Kartlegging av folkehelsa

Transkript

1 Kartlegging av folkehelsa Helsetilstand, påverknadsfaktorar, folkehelseutfordringar og ressursar. Korleis kan ein sikre at god oversikt bidreg til eit meir effektivt folkehelsearbeid i kommunane?

2

3 Folkehelselova Kommunane pliktar å ha oversikt over helsetilstand og påverknadsfaktorar. Skal setje i verk tiltak og samordne si verksemd i folkehelsearbeidet. Folkehelse skal inngå i planlegginga og den lokale samfunnsutviklinga.

4 Oppsummert karleggingsprosess

5 Kartleggingsprosessen Innhente informasjon Gjennomgå informasjonen Kvalitetsvurdere materialet Samanlikne Vurdere årsakstilhøve og konsekvensar Sosiale helseskilnadar Oppsummere status og identifisere folkehelseutfordringane og ressursane.

6 Folkehelseprofilen kva seier dette oss? Folkehelseprofilen Statistikkbanken

7 Kartlegginga i Suldal

8

9 Kreft

10 Levevanar Suldal har gode levevanar. Det er låg arbeidsløyse i kommunen, gode bumiljø, gode oppvekstvilkår, lågt tal låginntektshushaldningar, og høgare medianinntekt (samla hushaldningsinntekt) enn resten av landet. Statistikkane viser færre antal røykarar og i Suldal, og bruken av alkohol og andre rusmidler er også lågare i befolkninga i Suldal enn landet elles. Vidare er nedgongen i antal uføre større i Suldal enn landet elles, samstundes med at bruken av gradert sjukemelding har gått betydeleg mykje meir ned i Suldal enn i landet elles.

11 Klima & Energiplan 2012 I Suldal ser ein følgjande som viktige miljørelaterte faktorar som kan påverke helsa: Støv og støy frå Norsk Stein på Berakvam er ei ulempe, men representerer vanlegvis ikkje noko direkte helsefare. Innhald av fri kvarts eller fibermineraler i steinen som vert knust, blir sett på som primært å vere eit problem for det interne arbeidsmiljø. Støvog støyproblematikken knytt til dette heng meir saman med livskvalitet. Klimautsleppa i Suldal aukar. Pr innbyggar er utsleppa høgare enn landsgjennomsnittet. På globalt nivå er dette ei stor helseutfordring. Suldal har mykje kraftgater. Det er ikkje funne sikre vitskapelege haldepunkt for at dei felta me vert utsette for i dagleglivet gir nokon form for skade eller sjukdomar. Det er gjennomført radonmålingar i offentlege og private bygg i kommunen frå Resultata viser at det i nokre bygg førekjem for høge verdiar. Det er foreslått/starta tiltak i desse. Områda som ser ut til å vere mest utsett ligg på sedimentære avsetningar, slik som Nesflaten, Suldalsosen og Hålandsosen. Høgste verdiar målt i Suldal er på omlag 6000 Bq/m3.

12 Psykisk helse

13 Utfordringsbilete for kommunen Suldølen er friskare enn landssnittet Livstilsrelaterte sjukdomar følgjer utviklinga elles i samfunnet.

14 Tiltaksområde Ut frå ulike kunnskapsgrunnlag som nasjonale statistikkar, sentral teori om påverknadsfaktorar for helse Rogaland Fylkeskommune sin Regionalplan for folkehelse Resultat frå kartlegginga av helsetilstand i Rogaland Eigne undersøkjingar som Ungplan og Brukarplankartlegginga kan ein definere 3 hovudsatsingsområde for folkehelsearbeidet i Suldal kommune: Fysisk miljø Levevanar Psykisk helse

15 R BY KB HE HT KU NAV OP Folkehelsetiltak må forankrast gjennom avsette midlar til ressursar og bevilgningar i økonomiplanen. Det skal nyttast konsekvensutgreiingar i kommunal planlegging for å belyse kva konsekvensar ulike tiltak vil ha for helse og sosiale skilnadar. Dette knyter seg til kva direkte og indirekte konsekvensar planen vil ha for fysisk og psykisk helse, og i kva grad planen bidreg til ei meir rettferdig fordeling av påverknadsfaktorane for helse. BY/HE Opprette ei tilskotsordning til radonmåling i privatbustadar i det som i Klima- og energiplanen er definert som område med særleg førekomst av radon. Vurdere tilskot til radonførebyggjande tiltak i privatbustadar. Det skal opprettast treningskompis for gruppene 1. overvektige barn 2. personar med kreftdiagnose 3. personar med diabetes type Suldal skal delta i prosjektet Barn i rusfamiliar tidleg intervensjon. Dette prosjektet skal bidra til å heve kompetansen om tidleg identifikasjon og tidleg intervensjon blant tilsette i kommunen som kjem i kontakt med risikoutsette barn og unge. Barn som veks opp i familiar med rusproblem har større risiko for å utvikle psykiske problem, åtferdsforstyrringar og problem i skulen. HT/NAV Den nasjonale standarden for merking og gradering av turstiar skal gjerast gjeldande i heile Suldal. Nye stiar skal merkast etter denne standarden, og etablerte stiar skal merkast etter standarden ved fornying. Oppretthalde det gode rusførebyggjande arbeidet ein har i dag. Det må leggjast til rette for organisert fysisk aktivitet gjennom leik, friluftsliv og idrett allereie i barnehagen og auka organisert fysisk aktivitet i skulen for å utvikle glede, nysgjerrighet og kunnskap knytt til fysisk aktivitet. Kompetanseauke kring friluftsliv hjå alle tilsette i skule og barnehage er her sentralt. Det skal arrangerast ein årleg friluftslivsskuledag for tilsette i skulane og barnehagane i Suldal med undervisning frå tilsette ved Gullingen leirskule. Det må utviklast og vidareutviklast kompetanse hjå planleggarar og politikarar knytt til: 1. påverknadsfaktorar for helse. 2.plangrep som kan bidra til utjamning av sosiale helseskilnadar. Alle samfunns-, areal og transportplanar skal ha eit klart folkehelseperspektiv. Tilgjengeleg statistikk og eigne innbyggjarundersøkjingar skal danne grunnlaget for kommuneplanlegginga. Lågstatusgrupper et meir billig og energirik mat (feitt-, salt- og sukkerhaldige produkt) og mindre grønsaker. Det skal haldast kosthaldskurs for å utjamne ulikskapane knytt til kosthald. Utarbeide ein handlingsplan for førebygging av sjølvmord og sjølvskading. Det skal vera eit universelt utforma naturområde i kvar skulekrins der det skal vera utandørs trim/leikeapparat også tilrettelagt for vaksne. Første trinn her er å utvikle Høseområdet på Sand med mellom anna trimpark, turveg frå Hydrokaien til Garaneset med ulike tiltak undervegs. Det skal utgreiast ordning med felles skulemåltid med tilhøyrande kosthaldskurs for foreldre. Det skal etablerast informasjonskampanjar knytt til tannhelse retta mot barn med innvandrarbakgrunn. Desse ser ut til å ha meir karies enn barn med norsk bakgrunn. Opprette eit frisklivs- og meistringstilbod i Suldal som også skal ha nær tilknyting og samarbeid med folkehelsearbeidet. Suldal skal prioritere sine kulturmidlar retta mot ulike folkehelsetiltak. Særleg gjeld dette tiltak retta mot det som er definert som våre største helseutfordringar. Ein skal sikre god kvalitet i barnehagane i kommunen gjennom at det skal vera ein høg andel av leiarar i barnehagane med godkjent utdanning. Gode barnehagar fremjar språkutvikling, læring, evna til å tenke og sosiale dugleikar (omgås andre). Dette er sentrale faktorar for utviklinga av god helse. Dette er også viktig for å redusere sosiale helseskilnadar. Helsestasjon for ungdom skal utviklast til den viktigaste førebyggjande staden for unge, der terskelen for å oppsøkje denne er svært låg. Suldal kommune skal som eigar av sentralidrettsanlegget bidra til at all aktivitet her er fri for doping, og drive haldningsskapande arbeid kring doping; særleg knytt til bruken av styrkeromma. Vurdere deltaking i programmet Hverdagslykke, ein kunnskapsbasert satsing retta mot barnehagebarn, utarbeida av rådet for psykisk helse. Utnytte eksisterande fagkompetanse i kommunen til førebyggjande og haldningsskapande informasjonsarbeid, td. kreftsjukepleiaren. Einsemd er ei av utfordringane når det gjeld psykisk helse. Dette kjem fram mellom anna i Ungdataundersøkjinga. Det skal etablerast eit ungdomstilbod (fritidsklubb/ungdomsklubb) på Sand i samarbeid med ungdomsrådet. Dei frivillige organisasjonane Mental Helse og Forum for psykisk helse bør inviterast med i vårt folkehelseforum. I samarbeid med frivillige etablere ferieaktivitetar for barn og unge.

16 Takk for meg!