Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej Tifkira tad-da la tal-mulej f Ìerusalemm Evan elju Imbierek min ej f isem il-mulej. Qari mill-evan elju skont an Mark Mk 11, 1-10 1 X in waslu qrib Ìerusalemm, quddiem Betfa e u Betanja, dejn l-g olja taω-ûebbu, Ìesù bag at tnejn mid-dixxipli tieg u 2 u qalilhom: «Morru fir-ra al li hemm biswitkom, u kif taslu hemmhekk issibu felu marbut li add qatt g adu ma rikeb fuqu. Óolluh u ibuh. 3 Jekk xi add jistaqsikom, Dan kif qeg din tag mluh? g idulu, Il-Mulej je tie u, u malajr jer a jibag tu hawn.» 4 Marru, u sabu felu marbut dejn bieb barra fit-triq; u allewh. 5 Xi w ud minn dawk li kienu hemm qalulhom: «X intom t olluh tag mlu dak il-felu?» 6 Huma we buhom kif kien qalilhom Ìesù, u dawk allewhom jag mlu. 7 Óadu l-felu lil Ìesù, qieg du l-imnatar tag hom fuq il-felu, u Ìesù rikeb fuqu. 8 U bosta nies firxu fit-triq l-imnatar tag hom, u o rajn xi frieg i odor li kienu qatg u mill-g elieqi. 9 U kemm dawk li kienu miexja quddiem u kemm dawk li kienu miexja wara, bdew jg ajtu: «Hosanna! Imbierek min ej f isem il-mulej! 10 Imbierka s-altna li ejja ta David missierna. Hosanna fl-og la tas-smewwiet!» Il-elma tal-mulej Rl. Tif ir lilek ristu 101

Qari g all-ódud - ena B Jew Evan elju Imbierek min ej f isem il-mulej. Qari mill-evan elju skont an Ìwann Ìw 12, 12-16 F dak iω-ωmien, 12 il-folol ta nies li kienu ew g all-festa, kif semg u li Ìesù kien ej Ìerusalemm, 13 adu l-frieg i tal-palm u ar u jilqg uh. U bdew jg ajtu: «Hosanna! Imbierek min ej f isem il-mulej! Imbierek is-sultan ta IΩrael!» 14 Ìesù sab felu u rikeb fuqu, kif hemm miktub, 15 «TibΩax, bint ijon! Ara, ej is-sultan tieg ek, riekeb fuq felu ta mara.» 16 G all-ewwel id-dixxipli tieg u ma fehmuhomx dawn il- wejje ; iωda meta Ìesù kien igglorifikat, imbag ad ftakru li dan kien inkiteb fuqu, u hekk g amlulu. Il-elma tal-mulej Rl. Tif ir lilek ristu 102

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej Il-Quddiesa Qari I Ma bejtx wiççi mit-tag jir. Qari mill-tieb tal-profeta Isaija Is 50, 4-7 4 idi l-mulej tani lsien ta wie ed jitg allem, biex nag raf ng in lill-g ajjien b xi kelma. Ta kull filg odu jqajjimli lil widinti, biex nisma b al wie ed jitg allem. 5 idi l-mulej feta li widinti, u jiena ma webbistx rasi, ma r ajtx lura. 6 Tajt dahri lil dawk li kienu jsawtuni, addejja lil dawk li kien jnittfuli l iti; ma bejtx wiççi mit-tag jir u l-bωieq. 7 idi l-mulej jg inni, g alhekk ma nit awwadx; g alhekk g amilt wiççi b aω-ωnied: jien naf li ma jkollix mniex nist i. Il-elma tal-mulej Rl. Irroddu ajr lil Alla 103

Qari g all-ódud - ena B alm Responsorjali alm 21 (22), 8-9.17-18a.19-20.23-24 Rl. (2a): Alla tieg i, Alla tieg i, g aliex tlaqtni? 8 Dawk kollha li jarawni jid ku bija, jg ajbuni, i arrku rashom u jg idu: 9 «F idejn il-mulej intelaq; a je ilsu hu! Óa jsalvah hu, la bih jitg axxaq!» Rl. 17 Qabda klieb daru g alija; emg a nies Ωiena rassewni. Taqqbuli idejja u ri lejja; 18 nista ng odd g admi kollu. Rl. 19 Ówej i jaqsmu bejniethom, jaqtg u x-xorti g al-libsa tieg i. 20 Mulej, la titbeg idx minni; qawwa tieg i, fittex g inni! Rl. 23 Inxandar ismek lil uti; infa rek f nofs il- emg a. 24 Fa ru l-mulej, intom li tibωg u minnu; sebb uh ilkoll, nisel Ìakobb! ibωg u minnu lkoll, ulied IΩrael! Rl. 104

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej Qari II ristu çekken lilu nnifsu; g alhekk Alla g ollieh. Qari mill-ittra ta an Pawl Appostlu lill-filippin Fil 2, 6-11 Ìesù ristu 6 li g ad li kellu n-natura ta Alla, ma qag adx ifittex tieg u li hu daqs Alla, 7 iωda xejjen lilu nnifsu billi a n-natura ta lsir, sar jixbah lill-bnedmin, u deher minn barra b ala bniedem; 8 çekken lilu nnifsu, billi obda sal-mewt, anzi sal-mewt tas-salib. 9 G alhekk Alla g ollieh sas-smewwiet u Ωejnu bl-isem li hu fuq kull isem, 10 biex fl-isem ta Ìesù fis-sema, fl-art u f qieg l-art il- lejjaq kollha jinωlu g arkupptejhom, 11 u kull ilsien jistqarr: «Ìesù ristu hu l-mulej,» g all-glorja ta Alla l-missier. Il-elma tal-mulej Rl. Irroddu ajr lil Alla Akklamazzjoni qabel l-evan elju Glorja u tif ir lilek, ristu! Min abba fina ristu obda sal-mewt, anzi sal-mewt tas-salib. G alhekk Alla g ollieh sas-smewwiet, u Ωejnu bl-isem li hu fuq kull isem. Rl. Glorja u tif ir lilek, ristu! Fil 2, 8-9 105

Qari g all-ódud - ena B Evan elju Il-Passjoni ta idna Ìesù ristu skont an Mark Mk 14, 1-15, 47 I 14,1 ien g ad baqa jumejn g all-g id u g all-aωωmi, u l-qassisin il-kbar u l-kittieba bdew ifittxu kif jaqbdu lil Ìesù bil-qerq ta mo hom u jag tuh il-mewt. 2 G ax bdew jg idu: «Mhux fil-festa, li ma tqumx xi rewwixta fil-poplu.» 3 Ìesù kien qieg ed jiekol g and Xmun il-lebbruω f Betanja. Da let mara, b vaωett tal-alabastru biω-ωejt ifu ta nard pur, jiswa afna, kissret g onq il-vaωett, u ferrg et iω-ωejt fuq ras Ìesù. 4 U kien hemm xi w ud li bdew jitmas nu bejniethom u jg idu: «Dal- ala kollu ta fwie a g alfejn? 5 Dil-fwie a setg et i ib aktar minn tliet mitt dinar u jing ataw lill-foqra.» U bdew je duha mag ha. 6 Imma Ìesù qal: «Óalluha; g ala qeg din iddejquha? Óa a tajba g amlet mieg i. 7 Il-foqra ssibuhom dejjem mag kom, u tistg u tg inuhom kull meta tridu. Imma lili mhux dejjem se ssibuni mag kom. 8 Hi g amlet li setg et; dilkitli ismi bil-fwie a g ad-difna minn qabel. 9 Tassew ng idilkom, li kull fejn jixxandar l-evan elju fid-dinja kollha li g amlet din jing ad ukoll, b tifkira tag ha.» 106

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej 10 Imbag ad Ìuda l-iskarjota, wie ed mit-tnax, mar g and il-qassisin il-kbar biex jag tihom lil Ìesù f idejhom. 11 G al din l-a bar fer u afna, u weg duh li jag tuh xi flus. U hu beda jfittex il-waqt tajjeb biex jag tihom lil Ìesù f idejhom. 12 Fl-ewwel jum tal-aωωmi, meta kienu jissagrifikaw il- aruf tal-g id, id-dixxipli tieg u qalulu: «Fejn tridna mmorru n ejju biex tiekol l-ikla tal-g id?» 13 Imbag ad hu bag at tnejn mid-dixxipli tieg u u qalilhom: «Morru l-belt, u tiltaqg u ma ra el i orr arra ilma. Morru warajh, 14 u g idu lil sid id-dar ta fejn tarawh die el, Qallek l-img allem: Fejn hi l-kamra tieg i li fiha nista niekol l-ikla tal-g id mad-dixxipli tieg i? 15 U hu jurikhom kamra kbira fuq, mg ammra u lesta. Óejjulna hemmhekk.» 16 U d-dixxipli marru u da lu fil-belt u sabu kollox kif kien qalilhom hu; u ejjew l-ikla tal-g id. 17 G all- in ta filg axija Ìesù ie mat-tnax. 18 U kif kienu fuq il-mejda jieklu qal: «Tassew ng idilkom, li wie ed minnkom se jittradini, wie ed li qieg ed jiekol mieg i.» 19 Huma bdew isewdu qalbhom, u wie ed wara l-ie or staqsewh: «Jaqaw jien?» 107

Qari g all-ódud - ena B 20 Qalilhom: «Wie ed mit-tnax, li qieg ed ibill il- obω fi platt wie ed mieg i. 21 G ax Bin il-bniedem imur, kif hemm miktub fuqu; imma aωin g alih dak il-bniedem li permezz tieg u Bin il-bniedem ikun mog ti f idejn l-g edewwa! ien ikun a jar g alih dak il-bniedem li kieku ma twieled xejn!» 22 Huma u jieklu, a l- obω f idejh, qal il-barka, qasmu, newwilhulhom u qal: «Óudu, dan hu ismi.» 23 Imbag ad a l-kalçi f idejh, radd il- ajr, u newwilhulhom, u lkoll xorbu minnu. 24 U qalilhom: «Dan huwa demmi, id-demm tal-patt, li jixxerred g al afna. 25 Tassew ng idilkom, li ma nixrobx iωjed mill-frott tad-dielja sa dak in-nhar li nixrob inbid did fis-altna ta Alla.» 26 Imbag ad kantaw is-salmi u ar u lejn l-g olja taω-ûebbu. 27 U Ìesù qalilhom: «Ilkoll se tit awdu, g ax hu miktub: Nidrob ir-rag aj, u n-nag a jitferrxu. 28 Imma wara li nqum mill-mewt, immur il-galilija qabilkom.» 29 Qallu Pietru: «Ukoll jekk jitfixkel kul add, jiena ma nitfixkilx.» 108

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej 30 Qallu Ìesù: «Tassew ng idlek, li llum, dal-lejl stess, qabel ma s-serduk ikun idden darbtejn, int tkun a ç adtni tliet darbiet.» 1 IΩda Pietru tenna bil-qawwa kollha: «Le, ma niç dekx, anqas jekk ikolli mmut mieg ek!» U l-o rajn ukoll, kollha qalu l-istess. 32 Waslu f qasam jismu Ìetsemani, u qal lid-dixxipli tieg u: «Oqog du bilqieg da hawn sakemm nitlob.» 33 U a mieg u lil Pietru u lil Ìakbu u lil Ìwanni, u bdew ja kmuh il-biωa u d-dwejjaq. 34 Qalilhom: «In ossni mnikket g all-mewt; ibqg u hawn u ishru.» 35 Mexa kemmxejn il quddiem, inxte et fl-art, u talab li, jekk jista jkun titwarrab minnu dik is-sieg a. 36 U qal: «Abbà, Missier, kollox jista jkun g alik; bieg ed minni dan il-kalçi! IΩda mhux li rrid jien, imma li trid int.» 37 Ìie dejhom u sabhom reqdin, u qal lil Pietru: «Xmun, rieqed? Ma fla tx tishar sieg a wa da! 38 Ishru u itolbu biex ma tid lux fit-ti rib. L-ispirtu, iva, irid; imma l- isem dg ajjef.» 109

Qari g all-ódud - ena B 39 U ra a mar u tenna l-istess talba. 40 Mill- did ie u g al darb o ra sabhom reqdin g ax g ajnejhom kienu tqal bin-ng as; u ma g arfux x jaqbu jg idulu. 41 Ìie g at-tielet darba u qalilhom: «Torqdu issa u tistrie u? BiΩΩejjed. Is-sieg a waslet; araw li Bin il-bniedem se jkun mog ti f idejn il-midinbin. 42 Qumu! Ejjew immorru! Ara, dak li se jittradini hu fil-qrib!» 43 Minnufih, kif kien g adu jitkellem, wasal Ìuda, wie ed mit-tnax, b emg a nies mieg u, armati bis-sjuf u l-bsaten, mibg uta mill-qassisin il-kbar u mill-kittieba u x-xju. 44 Issa dak li kien se jittradih kien tahom sinjal minn qabel u qalilhom: «Dak li nbusu huwa hu; aqbduh u morru bih mg asses tajjeb.» 45 Malli mbag ad wasal, baqa sejjer fuqu u qallu: «Rabbi.» U biesu. 46 Huma meddew idejhom fuqu u qabduh. 47 Imma wie ed minn dawk ta madwaru silet is-sejf, ta daqqa bih lill-qaddej tal-qassis il-kbir u qatag lu widintu. 48 Ìesù dar fuqhom u qalilhom: «Qiskom ri tu g al xi alliel, armati bis-sjuf u l-bsaten biex taqbdu lili! 49 Jien kuljum kont inkun fostkom fit-tempju ng allem u ma Ωammejtunix. Imma dan kollu ara biex isse l-iskrittura.» 110

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej 50 Imbag ad id-dixxipli tieg u kollha telquh u arbu. 51 Wie ed Ωag Ωug mar warajh imgeωwer b liωar biss fuq xejn, u qabduh; 52 imma hu telqilhom il-liωar f idejhom u arab g eri. 53 Óadu lil Ìesù g and il-qassis il-kbir, u n abru l-qassisin il-kbar kollha u x-xju u l-kittieba. 54 Pietru kien baqa miexi warajh mill-bog od sa ol-palazz tal-qassis il-kbir, u qag ad bilqieg da mal-qaddejja dejn in-nar g as-s ana. 55 Il-qassisin il-kbar u s-inedriju kollu bdew ifittxu xhieda kontra Ìesù biex jag tuh il-mewt, u ma sabux. 56 Tassew li kien hemm afna li xehdu bil-qerq kontra tieg u, imma x-xhieda tag hom ma kinitx taqbel. 57 Imbag ad qamu xi w ud jag tu xhieda qarrieqa kontra tieg u u qalu: 58 «A na smajnieh jg id, Jiena n ott dan it-tempju mibni bl-idejn, u fi tlitt ijiem nibni ie or li ma jkunx mibni bl-idejn!» 59 Imma x-xhieda tag hom anqas f dan ma kienet taqbel. 60 Imbag ad il-qassis il-kbir qam f nofs il- emg a u staqsa lil Ìesù: «Xejn ma twie eb? X inhuma jixhdu dawn kontra tieg ek?» 61 IΩda hu baqa sieket u ma wie eb xejn. Mill- did il-qassis il-kbir staqsieh u qallu: «Int il-messija, Bin l-imbierek?» Ìesù wie bu: «Jien hu, u intom g ad taraw lil Bin il-bniedem bilqieg da n-na a tal-lemin tal-qawwa u ej fuq is-s ab tas-sema.» 111

Qari g all-ódud - ena B 63 Imbag ad il-qassis il-kbir çarrat l-ilbies ta fuqu u qal: «Xi tie a g andna iωjed ta xhieda? 64 Id-dag wa smajtuha! X jidhrilkom?» U kollha qatg uhielu li kien aqqu l-mewt. 65 Imbag ad xi w ud bdew jobωqulu fuqu, jg attulu wiççu, jag tuh bil-ponn u jg idulu: «Aqta min!» U l-qaddejja bdew jag tuh bil- arta. 66 Waqt li Pietru kien isfel il ewwa mid-da la tal-palazz, iet wa da qaddejja tal-qassis il-kbir. 67 if rat lil Pietru qieg ed g as-s ana, wa let g ajnejha fuqu u qaltlu: «Int ukoll kont ma Ìesù ta Nazaret.» 68 Imma hu ça ad u qal: «Ma nafx, m iniex nifhem x inti tg id.» U are il barra fid-da la tal-palazz. U s-serduk idden. 69 Il-qaddejja ratu, u re g et bdiet tg id lil dawk li kienu hemm: «Dan wie ed minnhom.» 70 U mill- did ça ad. Wara ftit dawk li kienu dejh re g u qalu lil Pietru: «Tassew, int wie ed minnhom; g ax int ukoll mill-galilija.» 112

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej 71 Imbag ad qabad jis et lilu nnifsu u ja lef: «Jiena ma nafux lil dan il-bniedem li qeg din issemmu.» 72 Minnufih is-serduk idden g at-tieni darba. Pietru ftakar fil-kelma li kien qallu Ìesù: «Qabel ma s-serduk jidden darbtejn, inti tiç adni tliet darbiet.» U nfexx jibki. II 15, 1 Filg odu kmieni l-qassisin il-kbar iltaqg u malajr max-xju u mal-kittieba u mas-inedriju kollu biex jiftiehmu bejniethom. Imbag ad rabtu lil Ìesù, aduh u tawh f idejn Pilatu. 2 Pilatu staqsieh: «Inti s-sultan tal-lhud?» U hu wie eb u qallu: «Int qieg ed tg idu.» 3 Il-qassisin il-kbar bdew jaqilg u afna akkuωi kontra tieg u. 4 IΩda Pilatu ra a staqsieh: «Ma twie eb xejn? Ara kemm akkuωi qeg din i ibu kontra tieg ek!» 113

Qari g all-ódud - ena B C 5 Imma Ìesù ma wie eb xejn iωjed, hekk li Pilatu baqa mistag eb. 6 F nhar ta festa kien jitilqilhom wie ed absi, lil dak li kienu jitolbu huma. 7 Issa fil- abs kien hemm wie ed jismu Barabba, arrestat flimkien max-xewwiexa li fir-rewwixta kienu qatlu lil xi add. 8 In-nies telg u u bdew jitolbuh jag mel kif kien jag mlilhom dejjem. 9 Qabad Pilatu u qalilhom: «Tridux nitilqilkom is-sultan tal-lhud?» 10 G ax hu g araf tajjeb li l-qassisin il-kbar kienu tawh lil Ìesù f idejh min abba l-g ira. 11 IΩda l-qassisin il-kbar bdew ixewxu n-nies li a jar jitilqilhom lil Barabba. 12 Pilatu ra a staqsiehom u qalilhom: «U x nag mel imbag ad b dak li intom issej ulu s-sultan tal-lhud?» 13 IΩda huma nfexxew jg ajtu mill- did: «allbu!» 14 Qalilhom Pilatu: «Imma x g amel aωin?» Huma aktar bdew jg ajtu: «allbu!» 114

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej 15 Pilatu mbag ad, biex jog ob lin-nies, telqilhom lil Barabba, u lil Ìesù, wara li tah is-swat, tahulhom biex isallbuh. 16 Is-suldati aduh mag hom ewwa fil-palazz, ji ifieri l-pretorju, u sej u r-ri ment kollu. 17 Libbsuh ilbies a mar skur, u qeg dulu fuq rasu kuruna minsu a mix-xewk. 18 U bdew isellmulu: «Is-sliem g alik, sultan tal-lhud!» 19 U qabdu jag tuh b qasba fuq rasu, jobωqulu fuqu, u jilwu rkupptejhom quddiemu biex jag tuh qima. 20 Imbag ad, wara li g addewh biω-ωufjett, neωωg ulu l-ilbies a mar u xeddewlu wej u. U aduh il barra biex isallbuh. 21 ien g addej wie ed, Xmun minn Çireni, missier Xandru u Rufu, ej lura mir-raba, u ag luh jerfag lu s-salib. 22 U wassluh f post jismu Golgota, li jfisser post il-qorrieg a. 23 U tawh jixrob inbid im allat bil-mirra, imma hu ma riedx jie u minnu. 24 Imbag ad sallbuh, u qassmu wej u bejniethom billi tellg uhom bix-xorti alli kull wie ed jie u li jmissu. 25 ienet it-tielet sieg a x in sallbuh. 26 Il-kitba li turi l- tija tal-kundanna tieg u kienet tg id hekk: «Is-sultan tal-lhud.» 27 Mieg u sallbu wkoll Ωew allelin, wie ed fuq il-lemin u l-ie or fuq ix-xellug. 28 Dawk li kienu g addejjin bdew jg ajruh, içaqilqu rashom u jg idu: 29 «G ajb g alik, int li t ott it-tempju u tfittex ter a tibnih fi tlitt ijiem! 30 InΩel minn fuq is-salib u salva lilek innifsek!» 31 Hekk ukoll il-qassisin il-kbar bdew jiddie ku bih bejniethom u mal-kittieba u jg idu: 115

Qari g all-ódud - ena B «alva o rajn, lilu nnifsu ma jistax isalva! 32 Óa jinωel issa l-messija, is-sultan ta IΩrael, minn fuq is-salib biex a na naraw u nemmnu!» U dawk li kienu msallbin mieg u bdew imaqdruh huma wkoll. 33 X in saret is-sitt sieg a waqg et dalma kbira fuq il-pajjiω kollu sad-disa sieg a. 34 U fid-disa sieg a Ìesù g ajjat b le en qawwi: «Eloì, Eloì, lemà sabaqtàni!» li jfisser: «Alla tieg i, Alla tieg i, g aliex tlaqtni!» 35 Xi w ud minn dawk li kienu hemm, kif semg uh, qalu: «Ara, qieg ed isejja lil Elija!» 36 U mar wie ed ji ri jxappap sponωa bl-inbid qares, wa alha f tarf ta qasba u tah jixrob filwaqt li qal: «tennew, a naraw ji ix Elija jniωωlu!» 37 Imma Ìesù g ajjat g ajta kbira u radd ru u. Hawnhekk kul add jinωel g arkopptejh u jinωamm is-skiet g al ftit in. 38 U l-purtiera tas-santwarju ççarrtet fi tnejn minn fuq s isfel. 39 Iç-çenturjun li kien wieqaf biswitu, meta rah jg ajjat u jmut hekk, qal: «Dan il-bniedem kien tassew Bin Alla!» 116

Óadd il-palm u l-passjoni tal-mulej III 40 ien hemm ukoll xi nisa j arsu mill-bog od, fosthom Marija ta Magdala, Marija omm Ìakbu Ω-Ωg ir u Ìosè, u alomi; 41 dawn, meta Ìesù kien fil-galilija, kienu jmorru mieg u u jaqduh. U kien hemm ukoll bosta o rajn li kienu telg u Ìerusalemm mieg u. 42 ien a sar filg axija, u billi kien Jum it-t ejjija, ji ifieri lejlet is-ibt, 43 ÌuΩeppi minn Arimatija, membru mag ruf tal-unsill, li hu wkoll kien jistenna s-altna ta Alla, g amel il- ila, da al quddiem Pilatu u talbu l- isem ta Ìesù. 44 Pilatu stag eb li kien a miet; bag at g aç-çenturjun u staqsieh jekk kienx ilu li miet. 45 Meta mbag ad sar jaf ming and iç-çenturjun, ta l- isem ta Ìesù lil ÌuΩeppi, 46 u dan xtara liωar tal-g aωel, niωωel lil Ìesù mis-salib, keffnu fil-liωar u qieg du f qabar im affer fil-blat; imbag ad gerbeb ebla fid-da la tal-qabar. 47 Marija ta Magdala u Marija omm Ìosè qag du jaraw fejn tqieg ed. Il-elma tal-mulej Rl. Tif ir lilek ristu 117