Planprogram: Kommunedelplan for trafikksikring 2011-2015/2020

Planprogram: Kommunedelplan for trafikksikring 2011-2015/2020 11.juni 2011 Fjell kommune Plan og utbyggingssjefen v/ Samfunnsplan Marit Selberg Sigurdson

1. Innleiing 1.1 Kvifor utarbeidar vi eit planprogram? I samband med iverksettinga av ny plan- og bygningslov (pbl) 1. juli 2009, blei det stadfesta som krav at det skal bli utarbeida eit planprogram for alle kommunedelplanar. Planprogrammet er det første dokumentet i ein planprosess og skal avklara rammer og premissar for planarbeidet. Tema som skal handsamast i kommunedelplanen, samt opplegg for informasjon og medverknad, skal også bli skildra. Forslag til planprogram skal bli sendt på høyring og lagt ut til offentleg ettersyn i minimum seks veker. I dette planprogrammet vil det bli gjort greie for det vidare arbeidet med kommunedelplan for trafikksikring 2012-2015, med langsiktig del fram mot 2020. I den langsiktige delen skal ein vurdera planen sin verknad i høve nytt Sotrasamband og dei omfattande utbyggingsplanane i Fjell kommune. 1.2. Lovgrunnlag Kommunedelplan for trafikksikring har status som tematisk kommunedelplan innanfor samfunnsplanlegginga etter pbl, men utan heimel til bindande arealdisponeringar. I den grad det er naudsynt vil ein i dette planarbeidet kunna gje tilrådingar om arealdisponeringar til kommuneplanen sin arealdel. 1.3. Føremålet med planen Føremålet med ein kommunal trafikksikringsplan er å leggja grunnlaget for målretta og systematisk trafikksikringsarbeid på lokalplanet. TS-planen er eit overordna grep for å få talet på ulykker ned og auka tryggleiken i trafikken. Planen skal også gje ein oppdatert gjennomgang av trafikksikringsutfordringar, og påverka aktørar til å delta aktivt i trafikktryggleiksarbeidet. Fokus på trafikksikring er først og fremst viktig for å redusera dei menneskelege konsekvensane, med alvorlege skader og tap av liv. I tillegg fører trafikkulykkene med seg store samfunnskostnader. TS-planen skal presentera utfordringar, målsetjingar og prioriteringar for trafikksikringsarbeidet i Fjell kommune, med utgangspunkt i økonomiske rammer lagt i kommunebudsjettet. Gjennom Fjell kommune sitt handlingsprogram for perioden 2011-2014, gjorde kommunestyret vedtak om å justera tiltaksdelen i den gjeldande kommunedelplan for trafikksikring 2006-2009. 2

Årsaka er at tiltaka i vedteken plan i stor grad er gjennomført, og nye tiltak bør bli sett i samanheng med nytt vegsamband på Sotra. Rådmannen ser behov for ein revisjon av heile trafikksikringsplanen (TS-plan). Innhaldet i den førre TS-planen er framleis ålmenngyldig, men svarar ikkje målretta på dagens og morgondagens utfordringar. På bakgrunn av forvaltingsreforma frå 2010 har ansvarsforholda på vegnettet endra seg, noko som gjev praktiske og økonomiske implikasjonar for kommunen. Det er difor behov for ein revisjon av målsetjingar og strategiar, i tillegg til tiltaksdelen i TS-planen. 2. Føringar 2.1. Nasjonale, regionale og lokale mål og føringar Stortinget vedtok i høve handsaminga av Nasjonal transportplan for 2006-2015 ein nullvisjon, med mål om eit transportsystem som ikkje fører til tap av liv eller varig skade. Nullvisjonen er det berande elementet for arbeid med trafikksikring i Noreg. Som ein naturleg konsekvens av nullvisjonen fokuserar ein på satsingsområde som har størst verknad i høve til ulykker med høgt potensiale for døde eller hardt skadde. I samband med forvaltningsreforma tok Hordaland fylkeskommune over det politiske og administrative ansvaret for 85 prosent av det tidlegare riksvegnettet frå og med 1. januar 2010. Ansvarsendringa fører med seg at løyvingane til fysiske trafikksikringstiltak over fylkesvegbudsjettet no vil omfatta hovuddelen av det tidlegare riksvegnettet. Kommunen driftar gang- og sykkelvegar langs fylkesvegane, og arealet vil no vera betydeleg større enn i førre planperiode. Barn og unge er eit hovudfokus i nasjonalt og regionalt trafikksikringsarbeid. Det vert føreslått at fokus på barn og unge også vert ført vidare i Fjell kommune sin TS-plan. Barn sin skuleveg involverar mange, og det er viktig å førebyggja ulukker. Folkehelseperspektivet skal bli varetatt i all kommunal planlegging, og planlegging etter plan- og bygningslova skal fremja befolkninga si helse og motverka sosiale helseforskjellar. Universell utforming er nedfelt i plan- og bygningslova si formålsparagraf 1, og er vidare eitt av fire hovudmål i Nasjonal Transportplan (NTP) 2010-2019. Styrande dokument og planar etter plan- og bygningslova må gjera greie for korleis universell utforming skal bli varetatt. Planane skal sikra at 3

hovudløysingane som blir valt, skal kunna bli nytta av flest mogleg, i tråd med tilgjengelegheits- og diskrimineringslova (www.lovdata.no). I høve lokale planar legg kommunedelplanen sin arealdel 2011-2022, planprogrammet for Straume sentrum og energi-, miljø- og klimaplan 2009-2012, overordna føringar for kommunen sitt trafikksikringsarbeid. I kommunedelplanen sin arealdel 2011-2022, vedteken 28.04.2011, er det sikra gjennom føresegner for byggjeområde at utbygging og fortetting ikkje skal finna stad før trafikksikring er tilfredsstillande etablert. Retningslinene slår fast at talet på avkøyrsler inn på offentleg veg skal haldast på eit minimum. Målet om universell utforming er også teken i vare i planverket. Planprogram for Straume sentrum vart vedteken 30.08.2007. Her vert det slått fast at sentrumsområdet i dag er utforma på bilen sine premissar, med vanskelege forhold for mjuke trafikantar, og med dårleg tilrettelegging for menneske med særskilte behov. Det er eit siktemål i planen å betra og tryggja tilhøva for gåande og syklande, mellom anna gjennom å leggja opp til eit samanhengande gang- og sykkelvegnett, og miljøprioritert gjennomkøyring (låg køyrefart og fysiske fartshinder). Energi-, miljø- og klimaplanen 2009-2012 tilrår at nytt veg- og fastlandssamband prioriterer tiltak som reduserar behovet for privat bilbruk og stimulerer til heilskapelege kollektive løysingar. Ein av strategiane for å nå dette målet er å satsa på samanhengande gang- og sykkelvegar. Nasjonale, regionale og lokale føringar vert skildra i ei rekkje dokument. Av dei viktigaste bakgrunnsdokument for planen kan ein nemna: - Nasjonal transportplan 2010-2019 - Nasjonal tiltaksplan for trafikksikkerheit på veg 2010-2013 - Statens vegvesen sitt handlingsprogram 2010-2013 - Handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2010-2013 - Handlingsprogram for fylkesvegnettet i Hordaland 2010-2013/19 - Kommunedelplanen sin arealdel 2011-2022 - Planprogram for Straume sentrum, vedteken 2007 - Energi-, miljø- og klimaplan 2009-2012 - Strategiplan for politiet si trafikkteneste 2008-2011 - Trygg Trafikk sin strategiplan 2010-2013 - Ulukker i Noreg. Nasjonal strategi for førebygging av ulukker som medfører personskade 2009-2014 (tverrdepartemental plan) 4

2.2. Ansvarsdeling i trafikksikringsarbeidet Det er fleire forvaltingsnivå og organisasjonar som har ansvar for gjennomføring av trafikksikringstiltak i kommunen. Fjell kommune I Fjell kommune har Plan- og utbyggingssjefen, Eigedomssjefen og Skulesjefen eit særleg ansvar for trafikksikring. Plan- og utbyggingssjefen har ansvar for at trafikksikring alltid er eit tema når kommunen planlegg, byggjer og godkjenner tiltak i tilknyting til vegsystemet. Eigedomssjefen har ansvar for drift, vedlikehald og fysiske trafikksikringstiltak på det kommunale vegnettet. I tillegg er Eigedomssjefen tillagt ansvaret for drift og vedlikehald av gang- og sykkelvegar langs fylkesvegane. Skulesjefen har ansvar for at elevane har ein trygg skuleveg eller skuleskyss ved farleg skuleveg, i tillegg til ansvar for trafikkopplæringa i skulen. Skulen har eit ansvar for førebyggjande trafikksikringsarbeid. Samarbeid mellom skule, lensmann og Trygg Trafikk er viktig i denne samanhengen. Hordaland fylkeskommune Ifølgje Vegtrafikkloven 40a har fylkeskommunen et ansvar for å tilrå og samordne tiltak for å fremme trafikksikkerheten i fylket. I Hordaland er Samferdselsutvalet fylket sitt trafikksikringsutval. Fylkestrafikksikringsrådet (FTR) er eit rådgjevande organ for utvalet i trafikksikringssaker. Fylkeskommunen fekk eit auka ansvar på vegområdet som følgje av forvaltningsreforma i 2010. Fylkeskommunen har det overordna ansvar i saker som gjeld fylkesvegane, der fylkeskommunen er bestillar og Statens vegvesen utførar. I saker som angår fylkesvegar er Regionvegsjefen underlagt fylkeskommunen. Statens vegvesen Statens vegvesen er framleis sams vegadministrasjon for stam- og fylkesvegnettet. Vegvesenet har ansvar for at ferdsla på stam- og fylkesvegar er trygg for alle trafikantgrupper. Dei planlegg, byggjer og har ansvar for vedlikehald på desse vegane. Tilknyting av avkjørsler til desse vegane vert regulert av Statens vegvesen. Vegvesenet har også ansvaret for planlegging og bygging av gang- og sykkelvegar langs stam- og fylkesvegane, samt ansvar for kontroll av køyretøy, kontroll av køyre- og kviletid og bilbeltekontroll. Lensmannskontoret Lensmannskontoret har ansvar for kontrolltiltak overfor trafikantane, særleg når det gjeld fart og køyring i ruspåverka tilstand. I tillegg har etaten eit ansvar for førebyggjande tiltak overfor trafikantane, med hovudvekt på dei yngste. Slike tiltak vert utført i samarbeid med skulen. 5

Trygg Trafikk Trygg Trafikk har eit særskilt ansvar for trafikkopplæring og informasjon om trafikktryggleik, og skal stimulera det frivillige trafikksikringsarbeidet i kommunane. Dei kan yta fagleg bistand til mellom anna barnehagar og skular gjennom kampanjar, kurs og materialtilbod. 3. Ulukkesutviklinga i Fjell kommune Hovudutfordringa i trafikksikringsarbeidet er å redusera tal, omfang og alvorsgrad på ulukker. For å møta dette med prioriteringar og tiltak, er ein avhengig av god dokumentasjon av ulukkessituasjonen. I følgje handlingsplan for trafikksikring i Hordaland 2010-2013 er Fjell kommune på andreplass i fylket når det kjem til talet på ulukker. I åra mellom 2004-2008 skjedde det 160 ulukker i kommunen. Dette tilsvarar 7,44 ulukker per 1000 innbyggjarar, og 0,88 ulukker per km. veg. Ein ser at kommunar med høgtrafikkerte vegar kjem dårlegast ut, og her er Bergen i ei særstilling, fylgt av Fjell, Os, Askøy og Voss. I planprosessen vil det bli skaffa detaljert oversikt over ulukkesdata frå trafikken i Fjell kommune. Dette vil til dømes vera kvar ulukkene skjer og kva type ulukker det dreier seg om. Ei problemanalyse av ulukkessituasjonen vil vera viktig for å prioritera dei riktige trafikksikringstiltaka på riktig stad. 4. Status frå førre plan Kommunedelplan for trafikksikring 2006-2009 for Fjell kommune var bygd opp kring visjonen ei ulukke er ei for mykje. Det vart formulert følgjande målsetjingar for planperioden: - Ulukker: redusera talet på personskadeulukker med 20% i høve til perioden 2000-2004 - Utryggleik: redusera utryggleiken mest mogleg - Førebygging: prioritera førebyggjande og haldningsskapande arbeid som byggjer opp under dei andre måla For å nå målsetnadane var det skildra sju strategiar, der fire av desse var retta mot ulike fysiske tiltak på vegnettet, medan tre av strategiane var av førebyggjande karakter. 6

TS-planen 2006-2009 har ein handlingsdel der ei rekkje konkrete tiltak er ført opp og prioritert. Til saman er det teke med 102 fysiske tiltak og 10 førebyggingstiltak. Tiltaksliste Oppførte tiltak Status Tiltak som Fjell kommune har ansvar for 54 33 utført 4 vert utført i 2011 4 i gang / fortløpande 4 endra føresetnad / anna løysing 2 ny vurdering 5 ikkje utført 2 andre Tiltak som Statens vegvesen har ansvar for: med eigenløyving frå Fjell kommune 15 4 utført + 2 kanskje utført (uavklart) 3 vert utført i 2011 1 anna løysing 1 plan ferdig 1 ikkje lengre aktuelt 1 avslått 1 uavklart 1 ikkje utført Tiltak som Statens vegvesen har ansvar for: 33 Uavklart status per mai 2011 utan eigenløyving frå Fjell kommune Førebyggingstiltak 10 1 utført 9 under avklaring Det føregår ein løpande dialog mellom eigedomssjefen og Statens vegvesen for å oppdatera status på tiltaka frå førre TS-plan. 5. Tema i kommunedelplan for trafikksikring 2011-2015/2020 I planprosessen vil ein drøfta om dei tre hovudtema i førre plan; ulukker, utryggleik og førebygging, skal vidareførast. Visjon, målsetjingar, strategiar og prioriteringar vil også bli diskutert. Kommuneplanen sin arealdel legg opp til auka sentralisering og utbygging av eksisterande infrastruktur i Fjell. Kommunen ønskjer å utvikla regionssenteret Straume, og det er større utbyggingar i vente på Bildøy, Kolltveit og Ågotnes. Urbanisering og fortetting gjer at ein kan venta seg auka trafikk, kanskje særskilt på vegstrekket Sotrabrua Straume. Kapasiteten i vegsystemet mellom Straume og Storavatnet kan seiast å vera fullt utnytta, og eit nytt samband er under planlegging. Dette er utviklingstrekk og utfordringar som må takast omsyn til i TS-planen. Ulukker: Nullvisjonen, om ingen drepne eller varig skadde i vegtrafikken, dannar grunnlaget for alt trafikk- 7

sikringsarbeid. Det betyr ei sterk satsing på tiltak som har dokumentert ulykkesreduserande effekt på dei mest alvorlege ulykkene. I planprosessen vil ulukkessituasjonen i Fjell kommune bli gjennomgått, og styringsgruppa vil opparbeida seg kunnskap om mellom anna ulukkesutvikling, ulukkestypar og kva strekningar og trafikantgrupper som er mest utsett. Ulukkesdata og innmeldte tiltak vil peika ut viktige satsingsområde, og syna kvar ein bør setja inn trafikksikringstiltak. Utryggleik: Følt utryggleik i trafikken og nærmiljøet handlar ikkje alltid om reell eller statistisk risiko, men om redsle og mangel på trivnad og livskvalitet for innbyggjarane. Graden av utryggleik kan mellom anna knytast til eigen erfaring og kunnskapsnivå. Tryggleiken er ein viktig storleik i trafikksikringsarbeid, men er vanskeleg å måla og registrera. Difor er det vanskeleg å undersøkja om ein over tid kan auka graden av følt tryggleik i trafikken. Utryggleik kjem ofte til uttrykk gjennom innspel frå innbyggjarane, som ønskjer ulike tiltak gjennomført. TS-planen skal signalisera nokre overordna grep for å få talet på ulukker ned og betra tryggleiken, så vel som kjensla av tryggleik, i trafikken. Førebygging: Ulukker som fører til personskade er ei stor utfordring for folkehelsa. For kvar ulykkestype finst det kunnskapsbaserte tiltak for å avgrensa sannsynet og graden av konsekvensar av ulukka. Førebyggjande tiltak kan til dømes vera tiltak innan opplæring, informasjon, haldningsskapande arbeid, kontroll og overvaking. Det kan også vera samordning av planarbeid, samarbeid med innbyggjarar, og stilla rekkjefølgjekrav for å sikra at utbyggjarar tek ansvar for trafikksikring ved utbygging i til dømes bustadmiljø. På bakgrunn av dei overordna målsetjingane og føringane som styringsgruppa set, i tillegg til innspel frå innbyggjarar, administrasjon, regional og statleg vegmynde og andre relevante aktørar, vil styringsgruppa einast om ei konkret tiltaksliste. Tiltaksdelen av planen skal innehalda prioriteringar av fysiske tiltak på eige vegnett, men òg prioriteringar på det overordna vegnettet i kommunen. Desse prioriteringane vil vera retningsgjevande for kommunale, fylkeskommunale og statlege trafikksikringstiltak i Fjell. 8

6. Planprosess og medverknad 6.1. Organisering av arbeidet Planen høyrer til under Eigedomssjefen, men andre fagleiarar, t.d. plan- og utbyggingssjefen er sentrale partar i planarbeidet. Plan- og utbyggingssjefen ved Samfunnsplan får ansvar for sekretariat, prosjektleiing og det faglege arbeidet i planen. Rådmannen føreslår at arbeidet med TS-planen vert leia av komité for drift. Representantar frå Eigedomssjefen og Plan- og utbyggingssjefen v/samfunnsplan deltek på møta som høvesvis planeigar og sekretariat. Administrasjonen vil halda arbeidsmøte med representantar frå Statens vegvesen og Hordaland fylkeskommune, Samferdsleavdelinga. Anna relevant fagkompetanse vert henta inn etter behov. Styringsgruppa blir valt av kommunestyret så snart som mogleg etter valet hausten 2011. Arbeidsopplegget for planprosessen (sjå vedlegg) legg opp til at styringsgruppa blir valt i november 2011, med konstitusjonsmøte i desember. Det er likevel ein moglegheit for at dette ikkje vil finne stad før i januar 2012. Organisering av planarbeidet Styrings-/arbeidsgruppe Komité for drift Politisk saksordførar Leiar for komité for drift Planeigar Eigedomssjefen Plan- og utbyggingssjefen Sekretariat v/samfunnsplan 6.2. Medverknad Planprogrammet og kommunedelplan for trafikksikring vert sendt på offentleg høyring i høvesvis tolv og seks veker, og det vert oppfordra til å komma med innspel til innhald og tiltak. Det vert lagt opp til eit folkemøte før førstegangshandsaming av kommunedelplan for trafikksikring. 6.3. Framdriftsplan Plan- og bygningsloven set krav til planprosess og medverknad. Det er føremålstenleg å dela arbeidet fram mot den ferdige planen opp i tre fasar. I alle fasar vil høyringar eller folkemøte bli nytta for å sikra brei medverknad. Arbeidet vil bli delt inn i følgjande tre fasar: 9

Fase Aktivitetar Tidspunkt 2011-2012 Oppstartfase - Utarbeiding av planprogram - Politisk handsaming - Høyring (12 veker) Utarbeidingsfase - Konstituering av styringsgruppe - Arbeidsmøter - Folkemøte - Utarbeiding av planutkast Vedtaksfase - Politisk godkjenning av planutkast - Høyring (6 veker) - Vedtak av endeleg kommunedelplan Veke 18 35 (2011) Veke 36 (2011) 17 (2012) Veke 17 26 (2012) Truleg vil slutthandsaminga av planen bli lagt til forsommaren 2012. Vedlagt ligg detaljert arbeidsopplegg. 10