Demokrati og diktatur

Transkript

1 Demokrati og diktatur Demokrati - Bestemme sammen Demokrati, også kalt folkestyre, er en betegnelse på en styreform hvor folket har muligheten til å delta i viktige beslutninger. Muligheten til å påvirke får folket gjennom å stemme ved valg. Demokrati skiller seg fra andre styreformer som diktatur, der en person styrer. Styreformen i Norge kalles demokrati. Det vil si at alle som bor i Norge, skal få være med og bestemme hvordan samfunnet skal være. Barn og unge skal få si sin mening og bli hørt i saker som gjelder dem. Demokrati er et sammensatt ord av de to greske ordene demos, som betyr folk og kratein, som betyr hersker eller styre. Tanken om folkestyre oppsto i Athen for omtrent 2500 år siden. Norge har vi ulike politiske partier som har forskjellige meninger om hvordan samfunnet bør være. Når det er stortingsvalg, kan alle voksne norske borgere over 18 år stemme på det partiet de er mest enig med. دیکتاتوری او دموکراسی الس په خلكو د حاكمیت دموکراس ټا عمومي د چې ده عبارت څخه سیستم هغه له حکومت یو د کراسي ډیمو یو د دموکراسي.راځي ته منځ سره ګټولو په رایو اکثریت د وروسته نه کلو له پرته خلک ټول کې ټولنه یوه په مخې له هغې د چې دی مفهوم هدف داسې حقوقو برابرو د وي واکمن انسان بل پر انسان یو چې دې له بې امتیازه.ورکړي وده ته وړتیاو خپلو شي وکولی سره لرلو امکاناتو او پېژني نه رسمیت په ډولونه هغه ټول چلند سیاسي د ټولنه دموکراتیکه یوه اترو خبرو او بحث آزاد له بې او زوره له بې ترمنځ پرګنو د ټولنې د چې.وي نه شوي نیول څخه او خلك ډیموسمفهوم د چې شوې جوړه څخه كلمو یوناني دوو له ډیموكراسي د.ده شوې اخیستل مفهوم په حاكمیت او نظام د قدرت د, کراسی د. راغئ منځته کی اتن په مخکی کاله فکر دموکراسۍحکومت كې هغه په چې ته حكومت هغه وایي ته حكومت عامه یو ډیموكراسي وسیله په استازو دهغو عموما اوكارونه وي كې الس په خلكو د حاكمیت ډیموكراسي توګه اساسي په.وي شوي ټاكل خوا له خلكو د چې كېږي ترسره یو ناروی.ده سوې درول پایه پر اعتقاد د ازرښت فردي د انسان د خپله چې لري حق څوک هر کې ناروی په.دی هیواد پادشاهی دیموکراتیک مختلفو د غړي پارلمان ناروی د.کړي اداره ناروی څوک چې ورکړي رایه ټاکنې ټول کې کلونو څلور و هر په او کوي استازیتوپ ګوندونو سیاسی ټاکنو ټول پارلمانی په وي اوښتې څخه ۱۸ چې وګړي ټول ناروی د.کیږی.لري ورکولوحق رای د کې

2 :رکنونه دولت د.دی شوی جوړ قواونه ګونو درې الندې له دولت ناروې د د جوړوي قانون لپاره دولت او خلکو د چې ده قوه هغه :قوه مقننه -1.ده متشکله څخه (پارلمان) جرګې ولسي لري غاړه په مسولیت تطبیق او اجرا د قوانینو د قوه دا :قوه اجراییه -2.ده جوړه څخه ادارو خپلواکو او کابینې یا شورا له وزیرانو د چي تامینوي عدالت او کوې فصل او حل دعواګانې خلکو د :قوه قضاییه -3.ده جوړ څخه مخکمو نورو او محکمې ستري له چې

3 Ytringsfrihet I et demokrati er det ytringsfrihet. Det vil si at alle kan si eller skrive det de mener, uten å bli straffet for det. Fra vi er små, lærer vi å uttrykke tanker, følelser og meninger. Samtidig er det viktig at vi lærer å respektere at andre kan ha meninger som er forskjellige fra våre. Etter hvert som du vokser til, skal meningene dine i stadig større grad bli tatt hensyn til. د وينا ازادي په يوه ډموکراتیک سیستم کې د وينا ازادی خورا ډير اهمیت لري. د وينا ازادی مفهوم دا دي چې خپله عقیده نظر او رايه په ازادانه ډول څرگنده کړي د خپل ايډيال او ارمان د ترالسه کولو لپاره روا مبارزه وکړي او هیڅوک د خپل بیان او فکر له امله چې څه وايی او څه فکر کوي نه تعقیبیږی.

4 Demokrati frie medier I et demokrati brukes massemediene til å formidle ulike meninger. De politiske partiene i Norge bruker ulike medier for å nå fram til folk, særlig før det skal være valg. Vi kan følge med på TV, i aviser, i radio og på Internett når politikere diskuterer hvordan de vil at samfunnet skal være. Diktatur noen få bestemmer Noen land har en styreform som kalles diktatur. I et diktatur er det bare en eller noen få som har makt til å bestemme hvordan landet skal styres. Det er ikke lov å være uenig med dem som styrer i landet. Folk som sier eller skriver noe som myndighetene ikke liker, kan bli forfulgt og fengslet. Noen blir også drept på grunn av meningene sine. Det er vanlig å omtale ulike typer diktatur alt etter hvor mange (eller hvem) de styrende er og hvor fullstendig fraværet av frihet er: Er makten konsentrert hos én diktator, taler man om enmannsdiktatur, eller enevelde, f.eks. Adolf Hitler i دموکراسی ازاده بې طرفه او خپلواکه رسنۍ په يوه دموکراسی کې د ټولنیز رسونې شتون خورا ډير مهم دي. په ناروی کې ډير ورځپانې شته. همدا ډول د تلويزيون او راډيو ډير چینلونه هم په ناروی کې شته ژورنالیستان تل په حکومت نورو دولتي موسسو او هغه وګړو باندې چې په ناروی کې د قدرت خااوندان دی نیوکې کوی. دیکتاتوری هغه حکومتونه چې استبدادي ځانګړنې لري عموما د يو شخص له لورې اداره کیږي او په يواځیتوب د ټول هېواد ځواک په الس کې اخلي.ديکتاتور حکومت هغه حکومت دی چې د يوه کس له خوا اداره کیږي چې د همدې فرد تصمیمونه د خلکو د نظارت او کنترول په موخه هیڅ مکانیسم او قانوني محدوديت نه پرېږدي. په مدرنه دوره کې چې کوم ديکتاتوران د قدرت په حال کې دي هیڅ کله هم د قانوني حکومت اساسي قانون يا نورو ټولنیزو سیاسي نهادونو په واسطه نه شي متوقف کېدالی. د دويمې نړيوالې جګړې وروسته ډېری هېوادونه د ديکتاتور حکومتونو له خوا اداره کېدل. د آدولف هیتلر له آلمان يوسف استالین له اتحادشوروی کېا و فرانسیسکو فرانکو له اسپانیا نه کولی شو د وخت د ديکتاتورانو په توګه يادونه وکړو.

5 Tyskland, Josef Stalin i Sovjetunionen, Francisco Franco i Spania. Er makten konsentrert hos flere, kan man tale om et kollegialt diktatur eller et fåmannsvelde (oligarki), som i mange militærjunta- og ettpartistyrte land. دیکتاتورۍ - یوازې یو غږ اورېدل کيږي Diktatur bare en stemme skal høres I land med diktatur eier eller kontrollerer myndighetene massemediene. Aviser, radio og TV får bare fortelle det myndighetene vil at folk skal høre. Det er ikke lov til å si eller skrive det man mener. Myndighetenes kontroll av det folk sier og skriver, kalles sensur. په ديکتاتوری هیواد کې د ډله يیزو رسنیو د ديکتاتورۍ مقاماتو تر کنترول الندې دی او رسنې ورځپاڼې راډيو او تلويزيون يوازې هغه څه چې چارواکي غواړي خلکو ته وايي.هیڅ څوک حق نه لري چې خپله عقیده نظر او رايه په ازادانه ډول څرگنده کړي. دچارواکی له خوا ډېر موضوعات سانسور کېږي.

6 د لغتونو لست/ Ordliste Norsk پښتو Pashto Folkestyre Valg Mening Et samfunn Et storting Ytringsfrihet Å uttrykke Avis Lov دموکراسۍ ټاکنه نظر ټولنه پارلمان د بيان ازادۍ څرګندونه ورځپاڼه قانون

7 Folk Myndighetene Frihet En makt Enevelde Kollegialt diktatur Oligarki Sensur Ettpartistyrte Militærjunta خلک دولتی چارواکي آزادۍ قدرت ټولواکی/پادشاهی مشورتی حکومت اليگارشی سانسور د یوه سياسي ګوند رهبری نظامی شورا