Regelverket om konsekvensutgreiingar - fråsegn til høyring

Transkript

1 Kommunal- og moderniseringsdepartementet Klima og miljødepartement Postboks 8112 Dep 0032 Oslo Dykkar ref: Dykkar dato: Vår ref: Vår saksbehandlar: Vår dato: 15/ /2016/122/&32 Johnny Loen, Regelverket om konsekvensutgreiingar - fråsegn til høyring Møre og Romsdal fylkeskommune har ut frå sine ansvarsområde følgjande merknader: Endring av lova Vi er samde i departementets forslag om å samle dei detaljerte bestemmingane om utløysingskrav for KU i føresegna, og er dermed også samde i forslaget om å endre 12-2 og 12-3 slik som foreslått. Men sjå merknader til ny forskrift 4 nedanfor. I samanheng med dette finn vi det naturleg å peike på at også 8-3 og overlappar 4-1 og 4-2 i stor grad, og at ein ut frå same logikk som for 12-2 og 12-3, kanskje bør vurdere å fjerne "dobbelheimlinga". Vi har ikkje merknader til at ein i opnar for oppstartvarsel utan planprogram. Det kan av ulike grunnar vere rasjonelt å starte ein offentleg diskusjon om planlegginga før dette er konkretisert i eit planprogram. Ein må då sjølvsagt føresette at planprogrammet vert utarbeidd og lagt til høyring i etterkant. Vi har ikkje kommentarar knytt til gebyrregelverket. Når det først er snakk om å endra lova, vil vi gjere merksam på ei anna utfordring vi har erfaring med. 4-1 stiller krav om planprogram for alle kommuneplanar. Mange av desse er ikkje arealplanar, men planar for sektorar eller forvaltingsområde. Etter vår vurdering fortener mange av desse planane den merksemda som kommuneplanprosessane elles legg opp til, men det er ikkje alltid nødvendig eller tenleg med planprogram. Alternativet for kommunane er då "temaplanar" eller "sektorplanar" der ein ofte tar nokså lett på medverknad og prosess. Lova bør etter vår vurdering endrast slik at planprogram ikkje blir obligatorisk for anna enn arealplanar. Men sjå elles sluttkommentaren. Endring av KU-forskrifta Vi er svært nøgd med at dei to forskriftene (igjen) vert samla i ei. Vi støttar også intensjonen om å gjere forskrifta noko enklare å praktisere, men på nokre punkt meiner vi forslaget bidrar til det motsette. Vi kommenterer nedanfor i same rekkefølge som forslaget: Ny 1: Etter vår vurdering er den nye paragrafteksten meir "reindyrka juridisk". Det sentrale innhaldet er ikkje endra, men kjem tydelegare fram. Vi har ikkje merknader. Postadresse: Postboks 2500, 6404 Molde Besøksadresse: Julsundvegen 9 Telefon: Telefaks: e-post: post@mrfylke.no

2 Side 2 Ny 2: Ingen merknad. Ny 3: Andre ledd første punktum er så sjølvsagt at det burde vere unødvendig å forskriftsfeste. Ut frå vår erfaring kan det vere vel så viktig med ei presisering av at fagkunnskap og objektivitet skal ligge til grunn for sjølve konsekvensutgreiinga, jamfør ny 11. Utover dette har vi ikkje merknader. Ny 4: Framlegget og forklaringa er i det heile vanskeleg å tolke. Etter vår vurdering er særleg punkt a) og d) så uklart formulert at det er nødvendig med omarbeiding. Punkt a) og d) viser begge til andre heimlar. I punkt a) er det uklart om "planer etter pbl.:" betyr alle planar etter pbl. eller berre dei tre plantypane som er lista vidare i punktet. Dersom ja, framstår punkt b) som unødvendig. Dersom nei, vil paragrafen vere å forstå slik at KU-kravet for regional plan, kommuneplanens arealdel og områderegulering berre gjeld når planen fastset rammer for tiltak i vedlegg I og II. I dette tilfellet vil det vidare vere uklart kva som ligg i siste ledd i 8-3 og i pbl, jamfør også merknader til lovendringane. Vidare ser vi ei motsetning mellom punkt a) og d) og overskrifta til vedlegg II; Vedlegg II opplyser om tiltak der KU skal vurderast, 4 a) og d) fastslår at slike tiltak alltid skal konsekvensutgreiast. Punkt b) er tilsynelatande greitt i seg sjølv, men vi finn det nødvendig å sjå dette i samanheng med punkt 2 i nytt vedlegg I: Etter vedlegget skal ein alltid konsekvensutgreie reguleringsplanar for nye bustad- og hyttefelt som er i strid med overordna plan. Omfangskriteriet (15 daa) i gjeldande forskrift er tatt ut. Det er eit prinsipp som synest nødvendig all den tid bustad/hytter som tiltak ikkje er rammefesta. Men kravet gjeld likefullt berre dersom ein vel å regulere. Dette vil openbart legget til rette for auka tal på dispensasjonssøknader for å kome unna kravet om KU. Dette utfordrar dagens rammer for dispensasjon vesentleg. Ingen av vedlegga i nytt forslag krev konsekvensutgreiing av dispensasjonar for bustadbygging, aldri så store. (Tilsvarande mangel gjeld også dagens KU-forskrifter; dispensasjonar for bustader og kjem ikkje inn under oppfangingskriteria verken i 2 eller 3 eller som tiltak i vedlegga til dei to forskriftene). Det er lett å argumentere logisk for at dette ikkje er nødvendig, sidan såpass store utbyggingar bør gjennom reguleringsprosess. Men erfaringar tilseier at praksis ofte er annleis. Kommunen møter utfordringar når det gjeld skjønsutøvinga etter pbl 11-1 tredje ledd, grunnlaget for krav om regulering. Så vidt vi kjenner til er det enno ikkje vedtatt endringar i pbl Kap 19, men det er vanskeleg å forestille seg at ein skulle kunne opne for dispensasjonar for bustad- eller hyttefelt utover 4-5 einingar. Det vil i tilfelle gjere det vanskelegare å oppnå kvalitet i buområda, til dømes for barn og unge, jamfør rikspolitiske retningsliner. Det vil heller ikkje vere logisk i forhold til kva ein elles legg til grunn for å vurdere om planar eller tiltak har vesentlege verknader for miljø og samfunn. I kommentaren til endringar av 12-2 og 12-3 i pbl, skriv departementet i oversendingsbrevet slik: "...For å sikre at større utbyggingstiltak som hytte- og boligfelt i strid med overordnet plan fanges opp, foreslås disse tiltakene tatt inn i forskriftens vedlegg I,...". Slik Vedlegg I no er utforma, gjeld ikkje KU-kravet berre større tiltak, men også heilt små kva gjeld bustader og hytter. Det er heller klart kva departementet meiner med "større".

3 Side 3 Vi skuldar til sist å gjere merksam på at forskriftsendring som foreslått, vil kome til å gjelde ein betydeleg del av den samla planporteføljen i vårt fylke. Mange av reguleringsplanane vi ser, er relativt små i omfang (storleik 5 20 bustader) og forslagsstillarane er grunneigarar eller mindre, lokale firma som ikkje utan vidare har omfattande ressursar å sette inn. Ut frå dette har vi to konkrete forslag: - ein bør i vedlegg I unngå absolutt KU-krav for dei minste hytte-/bustadfelta sjølv om desse er i strid med overordna plan. - for å unngå å strekke dispensasjonsheimelen, bør ein supplere med eit krav til bustader/hytter som tiltak, med utgangspunkt i talet på einingar eller areal. Når det gjeld punkt 1 i nytt vedlegg I, er forholdet allereie slik som i vårt forslag. Utbygging til næringsføremål eller offentlege tenester over ein viss storleik, vil utløyse KU-krav på grunn av føremålet som tiltak dersom det ikkje er utløyst som plan. Men her er det behov for å jamføre omgrepet "bruksareal" med målereglane i rettleiaren for "grad av utnytting". Det er vil elles være ope for ulike tolkingar. Grenseverdiar vil uansett opne for "tilpassingsprosjekt" tett oppunder grensene, eller deling av store prosjekt gjennom å redusere planens/ prosjektets omfang, og så kome tilbake med utviding seinare. Dette har vi også sett etter gjeldande forskrift, men heldigvis ganske sjeldan. Punkt c) har vi ikkje merknader til. Punkt d) gir på same måte som punkt a) motstridande opplysingar, så langt vi kan sjå. Ny 5 Merknader vedørande dispensasjonar for bustad- og hyttefelt under 4 gjeld tilsvarande. I denne paragrafen kjem det elles svært tydeleg fram at konsekvensutgreiingar og reglar knytt til desse er ulike alt etter kva lov som ligg til grunn for KU-kravet. Vi kjenner ikkje EØS-direktivet så godt at vi utan vidare kan sjå kva som er nødvendige forskjelar og kva som berre er "arv" frå ulike sektorlover. Uansett framstår andre og tredje ledd i 5 og etterfølgande 6 og 7 nokså ugjennomtrengelege. Det er også vanskeleg å sjå spor av forenklingar. Dersom energi-, vassressurs- og vassdragsreguleringslova fordrar eigne passusar i KU-forskrifta, bør ein heller sjå om det er lovene som skal endrast. Det same gjeld for så vidt i forhold til 11. Dersom ein likevel må oppretthalde substansen i paragrafen, foreslår vi følgande redaksjon (sjå likevel merknader til 6 og 7): "Tiltak og reguleringsplanar for tiltak i vedlegg II skal vurderast etter kriteria i vedlegg III og konsekvensutgreiast dersom... For planar etter plan- og bygningslova gjeld reglane i 6. For tiltak etter andre lover gjeld reglane i 7. Dersom ansvarleg styresmakt finn at planen eller tiltaket har vesentlege verknader, skal planen eller tiltaket behandlast vidare etter reglane i 11 til 16. Unnateke fra dette er saker etter energilova, vassdragslova og vassdragsressurslova. For desse sakene gjeld reglane i 12 til 16 utan nærare førehandsvurdering etter 7. [kva søknaden skal innehalde bør gå fram av lova]. Dersom det undervegs i prosessen kjem fram nye opplysingar..."

4 Side 4 Når det gjeld siste ledd i 5 er det vanskeleg å sjå kvifor ikkje tilsvarande krav skal gjelde saker etter særlov. Ny 6 og 7: Vi kan ikkje sjå nokon umiddelbar grunn til at første ledd i 7 ikkje skal vere likelydande med første ledd i 6. Det er heller ikkje forklart gjennom tilvisingane til EIA-direktivet. Andre ledd i dei to paragrafane har også i realiteten nokså lik substans. Tredje ledd i 7 presiserer heimelen til å krevje tilleggsutgreiingar. Også i planar etter plan- og bygningslova kan dette vere aktuelt, og sjølv om fristene kan vere noko ulik etter pbl og særlov, bør også desse ledda kunne slåast saman. Siste ledd i begge paragrafar gjeld krav om gunngiving pålagt ansvarleg styresmakt. Også dette er generelt og bør kunne slåast saman, til dømes slik: "Dersom ansvarleg styresmakt finn at planen eller tiltaket ikkje vil få vesentlege verknader, skal dette grunngis. Ved reguleringsplanar etter plan- og bygninglova skal grunngivinga framgå seinast ved varsel om oppstart av planarbeidet eller ved utlegging av planforslaget til offentleg ettersyn, jamfør pbl og Ved tiltak etter sektorlover skal grunngivinga følge sluttbehandlinga av søknaden." I utgangspunktet meiner vi med andre ord at desse to paragrafane bør kunne slåast saman til ein. I motsett fall bør overskriftene, jamfør merknader til 5, være "Vurdering av planar etter Vedlegg II" og "Vurdering av tiltak etter Vedlegg II", Ny 8: Vi registrerer at forslaget inneber ei vidareføring av unnataket i gjeldande planforskrift 5 første ledd når det gjeld planprogram. I nytt, sjette ledd ligg likevel ei erkjenning av at det i mange tilfelle (reguleringsplanar) kan vere greit å avklare utgreiingskravet på førehand med ansvarleg styresmakt, men det følger ingen krav til korleis dette skal skje. Planprogram vil generelt vere eit godt verktøy både for slik avklaring og for å strukturere planarbeidet vidare. Det er også slik at ein gjennom arbeid med eit planprogram legg bak seg arbeid som høyrer til sjølve planen. Når ein i tillegg kan arbeide parallelt med planprogram og plan, er det vanskeleg å sjå kva effektiviseringsvinst som skal ligge i dette unnataket, og kvifor det då ikkje også gjeld kommuneplanar for verksemdsområde eller sektorar (ikke-arealplanar), jamfør merknad til lovendringa, 4-1. Mange kommunar har svært få saker og liten erfaring med konsekvensutgreiingar, og handterer ofte regulantar med tilsvarande avgrensa erfaring. Desse vil vere avhengige av ulike sektorstyresmakter sine innspel for å kvalitetssikre konsekvensutgreiingane. Det er tenleg i slike tilfelle at avklaringane skjer tidleg, og ikkje når konsekvensutgreiingane vert lagt til offentleg ettersyn. Dette taler for eit generelt krav til planprogram når KU. Ny 9 og 10: Ikkje merknader. Ny 11: Paragrafen er tekstrik og svært lite konkret. Det er ei rekkje formuleringar som opnar for store skjønsrom og som gjer praktiseringa vanskeleg, både for kommunane, for tiltakshavar og for overordna styresmakter; - "der det er relevant" - "skal være relevant for beslutningen" - "tilpasses innhold omfang og virkninger til den aktuelle planen eller tiltaket" - "nødvendig oppdatering"

5 Side 5 - "viktige forhold" - "i nødvendig grad" - "anerkjent metodikk" - "relevant faglig kompetanse" - "normalt tilstrekkelig" - "overordnet nivå" - vesentlig endret arealbruk" - dersom konsekvensuredningen er omfattende" Jamfør merknader til 5, kan vi ikkje sjå noko grunn til at det skal vere ulikt krav til innhald ut frå kva lov som ligg til grunn. Paragrafen bør strammast betydeleg opp og vere konkret på kva som faktisk skal vere innhaldet. Det er svært vanskeleg å skulle forhalde seg til KU i ulike saker dersom det skal vere så ope for skjøn som paragrafen legg opp til. Det er riktignok vist til vedlegg IV, men berre "der det er relevant". Ny 12: Det er positivt med eit krav om at data vert gjort tilgjengeleg i offentlege databaser etter gitte standarder. Vi har elles ikkje merknader. Ny 13 til 22: Ikkje merknader. Vi har ikkje merknader til endringar i vedlegg I og II utover det som kjem fram ovanfor. Sluttkommentar Ut frå vår oppfatting av 4, 6,7 og 11 er det vanskeleg å sjå at forskriftsendringa skal føre til vesentleg forenkling når det gjeld å gjere greie for konsekvensar av planar og tiltak generelt sett. Truleg vil noko fleire saker gå "under radaren" av forskriftene og ein kan hevde at desse sakene vert mindre arbeidskrevande, men dårlegare opplyste. På den andre sida ligg framleis både det generelle opplysingskravet i forvaltingslova 17 og kravet til vurdering av verknader i pbl 4-2 fast, tilsvarande krav sikkert også i særlovene. Dette er nødvendig for eit levande demokrati. Det må med andre ord framleis gjerast ein jobb, og planprogram/melding kan i mange høve vere tenleg og nødvendig for å strukturere denne jobben. Kanskje hadde det vore endå enklare dersom det galdt eit generelt krav om konsekvensutgreiing og eit felles prosedyresett, men med eit litt meir typedifferensiert/-spesifisert krav til innhaldet. Dette brevet er elektronisk godkjent og vil ikkje bli utsendt i papir. Med helsing Ole Helge Haugen Fylkesplansjef Johnny Loen Plansamordnar Kopi: Fylkesmannen i Møre og Romsdal, her