det som har vært til nå». Utdanningsdirektoratet peikar i høyringsnotatet på at forvaltningspraksis byggjer på ei grense på fem prosent av den totale verksemda. Framlegget frå direktoratet er at det ikkje vert fastsett noko fast tak, men ei rettleiande grense mellom fem og ti prosent, men der det i særlege høve kan vurderast høgare grense Vi ber om høringsinstansenes syn på om det bør forskriftsfestes en fast grense for hvor stor andel tilleggsvirksomheten kan utgjøre, eller om det skal vurderes konkret i det enkelte tilfellet. Utdanningsforbundet går mot ei utviding av omfanget av tilleggsverksemd. Vi ser ikkje noko behov for å endre noverande forvaltningspraksis.

11 6.3.7. Utbytteforbud i tilknytning til tilleggsvirksomhet Etter gjeldande rett er det ikkje regulert korleis skulen si forvaltning av midlar frå tilleggsverksemd skal nyttast. Framlegget inneber at inntekter frå inntektsbringande skuleverksemd og tillate tilleggsverksemd skal kome elevane til gode, og at det vert eit forbod mot å ta utbytte av desse inntektene på same måte som for statstilskot og skulepengar. Støtter dere dette forslaget? Utdanningsforbundet meiner at meir tilleggsverksemd vil auke risikoen for samanblanding av statstilskot og andre midlar, og at skular søkjer seg mot profittmaksimerande verksemd. Utdanningsforbundet meiner at alle inntekter frå tilleggsverksemder skal regulerast på same vis som skuledrifta og at alle inntekter frå slik verksemd skal kome elevane til gode med eit forbod mot utbytte. 6.3.8. Krav om avdelingsregnskap Utdanningsdirektoratet peikar på at drift av auka tilleggsverksemd inneber ein risiko for at denne verksemda vert finansiert av statstilskot og skulepengar som skal kome elevane til gode. Framlegget byggjer på at det må vere sporbart kor midla kjem frå og at skulen må dokumentere at tilleggsverksemd ikkje vert finansiert av statstilskot og skulepengar som skulle ha kome elevane til gode. Framlegget inneber forskriftsfesting av at all tilleggsverksemd vert dokumentert i eige avdelingsrekneskap for kvar tilleggsverksemd. Støtter dere dette forslaget? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget om eige avdelingsrekneskap for kvar tilleggsverksemd. 7.3.1. Notekrav på omfang av handel med nærstående Utdanningsdirektoratet gjennomfører årleg ein kontroll av årsrekneskapen til alle friskulane. Framlegget inneber at alle friskular må gjere greie for handel med nærståande i note til årsrekneskapen. Dette gjeld også skular som ikkje har handla med nærståande. Støtter dere forslaget? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget 7.3.2 Krav til dokumentering ved handel med nærstående Det følgjer av friskulelova at styret for friskulen har ei plikt til å sørgje for at statstilskot og skulepengar kjem elevane til gode.

12 Framlegget inneber eit nytt krav i 5 økonomiforskrifta til friskulelova om at styret skal vedta transaksjonar med nærståande underbygd med dokumentasjon som syner at handelen er relevant og på gjeldande vilkår i marknaden. Kravet skal ikkje gjelde for «mindre totalbeløp». Støtter dere forslaget? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget, men vi kan ikkje sjå at det er presisert kva som er innhaldet i «mindre totalbeløp». 8. Forslag om 20-dagersregelen Hovudregelen er at elevar som har fråvær utover 20 dagar som ikkje er dokumentert i løpet av eit skuleår ikkje utløyser statstilskot. Det kan gjerast unnatak når det ligg føre særlege grunnar. Kunnskapsdepartementet meiner det er behov for klarare regelverk for statstilskot for elevar med stort udokumentert fråvær. 8.3.1 Forslag om forenkling av klargjøring av regelverket Framlegget inneber at det skal gå klart fram kva som er gyldig dokumentasjon, når det kan vere aktuelt å søkje om dispensasjon, og korleis skulen skal handtere at eleven dokumenterer gyldig fråvær i etterkant av elevteljing som inneber ugyldig fråvær. Støtter dere dette forslaget? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget. 8.3.2 Forslag om at det innføres en omregningsregel for deltidselever Gjeldande rett er at det ikkje er skilnad mellom fulltidselevar og deltidselevar. Også deltidselevar er omfatta av ordninga med at dei kan ha inntil 20 dagars fråvær som ikkje er dokumentert før dei vert rekna som ikkje å ha fullført opplæringa. Utdanningsdirektoratet meiner dette inneber at elevane vert handsama reelt ulikt. Framlegget inneber ei regulering i økonomiforskrifta til friskulelova slik at fråværet for deltidselevar vert sett i forhold til eleven sin deltidsprosent. Støtter dere innføring av en omregningsregel for deltidselever? Ja, Utdanningsforbundet støttar framlegget. 8.3.3 Bør det gjøres unntak fra 20-dagersregelen for elever som fullfører og består opplæringen? Utdanningsdirektoratet bed høyringsinstansane kommentere om elevar som har udokumentert fråvær utover 20 skuledagar, men som likevel fullfører opplæringa som godkjent, også skal utløyse statstilskot for skulen. Det vert i høyringsnotatet peika på at det kan opplevast som urimeleg at skulen ikkje får tilskot der eleven har for høgt fråvær sjølv om skulen har lagt ned ein stor innsats for å følgje opp eleven gjennom skuleåret, sjølv om dette også følgjer av plikta til å gje rådgjeving.

13 Utdanningsdirektoratet peikar samstundes på at dersom fråværet ikkje skal ha noko å seie for tilskotet til skulen så lenge eleven fullfører godkjent opplæring, vil skulen i mindre grad motiverast til å følgje opp eleven. Det vert også peika på gjeldande krav om at eleven skal delta på skulen og delta aktivt i opplæringa slik at læraren får ei grunnlag for vurdering. Utdanningsdirektoratet ber om høringsinstansenes syn på hvilken betydning det bør ha at en elev med mer enn 20 dagers udokumentert fravær har fullført og bestått. Utdanningsforbundet meiner det bør vere samsvar mellom forholdet mellom omfanget av udokumentert fråvær og vurdering med karakter i friskular og i offentlege skular. Når forskrift til friskolelova no er vedtatt endra knytt til forholdet fråvær vurdering med karakter, meiner Utdanningsforbundet at elevar med udokumentert fråvær utover 20-dagarsregelen, må innebere at eleven i friskulen ikkje har fullført godkjent opplæring. Eleven bør såleis heller ikkje utløyse statstilskot til skulen. 9. Forslag om å gjøre tilsvarende endring i forskrift om diverse skoler etter voksenopplæringsloven kapittel 4 I dag er det tilsvarande reglar for fråvær og tilskot i økonomiforskrifta til friskulelova og i forskrift om diverse skoler etter voksenopplæringsloven kapittel 4. Støtter dere at ny forskrift skal være lik både for friskoler og kapittel 4-skoler? Med vennleg helsing Milena Adam seksjonsleiar Einar Ove Standal seniorrådgjevar