Samlaget Oslo Gunnar Danbolt FRÅ MODERNISME TIL DET KONTEMPORÆRE Tendensar i norsk samtidskunst etter 1990
Forord 10 Kapittel 1 Nokre strategiske betraktningar 12 Om tendensar i kunstlivet 13 Tendensar og kunstomgrep 14 Tendensar er ikkje stilretningar 15 Forskyvinga frå verk til tilskodar 16 Kvifor akkurat 1990? 17 Finst det ein utviklingstendens etter 1990? 19 Kapittel 2 Kunstsystemet 22 Kunstomgrepet i sentrum 23 Kunstomgrepet blir koda 24 Om Kunstinstitusjonen 26 Den framoververkande krafta 27 Endringar av kunstomgrepet 29 Kapittel 3 Den relasjonelle kunsten 34 Oppstod det verkeleg noko nytt rundt 1990? 35 Den nye kunsten 39 Forløparane 40 Den relasjonelle estetikken 41 Reddar den relasjonelle estetikken den nye kunsten? 44 Kor utbreidd har denne tendensen vore i norsk kunst dei siste tjue åra? 46 Den relasjonelle kunsten og verkelegheita 48 Kapittel 4 Kroppen i fokus 52 Kroppen som verkelegheit 53 Sensibilitet, kunst og estetikk 55 Kropp, kjønn og seksualitet 56 Kropp og individualitet 59 Kroppen som tendens 67 Det verkelege vender tilbake 68 Kva er kontemporært ved dei to tendensane vi har omtalt? 69 Kapittel 5 Om det performative 72 Frå kropp til performans 73 Nokre eksempel på performans i Noreg 74 Kva karakteriserer ein performans? 80 Frå performans til performativitet 83 Eit nytt aspekt ved det kontemporære 84
7 Kapittel 6 Om det konseptuelle 86 Om den konseptuelle kunsten 87 Det konseptuelle som paraply 89 Konseptuelle arbeid: dei teoretiske 90 Konseptuelle arbeid: dei poetiske 92 Kunst og forsking 103 Korleis skal vi forhalde oss til konseptkunst? 107 Kapittel 7 Den kritisk-bevisstgjerande tendensen 1 Samfunnskritikk 112 Når kultur blir natur 113 Ein politisk kunst? 114 Kva inneber ein samfunnskritisk kunst i dag? 115 Samfunnskritikk n6 Er det eit før og etter 11. september 2001? 128 22. juli 2011 129 Kapittel 8 Den kritisk-bevisstgjerande tendensen 2 Mediekritikk og eksistensielle problem 136 Frå samfunn via media til menneskevilkår 137 Kunstnariske kommentarar til dei elektroniske media 137 Nokre eksempel 138 Dei digitale media 144 Nettkunsten - som aldri tok av 145 Eksistensiell analyse 147 Identitetar 154 Kapittel 9 Om marginaliserte grupper i eit postkolonialt perspektiv 1 Samane 158 Innleiing 159 Det postkoloniale perspektivet 160 Queer-teorien 160 Overgang 163 Det samiske som eksempel 163 Ein samisk Kunstinstitusjon 163 Duodji og dåidda 164 Om å skreve mellom to Kunstinstitusjonar 165 Nokre eksempel 166
Kapittel 10 Om marginaliserte grupper i eit postkolonialt perspektiv 2 Dei homofile, kvinnene og dei ikkje-etnisk norske 178 Ein kort introduksjon 179 Situasjonen for homofile 179 Dei kunstnariske uttrykka 180 Ein overgang 187 Dei kvinnelege kunstnarane 187 Den dekonstruksjonistiske vegen 189 Den ikkje-etnisk norske minoriteten 196 Epilog 199 Kapittel 11 Kunstinstitusjonen i det kontemporære 202 Overgang 203 Kunstinstitusjonen som problem 204 Kunstutdanninga 204 Kunstnarorganisasjonane 207 Støtteordningar 209 Den nye kunstscenen i to fasar 210 Kunstkritikk 211 Kuratoren 212 Kunstmusea 213 OCA - eit nytt tilskot til internasjonaliseringa 221 Dedifferensieringa 222 Kapittel 12 Remodernisme og retrosensasjonalisme 224 Overgang 225 Litt om omgrepet remodernisme ved hjelp av eksempel 225 Kva med norske remodernistar? 230 Retrosensasjonalismen 243 Finst retrosensasjonalismen også i Noreg? 246 Avsluttande kommentarar 251 Kapittel 13 Institusjonskritikken 252 Mange kunstnarar og få prestisjefylte utstillingsstader 253 Motstand mot sjølve systemet 254 Nokre eksempel på institusjonskritikk 255 Er institusjonskritikk eigentleg mogleg i dag? 259 Umogleg og likevel mogleg? 264
Kapittel 14 Den klassisk-orienterte figurasjonen og utløparane frå den 266 Er det verkeleg ein reaksjon på modernismen? 267 Ein ny tendens blir etablert 267 Det klassisk-baserte måleriet eller kitsch-måleriet 271 Postmodernisme eller antimodernisme? 275 Frå eit klassisk-orientert mot eit fotobasert måleri 277 Er den klassisk-orienterte figurasjonen ein av dagens tendensar? 280 Kapittel 15 Den tidsbaserte og stadspesifikke kunsten 282 Om tid 283 Kunst og tid 284 Den stadspesifikke kunsten 289 Kapittel 16 Kontekstens betydning og kunstens autonomi 300 Målestokkane 301 Kontekstens betydning 301 Var konteksten utan betydning tidlegare? 302 Under modernismen 304 Tilbake til Joseph Beuys 305 Frå kunstens autonomi til dedifferensiering 307 Politikk og næringsliv overtar strategiar frå kunsten 307 Den repressive toleransen 309 Kunstnarens situasjon 309 I alle fall delvis autonomi 310 Kapittel 17 Kunstens tilbakeverkande kraft 312 Kva betyr samtidskunsten for kunsthistoria? 313 Det modernistiske kunstomgrepet 314 Det utvida kunstomgrepet 315 Konsekvensane for kunsthistoria 316 Kvifor denne stadige forandringa? 317 Kunstnar, verk og tilskodarar 318 Litteratur 322, Bildekreditering 338 Register 340