Fitjar kommune. Møteinnkalling. Utval: Formannskapet Møtestad: Kommunestyresalen, Fitjar rådhus Dato: Tid: 14:00

Fitjar kommune Møteinnkalling Utval: Formannskapet Møtestad: Kommunestyresalen, Fitjar rådhus Dato: 24.04.2019 Tid: 14:00 Grunngjeve forfall vert å melda til kundetorget på tlf 53 45 85 00, som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling. Innkalling er sendt til: Namn Funksjon Representerer Wenche Tislevoll Ordførar H Agnar Aarskog Varaordførar AP Arne Prestbø Medlem H Sigurd Andre Maraas Medlem FRP Dagfinn Brekke Medlem KRF Varamedlemar Funksjon Representerer Vigdis Røen Leirvik Varamedlem AP Terje Træet Varamedlem H Grete Marit Veka Maraas Varamedlem SP Harald Rydland Varamedlem KRF Wenche Tislevoll ordførar Bente Fitjar møtesekretær Dette dokumentet er elektronisk godkjent og sendt utan signatur. 1

Saksnr Innhald Lukket PS 27/19 Eigarmøte i Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS 2

Fitjar kommune Arkivkode: 037 Saksmappe: 2015/339 Sakshandsamar: Veronica Leth Dato: 01.04.2019 SAKSFRAMLEGG Eigarmøte i Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS Utval sak Utval Møtedato 27/19 Formannskapet 24.04.2019 Kommunestyret 24.04.2019 Vedlegg: 1 Innkalling til representantskapsmøte 2019 2 Økonomiplan 2020-2023 budsjett 2020 3 Årsmelding SIM 2018 4 Statuttar for bruk av miljøfondet til SIM 5 Juridisk vurdering av paragraf i selskapsavtalen Bakgrunn: Det skal haldast ordinært representantskapsmøte i Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS (SIM) 3. mai. Fitjar sine representantar er Wenche Tislevoll og Sigurd Andre Maraas. På sakslista står mellom anna: Orientering om drifta i selskapet Årsmelding frå styret Årsrekneskap for 2018 Økonomiplan for 2020-2023 og budsjett 2020 Miljøfond etter sal av næringsselskap Samansetjing av representantskapet Ordinære val og fastsetjing av godtgjersle Det er etter kvart blitt vanleg prosedyre hos oss å ha eigarmøte SIM på siste kommunestyremøte før representantskapsmøtet, slik at ein kan få eit godt grunnlag for å drøfta sakene til representantskapet før møtet. SIM ved dagleg leiar i styret kjem til kommunestyremøtet 24.04.19. Miljøfond: Etter at SIM selde ut den næringsretta delen av drifta, sit ein att med om lag MNOK 51 i eit miljøfond. Styret la i 2016 fram to forslag til korleis fondet kunne nyttast, eit alternativ kor ein berre nyttar avkastninga frå fondet, og eit kor ein bygde ned fondet. I fyrste alternativ var midlane tenkt nytta innanfor dagens miljøføremål, i andre alternativ til utvida miljøtiltak i kommunane. Etter mandat frå kommunestyret stemte Fitjar sine representantar for alternativet som gjekk på å nytte avkastninga av fondet. Representantskapet vedtok likevel alternativ to, å byggje ned fondet. Ei slik nedbygging krev endring av selskapsavtalen, noko som kan gjerast av representantskapet med 2/3 fleirtal. Alle eigarkommunane hadde før representantskapsmøtet i 2018 godkjent den føreslegne endringa av 4 føremål med eit nytt punkt: Å bidra til miljøtiltak i eigarkommunane. Med denne endringa vart det på representantskapsmøtet i 2018 vedteke at styre skulle 3

utarbeida statuttar for tildeling av midlane basert på retningslinjer for bruk av fondet. Desse ligg vedlagt. I det som går på krav til søknad og dokumentasjon ynskjer ein å kome med forslag om ein digital søknad med standardiserte spørsmål som gir nødvendig informasjon om mellom anna formål, kostnadsramme etc. Ein ynskjer elles å kome med innspel på bruk av fondet. Ein ser ei stor utfordring når det gjelder marin forsøpling. Dagens ordning i SIM-kommunane er delt i to: «Hold Norge rent» og «Rydd ei strand». Ordninga er sårbar då me er prisgitt årlege tildelingar frå Miljødirektoratet og mykje av ansvaret ligg på frivillig innsats. SIM-kommunane har lang strandlinje og mykje av denne strandlinja er meir eller mindre forsvarleg å sende folk flest ut til. Det vil vera kostbart å investere i båt som eignar seg til føremålet, personell, kartlegging av avfallet, sortering, transport, levering av avfall mv., og difor vil det kunne vera mest samfunnsøkonomisk at kommunane går saman om ei slik satsing, og ein føreslår at miljøfondet kan være med å finansiera denne typen miljøsatsing. Representantskapet Då Stord kommune passerte 18000 innbyggjarar som var det høgste trinnet for tildeling av representantar, forstod SIM vedtektene i 7.1 (om fordeling av medlemmer) slik at tabellen då skulle aukast med nye trinn etter kvart som det var behov for dette. Fitjar kommune meinte dette ikkje var rett, og meinte at tabellen i 7.1 ikkje kan utvidast med nye trinn utan at alle eigarkommunane har godkjent utvidinga. KS-bedrift har gjort ei juridisk vurdering av saka, og SIM tek KS si vurdering til etterretning, og tabellen vert dermed ikkje utvida. Styret si vurdering er i tråd med Fitjar kommune sitt syn jf. kommunestyresak 19/18 frå møtet 25.04.2018. Om det skal gjerast endringar i sjølve vedtektene, tenker ein at ein bør sjå på modellen for samansetninga av representantskapet. Kanskje skulle ein hatt ein modell som gir ei lik fordeling i representantskapet, uavhengig av tal på innbyggjarar i kommunane. Val og godtgjersle Styremedlemmar frå Bømlo, Fitjar, Kvinnherad og Sveio er på val i år. Rune Sandvik og Vigdis Røen Leirvik tar attval til styret i SIM. Rune Sandvik som medlem og styreleiar og Vigdis Røen Leirvik som varamedlem. I tråd med vedtak av 2015 fylgjer styregodtgjersla den til stortingsrepresentantane. Det gir godtgjersle for leiar på kr 65 683,-, kr 36 842,- for nestleiar, og totalt kr 235 050 i samla godtgjersle til styret for 2018. Resultat 2018 Resultatet for 2018 var på MNOK 10,65. Årsresultatet for 2018 vert disponert med kr 10 020 494,- til annan eigenkapital og kr 635 623,- til miljøfond. Driftskostnadane er reduserte med MNOK 7,72, og driftsinntektene er auka med om lag MNOK 0,5. Andre driftskostnadane viser ein faktisk reduksjon på omlag MNOK 11,27 frå 2017. Det går fram av note 7 i rekneskapen at det i 2018 er føreteke ei ny vurdering av avsetnad til etterdrift. Rapporten syner ei skuld til etterdrift på i alt MNOK 61. Endringa på om lag MNOK 7 er overført anna driftskostnad og har følgeleg redusert anna driftskostnad tilsvarande. Note 9 til rekneskapen visar at det har gått meir til mellom anna etterdrift, materiell, vedlikehald, telefon, breiband, porto, og lysingar enn i 2017. Vidare viser nota ein reduksjon i utgiftene til mellom anna leige av maskinar, revisjon, konsulent, ekstrahjelp, kontorrekvisita, utstyr, trykksaker og abonnement. 4

Budsjett og økonomiplan Det er i 2020 budsjettert ein auke i gebyrinntekter på 13%. Gebyra ut til abbonementen vert justert med 7% då alle får oftare henting av restavfall og plastemballasje. Resten av auken kjem frå ny løysing for glas og metallemballasje og auke i abbonementar. Vidare er det lagt inn ei auke i renovasjonsgebyr og slamgebyr på 5% i 2021, og 2,5% i åra 2022-23. Selskapet legg opp til overskot kvart år i økonomiplanperioden, med årsresultat på om lag tre-fire mill. kroner årleg. Ein nyttar om lag kr 640 000 av årsresultatet årleg til miljøfondet, medan resten går til anna eigenkapital. Styret ser ikkje at SIM har fordeler med å eiga andelar i Rekom AS og SLab AS. Styret har bestemt seg for å selje seg ut av SLAB. Aksjepostane i Rekom AS er på 4,26 % og har ein balanseført verdi på kr 517 805,-, medan aksjeposten i SLab AS er på 6,73% og har ein balanseført verdi på kr 100 000,-. Investeringar i planperioden: - Behandlingsanlegg MNOK 12,7. I dette er det planlagt MNOK 5 til investeringar på kompostanlegg på Svartasmoget. I tillegg er det lagt inn MNOK 5,6 til vidareutvikling av omlasteanlegg på Heiane. - Oppgradering av miljøsentralane i Austevoll, Tysnes og Sveio MNOK 53. - Avfallsdunkar og konteinarar MNOK 20,8. - Maskinar og utstyr MNOK 17,05. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera følgjande vedtak: Kommunestyret tek orienteringa frå selskapet til vitande. Kommunestyret innstiller Rune Sandvik til styret og Vigdis Røen Leirvik som vara til styret i SIM. Kommunestyret gjev utsendingane til representantskapet i Sunnhordland interkommunale miljøverk IKS følgjande mandat: John Karsten Raunholm Konstituert assisterande rådmann Saksframlegget er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. 5

Til representantskapet INNKALLING TIL REPRESENTANTSKAPSMØTE Det vert med dette kalla inn til representantskapsmøte i SIM fredag 3. mai 2019, kl. 09.30 på Fitjar Fjordhotell. Mat etter møtet. Sakliste Sak 1.19 Val av to til å skriva under protokollen Sak 2.19 Orientering om drifta i selskapet Sak 3.19 Årsmelding frå styret Sak 4.19 Årsrekneskap for 2018 Sak 5.19 Revisor si melding Sak 6.19 Godtgjersle for representantskap og styre Sak 7.19 Godtgjersle for revisjon Sak 8.19 Økonomiplan for 2020 2023, og budsjett 2020 Sak 9.19 Miljøfond, etter sal av næringsselskap Sak 10.19 Samansetjing av representantskapet Sak 11.19 Val av medlemer og varamedlemer til styret Sak 12.19 Val av leiar og nestleiar til styret Sak 13.19 Val av revisor Medlemer som ikkje kan møta må gje melding til varamedlem og SIM snarast råd. Fitjar, 15. mars 2019. Med helsing Rune Sandvik /s/ leiar i styret Ole Johannes Støle dagleg leiar Kopi: Varamedlemer i representantskapet, styremedlemer, kommunane, revisor, kommunane ved kontrollutvalssekretariat og revisor for kommunane 6

Innkalling til representantskapsmøte i SIM, 3. mai 2019 Sak 1.19 Val av to til å skriva under protokollen Protokollen frå møtet skal underskrivast av møteleiaren og to av medlemene i representantskapet. Sak. 2.19 Orientering om drifta i selskapet Styret og administrasjonen orienterer. Drifta i året som gjekk. Drifta framover. Sak: 3.19 Årsmelding frå styret Årsmelding frå styret for 2018 er ein del av årsmeldinga som er vedlagt. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet tek meldinga til orientering. Sak. 4.19 Årsrekneskap for 2018 Årsrekneskap med notar er ein del av årsmeldinga som er vedlagt. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet godkjenner rekneskapen for 2018. Av overskotet vert 635 623 kroner lagt til miljøfondet og 10 020 494 kroner lagt til eigenkapitalen i selskapet. Sak 5.19 Revisor si melding Revisor si revisjonsmelding er ein del av årsmeldinga som er vedlagt. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet tek revisjonsmeldinga til vitande. Sak 6.19 Godtgjersle til representantskap og styre Godtgjersle til representantskapet: Representantskapsmøtet gjorde i sak 9.1990 slikt vedtak: Representantskapsmøte ber om at dei deltakande kommunar dekkjer møteutgiftene for sine representantar etter gjeldande kommunale regulativ. Godtgjersle til styret: Representantskapet vedtok i sak 06.2015: "Representantskapet ønskjer ikkje at styregodtgjersla skal vera knytt til løna til dagleg leiar, og ber administrasjonen at ein på neste representantskapsmøte fremjar ei sak der ein vurderer å knyta styregodtgjersla opp mot lønsnivået til stortingsrepresentantar." Styregodtgjersla vert på same nivå som tidlegare vedteke i representantskapet, og ein tilpassar godtgjersla til lønsnivå som for stortingsrepresentantar: Leiar: 6,24% av løn til stortingsrepresentantar 7

Innkalling til representantskapsmøte i SIM, 3. mai 2019 Nestleiar: 3,12% av løn til stortingsrepresentantar Medlem: 1,56% av løn til stortingsrepresentantar I tillegg vert alle medlemer godtgjort med kroner 1000 per møte. Medlemer og varamedlemer i styret har rett til å få utbetalt vederlag for tapt arbeidsinntekt, eller for utlegg til vikar. Denne summen kjem i tillegg til vanleg møtegodtgjersle. Tap/utlegg skal legitimerast, og må stå i rimeleg høve til medgått møtetid. Tap i pårekna overtid, eller anna ekstrainntekt, kan ikkje erstattast. Personleg næringsdrivande har rett til å få utbetalt vederlag for tapt inntekt per møtetime. Satsen vert 500 kroner per. time og maks 7,5 timar per dag. Satsen til personleg næringsdrivande vert indeksjustert årleg, i tråd med generell lønnsutvikling (SSB-tal). Godtgjersle for 2018: Leiar 65 683 kroner Nestleiar 36 842 kroner Andre styremedlemer og vararepresentantar 132 525 kroner. Det er utbetalt 0 kroner i kompensasjon for tapt arbeidsforteneste. Samla godtgjersle for styrearbeid 235 050 kroner. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet godkjenner godtgjersle til styret på 235 050 kroner. Sak 7.19 Godtgjersle for revisjon For revisjon av rekneskap er det utbetalt 82 850kroner, og for andre tenester 59 800 kroner. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet godkjenner godtgjersle til revisor på 142 650 kroner. Sak. 8.19 Økonomiplan for 2020 2023, og budsjett 2020 Økonomiplan for 2020 2023, og budsjett 2020 ligg vedlagt. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet godkjenner økonomiplan for 2020 2023 Representantskapet godkjenner budsjettet for 2020 Styret kan ta opp lån innanfor vedtektene sine rammer, og kan pantsetja eigedommane til selskapet. Sak 9.19 Miljøfond, etter sal av næringsselskap Bakgrunn for saka: Alle eigarkommunane hadde på førehand av representantskapsmøtet i 2018 godkjent den føreslegne endringa av 4 føremål med eit nytt punkt: Å bidra til miljøtiltak i eigarkommunane. Med denne endringa på plass vart det på representantskapet i 2018 vedteke at styret skulle utarbeida statuttar for tildeling av midlane basert på retningslinjer for bruk av fondet. Forslaget til statuttar ligg vedlagt. Styret sitt framlegg til vedtak: Representantskapet vedtek statuttane. Fondet er operativt og fyrste tildeling etter søknad vil skje på representantskapsmøte i 2020. 8

Innkalling til representantskapsmøte i SIM, 3. mai 2019 Sak 10.19 Tal på medlemer i representantskapet Bakgrunn for saka: Stord kommune passerte 18000 innbyggjarar som var det høgste trinnet for tildeling av representantar til representantskapet. SIM forstod vedtektene slik at ein då skulle auka tabellen med nye trinn etter kvart som det vart behov for dette. Fitjar kommune meinte at ei slik «automatisk tabellutviding» ikkje var rett. Dei viste til at 7 kjem inn under paragrafar som må godkjennast av samtlege kommunar før endring. SIM fekk KS-Bedrift til å foreta ei juridisk vurdering av saka. Juridisk vurdering frå KS ligg vedlagt. Vurderinga frå KS heller mot at Fitjar kommune har rett, og at ein såleis ikkje kan foreta tabellutviding utan at dette er godkjent av alle eigarkommunane, då tabellutviding må sjåast på som endring av 7.1. SIM tek KS si vurdering til etterretning, og Stord kommune har difor 6 representantar i representantskapet. Dette er det meste ein kan ha etter gjeldande vedtekter. Forslag til vedtak: Representantskapet tek KS si juridiske vurderinga til vitande. Tabellen i 7.1kan ikkje utvidast med nye trinn utan at alle eigarkommunane har godkjent utvidinga. Sak. 11.19 Val av medlemer og varamedlemer til styret Valnemnda og valnemnda sine oppgåver Valnemnda for 2019 består av eit representantskaps- medlem frå kvar av kommunane: Bømlo, Fitjar og Kvinnherad. Representanten frå Bømlo er ansvarleg for at valnemnda kjem i arbeid. Valnemnda sine oppgåver: Valnemnda skal finna styrekandidatar som har slik kompetanse at styret på best mogeleg måte kan ivareta sine styringsoppgåver og plikter. Valnemnda må og sjå til at val i selskapet tilfredsstiller lova når det gjeld kjønnsrepresentasjon. Dette gjeld både medlemer og varamedlemer. Valnemnda skal og føreslå kandidatar til verva som leiar og nestleiar i styre. Val av styremedlemer Styremedlemene og varamedlemer vert valde for to år. Halvdelen av styret står på val kvart år. Selskapet skal ha minst tre kvinner/menn blant medlemene i styret. Dette gjeld òg varamedlemer. Styremedlemene frå Bømlo, Fitjar, Kvinnherad og Sveio er på val i år. Styremedlemer frå desse kommunane er: Bømlo: Styremedlem: Hein Schaug Varamedlem: Sammy Olsen Fitjar: Styremedlem: Runde Sandvik Varamedlem: Vigdis Røen Leirvik 9

Innkalling til representantskapsmøte i SIM, 3. mai 2019 Kvinnherad: Styremedlem: Otto Benjaminson Varamedlem: Gerd Bondhus Sveio: Styremedlem: Jorunn Skåden Varamedlem: Svein Nesse Sak. 12.19 Val av leiar og nestleiar til styret I 2018 vart Rune Sandvik valt som leiar av styret, og Solveig Grønsdal som nestleiar. Desse vala gjeld for eitt år. Sak. 13.19 Val av revisor Selskapet har nytta revisorselskapet RSM Norge AS som revisor dei siste åra og revisorane kjenner godt til selskapet si drift. Styret foreslår at ein vidarefører avtalen med revisjonsfirmaet. Styret sitt framlegg til vedtak: RSM Norge AS vert valt som selskapet sin revisor. 10

Økonomiplan 2020 2023 Budsjett 2020 Saman om eit betre miljø 11

Innleiing og samandrag // PAGE \* MERGEFORM Styret presenterer med dette sitt framlegg til økonomiplan for SIM for åra 2020-2023 og budsjett for 2020. SENTRALE FØRESETNADER I BUDSJETTET: Likt gebyr til alle abonnentar og størst mogeleg grad like ordningar til alle Generell kostnadsauke: 2,5 % Lønsauke: 4 %i 2020, 2,5 % i perioden 2021-2023 Auke i talet på renovasjonsabonnentar: 2 % for hus og 1% hytter Ingen auke i avfallsmengd frå hushald GEBYR Inntekter til selskapet frå renovasjonsgebyra er auka med 7 % i 2020, 5 % i 2021, og vidare auka med 2,5% i åra 2022-2023. Slamtømegebyr til kommunane er auka med 7 % i 2020, 5% i 2021 og vidare auka med 2,5 % i åra 2022-2023. AVFALLSREDUSERANDE TILTAK - MILJØRETTA ARBEID Til arbeidet mot forureining og rydding er det sett av 0.5 millionar kroner årleg i perioden. Det er sett av 0.4 millionar kroner årleg til haldningsskapande arbeid. ØKONOMI Om ein ser bort frå justeringar i renovasjonsfondet og slamfondet, vert ordinert resultat i 2020 om lag 5,1 millionar kroner. Renter blir tilført miljøfond og resten vert tilført eigenkapital. I planperioden har ein budsjettert med resultat før skatt med omlag 16,1 millionar kroner i overskot. Skattekostnadar i planperioden vert på 2,6 millionar. FOND Renovasjonsfondet vil vera om lag minus 3,5 million kroner ved inngangen til 2020. Fondet vil vera minus 0,6 millionar kroner ved utgangen av 2023 når ein følgjer planen for gebyra auke. Slamfondet vil vera på om lag 1,6 millionar kroner ved inngangen til 2020, og 0,1 millionar kroner ved utgangen av 2023. Selskapet har ved inngangen til 2020 totalt 60,5 millionar kroner til framtidige kostnadar for avslutting og etterdrift. I perioden vil ein utføra avsluttingsarbeid på om lag 4 millionar kroner, slik at fondet vert redusert tilsvarande. Ein vil årleg vurdera trongen for midlar i fondet. Miljøfondet etter sal av SIM Næring AS er ved inngangen til 2020 på 52,5 millionar kroner. STØRSTE INVESTERINGAR I PLANPERIODEN Etablering av garderobebygg og kontor for administrasjon på Heiane, samt oppgradering av miljøsentralane, spesielt i Austevoll, Tysnes og Sveio, 53 millionar kroner Kompostanlegg, deponi og omlasteanlegg, 12,7 millionar kroner Avfallsdunkar og konteinarar, 20,8 millionar kroner Maskinar og utstyr 17 millionar kroner. Det er planlagt avsluttingsarbeid på deponiet for 4 millionar kroner. 12

// PAGE \* MERGEFORM SIM sine ordningar og oppgåver Styresmaktene sitt overordna mål er at auken i generert avfallsmengd skal vera mindre enn den økonomiske veksten. SIM har ikkje lagt inn auke i mengda avfall i planperioden. Selskapet arbeider med å auka mengda avfall som kan gå til ombruk eller materialattvinning. Selskapet startar i 2019 arbeidet med å vurdere ei henteordning for glas - og metall. AVFALLSREDUSERANDE TILTAK MILJØRETTA ARBEID Den viktigaste oppgåva er å unngå at avfall oppstår, og at miljøet vert unødig belasta på grunn av den måten innbyggjarar og verksemder opptrer. SIM kan i liten grad hindre at avfall oppstår, men ein har som oppgåve å påverka ved haldningsskapande arbeid og rådgjeving. Selskapet ynskjer å styrkja dette arbeidet og synleggjera aktivitetane betre. I økonomiplanen deler me difor opp dei aktivitetane ein ynskjer å knyta til dette arbeidet: Haldningsskapande arbeid Miljørett åtferd vert skapt gjennom haldningar og handlingar. SIM ynskjer å vera ein pådrivar i dette arbeidet, og ein føreslår å setja av 0.4 millionar kroner årleg, utover det ein elles brukar på informasjon til innbyggjarane. Midlane kjem ikkje frå gebyra men frå andre inntekter i selskapet eller eigenkapitalen til selskapet. Støtte til ombruk SIM arbeidar for å auke ombruk av avfallet. SIM støttar tiltak som fremmar ombruk. Dette kan vera annonsestøtte, støtte til loppemarknader, støtte til bruk av tøybleier med meir. Aktivitetar for å redusere forsøpling: Rydd i nærmiljøet SIM har i mange år oppmoda lag og organisasjonar og grupper av friviljuge som ynskjer å rydda område som andre ikkje har plikt til å rydda etter forureiningslova. SIM sitt bidrag er å dele ut sekker og ta i mot avfallet som vert samla inn. Rydd ei strand Marin forsøpling er eit stort problem i vårt område og det er vanskeleg å finna forureinar eller få grunneigarar til å rydda. Friviljuge som har ryddedugnadar kan søkje om å få levere avfallet gratis. Lag og organisasjonar kan søkje om eit lite tilskot til strandrydding. Aksjonen «Meld frå om forureining»det å motivera den som har ansvar for å rydda opp i avfall på avvege er eit kontinuerleg arbeid. Lova regulerer klart kven som er ansvarleg for opprydding, men det er ikkje alltid rette vedkomande bryr seg. SIM har gjennom fleire år sett av administrative ressursar til å fylgja opp tips om forsøpling. Arbeidet går ut på å finna den som har plikt til å rydda opp, og så motivera, eventuelt hjelpa, vedkommande til å gjera det som etter lova er kravet. Selskapet har ikkje forureiningsmynde slik at alle tiltak må skje på friviljug basis av den som må rydda. Det er føreslege å setja av 0.5 millionar kroner årleg til arbeidet mot forsøpling. Midlane kjem ikkje frå renovasjonsgebyra men frå andre inntekter i selskapet eller eigenkapitalen. SIM har i fleire år søkt om å fått midlar frå MD for strandrydding og marin forsøpling. SIM vil søkja på slike midlar også i framtida. INFORMASJON Ein ser at god informasjon om selskapet sine ordningar og miljørett handling nyttar. SIM vil ha auka fokus på informasjon til innbyggjarane. Haldningsskapande arbeid er viktig med tanke på å få til rette handlingar. SIM har ei viktig rolle som haldningsskapar, slik at innbyggjarane kan handle miljørett. Selskapet har ulike kanalar til dette arbeidet. SIM sitt skuleprosjekt vil halda fram som før. SIM inviterer kvart år alle 4. klassar til omvising og ekskursjon. Ein har om lag 900 elevar og lærarar på besøk kvart år i planperioden. Skulane får informasjon om miljø, kjeldesortering og attvinning. Ein ynskjer å vidareutvikla aktivitetane mot andre målgrupper. SIM vil ta i bruk både digitale og trykte medium i det haldningsskapande arbeidet. Ein vil òg vurdere andre måtar å nå dei forskjellige målgruppene. Kva metode ein brukar vil variere ut frå kva målgruppe ein ynskjer å nå. 13

// PAGE \* MERGEFORM Avfallsordningar HUSHALDSAVFALL Selskapet vurderer kontinuerleg om ein skal utvida tilbodet for hente- og bringeordningane. Når no selskapet har fått nye prisar på innsamling av avfall frå hushalda meiner ein det er rett å utvida tilbodet til kundane. Det vert difor innført henteordning for glas og metall. SIM si henteordning er: Veke 1: Henteordning for rest og bio Veke 2: Henting av papir og plastemballasje Veke 3: Henting av rest og bio Kvar 8. veke: Henting av glas og metall Auka tilbod vil medføre auka kostnadar. SLAM Slamtømeordninga er tøming kvart 2. år for hus og kvart 4. år for hytter. Tilbod om årleg tøming av minireinseanlegg. Ein vurderer kontinuerleg utviding av tilbodet knytt til tøming av minireinseanlegg. MILJØSENTRALANE 40 % av SIM sitt hushaldsavfall kjem inn via miljøsentralane. I 2018 hadde ein 75 860 besøk, ein nedgang på 4,2 % og det er første året etter at ein opna på Heiane at det har vore nedgong. Avfallsmengdene minka ikkje. Nedgongen kan skuldast at ein endra plastordninga frå ei bringe- til ei henteordning. Avfall skal sorterast i stadig fleire fraksjonar, og dette er ei utfordring ved dei mindre miljøsentralane på grunn av plassmangel. Ein arbeidar med å sikra seg framtidige utvidingsmogelegheiter på fleire av miljøsentralane. (Graf ligg som eige vedlegg) Privatkundar betalar berre om lag 30 % av kostnaden med avfallet som vert levert på miljøsentralane, resten vert dekka av gebyret til alle abonnentane. Bedriftskundar skal betale heile kostnaden. Hytterenovasjon Det vert bygd fleire hytter og avfallsmengdene aukar. Målsetjinga med hytterenovasjonen er at hyttebrukaren skal kunne levere avfallet på veg til butikken. Dei fleste nyttar hyttekonteinarane, men enkelte har og eigen dunk (grønt lokk). Dei som ynskjer å sortera avfallet har tilbod om å få same sorteringsordning som hus, gebyret vert då som for hus. Selskapet ynskjer å vurdere alternative ordningar for å få auka sortering av avfall frå hytter. Konteinarvolum og tømefrekvens vert fastsett ut frå kor mykje avfall det er i konteinarane. Ein opplever med jamne mellomrom at avfallet vert plassert utanfor konteinarane, sjølv om det er plass inni. Ved kontrollar ser ein ofte at avfallet ikkje kjem frå hyttekundar, men frå andre som ikkje skal nytte ordninga. Om ein ikkje får bukt med misbruket må ein i enkelte høve ta bort konteinaren. Fastbuande, utleigehytter og verksemder skal ikkje nytte hytterenovasjonsordninga. Utleigehytter skal ha ordning som for hus. Fast oppstilte campingvogner (3 mnd. eller 14

meir) skal ha hytterenovasjon, gjeld og vogner på campingplasser. FARLEG AVFALL Selskapet fokuserer på farleg avfall og stadig fleire avfallstypar vert definert som farleg avfall. Skjerpa krav til drift av anlegg som skal ta i mot farleg avfall fører til auka kostnader. Kundane meiner levering til miljøsentralane er ei god ordning å kvitta seg med farleg avfall på, og selskapet har gode erfaringar med dagens ordning. Levering av farleg avfall frå private er gratis. Ein er pliktig å ta i mot farleg avfall frå verksemder som har mindre mengder. Verksemder er pliktige å deklarera avfallet og skal betala kostnaden med behandlinga. GROVAVFALL Selskapet har tilbod om mottak av grovavfall på miljøsentralane. SIM starta i 2017 opp ei ordning der private kan få henta avfall i konteinar heime. Ein vurderer fortløpande henteordningar av grovavfall hjå private hushald ut frå behov, sett opp mot prinsippet om at kunden må betale kostnaden. KOMPOSTERING Det våtorganiske avfallet skal framleis komposterast i Svartasmåget. Selskapet fekk utvida driftsløyve i 2016. Selskapet tek imot avfall frå andre enn SIM-kommunane, noko som er medverkande til at anlegget har effektiv drift. All komposten laga av matavfall vert seld. Det mest populære produktet er plenblanding, ei blanding av kompost og sand. Ein legg dagens aktivitet til grunn i økonomiplanen. OMLASTEANLEGGET SIM sitt omlasteanlegg har løyve til sortering av avfall. Anlegget vart teke i bruk i 2011 og størstedelen av avfallet som kjem inn til selskapet vert lasta om i hallen, før vidare transport. I 2018 vart det handtert 25 645 tonn avfall gjennom omlastehallen, noko som utgjer 1025 trailerlass. DEPONIET Etter at det vart forbode å deponere nedbrytbart- avfall har mengda til deponiet gått mykje ned. I økonomiplanen legg ein til grunn ei mengd til deponi på om lag 12 850 tonn kvart år. Om ein ser på trenden frå andre deponi er det ein betydeleg auke av forureina jord som vert deponert, det kjem lite slikt avfall frå SIM kommunane. I budsjettet legg ein til grunn at deponidrifta går med overskot. MATERIALATTVINNING SIM legg til rette for gode sorteringsordningar for kundane etter kvart som fleire typar avfall kan sorterast ut og // PAGE \* MERGEFORM sendast til materialgjenvinning. Selskapet har både henteordningar og bringeordningar. Ved SIM sine miljøsentralar er det lagt til rette for sortering i mange ulike fraksjonar. For selskapet sitt vedkommande vil det alltid vera ei avveging av kor vidt ei henteordning eller ei bringeordning er mest ressurs-effektiv. ENERGIUTNYTTING SIM sitt restavfall vert lasta om på Heiane og sendt vidare til energiutnytting. SIM har avtale med eit meklarfirma om transport og brenning. Avtalen kan halda fram til april 2021. Meklaren kan nytta forskjellige energigjenvinningsanlegg, men SIM skal på førehand godkjenna at anlegga har høg nok miljøstandard. KLIMAGASSUTSLEPP Korleis selskapet gjennomfører sin aktivitet påverkar utslepp av klimagassar. Selskapet ynskjer å bidra til at kommunane når sine klimamål. Selskapet har utslepp som er knytt til tidlegare deponerte avfallsmengder. Ein deponerer i dag ikkje massar som skaper deponigass, og det vert arbeidd aktivt for å samla opp deponigass frå tidlegare deponert avfall. Selskapet sitt viktigaste arbeid for å redusera klimagassutsleppa er å arbeida for auka medvit kring miljøbelastinga med forbruket vårt, leggja til rette for at ein kan å få auka ombruk, attvinning og energiutnytting av avfall. Utrekningar syner at transport ved innsamling og bortkjøring av avfall betyr lite i høve til vinst ved auka attvinning NÆRINGSRETTA ARBEID SIM legg til rette for verksemder i regionen, slik at dei kan finna gode miljøløysingar når det gjeld avfallsbehandling. SIM har ei ordning for mottak av farleg avfall frå verksemder, plikta strekkjer seg til 400 kg per år. SIM vil halde fram med rådgjevingstenester mot verksemder/institusjonar. Representantskapet har bedt selskapet ha eit ekstra fokus på tilbodet til næringslivet i utkantstrok, etter at ein selde næringsselskapa. Selskapet vil halde fram med å fylgje med på at næringslivet i alle deler av eigarkommunane har eit tilfredsstillande tilbod. GRAFISK PROFIL Merkenamnet SIM er godt etablert med logo og fargar. Gjennom arbeidet selskapet utfører ynskjer ein å bli oppfatta som eit seriøst selskap med god sørvis og høg kvalitet. Profilen skal gje assosiasjonar til eit selskap som tilbyr miljørette og gode avfallsløysingar. Selskapet sin profil går igjen i trykksaker, nettsider, bygningar, bilar og utstyr. Innbyggjarane skal vita kva kvalitet dei kan venta seg når dei ser SIM- profilen. Profilen skal skapa identitet og ivareta omdømme. 15

TILSETTE Når planperioden tek til er det planlagt at selskapet har 31 tilsette, i tillegg til ein lærling innan gjenvinningsfaget. Om ein held fram med stor auke i besøk og utviding av // PAGE \* MERGEFORM opningstidene på miljøsentralane treng ein fleire tilsette her. Det vert satsa målretta på opplæring og vidareutdanning av personalet, og det er i dag god kompetanse i selskapet. 16

Investeringar // PAGE \* MERGEFORM Investeringane er delt over fleire år og endeleg tidspunkt kan endra seg. Ein har difor trong for tilpasse investeringane alt etter framdrift på dei forskjellige prosjekta BEHANDLINGSANLEGG Det er budsjettert med ei samla investering til behandlingsanlegg på 12,7 millionar kroner i planperioden. I dette er det planlagt 5 millionar kroner til investeringar på kompostanlegg i Svartasmåget. I tillegg er det lagt inn 5.6 millionar kroner til vidareutvikling av omlasteanlegget på Heiane. MILJØSENTRALAR Det er jamleg behov for å oppgradere miljøsentralane. Ein har sett av ei ramme på 53 millionar kroner i planperioden til oppgradering av miljøsentralane Austevoll, Tysnes og Sveio. INNSAMLINGSUTSTYR Til innsamlingsutstyr som avfallsdunkar og konteinarar er det sett av 20.8 millionar kroner. MASKINAR OG UTSTYR Til maskinar og utstyr er det sett av 17,05 millionar kroner i planperioden. EIGARSKAP I ANDRE SELSKAP Rekom AS SIM eig 4,26% av aksjane i Rekom AS, til ein balanseført verd på 517.805 kroner. Rekom AS vart skipa i 1998 med KS og 46 kommunar og kommunale avfallsselskap som aksjonærar. Selskapet driv med mekling av avfallsfraksjonar. Ein stifta selskapet for at ein skulle få avsetjing på avfallsfraksjonar eigarane hadde, til ein best mogeleg pris. Selskapet har gjeve tilbod til eigarane i konkurranse med andre aktørar. Det er i dag fleire aktørar som tilbyr slike tenester, KS og fleire kommunar/selskap har no selt aksjane til ein privat aktør. SLab AS SIM eig 6,73% av aksjane i SLab AS, til ein balanseført verdi på 100 000kroner. Då staten overtok det interkommunale næringsmiddeltilsynet, i 2004, vart laboratoriet fristilt. SLab AS vart då skipa for å drive laboratoriet vidare, eigarar var kommunar i Sunnhordland, tilsette og verksemder i regionen. Fleire av kommunane har no seld seg ut. FINANSIERING AV INVESTERINGANE Den føreslegne investeringsramma for 2020 er 40,7 millionar kroner. Samla investeringsramme i planperioden er 103,5 millionar kroner. I tillegg er det planlagt å bruke 4 millionar kroner til avsluttingskostnader på deponiet, desse vert belasta avsette midlar for avslutting. Investeringar kan koma til å bli flytta mellom dei ulike åra. Avskrivingar på tidlegare investeringar er 8,25 millionar kroner i 2020, og 42,6 millionar kroner i planperioden. Styret ser ikkje at SIM har fordeler med å eiga i selskapa, andre eigarar kan og truleg utvikla desse på ein betre måte. Styret har bestemt at ein sel seg ut av. Ein legg til grunn at ein i stor grad kan finansiere investeringane med eigne midlar i 2020. Vidare i økonomiperioden kan det bli naudsynt med opptak av lån. Det kan òg bli naudsynt å utvide låneramma til selskapet, ein må då leggje fram ei sak for representantskapet der ein søkjer om å auke selskapet si låneramme. 17

Økonomisk utvikling // PAGE \* MERGEFORM I økonomiplanen har ein lagt til grunn ein generell kostnadsauke på 2,5 % i perioden og ein lønsauke på 4 % i 2020 og 2,5 % resten av planperioden 2021-2023. Ein reknar med at det vert 2 % fleire abonnentar kvart år, og at avfallsmengdene frå private held seg stabile i 2020 og vidare i planperioden 2021-2023 Fondet er negativt i 2020, manglande inntekter for balanse, utgjer omlag 122 kroner per abonnent. Selskapet har ikkje belasta gebyra med kalkulatoriske renter på investeringar dekka av selskapet sin opptente eigenkapital, av di selskapet sin opptente eigenkapital ikkje gjev kommunen rentekostnader eller tapte renteinntekter. Ny forskrift krev ikkje at ein belastar gebyra kalkulatoriske renter. Representantskapet ynskjer ikkje endring i måten selskapet fører sjølvskostrekneskapen på så lenge forskrifta ikkje krev det. Selskapet vil få eit ordinert resultat på 5,1 millionar kroner i 2020 og 16,1 millionar kroner totalt for planperioden. Fond KOMMUNALT RENOVASJONSFOND Kommunal renovasjon vil 1. januar 2020 ha eit fond på minus 3,45 millionar kroner. Ein budsjetterer vidare med auke i gebyra og ein vil i planperioden minke underskotet og ved slutten av planperioden viser prognosen eit fond på minus 0,6 millionar. SLAMFOND Slamfondet vil vera om lag 1,64 millionar kroner 1. januar 2019 Ein budsjetterer vidare med eit årleg underskot på slam, og på den måten reduserer ein fondet i planperioden. Fondet vil bli redusert og gå i null ved slutten av planperioden. FOND FOR AVSLUTTING OG ETTERDRIFT Selskapet har i driftsløyve for deponiet krav om å setja av nok midlar slik at deponiet kan avsluttast på ein rett måte, og at det er midlar til etterdrift i minst 30 år etter avslutting. Selskapet har tidlegare teke i mot store mengder til deponi frå Bergen. Framtidige plikter og kostnader med dette avfallet er SIM ansvarleg for. For å sikre at ikkje innbyggjarane i SIM- kommunane skal betale for etterdrift av Bergens-boset, har selskapet ført overskotet frå dette avfallet som eigenkapital i selskapet. Selskapet har per. 31.12. 2018 sett av 61 millionar kroner for å dekka framtidige kostnader. Årlege renter på tidlegare avsette midlar og eventuell trong for nye midlar vert ført som kostnader i driftsrekneskapen, og vil difor svekka driftsresultatet til selskapet. Trongen for midlar vert vurdert årleg. I planperioden vil ein utføre mindre avsluttingsarbeid på deponiet, det er sett av 4 millionar kroner til slike aktivitetar. MILJØFOND Selskapet har sett av vinsten, om lag 51 millionar kroner, etter sal av næringsselskap i eit miljøfond. Bruk, og plassering av midlane i fondet, var lagt fram som sak i representantskapet i 2016 og var oppe som sak i 2017 og 2018. Representantskapet skal vedta statuttar for fondet i 2019. I planperioden er fondet redusert med 5 millionar årleg i samsvar med forslag til statuttar. I tillegg er det tillagt årlege bankrenter. 18

Gebyr SIM har som målsetjing at hushaldskundane i alle medlemskommunane skal ha lik renovasjons- og slamtømeordning, og like gebyr. Årsaka til at abonnentsgebyra varierer er at medlemskommunane har ulike eigenkostnader, og at kundane vel ulike avfallsløysingar. Gebyra for den enkelte husstand skal motivera til at størst mogeleg del av avfallet vert sortert slik at det kan gå til attvinning. Størstedelen av gebyret er knytt til volum på dei // PAGE \* MERGEFORM dunkane ein har. Dunkane for fraksjonar som går til attvinning er lågare prisa enn restavfallsdunken. Abonnenten kan bestilla størrelse på dunkane etter kor mykje avfall ein har, prisen føl størrelse på dunken. Gebyrinntekten til SIM er auka med 13 % i 2020. Gebyra ut til abonnenten vert justerte med 7 % fordi alle får oftare henting av restavfall og henting av plastemballasje, ny løysing for glas og metallemballasje og auke i abonnentar utgjer resten av auken.. Renovasjonsgebyr Gebyrinntektene til SIM er auka med 13 % i 2020. Abonnementsgebyr hus i 2019 (inkl.mva.) 19

Gjennomsnittleg renovasjonsgebyr* for heilårshus i 2019 (i kr. inkl.mva) // PAGE \* MERGEFORM *Gjennomsnittgebyret viser også kva dunkordningar abonnentane har valgt Renovasjonsgebyr for fritidsbustad i 2019 (inkl. mva) 2212 20

// PAGE \* MERGEFORM Slamtømegebyr hus 2019 (årsgebyr kr inkl. mva) 21

Gebyr som kommunane betalar til SIM i 2020 SIM har sakshandsaming og fakturering for kommunane Bømlo, Fitjar og Kvinnherad. Kostnaden for denne tenesta er 35 kroner per abonnent. // PAGE \* MERGEFORM Renovasjon (prisar utan mva) (Kundebasen til SIM vert nytta ved fakturering.) Gebyr 2020 Abonnentgebyr hus 830 + 35* kr/abonnent Biodunk 140 liter, levering 2. veke 375 kr/stk Papirdunk 130/140 liter, levering 4. veke 190 kr/stk Papirdunk 240 liter, levering 4. veke 310 kr/stk Papirdunk 660 liter, levering 4. veke 870 kr/stk Glasdunk 140 liter, levering 8.veke 100 kr/stk Glasdunk 240 liter, levering 8. veke 170 kr/stk Glasdunk 660 liter, levering 8. veke 460 kr/stk Restavfallsdunk 140 liter, levering 2. veke 420 kr/stk Restavfallsdunk 240 liter, levering 2. veke 715 kr/stk Restavfallsdunk 370 liter, levering 2. veke 1120 kr/stk Restavfallsdunk 660 liter, levering 2. veke 1995 kr/stk Sekker (sorteringsfritak) 985 kr/abonnent Sekker (der ein ikkje kan nytta dunkar) 985 kr/abonnent Ekstra restavfallssekk, grå 38 kr/stk Andre volumkombinasjonar Gebyr vert fastsett av SIM Abonnentgebyr hytter 960 + 35* kr /abonnent Slam (prisar utan mva) Prisar til kommunane, ordinær tømming: 2020 Tankvolum 0 til 4m 3, tømming per 2 år 1 152 + 35 kr/tømming* Hytter, tankvolum 0 til 4 m 3, tømming per 4 år 1 152 + 70 kr/tømming* Tankvolum 4,1 til 9,5 m 3, tømming per 2 år 1 406 + 35 kr/tømming* Tankvolum 9,6 til 16,5 m 3, tømming per 2 år 3 282 + 35 kr/tømming* Store private tankar per m 3 312 kr per m3 Andre volumkombinasjonar Vert fastsett av SIM *) Prisane for innkrevjing og sakshandsaming vert lagt til hos alle renovasjons- og slamkundane der SIM utfører oppgåvene. Gebyr for leveransar til miljøsentralen og næringsavfall Gebyr for avfall til miljøsentralane og næringsavfall vert fastsett av selskapet. 22

Selskapet sitt framlegg til kommunale gebyr for år 2020 // PAGE \* MERGEFORM Framlegg 2020 Avfallsbehaldar i liter Gebyr i kroner utan mva. Bioavfall 130/140 375 Papiravfall 130/140 190 Papiravfall 240 4. veke 310 Papiravfall 660 4. veke 870 Glas og metall 140 8. veke 100 Glas og metall 240 8. veke 170 Glas og metall 660 8. veke 460 Restavfall 130/140 2. veke 420 Restavfall 240 2. veke 715 Restavfall 370 2. veke 1120 Restavfall 660 2. veke 1995 Sekker ( sorteringsfritak) 985 Sekker (der ein ikkje kan nytta dunkar) 985 Grå sekk 38 Abonnentgebyr hytter Abonnentgebyr hus 830 + 35 + eventuell kommunal eigenkostnad 960 +35 + eventuell kommunal eigenkostnad Framlegg 2020 Slamtømming Gebyr i kroner utan mva. Årleg gebyr, vanleg slamtank hus (0-4m 3 ) 610 Årleg gebyr, vanleg slamtank hytte (0-4m 3 ) 310 Naudtømming av slamavskiljar og tette tankar Ordiner tank, SIM fakturerer kunden Framlegg 2020 Gebyr i kroner utan mva. 1 800 per tank Tankar større enn 4 m3 310 per m3 For andre tankar fastset SIM gebyr og fakturerer kunden Etter avtale 23

// PAGE \* MERGEFORM RESULTATPROGNOSE Driftsinntekt 2 020 2 021 2 022 2 023 Sum driftsinntekter 105 286 569 110 836 387 115 184 579 119 655 373 Driftskostnader Varekjøp/transport -32 950 984-34 555 122-36 335 634-37 595 918 Behandlingskostnader -13 490 982-13 771 314-14 423 361-15 006 766 Løn og sosiale kostnader -22 624 574-23 336 171-23 691 970-24 047 769 Ordinære avskrivingar -8 247 655-10 642 584-11 495 885-12 229 316 Andre driftskostnader -25 002 500-25 609 000-26 215 500-26 822 000 Bruk av kommunalt/slam 911 293 398 135-368 573-2 129 305 Tap på krav -100 000-100 000-100 000-100 000 Sum driftskostnader -101 505 402-107 616 057-112 630 924-117 931 073 DRIFTSRESULTAT 3 781 167 3 220 330 2 553 655 1 724 300 Finanspostar Renteinntekter 1 340 000 1 340 000 1 320 000 1 320 000 Andre finanskostnader -20 000-20 000-20 000-20 000 Netto finanspostar 1 320 000 1 320 000 1 300 000 1 300 000 Skattekostnad ordinært resultat 870 243 738 951 587 916 397 164 ÅRSRESULTAT 4 230 924 3 801 379 3 265 739 2 627 136 til miljøfond 630 219 637 782 645 436 653 181 til anna eigenkapital 3 600 704 3 163 597 2 620 304 1 973 956 24

BALANSEPROGNOSE // PAGE \* MERGEFORM Eigneluter 2 020 2 021 2 022 2 023 Anleggsmidlar Tomtar og bygninger 167 247 667 178 937 679 180 196 694 186 139 452 Maskinar og anlegg 51 416 230 53 479 653 59 678 906 61 230 988 Inventar og kontorutstyr 1 232 832 1 336 813 1 182 659 1 008 505 Sum anleggsmidlar 219 896 730 233 754 145 241 058 259 248 378 944 Finansielle anleggsmidlar Andre aksjar 617 805 617 805 617 805 617 805 Egenkapitalinnskot KLP 582 248 698 698 838 437 1 006 125 Sum finansielle anleggsmiddlar 1 200 053 1 316 502 1 456 242 1 623 929 Varer for sal 3 002 110 3 002 110 3 002 110 3 002 110 Omlaupsmidlar Kundekrav 8 588 778 8 657 488 8 726 748 8 796 562 Kontantar, frie midlar -46 091 129-57 092 188-61 316 801-64 452 681 Sperra midlar til etterdrift 35 000 000 35 000 000 35 000 000 35 000 000 Sperra midlar eigne vedtak 48 148 511 43 786 293 39 431 728 35 084 909 Skattetrekksmidlar 719 569 726 765 734 033 741 373 Sum omlaupsmidlar 46 365 729 31 078 358 22 575 708 15 170 163 SUM EIGNELUTAR 270 464 621 269 151 115 268 092 320 268 175 147 Eigenkapital og gjeld Eigenkapital Innskoten eigenkapital 173 030 173 030 173 030 173 030 Miljøfond 48 148 511 43 786 293 39 431 728 35 084 909 Opptent eigenkapital 146 720 133 149 883 730 152 504 033 154 477 988 Sum eigenkapital 195 041 673 193 843 052 192 108 791 189 735 927 Langsiktig gjeld Pensjonsskyldnad 3 588 815 4 019 472 4 501 809 5 042 026 Anna langsiktig skuld 57 786 620 57 240 597 57 451 670 59 423 475 Sum langsiktig gjeld 61 375 435 61 260 069 61 953 479 64 465 501 Kortsiktig gjeld Leverandørgjeld 9 126 035 9 077 300 9 009 648 8 903 114 Skuldige off. avgifter 1 402 822 1 416 850 1 431 018 1 445 328 Anna kortsiktig gjeld 3 518 657 3 553 843 3 589 382 3 625 276 Sum kortsiktig skuld 14 047 513 14 047 993 14 030 048 13 973 718 SUM GJELD OG EIGENKAPITAL 270 464 621 269 151 115 268 092 319 268 175 147 25

// PAGE \* MERGEFORM KONTANTSTRAUMPROGNOSE Operasjonell aktivitet 2020 2021 2022 2023 Resultat 4 230 924 3 801 379 3 265 739 2 627 136 Avskrivingar 8 247 655 10 642 584 11 495 885 12 229 316 Endring av netto pensjon skuld 384 516 430 658 482 337 540 217 Endring langsiktig skuld -1 052 366-546 023 211 073 1 971 805 Endring i debitorar og kreditorar 298 340-95 328-114 618-153 876 Endring i andre tidsavgr. postar 26 786 27 098 27 413 27 732 Netto straum frå operasjonell aktivitet 12 135 855 14 260 368 15 367 829 17 242 330 Investeringsaktivitet Utbetaling ved kjøp av driftsmidlar -40 700 000-24 500 000-18 800 000-19 550 000 Utbetaling frå miljøfondet -5 000 000-5 000 000-5 000 000-5 000 000 Endring i andre investeringar -97 041-116 450-139 740-167 687 Netto straum frå investeringsaktivitet -45 797 041-29 616 450-23 939 740-24 717 687 Netto endring i kontantar og bank -33 661 186-15 356 082-8 571 910-7 475 358 Midlar i bank 1.1 71 438 137 37 776 950 22 420 868 13 848 958 Midlar i bank 31.12. 37 776 950 22 420 868 13 848 958 6 373 601 Note Disponible midlar bank 31.12 37 776 950 22 420 868 13 848 958 6 373 601 Restriksjoner / framtidige plikter Miljøfond (restriksjon) 48 148 511 43 786 293 39 431 729 35 084 909 Etterdrift deponi (framtidig plikt) 60 485 000 60 327 500 60 170 000 60 012 500 Kommunal renovasjon (framtidig plikt) -3 659 537-3 350 925-2 465 898-642 881 Kommunalt slam (framtidig plikt) 961 157 264 022-252 432 53 856 105 935 131 101 026 890 96 883 399 94 508 384 Differanse framtidige plikter/likvide midlar -68 158 181-78 606 022-83 034 441-88 134 784 Estimert naudsynt arbeidskapital for drift: -15 000 000-15 000 000-15 000 000-15 000 000 Samla finansieringsbehov v/ realisasjon 31.12-83 158 181-93 606 022-98 034 441-103 134 784 26

// PAGE \* MERGEFORM Investering driftsmidlar (Alle tal i tusen) 2020 2021 2022 2023 SUM 2020-2023 Behandlingsanlegg 5 900 600 5 600 600 12 700 Miljøsentralar /adm bygg 20 600 15 800 5 800 10 800 53 000 Innsamlingsutstyr 9 100 3 900 3 900 3 900 20 800 Maskiner og utstyr 5 100 4 200 3 500 4 250 17 050 Totale investeringar 40 700 24 500 18 800 19 550 103 550 Del avslutning deponi 1 000 1 000 1 000 1 000 4 000 27

Årsmelding 2018 SIM - Årsmelding 2018 - Side 1 28

1: OM OSS OM OSS 1.0 (SIM) er ei moderne avfalls- og attvinningsverksemd. Selskapet vart stifta i mai 1990 og er eigd av kommunane Austevoll, Bømlo, Fitjar, Kvinnherad, Stord, Sveio og Tysnes. Administrasjonen ligg i Svartasmåget i Fitjar kommune. 50 018 abonnentar Eigarkommunar: Austevoll, Bømlo, Fitjar, Kvinnherad, Stord, Sveio og Tysnes. Innbyggjarar: 60 776 Hushaldsabonnentar: 26 462 Hytte abonnentar: 8007 Abonnentar som heimekomposterer: 3 231 Abonnentar med slamavskiljar: 12 318 Kilo avfall per innbyggjar 2018: 447 kg OM OSS 1.1 SIM har ansvar for innsamling av alt hushaldsavfall og slam frå dei 60 776 innbyggjarane og 8 007 hyttekundane i medlemskommunane. I alle kommunane er det innført henteordning for bio-, papir- og restavfall. I Svartasmåget er det administrasjonsbygg, deponi og komposteringsanlegg. På Heiane, i Stord kommune, har selskapet omlastehall. Det er i tillegg miljøsentralar i alle eigarkommunane. SIM legg vekt på førebyggjande tiltak for å redusera miljøforureining av luft, vatn og nærområde. Selskapet arbeider for å oppfylla miljøkrav og leggja til rette for at ressursane i avfallet vert nytta. OM OSS 1.2 4 Føremål 1. Innsamling og transport av alle avfallstypar etter nærare avtale med kommunane. 2. Bygging og drift av behandlingsanlegg for avfall. 3. Selskapet skal der dette er naturleg, søkja å etablera samarbeid med andre kommunar, regionar og selskap med tanke på å få til rasjonelle og miljøretta løysingar når det gjeld gjenvinning. 4. Å bidra til miljøtiltak i eigarkommunane. 5. Selskapet har ikkje erverv til føremål. 5 Selskapet sine oppgåver: 1. Selskapet skal byggja og driva innsamlingssystem, mottak, gjenvinningsanlegg, mellomlagring og vidaresending av spesialavfall og avfall som kan gjenvinnast, resirkulerast eller må sendast vidare for destruksjon eller gjenvinning. 2. Selskapet skal leggja særleg vekt på miljøvenleg drift av alle ledd i avfallshandsaminga. 3. Selskapet skal i nært samarbeid med kommunane informera publikum og næringsdrivande om drifta i selskapet. 4. Selskapet skal i informasjonsarbeidet leggja vekt på å gje auka kunnskap og forståing for miljøvenlege avfallshandsamingsmetodar. SIM - Årsmelding 2018 - Side 2 29

1: OM OSS OM OSS 1.3 Representantskap, styre og administrasjon Medlemskommunar: Austevoll Bømlo Fitjar Stord Sveio Tysnes Kvinnherad Representantskap: 23 medlemmar Leiar: Ordførar i Austevoll (Morten Storebø) Styret: 7 medlemer og 1 representant for tilsette. Leiar: Rune Sandvik (Fitjar) Administrasjon og hovudanlegg: Svartasmåget, Fitjar. Dagleg leiar: Ole Johannes Støle OM OSS 1.4 Organisering Representantskapet er det øvste organet i SIM. Eigarkommunane vel medlemer til representantskapet, og representantskapet vel styret. Dagleg leiar, administrasjonen og driftspersonellet står for den daglege drifta. Representantskap Folketalet avgjer kor mange medlemer kvar eigarkommune har i representantskapet. Kommunestyra vel medlemer og personlege varamedlemer til representantskapet for fire år om gongen, i samsvar med den kommunale valbolken. Dei 23 medlemene er fordelte slik: Austevoll 2, Bømlo 4, Fitjar 2, Kvinnherad 5, Stord 6, Sveio 2 og Tysnes 2. Representantskapet hadde eit møte i 2018 (27. april) og handsama 13 saker. Styre Det er éin styremedlem frå kvar kommune, med personleg varamedlem. Representantskapet vel styremedlemene. Styremedlemene vert valde for to år om gongen, og slik at halvparten står på val kvart år. I tillegg er det éin representant frå dei tilsette i styret. Styret hadde ni møte i 2018. OM OSS 1.5 Styret i SIM 2018 Rune Sandvik Leiar Solveig Grønsdal Nestleiar Edvard J. Stangeland Styremedlem Elisabeth Sandven Styremedlem Jorunn Skåden Styremedlem Otto Benjaminson Styremedlem Frank Verpelstad Representant for tilsette Ole Johannes Støle Dagleg leiar Hein Schaug Styremedlem SIM - Årsmelding 2018 - Side 3 30

2: DAGLEG LEIAR DAGLEG LEIAR 2.0 Med fokus på auka gjenbruk av avfallet, let me i SIM oss inspirere av Avfall Norge sin nye visjon: Framtidas råvarer er resirkulerte. Ole Johannes Støle Dagleg leiar DAGLEG LEIAR 2.1 Mål om auka materialgjenvinning Kvar dag jobbar me for våre 60 000 innbyggjarar. Dette er ein del av eit viktig miljøarbeid. Eit godt samarbeid mellom abonnentane og SIM er grunnlaget for at ein får nytta mest mogleg av avfallet som fornybar ressurs. Eit overordna EU- mål er 60% materialgjenvinning av hushaldningsavfall og liknande næringsavfall innan 2030. Skal ein klare dette vil det avhenge av eit godt samspel mellom råvareleverandørar, produktutviklarar, forbrukarar og gjenvinningsindustrien som SIM er ein del av. I 2018 gjekk om lag 37 % av avfallet som SIM tok i mot til materialgjenvinning. Det er bra, men me har ein lang veg å gå for å nærme oss EU sitt ambisiøse, men gode mål. For at dei høge forventningane og målsetjingane om auka materialgjenvinning skal verte ein realitet, vil dette krevje ein stor jobb av SIM og ein auka sorteringsinnsats av innbyggjarane. Kvalitet i alle ledd, heilt frå kjøkenbenken, og meir bevisstgjering om at avfallet skal gjenvinnast må til skal ein klare å nå dette målet. I løpet av 2019 vil det bli avgjort om ny dunk for glas og metall heime hos kvar abonnent vert eitt av tiltaka som skal vere med på å auke graden av materialgjenvinning. Andre miljø og avfallselskap som har innført eigen dunk for glas og metall har oppnådd gode resultat med 50% meir utsortering av desse fraksjonane frå restavfallet. DAGLEG LEIAR 2.2 HMT Fleire av kjerneoppgåvene til SIM er av ein karakter som krev gode rutinar, rett fokus og rett opplæring for at dei skal verta utført på ein trygg og hensiktsmessig måte. Me har og eit stort sikkerheitsansvar for alle som nyttar våre tenester. Våre tilsette får jamleg opplæring i førstehjelp. Dette gir ein ekstra tryggleik òg for våre kundar. Avfallsbransjen er utsett for brannar. For SIM er det av stor betydning at avfallet som kjem inn er sortert rett, og at farleg avfall vert levert inn som spesialavfall for å minimere sjansen for at brann oppstår. Siste del av 2018 hadde me ekstra fokus på branntryggleik for å optimalisere moglegheitene til å avdekke brann så tidleg som mogleg og for å kunne auke moglegheitene til raskt og sikkert sløkkearbeid dersom ein brann skulle oppstå. Kombinasjonen av ny og betre teknologi og optimalisering av våre rutinar er med å minska moglegheitene for uønska hendingar. Den viktigaste faktoren for å unngå branntilløp er at kvar og ein sorterer avfallet sitt rett. DAGLEG LEIAR 2.3 Undersøking SIM gjennomfører årleg kundeundersøkingar. Tilbakemelding frå abonnentane på korleis dei opplever tenestene hjelper oss til å vidareutvikla vårt tilbod. Resultata vert og samanlikna med tilsvarande selskap i heile landet. Innsikta gir oss eit verdifullt materiale for vidare utvikling. Undersøkinga syner i stor grad abonnentar som er nøgde. Heile 84 av 100 poeng på total tilfredsheit er gledeleg. Samstundes får me og tilbakemelding på områder som kan utviklast. Eit fleirtal av dei som har delteke i undersøkinga svarar blant anna at dei har for lite kunnskap om kva som skjer med avfallet etter det er samla inn. Betre kunnskap på området vil truleg auka motivasjonen for å gjere eit enda betre sorteringsarbeid heime hos den enkelte. DAGLEG LEIAR 2.4 Plukkanalyse I haust gjennomførte SIM ein omfattande kontrollaksjon for å betre sorteringa på matavfallet. Det har tidlegare vist seg at auka merksemd på ein fraksjon bidreg til at ein vert meir bevisst på rett sortering også på andre fraksjonar. For å få eit bilde på korleis den enkelte sorterer sitt avfall heime, gjennomførte SIM hausten 2018 ein plukkanalyse. Denne vart gjort av tilfeldig utvalde dunkar på restavfall og matavfall frå alle eigarkommunane. Til saman 4 tonn restavfall og bioavfall vart analysert. Plukkanalysen synte at i restavfallet var heile 27 % matavfall, 11 % plastavfall, 8 % papp og papir og 5 % glas og metall. SIM - Årsmelding 2018 - Side 4 31

OVERSKRIFT Verken SIM eller abonnentane kan slå seg til ro med at over halvparten av restavfallet skulle vore sortert annleis. Her ligg eit potensiale for ein betydeleg miljøgevinst. Betre sortering vil og føre til lågare driftskostnad og betre prisar på avfallet, som igjen kjem abonnentane til gode. Med fokus på auka gjenbruk av avfallet, let me i SIM oss inspirere av Avfall Norge sin nye visjon: Framtidas råvarer er resirkulerte. DAGLEG LEIAR 2.5 Ny renovatør og ny renovasjonsordning 9. april byrja NordRen å henta inn mat, papir og restavfallet hos kundane. Samtidig byrja ein å hente inn plast, og restavfallet vart henta dobbelt så ofte. Dette har vore eit ønske frå mange kundar som no er vorte ein realitet. Ordninga med innhenting av plast har blitt godt motteke og det er no lettare å levere inn plasten til gjenvinning. Eg vil nytta høvet til å takke kundar, samarbeidspartnarar og eigarkommunane for eit godt samarbeid. Takk til dyktige tilsette som kvar dag står på med stor innsats for å yte best mogleg sørvis til abonnentane. Ole Johannes Støle Dagleg leiar SIM - Årsmelding 2018 - Side 5 32

3: TILSETTE SIM - Årsmelding 2018 - Side 6 33

3: TILSETTE SIM - Årsmelding 2018 - Side 7 34

3: TILSETTE SIM - Årsmelding 2018 - Side 8 35

4: STYRET SI ÅRSMELDING STYRET SI ÅRSMELDING 4.0 Driftsaktivitet (SIM) sin hovudaktivitet er innsamling og handsaming av kommunalt avfall og tømming av slamtankar og handsaming av avvatna slam. I tillegg tek selskapet imot avfall frå næringslivet til slutthandsaming ved komposteringsanlegg eller deponi. Selskapet sin administrasjon ligg i Fitjar kommune, aktiviteten går føre seg i kommunane Austevoll, Bømlo, Fitjar, Kvinnherad, Stord, Sveio og Tysnes. Kundane er godt nøgde med selskapet og renovasjonsordninga, dersom ein samanliknar talet på klager sett opp mot talet på kundar. Selskapet har ingen pågåande forsknings- eller utviklingsaktivitetar. STYRET SI ÅRSMELDING 4.1 Økonomi I 2018 hadde SIM ei inntekt på 89,3 millionar kroner. Resultatet til selskapet var på 10,65 millionar kroner. SIM har ansvar for å avslutta deponiet på ein tilfredsstillande måte, og for å driva det forsvarleg i minst 30 år etter avslutting. Selskapet skal årleg vurdera kva som er nødvendige avsetjingar for å dekke framtidige kostnader. I 2019 utførte Cowi ei ny berekning av behovet for midlar til etterdrift. Berekninga var ein revisjon av berekninga utført i 2013 og viser at etterdrifta vil kosta noko mindre. I år er etterdriftsfondet redusert med 7 millionar kroner og står i rekneskapen med 61,0 millionar kroner. Selskapet hadde eit underskot på kommunalt avfall på 8,8 millionar kroner, som er trekt frå renovasjonsfondet. Renovasjonsfondet er ved slutten av året på 0,6 millionar kroner. Slamtømeaktivitetane hadde eit underskot på 0,4 millionar kroner. Underskotet vert dekka av slamfondet som ved årsskiftet var på 1,8 millionar kroner. Slam og renovasjonsfondet skal byggjast ned dei næraste åra. Ved berekning av sjølvkost (etterkalkyle) legg selskapet til grunn lova, selskapsavtalen og rettleiaren for berekning av sjølvkost. Selskapet belastar ikkje gebyra kalkulatoriske renter. Styret meiner SIM er godt budd på framtidige miljøkrav, då eigenkapitalen i selskapet er god. Årsrekneskapen gjev eit rett bilete av selskapet sine eigneluter og gjeld, finansiell stilling og resultat. Føresetnadene for framleis drift er til stades, og styret stadfestar desse. STYRET SI ÅRSMELDING 4.2 Finansiell risiko SIM sin strategi er å investera med låg til moderat risiko. Overskotslikviditeten er plassert i bank, styret meiner plasseringa inneber låg risiko for selskapet. Arbeidsmiljø og personale Ved utgangen av 2018 var det 23,4 årsverk i SIM. Seks av dei tilsette var kvinner. Sjukefråværet var på 1,6 %. Det er registrert ein yrkesskade som har ført til fråvær, styret er elles ikkje kjend med at noko av fråværet skuldast arbeidstilhøve. I 2018 vart det gjennomført ei kartlegging av arbeidsmiljøet i selskapet, og forslag til tiltak etter denne vil bli fylgt opp i 2019. Selskapet har som mål at det skal vera likestilling mellom menn og kvinner på arbeidsplassen. I 2017 tilsette selskapet ein lærling. Renovasjonsbransjen har tradisjonelt vore mannsdominert. Bygningar, anlegg og uteområde som selskapet eig er forsøkt utforma i tråd med krava om universell utforming i plan- og bygningslova. Selskapet sin nettstad og informasjonsblad er forsøkt utforma med tanke på universell utforming. Selskapet arbeider i personalsamanheng aktivt for å motverka diskriminering, særhandsaming, trakassering og forskjellshandsaming i strid med lov om likestilling mellom kjønna. Selskapet har ikkje sett i verk spesielle tiltak.selskapet sin nettstad og informasjonsblad er forsøkt utforma med tanke på blinde og svaksynte lesarar. Selskapet arbeider i personalsamanheng aktivt for å motverka diskriminering, særhandsaming, trakassering og forskjellshandsaming i strid med lov om likestilling mellom kjønna. Selskapet har ikkje sett i verk spesielle tiltak. SIM - Årsmelding 2018 - Side 9 36

4: STYRET SI ÅRSMELDING STYRET SI ÅRSMELDING 4.3 Ytre miljø Sigevatn frå moderne avfallsdeponi oppstår hovedsakleg som fylgje av at nedbør vaskar ut dei deponerte massane. Dette skjer òg i Svartasmåget. Det er no etablert og sett i drift reinseanlegg for å redusera utsleppa ytterlegare og det er etablert anlegg for handsaming av metangass frå deponiet. Analyser viser at det er låge nivå av jern, tungmetall og organiske miljøgifter i sigevatn frå deponiet. Det kan til dels tilskrivast effekten av reinseanlegget som har god reinseffekt for jern. Noko som òg medfører reinsing av tungmetall og organiske miljøgifter. For olje og aromatiske løysemiddel var det ikkje kvantifiserbare mengder i sigevatnet i 2018. avfallsmengdene. Selskapet sin Ressurs- og miljøstrategi seier noko om kva mål og føringar ein har for selskapet i framtida. Selskapet sine planar vil alltid vera forankra i overordna planar og strategiar. Styret kjenner seg trygg på at SIM også i framtida kan gje kundane ei god og kostnadseffektiv renovasjonsordning. STYRET SI ÅRSMELDING 4.5 Signert Fitjar, 15. mars 2019 STYRET SI ÅRSMELDING 4.4 Framtida SIM vil leggja til rette for auka sortering også i framtida. I april 2018 vart det innført henting av plastemballasje i alle SIM- kommunane og ein vil sjå på ytterlegare utsortering av fleire fraksjonar dei komande åra. Ein arbeidar med å sikre områder for framtidige miljøsentralar i Austevoll og Tysnes. Det er venta vekst i besøkstalet på miljøsentralane og i Rune Sandvik Styreleiar Solveig Grønsdal Nestleiar Edvard J. Stangeland Styremedlem Elisabeth Sandven Styremedlem Hein Schaug Styremedlem Jorunn Skåden Styremedlem Otto Benjaminson Styremedlem Frank Verpelstad Tilsette sin representant Ole Johannes Støle Dagleg leiar SIM - Årsmelding 2018 - Side 10 37

5: DITT AVFALL DITT AVFALL 5.1 Avfallsmengder Mengda av innsamla hushaldsavfall på renovasjonsrutene hadde ein liten auke frå 2017 til 2018, medan mengda innsamla hytteavfall hadde ein liten nedgong. Innsamla næringsavfall på renovasjonsrutene hadde og liten auke, medan besøka på miljøsentralane hadde ein liten nedgong i fjoråret. DITT AVFALL 5.3 Mengder hushaldsavfall Samanlikna med talet på kundar vart det i 2018 registrert svært få klager, til tross for overgang til ny ordning. Totale avfallsmengder i 2018: 59 597 tonn DITT AVFALL 5.2 Samla avfallsmengder som SIM tek hand om Samla mengde hushaldsavfall i 2018:...27 191 tonn DITT AVFALL 5.5 Avfall henta heime hos folk (medrekna hytteavfall) Hushaldsavfall SIM til deponi:...2 %... 1 145 Hushaldsavfall SIM sendt til attvinning:...43 %...26 047 Næringsavfall SIM til deponi:...30 %... 17 686 Næringsavfall SIM til attvinning:...18 %...10 690 Slam:...7 %...4 030 Bio...3 462 Rest... 8 914 Papir...1 966 Til saman:... 59 597 tonn Til saman:...15 154 tonn DITT AVFALL 5.3 Hushaldsavfall Hentefraksjonane (rest, bio og papir) hadde ein liten oppgong på 2,2 % frå 2017 til 2018. Totalt hadde mengder av hushaldsavfall, både henteordning og bringeordning, ein auke på 2,92 %. Kvar innbyggjar leverte 447 kg avfall i 2018. Totalt tok SIM hand om 27 191 tonn frå hushaldningane. Størstedelen av desse var utsorterte mengder som kunne gå til attvinning. DITT AVFALL 5.6 Attvinning (Hushald) Mengda innsamla hushaldsavfall i SIM-kommunane gjekk opp med 2,2 % frå 2017 til 2018. Innsamla mengder i 2018 var 15 154 tonn. Totalt mottok SIM 27 191 tonn hushaldsavfall frå innbyggjarane i Sunnhordland. 96 % av det som vart samla inn vart sendt til attvinning. Attvinningsprosenten har auka mykje sidan 2003, som var det året SIM starta med å senda avfall til attvinning. Då var attvinningsprosenten på 48 %. SIM - Årsmelding 2018 - Side 11 38

5: DITT AVFALL DITT AVFALL 5.7 Hushaldsavfall til attvinning Deponi I 2018 vart det levert 18 831 tonn avfall til deponiet i Svartasmåget, ein auke på 30,22 % frå året før. Årsaka til auken er at ein har teke i mot større mengder frå næringslivet. Den som leverer avfall til deponi skal kontrollera og gå god for at avfallet kan leverast til deponiet. SIM kontrollerer avfallet visuelt før og etter lossing, og sjekkar kvart 100. lass nøgnare. Ved behov vert det teke prøvar av avfallet. Avfallsbrensel:...11 027 Våtorganisk:...3 462 Heimekompostering:...727 (ikkje inkl. i rapporterte mengder 27 191 tonn) Papir/papp:...2 356 Glas:...518 Stål:...1 584 EE- avfall:...664 Hageavfall:...1 008 Gips:...233 Trevirke:... 4 003 Plastemballasje:...381 Tekstil...106 Farlig avfall...266 Trevirke trykkimp... 440 Totalt:...27 191 tonn DITT AVFALL 5.8 Hytterenovasjon Det vert stadig bygd nye hytter i SIM-kommunane, og ordninga for hytterenovasjon er under kontinuerleg utvikling. Nye konteinarstader kjem til og kapasiteten på eksisterande lokalitetar vert auka. I 2018 var det tøming av hyttekonteinera kvar 3.dag i juli og august. Dei andre månadane vart konteinerane tømde kvar 7. dag. Elles i året skal konteinerane tømast før inngang mot høgtider og i sommarhalvåret skal fyllingsgrad til konteinerane sjekkast dagleg. SIM si ordning for hytteabonnentar er hyttekonteinera og/ eller hyttedunk. Hyttekundar kan sortere avfall og bestille vanleg tre-dunk system som hushaldsabonnentane har. DITT AVFALL 5.9 Mengder til deponi Mengder levert til deponi, totalt i 2018:... 18 831 tonn DITT AVFALL 5.10 Slamtømming I 2018 var det tøming av slamavskiljarar for heilårsbustader i Austevoll og tømming for heilårsbustader og fritidshus i Fitjar, Kvinnherad, Stord og Tysnes. SIM har tilbod om tøming av minireinseanlegg og tette tankar som ikkje har nok med ordinær tøming. Selskapet nyttar eit system for sanntidskommunikasjon mellom kontoret i Svartasmåget og slambilane. Totalt vart det tømd 5526 tankar. Hushaldsavfall Selskapet NordRen AS hentar inn avfall for SIM i alle eigarlommunane. SIM - Årsmelding 2018 - Side 12 39

6: VÅRT SAMFUNN VÅRT SAMFUNN 6.1 Eit reinare Sunnhordland SIM er oppteken av at Sunnhordlandsnaturen er rein og frisk. Selskapet har difor alltid hatt fokus på å støtta tiltak som engasjerer og motiverer innbyggjarane til å rydda avfall der ein ikkje klårt kan peika på kven som har ansvar. Ryddedugnadane er veldig populære og mange innbyggjarar tek oppmodinga om å engasjera seg for ein reinare og ryddigare heimkommune. Rydd Sunnhordland 39 lokale velforeiningar og lag søkte om å rydda i 2018. Rydd Sunnhordland er ein ryddedugnad der vellag, burettslag og andre kan søkja om å få rydda nærområdet sitt. Ein kan melda seg på ryddeaksjonen heile året. Avfallet som vert samla inn må fraktast til ein av SIM sine miljøsentralar. Der kan det leverast kostnadsfritt. VÅRT SAMFUNN 6.3 Rydd ei strand SIM ynskjer å få i gong rydding av strender som ingen offentlege instansar har ryddeansvar for. SIM støtta i 2018 over 70 slike søknadar, som resulterte i rydding i fleire store strandområder i Sunnhordland. I fjor fekk selskapet 800 000 kroner i ekstraløyving frå Miljødirektoratet til strandrydding. Dette resulterte i opprydding i store områder ein ikkje når med dei ordinære ryddeaksjonane. Meld frå om forureining SIM sitt bidrag i denne aksjonen er ikkje å rydde opp, men å hjelpe grunneigar, kommunen eller den som har forsøpla, til å finne løysingar slik at det vert rydda opp. Ei målsetjing er å få ut informasjon om kven som har ansvar for å rydda opp i forureining. Sidan oppstart har SIM bidratt til opprydding i over 200 saker. VÅRT SAMFUNN 6.2 Rydd i nærmiljøet 2018:...39 Rydd ei strand* 2018:...70 *Starta opp i 2014. VÅRT SAMFUNN 6.4 Informasjon SIM sitt informasjonsarbeid har to hovudfokus. Det eine er å informera innbyggjarane om ordningane, tenestene, løysingar og miljørett avfallshandtering. Det andre er å motivera og vera pådrivar for å skapa rette haldningar knytt til miljøarbeid og berekraftig utvikling. SIM sine publikasjonar, sorteringsguidar, sentralbord, miljøsentralar, tømmekalender, SIM APP, SIM sine nettsider, facebook og pressemeldingar var dei viktigaste informasjonskanalane for selskapet i 2018. I vår digitale tidsalder ser ein at det stadig dukkar opp nye måtar og nå innbyggjarane på. SIM er medviten si rolle både med tanke på å vera tilstades i dei medium abonnentane brukar, samstundes som ein må vurdere kva kanalar det er hensiktsmessig å nytta. Skuleprosjektet I 2018 var bortimot 900 skuleelevar og lærarar hjå SIM for å læra om kjeldesortering, attvinning og berekraftig utvikling. SIM betalar reisa for skuleklassane. Andre tilskotsordningar 15 søknader om tilskot til kjøp av tøybleier vart godkjende. Det vart gjeve litt tilskot til loppemarknadar og gjenbruksbutikkar. SIM - Årsmelding 2018 - Side 13 40

7: MILJØSENTRALAR MILJØSENTRALAR 7.1 Kundar og avfall i 2018 I 2018 var det om lag 75 860 vitjingar ved dei sju miljøsentralane våre. Kundane leverte 14 160 tonn avfall og totalt kom 38 % av hushaldsavfallet inn via miljøsentralane. Selskapet fokuserer på farleg avfall og stadig fleire avfallstypar vert definert som farleg avfall. Skjerpa krav til drift av anlegg som skal ta i mot farleg avfall fører til auka kostnader. Selskapet har godt tilrettelagt tilbod for mottak av farleg avfall og EE-avfall gjennom våre miljøsentralar. Om lag 3 % av avfallet selskapet tek i mot frå hushald er farleg avfall. Dette avfallet kjem inn via miljøsentralane. Selskapet har i tillegg ryddetiltak som i mange tilfelle fører til opprydding av slikt avfall i naturen. I 2018 tok SIM i mot 924 tonn farleg avfall. Privatkundar som leverer avfall til miljøsentralen betalar om lag ein tredjedel av det det kostar å driva tilbodet, resten er dekka gjennom renovasjonsgebyret. Næringsdrivande skal betale fulle kostnader. MILJØSENTRALAR 7.3 Kundar ved SIM sine miljøsentralar Hushaldskundar ved SIM sine miljøsentralar:........... 75 860 pers. MILJØSENTRALAR 7.4 Mengder hushaldsavfall 2018 Kundar i 2018: 75 860 MILJØSENTRALAR 7.2 Vitjingar i 2018 SIM sine miljøsentralar hadde ein nedgong i besøkstalet på 4,2 %. Mengda avfall levert til miljøsentralen hadde ein auke på 4,2 % frå 2017. SIM har miljøsentral i alle eigarkommunane (7 stk). Ved SIM sine miljøsentralar kan innbyggjarane levera avfall dei ikkje har plass til, eller ikkje har lov til å kasta i behaldarane ein har fått utdelt av SIM. Innbyggjarane betalar om lag ein tredjedel av kostnaden. Resten vert dekka gjennom renovasjonsgebyret. Næringslivet kan også nytta seg av miljøsentralen, men dei betalar faktiske kostnadar etter vekt/volum. Mengder hushaldsavfall levert til SIM sine miljøsentralar i 2018:. 12 037 tonn Mengder hushaldsavfall henta på renvovasjonsruta i 2018:.. 15 154 tonn Totale mengder hushaldsavfall i 2018:................ 27 191 tonn MILJØSENTRALAR 7.5 Farleg avfall -4,2 % færre vitjingar i 2018. Kvar innbyggjar leverte om lag 15 kg farleg avfall i 2018 SIM - Årsmelding 2018 - Side 14 41

8: Kompostanlegg KOMPOSTANLEGG 8.0 Komposteringsanlegget tok imot 3 462 tonn våtorganisk avfall frå SIM-kommunane og 2 976 tonn frå næringskundar. I tillegg tok ein i mot 2 584 tonn avvatna slam frå SIMkommunar og 1 446 tonn slam frå næringskundar. Ein har og teke i mot 438 tonn reint trevirke og 4215 tonn hageavfall frå hushald og næring. Komposten som blir produsert i Svartasmåget kan kjøpast ved alle SIM sine miljøsentralar og er eit populært jordforbetringsprodukt. Prisen i 2018 var kr 400 kr per tonn inkl. mva. Salet gav ei inntekt på kr. 1.41 millionar kroner eks. mva. Totalt vart det handsama 15 122 t i komposteringsanlegget i 2018. KOMPOSTANLEGG 8.1 Mengder til kompostering Totalt i 2018................................. 15 122 tonn KOMPOSTANLEGG 8.2 Selde mengder kompost Totalt i 2018................................. 4 526 tonn SIM - Årsmelding 2018 - Side 15 42

9: Gjenvinning GJENVINNING 9.1 Avfallspyramiden GJENVINNING 9.2 Avfall vert gjenvunne på tre måtar: Ombruk, materialgjenvinning og energiutnytting. Avfallshierarkiet viser kva som gjev best effekt med tanke på miljøet. GJENVINNING 9.3 Energiutnytting Når avfall vert brukt som energikjelde, kallar ein det energiutnytting. Døme er når restavfall vert brent og nytta til oppvarming. I 2018 vart 96 % av hushaldsavfallet som SIM mottok frå medlemskommunane attvunne. I tillegg kom avfall som vart samla inn gjennom dei landsomfattande returordningane. SIM har ikkje tilgjengeleg statistikk for desse ordningane, som m.a. femner om pant på boksar og flasker, bilar og EE-avfall som blir levert direkte til forhandlar av slike produkt. Heimekompostering 12 prosent av abonnentane komposterer bioavfallet sitt heime, om lag som i 2017. Totalt er det 2 842 registrerte bingar. I tillegg kjem 389 kundar som deler binge med andre. Abonnentar som komposterer heime, slepp å betala for biodunk og bioposar, dei produserer sitt eige jordforbetringsmiddel, og dei treng ikkje reingjera og setja ut biodunken. Om kvar innbyggjar produserer 90 kilo bioavfall i året, vart det i 2018 heimekompostert 727 tonn avfall. Ombruk Me kallar det ombruk når folk tek i bruk gjenstandar andre har kvitta seg med. Døme er syklar, møblar, sportsutstyr, kvite- og brunevarer og klede. Materialgjenvinning Når avfall vert brukt som råstoff i nye produkt, vert det kalla materialgjenvinning. Døme er papir som blir til nytt papir til bruk i aviser/magasin. SIM - Årsmelding 2018 - Side 16 43

10: Renovasjonsgebyr RENOVASJONSGEBYR 10.0 Renovasjonsgebyr Renovasjonsgebyret som kundane betalar er ein kombinasjon av dunkgebyr (ca. 70 %) og abonnementsgebyr (ca. 30 %). Abonnementsgebyret ut frå SIM er likt. Likevel betalar kundane ulikt for renovasjonstenestene. Årsaka til dette er at kommunane legg på gebyret for å dekka sine utgifter med renovasjonsordninga. Påslaget varierer frå kommune til kommune. Også for hyttekundar er renovasjonsgebyret i utgangspunktet likt. Årsaka til at betalingssatsane likevel varierer, er den same som over. Alt i alt er det SIM, og ikkje kommunane, som tek den økonomiske risikoen med endringar i avfallsmengda. Renovasjonsgebyr 10.1 Kommunalt abonnementsgebyr for hus i 2018 RENOVASJONSGEBYR 10.2 Gjennomsnittleg renovasjonsabonnement i 2018 Austevoll..................................... 2 034 Bømlo....................................... 2 037 Fitjar........................................ 2 009 Kvinnherad.................................... 1 987 Stord........................................ 1 965 Sveio........................................ 2 380 Tysnes....................................... 2 228 RENOVASJONSGEBYR 10.3 Renovasjonsgebyr fritidsbustad 1: Gebyr til SIM 2: Kommunal eigenkostnad 3: Totalt abonnementsgebyr 1 2 3 Austevoll...................719...... + 58,75....... 778 Bømlo.................... 763...... - 25,00....... 738 Fitjar..................... 763...... + 25,00....... 788 Kvinnherad................. 763...... - 12,50....... 750 Stord..................... 719....... + 125....... 844 Sveio.....................719..... + 467,50...... 1186 Tysnes.................... 719..... + 461,25...... 1180 1: Gebyr til SIM (kr.) 2: Kommunal eigenkostnad (kr.) 3: Totalt abonnementsgebyr (kr.) 1 2 3 Austevoll.................. 1119..... + 193,75...... 1313 Bømlo.................... 1163..... - 12,50.......1175 Fitjar.................... 1163......- 37,50...... 1200 Kvinnherad................ 1163..... - 25,00...... 1188 Stord.................... 1119..................1119 Sveio.................... 1119...... +111,25...... 1230 Tysnes................... 1119......+265,00...... 1384 SIM - Årsmelding 2018 - Side 17 44

10: Renovasjonsgebyr RENOVASJONSGEBYR 10.4 Slamtømmegebyr for heilårshus i 2018 1: Gebyr til SIM 2: Kommunal eigenkostnad 3: Totalt abonnementsgebyr 1 2 3 Austevoll.................. 660....... + 228....... 888 Bømlo.................... 695....... - 20....... 625 Fitjar..................... 695........ + 30....... 725 Kvinnherad................. 695....... - 45....... 650 Stord..................... 660........ + 60....... 720 Sveio.................... 660....... + 490...... 1150 Tysnes.................... 660....... + 312....... 972 RENOVASJONSGEBYR 10.5 Dette går gebyret til: Innsamling.......................................831 Eigenkostnad SIM..................................301 Miljøsentralar.....................................520 Slutthandsaming farleg avfall.......................... 20 Slutthandsaming brensel.............................265 Eigenkostnad kommunar............................. 48 Meirverdiavgift....................................393 Rekna ut frå eit snittgebyr på 2 377 kroner i 2018 SIM - Årsmelding 2018 - Side 18 45

11: Etterkalkulasjon sjølvkostområder ETTERKALKULASJON SJØLVKOSTOMRÅDER 11.0 Kommunane og sjølvkost Avfallsgebyret skal fastsetjast slik at det svarar til dei totale kostnadane kommunen vert påført ved lovpålagt handsaming av hushaldsavfall. Det skal sikrast full kostnadsdekning. Kommunen skal ikkje ha forteneste på slik avfallshandtering, berre kostnader ved, og inntekter frå lovpålagt handtering av hushaldsavfallet skal inngå i berekning av avfallsgebyret. For sjølvkostområda renovasjon og slamtøming utfører kommunane etterkalkyle, på lik linje med andre sjølvskostområde i kommunen. Kommunane har kostnadar med desse tenestene i tillegg til dei som SIM belastar sjølvkostområda. På oppdrag frå kommunane Bømlo, Fitjar og Kvinnherad utarbeider SIM budsjett (forkalkyle) og revisorgodkjent rekneskap (etterkalkyle). ETTERKALKULASJON SJØLVKOSTOMRÅDER 11.1 SIM og sjølvkost Hovudaktivitetane til SIM er sjølvkostområda hushaldsrenovasjon og slamtøming av private slamtankar. Selskapet føl opp dei forskjellige kostnadsområda gjennom avdelingsrekneskap. For 2018 viser rekneskapen slikt resultat: Hushaldsrenovasjon (kr.) Slamtømming (kr.) Inntekter................. kr 51 529 576....... kr 8 426 512 Kostnader................ kr -60 326 765...... kr -8 804 351 Årsresultat................ kr -8 797 188....... kr -377 839 Inngåande fond 01.01.2018....... kr 9 241 984....... kr 2 564 589 Bunde fond i SIM 31.12.2018....... kr 559 626....... kr 1 846 889 Bundne fond i SIM fordelt på abonnentane* *(fordelt etter abonnentar per.kommune/hytteabonnentar er rekna som ½ abonnent) ETTERKALKULASJON SJØLVKOSTOMRÅDER 11.2 Hushaldsrenovasjon og slamtømming Hushaldsrenovasjon Slamtøming % kr. % kr. Austevoll...... 9,37...... 52 462...... 15,98.... 295 220 Bømlo........18,97..... 106 146...... 22,85.... 422 065 Fitjar......... 5,26...... 29 409....... 5,67.... 104 804 Kvinnherad.....22,00..... 123 129...... 22,93.... 423 564 Stord......... 27,11..... 151 729....... 4,60..... 85 013 Sveio.........10,53...... 58 928...... 15,65.... 289 073 Tysnes.........6,76...... 37 822...... 12,30.... 227 150 Totalt..........100..... 559 626........ 100... 1 846 889 ETTERKALKULASJON SJØLVKOSTOMRÅDER 11.3 SIM sin praksis for 2018 Styret meiner at ein føl rettleiaren for sjølvkost så langt det er mogeleg utan å bryta lover, forskrifter og selskapsavtalen, som er bindande for selskapet. SIM sin selskapsavtale seier at selskapet ikkje skal ha erverv til føremål, og ikkje kan betala utbytte. Forureiningslova seier at «gebyret må ikkje overstige kommunens kostnader», og i selskapsavtalen står det «dei årlege utgiftene til selskapet skal dekkast av avgifter for dei ulike renovasjonstenestene». Selskapet har ikkje belasta gebyra med kalkulatoriske renter på investeringar dekka av selskapet sin opptente eigenkapital, av di selskapet sin opptente eigenkapital ikkje gjev kommunen rentekostnader eller tapte renteinntekter. Ut frå dette meiner styret at ein ikkje kan belasta gebyra rentekostnader ein ikkje har. Ny forskrift krev ikkje at ein belastar gebyra kalkulatoriske renter. Representantskapet ynskjer ikkje endring i måten selskapet fører sjølvskostrekneskapen på så lenge forskrifta ikkje krev det. SIM - Årsmelding 2018 - Side 19 46

ÅRSREKNESKAP 2018 Resultatrekneskap Note R 2018 B 2018 2017 Driftsinntekter Driftsinntekter 11 89 284 272 79 606 526 89 096 455 Anna Driftsinntekt 222 000 0 Sum driftsinntekter 89 506 272 79 606 526 89 096 455 Driftskostnader Bruk av tenester (transport) 32 817 620 30 124 062 31 383 477 Handsamingskostnadar 14 965 301 14 743 307 13 702 866 Løn og sosiale kostnader 6 20 972 992 17 372 319 19 854 113 Andre driftskostnader 6, 7, 9 3 710 004 18 226 500 14 984 287 Ordinære avskrivingar 2 6 400 052 6 644 994 6 638 750 Tap på krav 52 848 0 75 771 Sum driftskostnader 78 918 816 87 111 182 86 639 264 Driftsresultat 10 587 456-7 504 655 2 457 190 Renteinntekter 1 189 209 0 1 218 817 Anna finansinntekt 53 990 0 49 227 Annan finanskostnad 7 143 057-430 000 151 299 Netto finanspostar 1 100 143 430 000 1 116 746 Resultat før ekstraordinære postar 11 687 598-7 074 655 3 573 936 Ordinært resultat før skattekostnad 11 687 598-7 074 655 3 573 936 Skattekostnad på ordinært resultat 12 1 031 481 530 046 Årsresultat 10 656 117-7 074 655 3 043 890 Disponering av årsresultat Til annan eigenkapital 5 10 020 494 2 496 198 Til miljøfond 5, 13 635 623 547 692 Frå annan eigenkapital 5 - -7 074 655 - Disponert årsresultat 10 656 117-7 074 655 3 043 890 SIM - Årsmelding 2018 - Side 20 47

Balanse Note 2018 2017 Eigneluter Anleggsmidlar Varige driftsmidlar Tomter, Bygningar 2 150 081 111 140 762 009 Maskinar og anlegg 2 22 976 290 16 618 675 Inventar og kontorutstyr 2 349 850 603 961 Sum varige driftsmidlar 173 407 251 157 984 645 Finansielle anleggsmidlar Andre aksjar 3 617 805 617 805 Egenkapitaltilskot KLP 3 404 339 342 788 Sum finansielle anleggsmidlar 1 022 144 960 593 Sum anleggsmidlar 174 429 395 158 945 238 Omlaupsmidlar Krav Kundekrav 4 5 732 120 4 998 310 Andre kortsiktige krav 2 720 869 1 659 818 Sum krav 8 452 989 6 658 128 Varelager 10 3 002 110 223 030 Kontantar, bank 8, 14 86 711 822 111 089 342 Sum Bank 86 711 822 111 089 342 Sum omlaupsmidlar 98 166 922 117 970 499 Sum eigneluter 272 596 317 276 915 737 SIM - Årsmelding 2018 - Side 21 48

Balanse (held fram) Note 2018 2017 Eigenkapital og gjeld Eigenkapital Innskoten eigenkapital Selskapskapital 5 173 030 173 030 Sum innskoten eigenkapital 173 030 173 030 Opptent eigenkapital Eigenkapital med sjølpålagte restriksjonar (miljøfond) 5, 13, 14 51 895 545 51 259 922 Annan eigenkapital 5 140 311 139 130 290 644 Sum opptent eigenkapital 192 206 684 181 550 566 Sum eigenkapital 192 379 714 181 723 596 Gjeld Avsetning for forpliktingar Netto pensjonsskyldnad 6 2 860 981 2 424 497 Sum Avsetning for forpliktingar 2 860 981 2 424 497 Langsiktig gjeld Anna langsiktig skuld 7, 14 63 406 516 77 676 634 Sum langsiktig gjeld 66 267 497 80 101 131 Kortsiktig gjeld Leverandørgjeld 4 8 093 119 8 315 464 Betalbar skatt 12 1 031 481 530 046 Skuldige offentlege avgifter 8 1 375 180 1 393 308 Anna kortsiktig gjeld 3 449 325 4 852 192 Sum kortsiktig gjeld 13 949 106 15 091 009 Sum gjeld 80 216 603 95 192 140 Sum eigenkapital og gjeld 272 596 317 276 915 737 SIM - Årsmelding 2018 - Side 22 49

Balanse (held fram) Fitjar, 15. mars 2019 Rune Sandvik Styreleiar Solveig Grønsdal Nestleiar Edvard J. Stangeland Styremedlem Elisabeth Sandven Styremedlem Hein Schaug Styremedlem Jorunn Skåden Styremedlem Otto Benjaminson Styremedlem Frank Verpelstad Tilsette sin representant Ole Johannes Støle Dagleg leiar SIM - Årsmelding 2018 - Side 23 50

Kontantstraumanalyse 2018 2017 KONTANTSTRAUMAR FRÅ OPERASJONELLE AKTIVITETAR Innbetalingar frå salg av varer og tjenester 88 772 462 89 672 712 -Utbetalingar for varer og tenester for vidare sal og eige forbruk -57 191 221-60 150 152 -Utbetalingar til ansatte, pensjon og arb.g.avgift. -21 341 063-19 053 109 +Innbetaling av utbytte 53 990 46 618 +Innbetaling av renter 1 189 209 1 219 426 -Utbetaling av renter -143 057-151 298 =Netto kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar 1) 11 340 320 11 584 197 KONTANTSTRAUMAR FRÅ INVESTERINGSAKTIVITETAR -Utbetaling ved kjøp av aksjar -61 551-51 088 +Innbetaling ved sal av aksjar 0 0 +/ Innbetaling/Utbetaling av kapital/lån frå/til dotterselskap 0 0 +Innbetaling ved sal av varige driftsmidlar 0 0 -Utbetaling ved kjøp av varige driftsmidlar -21 822 655-4 788 775 =Netto kontantstraum frå investeringsaktivitetar -21 884 206-4 839 863 KONTANTSTRAUMER FRÅ FINANSIERINGSAKTIVITETAR +/- Innbetalingar/utbetalingar ved opptak/nedbetaling av langsiktig gjeld -13 833 634-1 693 844 +/- Innbetalingar/utbetalingar ved opptak/nedbetaling av kortsiktig gjeld 0 0 -Utbetaling av konsernbidrag 0 0 +Netto tilført eigenkapital ved konserndanning =Netto kontantstraum frå finansieringsaktivitetar -13 833 634-1 693 844 =netto endring i kontanter og kontantekvivalentar -24 377 520 5 050 490 +Beh. Av kontanter og kontantekvivalentar ved perioden sin start 111 089 342 106 038 852 =Beh. Av kontanter og kontantekvivalentar ved perioden sin slutt 86 711 822 111 089 342 SIM - Årsmelding 2018 - Side 24 51

Kontantstraumanalyse (Held fram) Herav bundne midler 2018 2017 1)Avstemming Resultat før skattekostnad 11 687 598 3 573 936 -Periodens betalte skatt -530 046 0 +Ordinære avskrivingar 6 400 052 6 638 750 +Finansielle Nedskrivingar +/-Tap/gevinst ved sal av anleggsmidler 0 0 +/-Tap/gevinst ved sal av finansaktiva +/-Endring i varelager +/-Endring i kundefordringar +/-Endring i leverandørgjeld -2 779 080 731 706-733 810-851 186-222 345 58 731 +/-Endring i andre tidsavgrensingspostar -2 482 049 1 432 260 =netto kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar 11 340 320 11 584 197 SIM - Årsmelding 2018 - Side 25 52

NOTAR TIL REKNESKAPEN FOR 2018 Note 1: Overordna rekneskapsprinsipp Årsrekneskapen er sett opp etter rekneskapslova av 1998 og tilrådingar til god rekneskapsskikk. Inntekter og kostnader Inntekt blir som hovudregel ført når den er opptent, redusert med rabattar mv når varer eller tenester vert levert. Kostnader blir ført i same periode som tilhøyrande inntekt. Øvrige kostnader blir ført når dei oppstår. Eigneluter og omlaugsmidlar Eigneluter til varig eige eller bruk er klassifiserte som anleggsmidlar. Andre eigneluter er klassifiserte som omlaupsmidlar. Omlaupsmidlar vert vurderte til lågaste verdi av skaffekostnad og verkeleg verdi. Varige driftsmidlar og avskrivingsprinsipp Anleggsmidlar er førte opp med historisk skaffekostnad, tilgang i år, avgang i år og avskrivingar i år og frå tidlegare år. Anleggsmidlar vert førte til verkeleg verdi når fall i verdiane er venta å ikkje vera forbigåande. Varige driftsmidlar vert avskrivne over forventa levetid (lineær avskriving). Varige driftsmidlar som er skaffa ved finansiell leasing vert aktivert. Finansielle anleggsmidlar Aksjar i dotterselskap, andre aksjar og lån til dotterselskap er førte opp med skaffekostnad i selskapsrekneskapet. Kontantar og bankinnskot Kontantar og bank er førte opp til pålydande verdiar. Pensjonsskyldnad og periodens pensjonskostnad Pensjonsansvaret til morselskapet i høve til den ordinære, tariffesta tenestepensjonsordninga er dekt gjennom Kommunal Landspensjonskasse. Denne ordninga gjev ei avgrensa yting i samsvar med tariffavtalen i kommunal sektor, og stettar dei kriteria for det som vert kalla ytingsplanar. I samsvar med god rekneskapsskikk er berekna pensjonskostnad ført i resultat og netto pensjonsskyldnad ført som langsiktig gjeld. Ordningane gjev rett til framtidige ytingar. Desse er i hovudsak avhengige av tal oppteningsår, løn ved pensjonsalder og storleiken på ytingar frå folketrygda. Den kollektive pensjonsavtalen er finansiert ved fondsoppbygging organisert i eit forsikringsselskap. Langsiktig gjeld Langsiktig gjeld vert ført til opptakskost ved låneopptak. Kortsiktig gjeld Kortsiktig gjeld vert ført til lågaste verdi av opptakskost og verkeleg verdi. Kundekrav og andre kortsiktige krav Kortsiktige krav er førte opp i balansen til pålydande verdiar med frådrag for pårekna tap. Andre kortsiktige krav som forfell innan eitt år er klassifiserte som omlaupsmidlar. Varer Varer er vurdert til det lågaste av gjennomsnittleg skaffekost og netto salsverdi. For råvarer og varer i arbeid reknar ein netto salsverdi til salsverdien av ferdig tilverka varer redusert for igjen varande tilverkningskostnadar og salskostnader. SIM - Årsmelding 2018 - Side 26 53

Note 2 : Varige driftsmidlar og immaterielle eigneluter Tomt/Bygningar Maskiner og anlegg Inventar og utstyr Sum 2018 Sum 2017 Skaffekostnad 01.01 153 226 009 133 077 028 5 668 225 291 971 262 281 193 715 Tilgang driftsmidlar 12 498 179 9 278 861 45 615 21 822 655 10 777 550 Avgang - 0 0 Skaffekostnad 31.12 165 724 188 142 355 889 5 713 840 313 793 917 291 971 262 Avskriving og nedskr. 01.01 12 463 998 116 458 353 5 064 263 133 986 614 127 347 865 Årets avskr. 31.12 3 179 080 2 921 248 299 726 6 400 052 6 638 750 Avgang - Akkumulerte nedskr. 31.12 15 643 078 119 379 601 5 363 989 140 386 668 133 986 614 Bokført verdi 31.12 150 081 110 22 976 290 349 850 173 407 251 157 984 645 % sats avskriving 2% 5-20 % 12,5-33 % SIM - Årsmelding 2018 - Side 27 54

Note 2 (held fram) Investering og sal 2014-2018 Oversyn over investeringar dei siste 5 åra. 2014 2015 2016 2017 2018 Invest Sal Invest Sal Invest Sal Invest Sal Invest Sal Bygg/tomt 481 5 280 1 256 3683 Renseanlegg 1489 4 155 242 Bømlo Miljøsentral 14214 25 449 Austevoll Miljøsentral 70 Kvinnherad Miljøsentral 114 Stord Miljøsentral 53 102 Svartasmoget Miljøsentral 27 Sveio Miljøsentral 170 Tysnes Miljøsentral 696 Omlastehall Heiane 2148 6 699 Adm.bygg Heiane 2 919 Tomt Svartasmoget 773 Komposthall 788 Miljøsentralar Konteinarar 1003 1176 258 1 565 3 102 Avfallsbehaldarar 1730 1076 1050 1001 801 Bilar 397 20 Bilvekt 444 0 Maskinar 311 40 1 809 813 5 376 220 Inventar 152 32 88 20 Kontormaskinar 142 473 63 45 25 Totalt 6020 18865 33 362 5 280 4 788 21 822 SIM - Årsmelding 2018 - Side 28 55

Note 3: Andre aksjer Balanseført verdi Finansielle anleggsmidlar: Skaffekost Antal aksjar Eigarandel 31.12.2018 Slab AS 100 000 100 6.73% 100 000 Rekom AS 517 805 200 4.26% 517 805 Sum andre aksjar: 617 805 617 805 Eigenkapitalinnskot pensjonskasse Det er skote inn kr 61 551 i eigenkapitalinnskot i KLP. Dette er selskapet sin innbetalte eigenkapital til KLP og kan avvika frå faktisk andel av KLPs eigenkapital. Sum eigenkapitalinnskott i KLP er per 31.12.2018 kr 404 339. Note 4: Kundekrav, andre krav og leverandørar Kundekrav 31.12.2018 Kundekrav 31.12.2017 Kundekrav 5 857 120 5 123 310 Avsett for tap -125 000-125 000 Sum 5 732 120 4 998 310 Leverandørgjeld Leverandørgjeld 31.12.2018 31.12.2017 Gjeld 8 093 119 8 315 464 Sum 8 093 119 8 315 464 SIM - Årsmelding 2018 - Side 29 56

Note 5 Innskoten og opptent eigenkapital Innskoten eigenkapital Selskapet har ein interessekapital som medlemskommunane har betalt inn, etter folketalet per 1.1.89. Den fordeler seg slik: Austevoll kommune 14 850 Bømlo kommune 32 092 Fitjar kommune 10 260 Kvinnherad kommune 43 000 Stord kommune 48 014 Sveio kommune 15 180 Tysnes kommune 9 634 Totalt 173 030 Opptent eigenkapital Selskapskapital Annan eigenkapital Eigenkapital med sjølpålagte restrikasjoner (Miljøfond) Sum eigenkapital Eigenkapital 1.1.2018 173 030 130 290 645 51 259 922 181 723 601 Årsresultat 10 020 494 635 623 10 656 117 Eigenkapital 31.12.2018 173 030 140 311 139 51 895 545 192 379 714 SIM - Årsmelding 2018 - Side 30 57

Note 6 Løn og pensjonar m.m. Lønskostnader mm. 2018 2017 Løn 15 865 985 14 269 028 Arbeidsgjevaravgift 2 352 437 2 206 582 Pensjonskostnad 2 158 955 2 172 404 Andre ytingar 595 614 1 206 098 Lønskostnader 20 972 992 19 854 113 Gjennomsnittleg tal på tilsette i 2018 er 24 personar. Godtgjersle (i kroner) Dagleg leiar Styret Løn 900 000 235 049 Pensjon 108 000 Anna godtgjersle 15 168 Sum lønn og godtgjersle 1 023 168 235 049 Dagleg leiar har pensjonsavtale som gir rett til 66 % av årslønn ved fråtreden. Avtalen er forsikra. Det føreligg ikkje avtale om plikt til å gje styret eller dagleg leiar særskilt godtgjersle ved opphør av vervet eller stillinga. Det føreligg ikkje bonusavtalar eller avtalar om overskotsdeling med dagleg leiar eller styret. Revisjon 2018 2017 Honorar for revisjon og andre attestasjonar frå revisor 63 850 67 800 Honorar for andre tenester frå revisor 78 800 69 600 Sum 142 650 137 400 Samansetjing av samla pensjonar og pensjonsskyldnad SIM har plikt til å ha pensjonsordning for tilsette i tråd med lov om obligatorisk tenestepensjon. Selskapet har ei ytelsesbasert ordning i samsvar med lovens bestemmelsar. Pensjonsordninga er ført etter NRS om pensjonar. Selskapet si pensjonsordning vert handsama som ein ytingsplan. Selskapet si pensjonsordning femnar om 24 personar. Ordninga gjev rett til framtidige ytingar. Ytingane er mellom anna avhengig av tal oppteningsår, løn ved oppnådd pensjonsalder og reguleringar frå folketrygda. Forpliktinga vert dekt av KLP. SIM - Årsmelding 2018 - Side 31 58

Note 6 Løn og pensjonar m.m. (held fram) Pensjonskostnad belasta resultatrekneskapen 2018 2017 Noverdi av årets pensjonsopptening 2 248 878 2 065 141 Rentekostnad av pensjonsplikta 660 473 681 444 Avkastning på pensjonsmidlar 807 866 674 901 Resultatført verknad av estimatavvik 162 070 190 807 Adm.kostnad 100 654 96 577 Arbeidsgjevaravgift 310 502 305 725 Netto pensjonskostnad 2 674 711 2 664 793 Balanseført pensjonsplikt 2018 2017 Brutto pensjonsforplikting 27 470 393 27 400 785 Pensjonsmidlar 20 151 761 19 181 243 Netto forplikting før AGA 7 318 632 8 219 542 AGA 1 031 927 1 158 955 Ikkje resultatført verknad av estimatavvik -5 489 578-6 954 000 Netto pensjonsplikter 2 860 981 2 424 497 Følgjande økonomiske føresetnader er lagt til grunn: 2018 2017 Diskonteringsrente 2.60% 2.30% Venta lønsregulering 2.75% 2.50% Venta G-regulering 2.50% 2.25% Venta pensjonsregulering 1.73% 1.48% Venta avkastning på fondsmidlar 4.30% 4.00% Amortiseringstid år 15 15 Korridorstørrelse 10.00% 10.00% SIM - Årsmelding 2018 - Side 32 59

Note 7 Gjeld, pantstillingar og garantiansvar Skuld i samband med avslutning/etterdrift skal dekka kostnader til avslutning av deponi og etterdrift i 30 år. Overskot på avdeling for kommunalt avfall og slamtømming skal reduserast i framtidige gebyr til abonnentane. Beste estimat for kostnadar til avslutning/etterdrift synar eit samla beløp på kr 61 000 000. I henhald til god rekneskapsskikk er estimatendringar ført som driftskostnad. Om det i framtida kjem ytterlegare endringar vil dette og måtte sjåast på som estimatendringar og resultatførast. Skuld til etterdrift Skuld kom. avfall Skuld slamtøming Sum langs.skuld Anna langsiktig skuld 1.1.2018 66 237 225 9 241 983 2 197 424 77 676 635 Sett av til etterdrift for 2018 942 650 942 650 Bruk av etterdriftsfond 822 997 822 997 Estimatendring (Reduksjon av andre driftskostnader) -7 002 873-7 002 873 Tilbakebetaling abonnentar frå kommunalt fond - Resultat kommunalt og slam -8 797 188-377 838-9 175 026 Renter etterdrift, kommunalt og slam (0,96 %) 114 831 27 303 142 134 Anna langsiktig skuld 31.12.2018 61 000 000 559 626 1 846 889 63 406 516 Det har i 2018 vært foretatt ei ny vurdering av avsetnad til etterdrift. Rapporten syner ei skuld til etterdrift på i alt kr 61 000 000. Endringa med kr 7 002 873 er ført over anna driftskostnad og har følgeleg redusert anna driftskostnad tilsvarande. Sjå note 9. Note 8 Bankinnskot for skuldig forskotstrekk Av totale bankinnskot er kr 705 391 bunde til skuldig forskotstrekk. Av totale bankinnskot står kr 45 000 000 på ein konto knytt opp mot eigenkapitalen med sjølpålagte restriksjonar. SIM - Årsmelding 2018 - Side 33 60

Note 9 Andre driftskostnader Andre driftskostnader spesifisert 2018 2017 Etterdriftskostnad endring estimat kr -7 002 873,00 Tilført etterdrift kr 1 765 647,00 kr 1 380 374,00 Leige,renovasjon,straum, reinhald kr 1 585 794,00 kr 1 261 758.00 Leige maskinar kr 671 387,00 kr 1 402 034.00 Materiell kr 1 818 917,00 kr 674 057.00 Vedlikehald bygg kr 2 638 372,00 kr 2 356 519.00 Vedlikehald maskinar/kontainere kr 3 781 511,00 kr 3 066 067.00 Drivstoff maskinar kr 729 857,00 kr 505 906.00 Rev,konsulent,ekstrahjelp kr 772 646,00 kr 1 236 182.00 Kontorrekvisita,utstyr,trykksaker, abonnement kr 222 971,00 kr 795 626.00 Endring forplikting kr -9 175 028,00 kr -3 159 283.00 Telefon, breidband,porto, lysingar kr 1 896 043,00 kr 1 336 332.00 EDB Lisensar kr 798 420,00 kr 875 510.00 Reiser og bilgodtgjersle kr 460 576,00 kr 342 456.00 Servering og representasjon kr 140 048,00 kr 145 461.00 Medlemskontingentar kr 170 189,00 kr 351 734.00 Forsikringar kr 248 915,00 kr 218 861.00 Miljøovervaking,ref. løn miljøsentral kr 407 824,00 kr 375 450.00 Avfallsreduserende tiltak, transport elever tilskot miljø kr 569 518,00 kr 878 273.00 Diverse kr 1 209 271,00 kr 940 996.00 Sum kr 3 710 004 kr 14 984 313 SIM - Årsmelding 2018 - Side 34 61

Note 10 Varelager Varelageret er vurdert til lågaste av tilverknadskost/skaffekost og verkeleg verdi. Varelageret er ikkje skrive ned for ukurans. Note 11 Salgsinntekter spesifisert etter verksemdsområde og geografisk marked Selskapet sitt sal av tenester skjer i hovudsak på Vestlandet. Salsinntekter fordelar seg på følgjande verksemdsområde: 2018 2017 Endring Kommunalt hushaldsavfall/slamavskiljarar 70 977 967 72 930 799-1 952 832 Næringsavfall utenom hushaldningsavfall 18 528 305 16 165 656 3 186 842 Sal av eigedom 0 0 0 Sum Inntekter 89 506 272 89 096 455 409 817 Note 12 Skattenote 2018 2017 Sats 23 % Sats 24 % Overskot Skattemessig 4 484 701 3 088 625 Underskot skattemessig 0 0 Framførbart underskot til framføring fri tidlegare år 0-880 100 Sum Framførbart skattemessig overskot 4 484 701-880 100 Betalbar skatt 1 031 481 530 046 Utsatt skattefordel 0 0 Utsatt skattefordel for morselskapet knytta til handsamingskostnader i deponiet er ikkje balanseført då det er usikkerheit knytta til om det kan nyttast i framtida. SIM - Årsmelding 2018 - Side 35 62

Note 13 Miljøfond Miljøfond i nominelle kroner 2018 Miljøfond pr 1.1.2018 51 259 921 Tilført avkasting 2018 (0,96 % Rente) 635 623 Miljøfond pr 31.12.2018 51 895 544 Realverdi Miljøfond Nettoverdi tilført fond pr 1.1.2018 52 943 394 Prisstigning i 2018 (KPI 1,73 %) 1 905 962 Estimert realverdi pr 31.12.2018 54 849 356 Nominell verdi i forhold til realverdi pr 31.12.2018-2 953 812 Nytta til miljøtiltak av realavkasting - Midler som kan nyttast til miljøtiltak i 2018-2 953 812 (Negativt beløp kan ikkje nyttast) Etter vedtak i representantskapet 27.4.2018 kan midlar frå miljøfondet nyttast til miljøtiltak i kommunane utover avkastning når retningliner er vedteke av representantskapet. SIM - Årsmelding 2018 - Side 36 63

Note 14 Likvide midlar (i 1000 NOK) Likvide midlar utan restriksjonar pr 31.12.2018 86 306 2018 Framtidige forpliktingar Miljøfond 51 895 Etterdrift deponi 61 000 Kommunalt slam 1 846 Kommunal renovasjon 559 115 300 Differanse framtidige forpliktingar - likvide midlar 28 994 Estimert behov arbeidskapital 15 000 Samla finansieringsbehov ved realisasjon i dag 43 994 SIM - Årsmelding 2018 - Side 37 64

Revisorrapport Til representantskapet i Sunnhordland Interkomunale Miljøverk IKS Melding frå uavhengig revisor Fråsegn om revisjonen av årsrekneskapen Hatlandsmyro 9 RSM Norge AS Servicebygget, 5412 Stord Pb 1291, 5406 Stord Org.nr: 982 316 588 MVA T +47 53 40 99 80 F +47 53 40 99 81 www.rsmnorge.no Konklusjon Vi har revidert Sunnhordland Interkomunale Miljøverk IKS sin årsrekneskap som viser eit overskot på kr 10 656 117. Årsrekneskapen er samansett av balanse per 31.12.2018, resultatrekneskap, pliktige budsjettopplysningar og kontantstraumoppstilling for rekneskapsåret avslutta per denne datoen og notar til årsrekneskapen, medrekna eit samandrag av viktige rekneskapsprinsipp. Etter vår meining er årsrekneskapen som følgjer med, gitt i samsvar med lov og forskrifter og gir eit rettvisande bilete av selskapet si finansielle stilling per 31.12.2018, og av resultata og kontantstraumane for rekneskapsåret som vart avslutta per denne datoen, i samsvar med rekneskapslova sine reglar og god rekneskapsskikk i Noreg. Grunnlag for konklusjonen Vi har gjennomført revisjonen i samsvar med lov, forskrift og god revisjonsskikk i Noreg, medrekna dei internasjonale revisjonsstandardane International Standards on Auditing (ISA-ane). Våre oppgåver og plikter etter desse standardane er beskrivne i Revisor sine oppgåver og plikter ved revisjon av årsrekneskapen. Vi er uavhengige av selskapet slik det er krav om i lov og forskrift, og har oppfylt dei andre etiske pliktene våre i samsvar med desse krava. Etter vår oppfatning er innhenta revisjonsbevis tilstrekkeleg og formålstenleg som grunnlag for konklusjonen vår. Anna informasjon Leiinga er ansvarleg for anna informasjon. Anna informasjon gjeld informasjon i årsmeldinga bortsatt frå årsrekneskapen og den tilhøyrande revisjonsmeldinga. Vår fråsegn om revisjonen av årsrekneskapen dekkjer ikkje anna informasjon, og vi attesterer ikkje den anna informasjonen. I samband med revisjonen av årsrekneskapen er det oppgåva vår å lese den anna informasjonen for å vurdere om det er vesentleg inkonsistens mellom han og årsrekneskapen eller kunnskap vi har opparbeidd under revisjonen, eller om han tilsynelatande inneheld vesentleg feilinformasjon. Dersom vi konkluderer med at den ytterlegare informasjonen inneheld vesentleg feilinformasjon er vi pålagde å rapportere det. Vi har ikkje noko å rapportere i så måte. Styret og dagleg leiar sitt ansvar for årsrekneskapen Styret og dagleg leiar (leiinga) er ansvarleg for å utarbeide årsrekneskapen i samsvar med lov og forskrifter, og for at han gir eit rettvisande bilete i samsvar med rekneskapslova sine reglar og god rekneskapsskikk i Noreg. Leiinga er også ansvarleg for naudsynt intern kontroll for å kunne utarbeide ein årsrekneskap som ikkje inneheld vesentleg feilinformasjon, verken som følgje av misleg framferd eller feil som ikkje er tilsikta. Ved utarbeidinga av årsrekneskapen må leiinga ta standpunkt til selskapet si evne til å halde fram med drifta og opplyse om tilhøve av betyding for dette. Føresetnaden om at drifta kan halde fram, skal leggjast til grunn for årsrekneskapen så lenge det ikkje er sannsynleg at verksemda vil bli avvikla. Revisor sine oppgåver og plikter ved revisjon av årsrekneskapen Målet med revisjonen er å oppnå tryggande sikkerheit for at årsrekneskapen totalt sett ikkje inneheld vesentleg feilinformasjon, verken som følgje av misleg framferd eller feil som ikkje er tilsikta, og å gi ei revisjonsmelding som inneheld konklusjonen vår. Tryggande sikkerheit er ein høg grad av tryggleik, men ingen garanti for at ein revisjon utført i samsvar med lov, forskrift og god revisjonsskikk i Noreg, og ISA-ane, alltid vil avdekke vesentleg feilinformasjon som eksisterer. Feilinformasjon kan oppstå som følgje av misleg framferd eller feil som ikkje er tilsikta. Feilinformasjon blir vurdert som vesentleg dersom han, åleine eller samla, innanfor rimelege grenser kan forventast å påverke økonomiske avgjerder som brukarane tar basert på årsrekneskapen. For meir omtale av revisor sine oppgåver og pliktar synar vii til: https://revisorforeningen.no/revisjonsberetninger Utsegn om andre lovmessige krav Konklusjon om årsmeldinga Basert på revisjonen vår av årsrekneskapen slik den er beskriven ovanfor, meiner vi at opplysningane i årsmeldinga om årsrekneskapen og føresetnaden om at drifta skal halde fram er konsistente med årsrekneskapen og er i samsvar med lov og forskrifter. Konklusjon om registrering og dokumentasjon Basert på revisjonen vår av årsrekneskapen som skildra ovanfor, og dei kontrollhandlingar vi har funne naudsynt i samsvar med internasjonal standard for attestasjonsoppdrag (ISAE) 3000 «Attestasjonsoppdrag som ikke er revisjon eller forenklet revisorkontroll av historisk finansiell informasjon», meiner vi at leiinga har oppfylt plikta si til å syrgja for ordentleg og oversiktleg registrering og dokumentasjon av selskapet sine rekneskapsopplysningar i samsvar med lov og god bokføringsskikk i Noreg. Stord, 15.03.2019 RSM Norge AS Ragnar Pettersen Statsautorisert revisor SIM - Årsmelding 2018 - Side 38 65