VOLDA KOMMUNE SAKSDOKUMENT Sakshandsamar: Per Ivar Kongsvik Arkivsak nr.: 2010/2206 Arkivkode: N06 Utvalsaksnr Utval Møtedato Formannskapet 31.01.2011 SKULESKYSSEN FOR ELEVANE I GRUNNSKULEN I VOLDA Administrasjonen si tilråding: Formannsskapet tek orienteringa til vitande.
Vedleggsliste: Skyssreglementet til Møre og Romsdal fylkeskommune Uprenta saksvedlegg: Trygg trafikk sin rettleiar vedkomande særleg farleg eller vanskeleg skuleveg Udir sitt rundskriv 3-2009 Samandrag av saka: I møte 23.11.10, orienterte ordføraren FSK om skyssreglementet til Møre og Romsdal fylke. Reglementet skal med det første reviderast, og kommunen er høyringspart i denne saka. FSK ba administrasjonen om å lage ei sak om skuleskyssen, og det vart lagt til grunn at ein får ei samla oversikt over korleis skyssordninga fungerer i heile kommunen. Saksopplysningar: Om lag 240 elevar vert skyssa til og frå skulen i Volda kvar dag. Opplæringslova 7-1 Skyss og innlosjering i skolen, 7-3 Skyss for funksjonshemma og mellombels skadde eller sjuke og 13-4 Ansvaret for skoleskyssen m.m., peikar på kven som har rett til skyss og kven som har ansvaret for den. Elevar i 2. 10 klasse som bur meir enn 4 kilometer frå skulen har rett til gratis skyss, medan grensa for 1. klassingar er 2 kilometer. Fylkeskommunen er ansvarleg for skuleskyssen, men den skal organiserast i samråd med kommunen. Viss kommunen og fylkeskommunen ikkje vert samde om korleis skyssen skal organiserast, kan departementet gje pålegg. Dei gongane det vert klaga på skuleskyssen, er det som oftast ventetid som er grunnen. Stundom er det uro for tryggleiken som ligg til grunn for klagen. Møre og Romsdal fylke har utarbeidd eit skyssreglement som fastset rettar, rutinar og praksis for skuleskyssen i Møre og Romsdal. Fylkeskommunen er å sjå på som oppdragsgjevar for Fjord1, som utfører skyssen i Volda kommune. Fjord1 skal løyse dette oppdraget innanfor skyssreglementet sine rammer. Skuleskyssen har for Volda kommune ein kostnad på noko over kr. 2 000 000,- årleg. Av dette er om lag kr. 500 000,- kostnader knytt til kommunal skyss, som i hovudsak er innvilga grunna særleg farleg eller vanskeleg skuleveg. Ved Bratteberg skule har ein noko ekstra kostnad knytt til sokalla tidleg skyss, som har erstatta omgrepet midtskyss. Sidan elevane har ulikt tal undervisningstimar pr veke, har ikkje skulen lik sluttid alle dagane i veka. Dette kan føre til ein ekstra kostnad for transportøren som kommunen må bere. Ved Austefjord, Folkestad, Ulvestad og Dalsfjord skular, der relativt mange elevar har skyss, er skuledagen organisert slik at skulen har lik sluttid kvar dag for å unngå tidlegskyss. Ein konsekvens er at 1.- 3. klasse har fri ein dag i veka. Ved Folkestad skule har 4. 7. klasse i tillegg fri annankvar onsdag for å tilpasse seg skyssen. Innmelding av skyss og rettane til transportør Om våren vert skulane bedne om å oppdatere listene over dei av elevane som har rett til skyss. Transportøren, Fjord1, har rett til å utføre transporten for alle elevar som har rett til skyss og er innmelde til ruteselskapet. Kommunen kan med andre ord ikkje gjere avtalar direkte med ein annan transportør eller foreldre for slik å utelate elevar frå skysslista. Elevar som er innvilga kommunal skyss og elevar som er innvilga skyss grunna funksjonshemming, skal også førast opp på skysslista.
Det er samferdsleavdelinga i Møre og Romsdal fylkeskommune som gjer vedtak om skyss grunna funksjonshemming, også mellombelse funksjonshemmingar som t.d. beinbrot. Saman med erklæring frå lege/sakkunnig tilråding, vert søknad om skyss grunna funksjonshemming sendt frå den einskilde skule. Viss det er plass på eksisterande skyssordning, er det slik at kommunen betalar ordinær persontakst for elevar som vert innvilga kommunal skyss. Viss transportøren må setje inn materiell med større kapasitet for å få plass til dei med kommunal skyss, kan det føre til ei vesentleg meirutgift. Transportøren, Fjord1, er aktør i ein open marknad som no er konkurranseutsett. Ein kan ikkje forvente anna enn at selskapet vil søke kostnadseffektive løysingar innanfor rammene til skyssreglementet. Det er i spenningsfeltet mellom ei effektiv og rasjonell skyssordning og ynskje om kortast mogeleg reise- og ventetid dei vanskelege skyssakene ofte dukkar opp. Kommunen må då søke etter løysingar til det beste for elevane i eit samfunnsøkonomisk perspektiv. Reise- og ventetid Om reise- og ventetid heiter det i skyssreglementet: Akseptabel gang-, reise-, og ventetid undervegs ein veg : 1. - 4.klasse: inntil 45 minutt 5. - 7.klasse: inntil 60 minutt 8. - 10. klasse: inntil 75 minutt (Samferdselsdepartementet. rundskriv N-4/85) I kommentaren til dette punktet i reglementet heiter det vidare: Ventetid på skolen sitt område før og etter undervisning, er ikkje ventetid som inngår i sjølve skyssen. Rundskriv N-4/85 er rettleiande. Særleg er det viktig å organisere skyssen for 1. klassingane med kort reisetid. I unntakstilfelle kan lenger samla gang-, reise- og ventetid undervegs aksepterast. Dette kan skje til dømes dersom samanslåing av skoler fører til lenger skoleveg. Omsyn til å få rasjonelle skyssløysingar skal vektleggast. Skyss kan samordnast mellom vidaregåande skolar eller mellom vidaregåande skolar og grunnskolar. I rundskriv Udir 3 2009 heiter det frå Utdanningsdirektoratet: Det blir av og til vist til rundskriv N-4/85 frå Samferdselsdepartementet, og særskilt til det som gjeld maksimumsgrenser for samla gang,- reise- og ventetid for elevane med tilvising til den oppheva grunnskolelova 4, samt rundskriv N-1/90 om midtskyss. Desse rundskriva gjeld ikkje lengre. Det er opplæringslova med forskrifter og forarbeid som må leggjast til grunn for tolkinga av regelverket. Opplæringslova 7-1 regulerer skyss og innlosjering for elevar i grunnskolen. Det går ikkje fram av lova korleis skoleskyssen skal organiserast. Heller ikkje lova sine forarbeid inneheld konkrete vurderingar om forsvarleg reisetid. I Ot. prp. nr. 46 (1997 1998) s. 85 heter det likevel : Departementet understrekar at skoleskyss må organiserast slik at elevar får ei akseptabel reisetid. Særleg er det viktig å organisere skyssen for 6-åringane slik at reisetida blir så kort som mogleg. I vurderinga av akseptabel reisetid må gangtid og tid med transportmiddel sjåast i samanheng. Vurderinga av kor lang ventetid som kan aksepterast, må såleis vere knytt til den totale lengda på reisetida. Utdanningsdirektoratet meiner på denne bakgrunn at det er den totale tida som eleven nyttar frå eleven går/reiser heimanfrå og til opplæringa tek til, og frå opplæringa er slutt og til eleven er heime om ettermiddagen, som utgjer den samla reisetida.
Det er fleire omsyn å ta når ein skal vurdere kva som er forsvarleg reisetid. Eit relevant omsyn er at barn får tilstrekkeleg fritid og tilstrekkeleg tid i heimen. Dette talar for å avgrense reisetida. Eit anna omsyn er effektiv og rasjonell organisering av skyssen. Kva som er akseptabel reisetid må derfor avgjerast etter ei konkret vurdering. Ein finn med andre ord ikkje direkte og eintydige svar på kva ein må akseptere av ventetid. Trass i at rundskrivet ikkje lenger er gjeldande, vert N-4/85 frå Samferdsledepartementet ofte brukt rettleiande i saker som vedkjem reise- og ventetid. Til no har skyssreglementet i fylket ikkje rekna med ventetid på skulen i den samla reise- og ventetida. Ordlyden i Udir 3-2009 gir grunn til å tru at dette vil verte endra i den føreståande revideringa av skyssreglementet for Møre og Romsdal fylke. Det som talar for å avgrense reise- og ventetida er at eleven får tilstrekkeleg fritid og tid i heimen. Eit anna omsyn er effektiv og rasjonell organisering av skyssen, og med det ofte omsynet til dei økonomiske kostnadene. I nokre saker kan det verte konflikt mellom desse omsyna. Om farleg skuleveg Opplæringslova 7-1 slår fast at elevar som har særleg farleg eller vanskeleg skuleveg har rett til gratis skyss utan omsyn til veglenga, men dette gjeld kun elevar som ikkje har rett til fylkeskommunal skyss. Rundskriv 3-2009 frå Utdanningsdirektoratet seier at det her må vere tale om ein særleg risiko. Faren ved å ferdast på denne vegen må med andre ord vere utanom det vanlege. Det er kommunen som har ansvaret for skyss av elevar som har rett til skyss grunna særleg farleg eller vanskeleg skuleveg, og må ta kostnaden med slik skyss. Viss ordinær skyss er tilgjengeleg, betalar kommunen persontakst. Viss ruteselskapet må setje opp eigen skyss, kan kostnadene auke monaleg. Volda kommune har eigne retningslinjer for kommunal skyss som administrasjonen nyttar ved søknader om slik skyss. I saker der administrasjonen ikkje finn heimel i retningslinjene, men likevel vurderer å kunne karakterisere ei vegstrekning som særleg farleg veg, vert det skrive saksframlegg til driftsstyret med tilråding til vedtak. Trygg trafikk har gitt ut ein rettleiar til hjelp i vurderinga i saker som vedkjem særleg farleg eller vanskeleg skuleveg. Den vidare saksutgreiinga vil ta føre seg skuleskyssen for elevane ved dei einskilde skulane i kommunen, med fokus på dei elevane som har lengst reise- og ventetid. Austefjord skule Ved Austefjord skule er det elevane frå Osdalen som har dei største utfordringane med omsyn til skyssen. Går ein nokre år attende i tid var det to minibussar i Austefjorden som var knytte til skyssen. Elevane frå Osdalen og nedetter mot skulen vart skyssa i den eine, medan elevar på strekninga Høydalsneset skulen vart skyssa i den andre. Dette vart den gong opplevd som ei god skyssordning. Sidan den gong har den eine minibussen gått ut av drift, noko som har ført til følgjande ordning:
Før skulestart (skulestart kl. 09.00): 1. Stor buss kjem frå Finnes og tek på elevar på strekninga Viddal Leira Bjørke Kalvatn Fyrde. Nokre av desse er elevar Ørsta kommune kjøper skuleplass til ved Austefjord skule. 2. Minibuss hentar elevar frå Osdalen kl. 08.00. Dei er framme på skulen 08.20, og ventar til skulen tek til kl. 09.00. 3. Minibussen køyrer så til Høydalsneset og tek med seg elevane på denne strekninga. Ved skuleslutt (skuleslutt kl. 14.30): 1. Stor buss tek på alle elevane som skal i retning Viddal (unnateke elevane frå Osdalen). 2. Minibuss køyrer først i retning Høydalen, sidan der er 1. klassingar som bør ha den kortaste reise- og ventetida. 3. Minibussen kjem attende til skulen 31 35 minutt (eller meir ved vinterføre) seinare. (Her er det usemje mellom Fjord1 og rektor ved Austefjord skule). Elevane vert då skyssa direkte heim til Osdalen. Opphaveleg var det tenkt at elevane frå Osdalen skulle følgje stor buss til Kalvatn, for så vente på at minibussen skulle kome attende frå Høydalen. Dei føresette til elevane i Osdalen kjende seg då skuldige i at elevane frå Bjørke måtte vente ekstra. Foreldra inngjekk difor ein avtale med rektor om at elevane kunne vente på skulen i staden. Skyssordninga slik den er i dag har tidlegare vorte klaga inn til fylkesmannen utan at dei føresette har fått medhald i klagen. Det tyder ikkje at det er ei god skyssordning, men at ein ikkje finn den utanfor lovverket. Følgjeleg er det vanskeleg å få Fjord1 til å gjere endringar i ordninga utan at kommunen eller fylket finansierer eit betre skysstilbod. Eit betre tilbod føreset tilgjengeleg transportør, og det er det pr i dag ikkje i Austefjorden. Å hente materiell frå Volda for å skysse elevane frå Osdalen til og frå skulen vil utgjere ein vesentleg kostnad, truleg ein stad mellom kr. 400 000,- og kr. 500 000,- pr. skuleår. (Omtrentlege tal fått frå Fjord1) Alternativet er at nokon i nærområdet finn det økonomisk berekraftig å gå til innkjøp av materiell til å utføre tenesta. Administrasjonen er kjend med at det på Kalvatn er ein potensiell transportør som med minibuss kan ta på seg å transportere elevane frå Osdalen tur/retur Osdalen Kalvatn i korrespondanse med storebussen som går mellom Bjørke og Fyrde. Ei slik ordning ville verte ei monaleg betre ordning sidan skyssen då vil gå direkte morgon og ettermiddag utan ventetid i det heile. Ein har grunn til å tru at kostnaden på dette tilbodet ligg godt under halvparten samanlikna med oppsettet over. Viss skyssen vert endra, vil kommunen måtte vere budd på å ta denne kostnaden sidan eksisterande transportør har avtale ut skuleåret. Ein slik kostnad må kommunen bere i tillegg til den skyssen som er oppsett. I praksis må kommunen då betale dobbelt for delar av skyssen. Skuleavdelinga har ikkje innan tildelt ramme midlar til å dekke ein slik kostnad. Fjord1 har i dag ein underleverandør i Austefjorden som opererer ein minibuss. Viss det samla oppdraget i området vert splitta mellom fleire private leverandørar, kan det føre til at grunnlaget for å drive skyssverksemd fell vekk for ein av desse. Faren kan då vere at ein er attende til utgangspunktet og at ein av krinsane opplever eit redusert skysstilbod. Signal frå Fjord1 tilseier at det ikkje er planar om å splitte oppdraget i Austefjorden/Osdalen.
Folkestad skule Til Folkestad skule soknar det elevar på strekninga Eidset skulen, Bjørneset skulen og Bjørkedal skulen. Før skulestart (skulestart 08.30) 1. Avreise frå Bjørneset 07.45. Framme ved skulen 08.00. 2. Avreise Eidset 07.50. Framme ved skulen om lag 08.15. Ved skuleslutt (skuleslutt kl. 14.15): 1. Buss med elevar frå delar av Straumshamn+Kile og Bjørkedal. 2. Minibuss med elevar frå delar av Straumshamn+Botnen og Bjørneset. 3. Minibuss med elevar frå Nautvik, Dalsbygd og Eidset. Elevrådet ved Folkestad skule har klaga på mangel på bilbelte i bussen. Slik reglementet er i dag, er mangel på belte i bussen ikkje til hinder for skyss av skuleelevar. Ulvestad/Dalsfjord skular Skuleåret 2010/2011 er Ulvestad og Dalsfjord skular samlokaliserte grunna renovering av Dalsfjord skule. Til skulane soknar det elevar frå Velsvika i nord til Steinsvika i sør. Før skulestart (skulestart kl. 08.45) (Inneverande skuleår utsett starten til 08.50 grunna skyssen): 1. Avreise frå Velsvik kl.08.00. Framme ved skulen kl. 08.10. Skulen har teke ansvar for tilsyn av dei yngste elevane til skulen tek til 2. Avreise minibuss frå Steinsvika kl. 07.50. Minibussen tek med elevar frå Steinsvik, Åmelfot og delvis Innselset. Framme ved skulen 08.20. 3. Bussen som har levert elevane frå Velsvik køyrer til Aksnes og tek med elevar frå Aksnes og Dravlaus. Bussen kjem til skulen 08.45. Ved skuleslutt (skuleslutt kl. 14.05): 1. Buss tek med elevar i retning Dalsfjorden skule. Elevar som skal lenger, går over i minibuss i retning Steinsvika. 2. Bussen som har levert elevar ved Dalsfjord skule returnerer til Ulvestad, og tek med elevar i retning Velsvik. For elevar frå Koppen og Velsvik fører denne organiseringa til ein del ventetid både før og etter skuletid, men skulen har teke ansvar for naudsynt tilsyn med elevane i denne tida.
Mork skule Dette er første skuleåret Mork skule har elevar frå Lid. Fram til 31.01.11 har skyssordninga vore slik: Før skulestart (skulestart 08.30): 1. Ordinær skuleskyss går frå Berkneset kl. 07.40 via Alida (gamlevegen). Dei 11 yngste elevane vert skyssa i minibuss med avreise frå krysset til Eidheim kl. 08.05. Minibussen køyrer nyevegen om Steinnes til Mork skule. Ved skuleslutt (skuleslutt mån. tors. kl. 14.15, fre. 13.45): 1. Retur til Lid kl. 14.20 frå krysset gamlevegen ved Mork skule. Ein vaksen frå skulen fyl dei yngste elevane og har tilsyn med dei til dei er komne på bussen. For dei 11 yngste elevane har skuleavdelinga saman med Fjord1 arbeidd fram ei ordning der minibussen til pleie- og omsorg hentar elevane kl. 08.05, og køyrer nyevegen til Mork skule. Denne ordninga har medført ein ekstra kostnad for skuleavdelinga. Frå 01.02.11 vert skyssordninga slik: Før skulestart (skulestart 08.30): 1. Buss frå Lid kl. 07.25. Bussen går nyevegen om Steinnes. Når elevane kjem til skulen vil 1. 4. klasse få gratis SFO fram til skulen tek til. Det vil verte lagt til rette for at 5. 7. klasse får kome inn på skulen fram til skulestart. Ved skuleslutt (skuleslutt kl 14.05): Minibuss hentar elevane og skyssar dei heim nyevegen om Steinnes. Dei yngste elevane som nokre dagar har kortare skuledag, får gratis SFO fram til skyssen går. Andre skular Ein har ikkje registrert særskilde problemstillingar rundt den ordinære skuleskyssen for elevar ved andre skular i kommunen. Grunna vanskar med å finne transportør, har skuleavdelinga inngått avtale om kompensasjon for foreldrekøyring til to elevar i 1. klasse som er innvilga kommunal skyss grunna farleg eller vanskeleg skuleveg. Det er ein elev i Koppen som har farleg/vanskeleg veg ned til Velsvik, og ein elev lengst framme i Bjørkedalen. Eleven i Bjørkedalen må krysse og gå langs E39 for å kome til Bjørkedal nærskule, ei strekning som har 80 km/t fartsgrense. Her ville nedsett fartsgrense vore eit godt tiltak, men det har i liknande saker vist seg krevjande å få til. Elevar ved private skular Elevar ved private grunnskular har skyssrett på same vilkår som elevar i den offentlege skulen. Skyssretten gjeld innanfor kommunegrensa. I praksis tyder dette at Volda kommune betalar for skyss til elevar som går på privat skule i Herøy kommune, på den strekninga som ligg innanfor kommunegrensa. Skuleavdelinga er kjend med at foreldra til desse elevane må kjøpe ungdomskort for at elevane skal kome seg heilt fram til skulen. Dette kortet ville åleine betalt for heile turen, men transportøren er i sin rett når Volda kommune likevel må betale persontakst innanfor kommunegrensa i tillegg til ungdomskortet elevane må kjøpe.
Revidering av skyssreglementet Møre og Romsdal fylkeskommune er inne i ein prosess der skyssreglementet skal reviderast. Møre og Romsdal er ein av fleire fylkeskommunar som ikkje har sett som krav at elevane skal ha seteplass og belte. Det heiter at transportmidla ikkje skal ha fleire passasjerar enn det køyretyet er registrert for, men det inkluderer for ein del bussar også ståplassar. Reglementet er med andre ord ikkje til hinder for at elevar må stå i bussen til og frå skule, så lenge det totale passasjertalet ikkje er større enn det bussen er registrert for. Reglementet er heller ikkje til hinder for at elevar sit usikra viss bussen ikkje har montert sikkerheitsselar. Nye bussar har dette montert, medan ettermontering i eldre bussar vil få ei kostnadsside fylket og kommunane truleg må vere med å bere. Strengare krav i høve til reise- og ventetid vil kunne føre til eit betre tilbod for ein del elevar, men det vil mest truleg få ei auka kostnadsside som transportørane vil legge inn i sine anbod. Vurdering og konklusjon: I Volda kommune vert om lag 240 elevar skyssa til og frå skulen kvar dag. Dei fleste av desse elevane har ei formålstenleg og god skyssordning. Nokre av elevane opplever lenger reise- og ventetid enn ynskjeleg, men det er vanskeleg å finne saker som klart går på tvers av lov, forskrift eller fylket sitt skyssreglement. Det er likevel nokre elevar som har ei skyssordning ein skulle ynskje var betre. Reglementet er ikkje til hinder for at elevar må stå i bussen, men ein har likevel registrert få meldingar der det skjer. I samband med revideringa av skyssreglementet kan dette likevel vere eitt punkt å merke seg. Ei optimalisering av den samla skyssordninga vil medføre kostnader Volda kommune må vere budd på å dekke innanfor eigne rammer. Utan ei styrking av skuleavdelinga si ramme, vil auka utgifter til skyss føre til at tilbodet til elevane i voldaskulen vil verte svekka ein annan stad. Jarle B Krumsvik adm. sjef Utskrift av endeleg vedtak: Skuleavdelinga Klageinstans: