Hjerteliv.no. Demensliv.no صحتك هي قضیتنا األساسیة!

Størrelse: px
Begynne med side:

Download "Hjerteliv.no. Demensliv.no صحتك هي قضیتنا األساسیة!"

Transkript

1 Din helse vår hjertesak! Nasjonalforeningen for folkehelsen er en frivillig, humanitær organisasjon, med helselag og demensforeninger over hele landet. Vårt mål er å bekjempe hjerte- og karsykdommer og demens. Det gjør vi med forskning, informasjon, forebyggende tiltak og helsepolitisk arbeid. Vår innsats finansieres med innsamlede midler og gaver. صحتك هي قضیتنا األساسیة! الجمعیة الوطنیة للصحة العامة هي منظمة إنسانیة تطوعیة ولدیها فرق للتوعیة الصحیة وجمعیات لمرضی الخرف من کل أنحاء البالد. هدفنا هو مکافحة أمراض القلب واألوعیة الدمویة والخرف ونقوم بهذا عبر تشجیع األبحاث العلمیة ونشر المعلومات وإتخاذ تدابیر وقائیة والعمل السیاسي من أجل تعزیز الصحة العامة. یمول عملنا عبر جمع التبرعات المادیة وتلقي الهدایا. Hjerteliv.no facebook.com/hjerteliv Hjertelinjen Demensliv.no facebook.com/demensliv Demenslinjen Oscars gate 36A, pb 7139 Majorstuen, 0307 Oslo Tlf , faks E-post:

2 18 19 Er du pårørende til en som har demens? Er du bekymret for om du selv begynner å få demens? Ta kontakt med Nasjonalforeningens Demenslinje. Demenslinjen er et tilbud til alle med spørsmål om demens. Helsepersonell informerer deg om behandling og omsorg for demenssyke. Vi sender deg gjerne informasjon og gir råd om hvordan du går fram for å få hjelp og støtte. Veiledningstjenesten er bemannet av helsepersonell med taushetsplikt, og er betjent mandag til fredag fra kl. 9 til 15. Informasjon om demens Det er mulig å ha god livskvalitet, selv om en har en demenssykdom. Da er god informasjon en helt nødvendig forutsetning. Nasjonalforeningen for folkehelsen har mye informasjonsmateriell, bøker og filmer om demens. På våre nettsider kan både syke og pårørende finne mye nyttig kunnskap om sykdommen, om juridiske rettigheter, hjelpemidler og omsorgstjenester. Demens fører til stadig nye utfordringer for dem som er berørt, og det er viktig å ha kunnskap om hva dette innebærer. Alt informasjonsmateriell, bøker og filmer kan bestilles på هل أنت من ذوي شخص مصاب بالخرف هل أنت قلق من أن تصاب أنت أیضا بالخرف إتصل بخدمة الهاتف للمصابین بالخرف Demenslinjen التي تشرف علیها الجمعیة الوطنیة للصحة العامة تقدم خدمة الهاتف للمصابین بالخرف خدماتها لکل الذین یریدون اإلستفسار عن مرض الخرف. یقوم العاملون الصحیون بإعطائك المعلومات حول معالجة مرض الخرف ورعایة المصابین به. سیسعدنا أن نرسل لك المعلومات ونعطیك النصائح حول کیفیة التصرف من أجل الحصول علی المساعدة والدعم. والقائمون علی خدمة اإلرشاد Veiledningstjenesten هم عاملون صحیون یخضعون لواجب الحفاظ علی سریة المعلومات وتقدم خدمة اإلرشاد هذه خدماتها للجمهور من اإلثنین إلی الجمعة ما بین الساعة 9 صباحا وحتی الساعة 15. معلومات حول مرض الخرف یمکن للمرء أن یتمتع بنوعیة حیاة جیدة علی الرغم من إصابته بمرض الخرف. ولهذا تشکل المعلومات الجیدة شرطا أساسیا وضروریا جدا. تملك الجمعیة الوطنیة للصحة العامة کمیة کبیرة من المواد اإلعالمیة والکتب واألفالم حول مرض الخرف. یمکن للمرضی وذویهم أن یجدوا الکثیر من المعلومات المفیدة حول المرض والحقوق القانونیة والمعدات واألجهزة المساعدة وخدمات الرعایة علی موقعنا علی االنترنت. یواجه المتأثرون بمرض الخرف تحدیات جدیدة بإستمرار ومن الضروري أن یعرف المرء علی ماذا تنطوي هذه التحدیات. یمکن طلب جمیع المواد اإلعالمیة والکتب واألفالم عبر هذا الموقع: 18 Questions about dementia? هل عندك ا ية ا سي لة حول مرض الخرف Dementia helpline demenslinjen@nasjonalforeningen.no خدمة الهاتف للمصابين بالخرف البريد الا لکتروني: demenslinjen@nasjonalforeningen.no

3 16 17 Selvrespekt Omgivelsene påvirker den sykes atferd og opplevelse av sykdommen. Aktivitet og stimulans øker livsgleden. Det er viktig å legge til rette for at personen kan utføre dagliglivets oppgaver så lenge som mulig. Å opprettholde det sosiale livet øker selvrespekten og gir en bekreftelse på hvem man er og har vært. Gode aktiviteter kan være å se på bilder sammen, gå turer og gjøre dagligdagse, enkle gjøremål. Unngå stress og mas, og spør ikke om noe du på forhånd vet at personen ikke kan besvare, men snakk heller om gode minner som huskes godt, gjerne fra tidligere faser i livet. Nasjonalforeningens demensarbeid Nasjonalforeningen for folkehelsen er interesseorganisasjon for personer med demens og deres pårørende. Du får hjelp i din demensforening Nasjonalforeningens demensforeninger og helselag arbeider sammen for å fremme best mulig livsvilkår for dem som rammes av demens og deres pårørende. Du kan få støtte og informasjon ved å melde deg inn i nærmeste demensforening. إحترام الذات تؤثر البیئة المحیطة بالمریض علی سلوکه وطریقة معایشته للمرض. إن القیام بالنشاطات وتحفیز المریض تزید من إنشراحه وتمتعه بالحیاة. لذا من المهم إتخاذ التدابیر الالزمة لکي یتمکن الشخص المریض من القیام بالواجبات الیومیة ألطول فترة ممکنة. إن محافظة المریض علی إستمراریة حیاته اإلجتماعیة من شأنه أن یعزز من إحترامه لذاته ویثبت له من هو اآلن ومن کان. ومن بین النشاطات الجیدة التي یمکن القیام بها مع المریض هي مشاهدة الصور معا المشي والقیام باألعمال الیومیة. تجنب اإلجهاد والتذمر وال تسأل عن شيء تعرف مسبقا بأن المریض ال یقدر اإلجابة علیه بل تحدث معه عن الذکریات الحلوة التي یتذکرها جیدا. وال بأس من التحدث عن ذکریات طیبة من مراحل سابقة في حیاته. نشاطات الجمعیة الوطنیة للصحة العامة في مجال الخرف الجمعیة الوطنیة للصحة العامة هي منظمة غایتها متابعة مصالح األشخاص الذین یعانون من الخرف وذویهم. یمکنك الحصول علی المساعدة من جمعیة مرضی الخرف التي تتبع لها جمعیات مرضی الخرف التي تنضوي تحت لواء الجمعیة الوطنیة للصحة العامة و فرق التوعیة الصحیة تعمل معا من أجل توفیر أفضل شروط حیاة ممکنة لألشخاص الذین یعانون من الخرف ولذویهم. یمکنك أن تحصل علی الدعم والمعلومات من خالل اإللتحاق بأقرب جمعیة لمرضی الخرف. 16

4 14 15 Arvelighet Det er en sammenheng mellom hjerte- og karsykdommer (som hjerneslag, hjertesvikt, høyt blodtrykk) og vaskulær demens. Det er i mange familier en arvelig risiko for disse sykdommene. Alzheimers sykdom er i noen tilfeller knyttet til arvelige forhold og man kan se sykdommen i flere slektsledd hos enkelte familier. Høyt blodtrykk er en risikofaktor også for Alzheimers sykdom. Likevel er det slik at de fleste som utvikler demens, ikke gjør det på grunn av arvelige forhold. Legemidler Ingen legemidler kan helbrede en demenssykdom eller stoppe sykdomsprosesser som fører til demens. Medisiner kan i noen tilfeller bedre symptomene eller forhindre forverring av symptomer i en begrenset periode. Depresjon, angst, uro og søvnproblemer kan behandles med ulike medisiner, men nyere forskning tilsier at personer med demens bør bruke minst mulig av slike medisiner. Det finnes mange medisiner som brukes for å forebygge og behandle hjerte- og karsykdommer. اإلکتساب بالوراثة هناك عالقة بین أمراض القلب واألوعیة الدمویة )کالسکتة الدماغیة قصور القلب وإرتفاع ضغط الدم( والخرف الوعائي. وعند کثیر من العائالت توجد إمکانیة لتوریث هذه األمراض. یرتبط مرض ألزهایمر في بعض الحاالت بالعوامل الوراثیة ویمکن مالحظة إنتشار المرض بین عدة أجیال في بعض العوائل. وإرتفاع ضغط الدم هو أحد المخاطر المؤدیة لإلصابة بمرض ألزهایمر أیضا. ولکن مع هذا نری بأن العوامل الوراثیة لیست هي السبب الرئیسي في ظهور مرض الخرف عند معظم المصابین بالمرض. األدویة ال توجد أدویة یمکنها أن تشفي من مرض الخرف أو توقف عملیات التطور التي یؤدي في النهایة إلی الخرف. تتمکن األدویة في بعض الحاالت من تحسین األعراض أو منعها من أن تتفاقم لفترة زمنیة محدودة. یمکن مداواة الکآبة والقلق واإلضطراب ومشاکل النوم باألدویة المختلفة ولکن البحوث العلمیة الحدیثة تشیر إلی أنه ینبغي علی األشخاص الذین یعانون من الخرف أن یستخدموا أقل کمیة ممکنة من هذه األدویة. هناك العدید من األدویة التي یمکن إستخدامها من أجل الوقایة من اإلصابة ب ومعالجة أمراض القلب واألوعیة الدمویة. 14

5 12 13 Hvordan ta vare på seg selv som pårørende Skaff deg informasjon om demens. Når du vet mer om sykdommen, blir du bedre i stand til å forstå den som er syk og mestre de utfordringene som kommer. Det er naturlig for pårørende å føle både sinne, frustrasjon og utilstrekkelighet en gang i blant. Det er godt godt å snakke med noen om deres situasjon, gode venner, familie eller andre pårørende. Om nødvendig, søk profesjonell hjelp. De fleste pårørende påtar seg større ansvar enn de i lengden makter å bære. Søk hjelp og avlastning i tide. Sannsynligvis gjør du en større innsats enn du tror. Forklar situasjonen for venner og kjente. Da kan dere lettere bli møtt med forståelse og unngå mange misforståelser og ubehagelige episoder. Prøv å ta hensyn til deg selv og din egen helse slik at du ikke blir utbrent. Pass på at du får mosjon, og at du spiser og hviler nok. Sett av tid til andre aktiviteter enn omsorgsarbeidet. Sett deg inn i offentlige støtteordninger som praktisk bistand, hjemmesykepleie, støttekontakt, dagsenter, avlastningsopphold, omsorgslønn og hjelpeverge. Ta kontakt med fastlege og hjemmetjenesten i din kommune for informasjon og hjelp tilpasset deres behov. کیف یمکنك أن تعتني بنفسك کواحد من ذوي المصاب بمرض الخرف )النسیان( تزود بالمعلومات حول مرض الخرف. بإکتسابك مزیدا من المعرفة حول المرض تصبح أیضا أکثر قدرة علی فهم المریض وأکثر سیطرة علی التحدیات التي سوف تواجهها. إنه من الطبیعي أن یشعر ذوو المریض من حین إلی آخر بالغضب واإلحباط والعجز. الکالم مع اآلخرین حول الوضع الذي تعیشون فیه سیشعرکم بالراحة وقد یکون هؤالء أصدقاء مقربین لکم أو أحد أفراد العائلة أو ذوي مرضی الخرف. أطلبوا المساعدة من األخصائیین عند اللزوم. یأخذ معظم ذوي المرضی علی عاتقهم مسؤولیة تفوق ما هم قادرون علی تحمله علی المدی البعید. أطلب المساعدة وأطلب أن یتم وضع إجراءات التخفیف من أعبائك قید التنفیذ في الوقت المناسب فأنت علی األرجح تبذل جهودا أکبر مما تعتقد. إشرحوا وضعكم لألصدقاء والمعارف فمن شأن هذا أن یجعل الناس یقابلوکم بتفهم لوضعکم ویجنبکم الکثیر من سوء الفهم والمواقف المزعجة. حاول أن تنتبه إلی نفسك وصحتك حتی ال تنطفي جذوتك وهمتك. إحرص علی القیام بالتمارین وعلی تناول الطعام وأخذ أقساط کافیة من الراحة. خصص وقتا للنشاطات األخری غیر رعایة المریض. إطلع علی إجراءات المساعدة التي تقدمها الجهات العامة مثل المساعدة العملیة خدمة التمریض في البیت خدمة الشخص الداعم مرکز الرعایة النهاري اإلقامة في دار الرعایة عالوة العنایة بالمریض وخدمة الوصي القانوني. إتصلوا بالطبیب الثابت والخدمة المنزلیة في بلدیتكم من أجل الحصول علی المعلومات والمساعدة المناسبة إلحتیاجاتكم. 12

6 10 11 Informasjon er nødvendig Demens rammer hele familien. Det er ønskelig at pårørende er med på legebesøk for å få informasjon og følge opp behandlingen. Pårørende kan ta kontakt med kommunen og be om å få informasjon om aktuell offentlig hjelp og støtte. Det kan blant annet være aktuelt å få vurdert behovet for tekniske hjelpemidler for å sikre trygghet og øke selvstendigheten. Kommunen kan også tilby avlastning og økonomisk støtte. Du kan få mer informasjon ved å lese Nasjonalforeningens håndbok for pårørende. Det kan også være til god hjelp å delta i en samtalegruppe eller demensforening i ditt område, slik at du kan treffe andre i samme situasjon. Ønsker du opplysninger om din lokale demensforening kan du ringe Demenslinjen, المعلومات حول المرض ضروریة یسبب مرض الخرف المعاناة لکل أفراد العائلة. ویفضل أن یذهب ذوي المریض معه إلی المعاینات الطبیة لکي یحصلوا علی المعلومات حول المرض ویتابعوا سیر المعالجة. یمکن لذوي المریض أن یتصلوا بالبلدیة ویطلبوا منها المعلومات حول الدعم والمساعدات التي تقدمها الجهات العامة في هکذا حاالت. فقد یکون من المناسب أن یتم تقییم الحاجة إلی األجهزة والمعدات الفنیة )التقنیة( المساعدة بغیة توفیر السالمة للمریض وزیادة إستقاللیته. کما یمکن للبلدیة أن تعرض علی ذوي المریض الدعم المادي واإلراحة عبر التخفیف من أعبائهم. للحصول علی المزید من المعلومات حول هذا الموضوع یمکنك قراءة کتیب الجمعیة الوطنیة للصحة العامة Nasjonalforeningen for folkehelsen الموجه إلی ذوي المریض. کما یمکنك اإلستفادة أکثر من خالل المشارکة في مجموعات حوار أو جمعیة الخرف في منطقتك وذلك لکي تتمکن من اإللتقاء باآلخرین ممن هم في وضعك. إذا کنت راغبا في الحصول علی المعلومات حول جمعیة الخرف المحلیة یمکنك اإلتصال بخدمة الهاتف للمصابین بالخرف Demenslinjen علی الرقم

7 8 9 Demensliknende atferd Flere sykdommer gir noen av de samme symptomer som demens. Det finnes behandling for sykdommer som lavt stoffskifte, vitaminmangel (særlig av vitamin B12), hjertesvikt og depresjon. Demensliknende symptomer kan også opptre som bivirkninger av medisiner. I tillegg kan blødninger i hjernehinnene, svulster i hjernen, normaltrykkshydrocefalus (voksenvannhode) og infeksjoner som tuberkulose, syfilis og aids, gi grunnlag for demensutvikling dersom de ikke behandles. Diagnose er det første steg mot hjelp Alle som lider av en demenssykdom må få tilbud om utredning og få stilt en diagnose. Diagnosen gir en forklaring på personens tilstand. En demensdiagnose utelukker andre årsaker til symptomene, og kan avdekke eventuelle tilleggsproblemer. Diagnosen gir tilgang på ressurser og informasjon. Man kan dermed lettere få oversikt over pleie- og omsorgstilbud som finnes i kommunen og søke om hjelp. Diagnosen er en forutsetning for eventuell medisinsk behandling. Diagnosen gjør det mulig å planlegge fremtiden. Diagnosen gjør det lettere for omgivelsene å forstå situasjonen slik at både den som er rammet og pårørerende kan få hjelp og støtte. إضطرابات أخری تشبه الخرف )النسیان( هناك عدة أمراض لها نفس أعراض الخرف. یو جد عالج لعدد من األمراض مثل مرض قصور الغدة الدرقیة نقص الفیتامینات )بشکل خاص فیتامین ب 12( ضعف القلب والکآبة. وقد تتسبب بعض التأثیرات الجانبیة لبعض األدویة بظهور إضطرابات تكون أعراضها مشابهة ألعراض الخرف. إضافة لذلك یمکن ألمراض مثل نزیف الدم الحاصل في أغشیة الدماغ األورام الخبیثة في الدماغ مرض إستسقاء الدماغ واألمراض المعدیة کالسل والسفلس واألیدز )نقص المناعة المکتسبة( أن تتسبب في إصابة الشخص بالخرف في حال عدم معالجتها. تشخیص المرض هو الخطوة األولی بإتجاه تلقي المساعدة یجب أن یحصل کل األشخاص الذین یعانون من أحد أنواع أمراض الخرف علی مسح طبي شامل لحالتهم وتشخیص المرض. من شأن التشخیص أن یعطي تفسیرا لحالة المریض. یساعد تشخیص الخرف علی إستبعاد األسباب األخری التي تعطي نفس األعراض ومن شأن هذا التشخیص أن یکشف أیضا عن أیة مشاکل إضافیة أخری قد یعاني منها المریض. یفسح التشخیص المجال أمام المریض لکي یستفید من اإلمکانیات والمعلومات المتاحة. فمن شأن تشخیص المرض أن یسهل کل من عملیة حصول المریض علی المعلومات حول عروض التمریض والرعایة المتوفرة في البلدیة وطلب المساعدة. التشخیص هو شرط مسبق للحصول علی أیة عالج طبي قد یحتاج الیه المریض. ی م کن التشخیص المریض من التخطیط للمستقبل. ی سهل التشخیص علی المحیطین بالمریض فهم وضعه وهکذا یصبح بإمکان المصاب بالمرض وذویه أن یحصلوا علی المساعدة والدعم. 8

8 7 Sykdomsforløp ved demens Demens utvikler seg gradvis, en prosess som kan vare fra noen få år til omkring 20 år. Det er store individuelle variasjoner. Etter hvert som sykdommen utvikler seg, vil den syke bli av-hengig av hjelp fra andre. Hukommelsesproblemene øker i omfang. Mange endrer atferd, noe som kan være vanskelig for pårørende å mestre. Det er ofte en stor belastning for pårørende når personen med demens trenger hyppig tilsyn og krever stor oppmerksomhet. Det er viktig å få hjelp og avlastning i tide. Ved alvorlig demens er kontinuerlig tilsyn og pleie helt nødvendig. Når demenssykdommen har kommet langt er personen svært hjelpeløs når det gjelder å forstå situasjoner, ta avgjørelser, gjenkjenne familiemedlemmer og hjelpere. Forståelsen av det som sies og evnen til å uttrykke seg er svært redusert. Noen mister kontroll over urin og avføring. Ulike typer og årsaker til demens: Den vanligste demenssykdommen er Alzheimers sykdom, som utgjør ca 60 prosent av tilfellene. Ved Alzheimers sykdom skades og dør hjernens nerveceller. Omkring 20 prosent rammes av vaskulær demens som skyldes karskader i hjernen (hjerneslag og drypp). Mange har Alzheimers sykdom og vaskulær demens samtidig. Andre typer demens er frontallappsdemens og demens med Lewy legeme. I tillegg kan demens oppstå ved Parkinsons sykdom, Down syndrom, langvarig alkoholmisbruk, løsemiddelskade eller ved andre store hjerneskader. تطور المرض في حالة اإلصابة بالخرف یتطور مرض الخرف بشکل تدریجي وهي عملیة قد تستمر من عدة سنوات إلی ما یقارب عشرین سنة کما أن هناك فروقات کبیرة في سیر هذه العملیة من شخص إلی آخر. مع مرور الوقت وتطور المرض یصبح المریض معتمدا علی مساعدة اآلخرین کما أن المشاکل المتعلقة بالذاکرة تتفاقم. یتغیر سلوك عدد کبیر من المرضی وهذا شيء قد یصعب علی ذوي المریض تدارکه. غالبا ما یکون العبء علی ذوي المریض کبیرا عندما یکون المصاب بالخرف محتاجا إلی قدر کبیر من العنایة واإلنتباه له بإستمرار. من المهم أن یحصل ذوي المریض علی المساعدة والتخفیف عن کاهلهم في الوقت المناسب. هناك ضرورة ملحة لإلشراف والرعایة المستمرین عندما یکون الخرف من النوع الخطیر. وعندما یصبح المرض في مرحلة متقدمة جدا یکون الشخص المصاب بالخرف عاجزا للغایة عن إستیعاب المواقف المختلفة وإتخاذ القرارات والتعرف علی أفراد العائلة والمساعدین. ویکون فهمه لما یقوله الناس من حوله وقدرته علی التعبیر عما یجول في نفسه ضعیفین جدا. ویفقد بعض المرضی السیطرة علی التبول و الت غ و ط. أشکال وأسباب متعددة للخرف: ألزهایمر هو أکثر أشکال مرض الخرف شیوعا وهو یشکل 60 بالمائة من حاالت اإلصابة بالخرف تقریبا. عند اإلصابة بمرض ألزهایمر تتضرر الخالیا العصبیة في الدماغ وتموت. یصاب ما یقارب 20 بالمائة من الناس بالخرف الوعائي الذي سببه تلف األوعیة الدمویة في الدماغ )السکتة الدماغیة و الن و ب ة اإل ق فار ی ة العاب ر ة(. یعاني الکثیر من الناس من مرض ألزهایمر و الخرف الوعائي في نفس الوقت. أنواع الخرف األخری هي الخرف الجبهي الصدغي و خرف جسم لیوي.)Lewy( باإلضافة إلی هذا یمکن أن یظهر الخرف عند األشخاص الذین یعانون من مرض بارکنسون أو متالزمة داون أو عند الذین أدمنوا علی الکحول لفترة طویلة أو أصیبوا بالتسمم بالمذیبات الکیماویة أو تضررت أدمغتهم بشکل کبیر بطرق أخری. 6

9 5 Svekket dømmekraft. Mange kan glemme å ta med en genser eller jakke på en kjølig kveld. Personer med demens kan gå i butikken i morgenkåpe eller gå ut i snøen med tøfler på. Problemer med abstrakt tenkning. Det kan være vanskelig å håndtere alle sider ved sin personlige økonomi. For en person med demens kan det være helt umulig å forstå tall og foreta enkle regnestykker. Feilplassering av gjenstander. Alle mennesker roter bort nøkler og lommebøker fra tid til annen. Personer med demens kan legge gjenstander på fullstendig feil sted, som strykejern i kjøleskapet og armbåndsur i sukkerkoppen. Ofte har de ingen forklaring på hvorfor tingene ble plassert der. Forandringer i humør. Alle opplever svingninger i humøret, det er en del av å være menneske. Personer med demens har en tendens til å vise tegn til raskere humørsvingninger, uten noen åpenbar årsak. Atferdsendringer. Det er ikke uvanlig å endre seg til en viss grad etter hvert som man blir eldre. Personer med demens kan utvikle dramatiske atferdsendringer, enten plutselig eller over lengre tid. En som tidligere var ubekymret og sorgløs, kan bli sint, mistenksom eller engstelig. Tap av initiativ. Det er normalt å gå lei av husarbeid, jobb eller sosial omgang. De fleste vil imidlertid opprettholde en interesse for slike aktiviteter, og kanskje etter hvert få tilbake gnisten. Personer med demens forblir uinteresserte og uengasjert i mange, eller alle sine tidligere aktiviteter. ضعف في القدرة علی تقییم األمور )المحاکمة العقلیة(. قد ینسی الکثیر من الناس أن یأخذوا معهم کنزة صوفیة أو سترة في لیلة باردة أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فقد یذهبون إلی المتجر وهم یلبسون مبذل )روب دي شامبر( أو یخرجون حیث الثلج وهم ینتعلون بابوجا. صعوبات في التفکیر بشکل مجر د. قد یکون من الصعب بالنسبة للمرء أن یتعامل بنجاح مع کل الجوانب المتعلقة باإلقتصاد الشخصي. أما بالنسبة إلی شخص یعاني من الخرف فقد یکون من المستحیل علیه أن یستوعب األرقام أو أن یجري عملیات حسابیة بسیطة. وضع األشیاء في المکان الخطأ. کل الناس یفقدون من وقت آلخر المفاتیح ومحفظات النقود. أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فقد یضعون األشیاء في األمکنة الخاطئة تماما کأن یضعوا المکواة في الثالجة وساعة الید في وعاء السکر. وغالبا ال یوجد لدیهم أي تفسیر لسبب وضعهم لهذه األشیاء في تلك األمکنة بالذات. التغیرات في المزاج. یشعر جمیع الناس بحدوث تغیرات في أمزجتهم فهذا من صلب الطبیعة اإلنسانیة. أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فعندهم میل إلظهار تقلبات مزاجیة بشکل أسرع من بقیة الناس ودون أن یکون هناك سبب واضح لذلك. التغیرات السلوکیة. إن تغیر المرء بعض الشيء وهو یکبر في السن لیس باألمر الغریب. أما الذین یعانون من الخرف فقد تحدث عندهم تغیرات دراماتیکیة في السلوك إما بشکل فجائي أو مع مرور الزمن. والشخص الذي کان مطمئن البال وغیر مهموم في السابق قد یصبح مغتاظا مرتابا أو قلقا. فقدان المبادرة. أنه أمر عادي أن یمل اإلنسان من القیام باألعمال المنزلیة أو الذهاب إلی العمل أو معاشرة الناس. ومع ذلك یبقی معظم الناس مواظبین علی هذه النشاطات وربما یستعیدون مع مرور الزمن فضولهم وإهتماماتهم السابقة. أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فإنهم یبقون غیر مکترثین وغیر متحمسین لبعض من أو لکل نشاطاتهم السابقة. 4

10 3 Demenssykdommer Demens er forårsaket av sykdom i hjernen. Alzheimers sykdom er den vanligste formen. Demens fører til varig svikt, med symptomer som dårlig hukommelse, redusert orienteringsevne, problemer med daglige gjøremål og personlighetsendringer. Demens opptrer oftest i høy alder, men det kan også ramme yngre. 10 tidlige tegn på demens: Hukommelsestap som påvirker arbeidsevnen. Det er normalt å glemme et gjøremål, en tidsfrist eller navnet til en kollega. Men hyppig glemsomhet eller uforklarlig forvirring kan være et tegn på at noe er galt. Problemer med å utføre vanlige oppgaver. Folk som har det travelt, kan glemme detaljer. For eksempel hender det at man lar noe stå på komfyren litt for lenge eller glemmer å servere noe av tilbehøret til et større måltid. Personer med demens kan glemme å servere maten, eller til og med glemme at de har laget mat. Språkproblemer. Alle kan ha problemer med å finne de riktige ordene. Personer med demens kan glemme helt enkle ord, eller bruke ord som er helt meningsløse i sammenhengen. Desorientering i forhold til tid og sted. Det er normalt å være usikker på hvilken ukedag det er, eller hva man skal kjøpe i butikken. Personer med demens kan gå seg bort i sitt eget nabolag, uten å vite hvordan de kom seg dit, eller hvordan de skal finne veien hjem. أشکال مرض الخرف الخرف )النسیان/العته ) سببه مرض یصیب الدماغ. مرض ألزهایمر هو أحد األنواع األکثر شیوعا لهذا المرض. یؤدي الخرف إلی عجز دائم مصحوبا بأعراض کضعف الذاکرة ضعف القدرة علی تحدید اإلتجاهات مواجهة صعوبات في القیام باألعمال الیومیة وحدوث تغیرات في الشخصیة. یصیب الخرف المرء عادة في عمر متأخر ولکنه قد یصیب من هم أقل عمرا أیضا. 10 أعراض مبکرة للخرف: فقدان الذاکرة الذي یؤثر علی القدرة علی العمل. إنه ألمر طبیعي أن ینسی المرء القیام بعمل ما کأن ینسی مهلة زمنیة أو أسم زمیل له في العمل. ولکن النسیان المتکرر أو التشو ش الذي یتعذر تفسیره قد تکون إشارات تدل علی أن هناك أمرا ما خاطئ. صعوبات في أداء الواجبات العادیة. من الممکن أن ینسی األشخاص المنشغلون جدا تفاصیل األمور. یحدث مثال أن ینسی المرء شیئا ما علی الطباخ لفترة أطول مما یجب أو ینسی أن یقدم أحد أطباق الطعام التي هي جزء من وجبة کبیرة. أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فقد ینسون تقدیم الطعام کلیا أو ینسون حتی أنهم قاموا بإعداده. صعوبات في اللغة. من الممکن أن یالقي أي من کان صعوبات في العثور علی الکلمات المناسبة أثناء الحدیث أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فقد ینسون بعض الکلمات تماما أو یستخدمون کلمات لیس لها أي معنی في سیاق الحدیث. إنعدام القدرة علی تحدید الزمان والمکان. أنه أمر عادي أن یکون المرء غیر متأکد من أي یوم من أیام األسبوع هو فیه أو ماذا سیشتري في المتجر. أما األشخاص الذین یعانون من الخرف فقد یتوهون في الحي الذي یسکنون فیه دون أن یعرفوا کیف جاءوا إلیه أو کیف سیتمکنون من العثور علی طریق البیت. 2

11 النسیان قد یکون مرضا حقائق عن الخرف )النسیان( - معلومات لذوي المریض Demensliv.no Å glemme kan være sykdom fakta om demens Informasjon til deg som er pårørende Arabisk/Norsk

Trykk: Erik Tanche Nilssen AS. Opplag: august Nasjonalforeningen for folkehelsen 2017.

Trykk: Erik Tanche Nilssen AS. Opplag: august Nasjonalforeningen for folkehelsen 2017. Fakta om demens Trykk: Erik Tanche Nilssen AS. Opplag: 5 000 august 2017. Nasjonalforeningen for folkehelsen 2017. Fakta om demens Demens skyldes forskjellige sykdommer eller skader i hjernen. Det kan

Detaljer

HUKOMMELSESTEAMET I BEIARN KOMMUNE

HUKOMMELSESTEAMET I BEIARN KOMMUNE HUKOMMELSESTEAMET I BEIARN KOMMUNE 2017 Demensteamet heter nå hukommelsesteamet. Vi er en tverrfaglig ressursgruppe for personer med demens og deres pårørende. Beiarn kommune 8110 moldjord 75569140 Side

Detaljer

Demens før pensjonsalder

Demens før pensjonsalder Demens før pensjonsalder Informasjon til deg som har en demenssykdom Demensliv.no Temahefter for deg som har demens 2 1. Hva er demens? 2. Å leve med demens 3. Praktiske råd og hjelpemidler 4. Dine rettigheter

Detaljer

Når mamma glemmer. Informasjon til unge pårørende. Prosjektet er finansiert med Extra-midler fra:

Når mamma glemmer. Informasjon til unge pårørende. Prosjektet er finansiert med Extra-midler fra: Når mamma glemmer Informasjon til unge pårørende 1 Prosjektet er finansiert med Extra-midler fra: Noe er galt 2 Har mamma eller pappa forandret seg slik at du 3 lurer på om det kan skyldes demens? Tegn

Detaljer

Fakta om demens Norsk/Sørsamisk

Fakta om demens Norsk/Sørsamisk Fakta om demens Norsk/Sørsamisk Demens 2 Det er i dag 71.000 personer med demens i Norge, og man regner med at antallet vil fordobles frem mot 2040. Demens er en av våre største folkehelseutfordringer,

Detaljer

Arabisk نبذة عن داء الص ع

Arabisk نبذة عن داء الص ع Arabisk نبذة عن داء الص ع HVA ER EPILEPSI? Et epileptisk anfall er uttrykk for en forbigående funksjonsforstyrrelse i hjernen. Dette skyldes en plutselig og ukontrollert forstyrrelse av hjernebarkens elektriske

Detaljer

Demens Forekomst ulike demenssykdommer - omsorgstilbud - pårørende - kommunikasjon. Vi skal gjøre hverdagen bedre

Demens Forekomst ulike demenssykdommer - omsorgstilbud - pårørende - kommunikasjon. Vi skal gjøre hverdagen bedre Demens Forekomst ulike demenssykdommer - omsorgstilbud - pårørende - kommunikasjon NKS Kløveråsen as - et utrednings og kompetansesenter i Nordland 2 avdelinger: -Utredningsavdeling (4 sengeplasser) -Hukommelseklinikk

Detaljer

Hva er demens? Dette må jeg kunne, introduksjon til helse- og omsorgsarbeid

Hva er demens? Dette må jeg kunne, introduksjon til helse- og omsorgsarbeid Del 3 3.4 Demens 1 Hva er demens? Samlebetegnelse for flere sykdommer hvor hjerneceller dør Rammer først og fremst eldre - økt risiko jo eldre en blir Alzheimers sykdom, ca 60% Vaskulær demens, sykdom

Detaljer

Hva er demens? I denne brosjyren kan du lese mer om:

Hva er demens? I denne brosjyren kan du lese mer om: Hva er demens? Glemmer du så mye at hverdagen din er vanskelig? Har du problemer med å huske vanlige ord eller veien til butikken? Dette kan være tegn på demens. I denne brosjyren kan du lese mer om: Hva

Detaljer

Bjørn E. Lofstad. Daglig leder fylkeskontoret for Buskerud, Akershus, Vestfold og Telemark

Bjørn E. Lofstad. Daglig leder fylkeskontoret for Buskerud, Akershus, Vestfold og Telemark Bjørn E. Lofstad Daglig leder fylkeskontoret for Buskerud, Akershus, Vestfold og Telemark 1 Nasjonalforeningen for folkehelsen Frivillig, humanitær medlemsorganisasjon Medlemmene er organisert i Nasjonalforeningens

Detaljer

FAQs 1.Hva er TV-aksjonen 2013?

FAQs 1.Hva er TV-aksjonen 2013? FAQs 1.Hva er TV-aksjonen 2013? TV-aksjonen 2013 går til Nasjonalforeningen for folkehelsens arbeid med demens. TV-aksjonen skal gi mennesker med demens og deres pårørende en lettere hverdag og et bedre

Detaljer

DEMENS FOR FOLK FLEST. Audhild Egeland Torp Overlege medisinsk avdeling, Sørlandet sykehus Arendal

DEMENS FOR FOLK FLEST. Audhild Egeland Torp Overlege medisinsk avdeling, Sørlandet sykehus Arendal DEMENS FOR FOLK FLEST Audhild Egeland Torp Overlege medisinsk avdeling, Sørlandet sykehus Arendal Demens Sykdom eller skade i hjernen Tap eller redusert funksjon av hjerneceller I en del av hjernen eller

Detaljer

Modell for oppfølging etter demensdiagnose. Veileder

Modell for oppfølging etter demensdiagnose. Veileder Modell for oppfølging etter demensdiagnose Veileder 1 Innholdsfortegnelse Innledning 3 Beskrivelse av modellen 4 Områder som blir kartlagt i modellen 6 Dagliglivets aktiviteter 6 Familie, venner og nettverk

Detaljer

Det skjer en rekke forandringer i hjernen ved demens, viktigst er at forbindelsen mellom hjernecellene blir ødelagt, og at hjernecellene dør.

Det skjer en rekke forandringer i hjernen ved demens, viktigst er at forbindelsen mellom hjernecellene blir ødelagt, og at hjernecellene dør. Det skjer en rekke forandringer i hjernen ved demens, viktigst er at forbindelsen mellom hjernecellene blir ødelagt, og at hjernecellene dør. Tilstanden fører til redusert evne til å ta vare på seg selv.

Detaljer

Demens i familien. Råd og tips til pårørende

Demens i familien. Råd og tips til pårørende Demens i familien Råd og tips til pårørende Hensikten med denne brosjyren er å gi deg som pårørende praktiske råd om hvordan løse problemer som kan oppstå når et nært familiemedlem rammes av demens. Brosjyren

Detaljer

Foto: Mats Kalland. Aktiviteter for alle Et idéhefte for lokallag

Foto: Mats Kalland. Aktiviteter for alle Et idéhefte for lokallag Foto: Mats Kalland Aktiviteter for alle Et idéhefte for lokallag Tips til aktiviteter 2 Formålet med dette idéheftet er å inspirere Nasjonalforeningen for folkehelsens lokallag til å starte opp nye, eller

Detaljer

Revidert og bearbeidet av Nasjonalforeningen for folkehelsen i juni 2016.

Revidert og bearbeidet av Nasjonalforeningen for folkehelsen i juni 2016. Demens i familien Tekst: Anna Stella Kyed Johnsen. Denne brosjyren ble opprinnelig utarbeidet som en del av pårørendesatsingen i Demensplan 2015, et samarbeid mellom Nasjonal kompetansetjeneste for aldring

Detaljer

BÆRUM KOMMUNE. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme. Avlastning. Pårørendeskolen. Samtalegrupper. www.baerum.kommune.

BÆRUM KOMMUNE. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme. Avlastning. Pårørendeskolen. Samtalegrupper. www.baerum.kommune. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme Avlastning Avlastningen gir pårørende fri noen timer per uke www.baerum.kommune.no Pårørendeskolen Kurs for pårørende om demenssykdommer Samtalegrupper

Detaljer

Demens? Trenger dere hjelp?

Demens? Trenger dere hjelp? Demens? Trenger dere hjelp? Demens er sykdom i hjernen. Det vanligste tegnet på demens er at du glemmer så mye at hverdagen din blir vanskelig. Det er flere sykdommer som kan gi demens. Alzheimers sykdom

Detaljer

إلى من يود معرفة المزيد عن سلس البول

إلى من يود معرفة المزيد عن سلس البول إلى من يود معرفة المزيد عن سلس البول مركز السلس في فسترا جوتاالند النصوص Inkontinenscentrum i Västra Götaland كايسا لوندباري الصور نائل يوسف طوقان مترجم قانوني محلف الترجمة والتعريب Svensk Information

Detaljer

Hanne har tatt vare på demenssyke foreldre fra hun var 8 år

Hanne har tatt vare på demenssyke foreldre fra hun var 8 år Hanne har tatt vare på demenssyke foreldre fra hun var 8 år Hanne var bare et barn da moren fikk Alzheimers sykdom. For fire år siden fikk faren, Gjert, også en demensdiagnose. EN VAKKER DAG HAR VI GLEMT

Detaljer

Årsaker 21.05.2012. Del 3 3.4 Demens. Hva er demens?

Årsaker 21.05.2012. Del 3 3.4 Demens. Hva er demens? Del 3 3.4 Demens 1 Hva er demens? Samlebetegnelse for flere sykdommer hvor hjerneceller dør Rammer først og fremst eldre - økt risiko jo eldre en blir Alzheimers sykdom, ca 60% Vaskulær demens, sykdom

Detaljer

Hva er demens og hva trenger personer med demens? Knut Engedal, prof.em. dr.med. Leder av rådet for demens Nasjonalforeningen for folkehelsen

Hva er demens og hva trenger personer med demens? Knut Engedal, prof.em. dr.med. Leder av rådet for demens Nasjonalforeningen for folkehelsen Hva er demens og hva trenger personer med demens? Knut Engedal, prof.em. dr.med. Leder av rådet for demens Nasjonalforeningen for folkehelsen Demens i Norge og verden de neste 35 år 2015 2050 NORGE Totalt

Detaljer

Tidlig innsats for personer med demens i lys av samhandlingsreformen. Fagsjef Vibeke Johnsen

Tidlig innsats for personer med demens i lys av samhandlingsreformen. Fagsjef Vibeke Johnsen Tidlig innsats for personer med demens i lys av samhandlingsreformen Fagsjef Vibeke Johnsen Fire hovedbudskap Demens kan forebygges Lønnsomt med tidlig intervensjon Frivillige som viktig supplement Delta

Detaljer

Om å forstå Alzheimers sykdom

Om å forstå Alzheimers sykdom Om å forstå Alzheimers sykdom Å få diagnosen Alzheimers sykdom kan være vanskelig og ofte forvirrende. En naturlig reaksjon på en slik nyhet, er å ville vite mer. Dette gjelder både personen som er rammet,

Detaljer

Vær aktiv føl deg bedre

Vær aktiv føl deg bedre عربي / Arabisk کن مفعما بالنشاط وأشعر بالراحة! Vær aktiv føl deg bedre النشاط البدني والوقایة من س کري النمط الثاني Fysisk aktivitet og forebygging av diabetes type 2 ما هو س کري النمط األول Hva er diabetes

Detaljer

Bare spør! Få svar. Viktige råd for pasienter og pårørende

Bare spør! Få svar. Viktige råd for pasienter og pårørende Viktige råd for pasienter og pårørende Spør til du forstår! Noter ned viktige spørsmål og informasjonen du får. Ta gjerne med en pårørende eller venn. Ha med oppdatert liste over medisinene dine, og vis

Detaljer

Hvordan leve godt med diabetes? Hvordan unngå å få diabetes?

Hvordan leve godt med diabetes? Hvordan unngå å få diabetes? عربي / Arabisk Hvordan leve godt med diabetes? Hvordan unngå å få diabetes? هل ا نت مصاب بداء السكري کيف تتجنب الا صابة بداء السکري Utgitt av Diabetesforbundet Originaltekst: Diabetesforbundet Oversetting

Detaljer

BÆRUM KOMMUNE. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme. Avlastning. Pårørendeskolen. Samtalegrupper.

BÆRUM KOMMUNE. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme. Avlastning. Pårørendeskolen. Samtalegrupper. Tilbud for pårørende til personer med demens som bor hjemme Avlastning Avlastningen gir pårørende fri noen timer per uke www.baerum.kommune.no Pårørendeskolen Kurs for pårørende om demenssykdommer Samtalegrupper

Detaljer

6 forord. Oslo, oktober 2013 Stein Andersson, Tormod Fladby og Leif Gjerstad

6 forord. Oslo, oktober 2013 Stein Andersson, Tormod Fladby og Leif Gjerstad [start forord] Forord Demens er en av de store utfordringene i moderne medisin. Vi vet at antallet mennesker som vil bli rammet av sykdommer som gir demens, antakelig vil dobles de neste to tiårene, og

Detaljer

Vedlegg 7 b til Kommunedelplan helse og omsorg 2015 2026 i Lindesnes kommune

Vedlegg 7 b til Kommunedelplan helse og omsorg 2015 2026 i Lindesnes kommune Vedlegg 7 b til Kommunedelplan helse og omsorg 2015 2026 i Lindesnes kommune Bakgrunnsdokument for kommunedelplan helse og omsorg: Demens Livskvalitet, trygghet og mening i hverdagen. Dokumentet er i hovedsak

Detaljer

ISBN

ISBN القرار بیدك أنت... أفكار وحقائق حول االنرتنت وحق اخل صو صیة للذین ترتاوح أعمارهم من 9 13 سنة المنشور من إصدار کل من اللجنة النرویجیة للتکنولوجیا Teknologirådet وإدارة رقابة أنظمة المعلوماتیة Datatilsynet

Detaljer

Har du barn/ungdom som pårørende? Når noen i familien blir alvorlig syk

Har du barn/ungdom som pårørende? Når noen i familien blir alvorlig syk Har du barn/ungdom som pårørende? Når noen i familien blir alvorlig syk Når en i familien blir alvorlig syk, vil det berøre hele familien. Alvorlig sykdom innebærer ofte en dramatisk endring i livssituasjonen,

Detaljer

DEMENSPLAN. KORTVERSJON Et mer demensvennlig samfunn. Høringsdokument

DEMENSPLAN. KORTVERSJON Et mer demensvennlig samfunn. Høringsdokument DEMENSPLAN 2020 KORTVERSJON Et mer demensvennlig samfunn Høringsdokument Innhold Hva handler dette dokumentet om?... 2 Hva er målet med Demensplan 2020?... 5 Hvem er Demensplan 2020 for?... 6 Utfordringer...

Detaljer

Et vanskelig valg. Huntingtons sykdom. Informasjon om presymptomatisk test

Et vanskelig valg. Huntingtons sykdom. Informasjon om presymptomatisk test Et vanskelig valg Huntingtons sykdom Informasjon om presymptomatisk test Utgitt av Landsforeningen for Huntingtons sykdom i samarbeid med Senter for sjeldne diagnoser Et vanskelig valg Innhold Hva kan

Detaljer

Når en du er glad i får brystkreft

Når en du er glad i får brystkreft Når en du er glad i får brystkreft Du kan ikke hindre sorgens fugler i å fly over ditt hode, men du kan hindre dem i å bygge rede i ditt hår. våg å snakke om det Når en du er glad i berøres av brystkreft

Detaljer

Til deg som har opplevd krig

Til deg som har opplevd krig Til deg som har opplevd krig KRIGSOPPLEVELSER OG GJENOPPBYGGING Alle som gjennomlever sterke krigsopplevelser blir på ulike måter preget av hendelsene. Hvordan reaksjonene kommer til uttrykk, varierer

Detaljer

Når barn er pårørende

Når barn er pårørende Når barn er pårørende - informasjon til voksne med omsorgsansvar for barn som er pårørende Mange barn opplever å være pårørende i løpet av sin oppvekst. Når noe skjer med foreldre eller søsken, påvirkes

Detaljer

Legene vet ikke hvorfor noen mennesker får schizofreni, men det fins noen faktorer som øker sannsynligheten:

Legene vet ikke hvorfor noen mennesker får schizofreni, men det fins noen faktorer som øker sannsynligheten: Pasientbrosjyrer fra BMJ Group Schizofreni Å ha schizofreni betyr at du i perioder tenker og føler annerledes enn det du vanligvis gjør. Du kan miste kontakten med virkeligheten. Tilstanden kan være skremmende

Detaljer

UTFORDRINGER VED DEMENSSYKDOM

UTFORDRINGER VED DEMENSSYKDOM UTFORDRINGER VED DEMENSSYKDOM Hva gjør vi når vi ikke vet hva vi skal gjøre NÅR ALT ER PRØVD 1 PROBLEMADFERD Ukritiske Irritable Aggressive De som roper Vandrere De som ikke lar seg korrigere Hallusinasjoner

Detaljer

Foreldrehefte. Når barn opplever kriser og sorg

Foreldrehefte. Når barn opplever kriser og sorg Foreldrehefte Når barn opplever kriser og sorg I løpet av livet vil alle mennesker oppleve kriser. Mange barn opplever dette allerede tidlig i barndommen. Kriser kan være dramatiske hendelser som skjer

Detaljer

Hvilke intellektuelle funksjoner kan bli påvirket av MS? Selv om forskerne foreløpig ikke har noe klart svar, har man avdekket en del viten.

Hvilke intellektuelle funksjoner kan bli påvirket av MS? Selv om forskerne foreløpig ikke har noe klart svar, har man avdekket en del viten. Ta vare på hjernen Hjernen rommer hukommelsen, personligheten, følelser og intellektet. Sykdommen multippel sklerose (MS) virker på disse hjernefunksjonene, enten direkte eller indirekte. Mindre endringer

Detaljer

Hvordan jobber dagens demensteam? Kan de utvikles? Sverre Bergh Forskningsleder, AFS/SIHF Forsker NKAH

Hvordan jobber dagens demensteam? Kan de utvikles? Sverre Bergh Forskningsleder, AFS/SIHF Forsker NKAH Hvordan jobber dagens demensteam? Kan de utvikles? Sverre Bergh Forskningsleder, AFS/SIHF Forsker NKAH DemiNor Prosjekt for å øke kunnskapen om og i demensteam, 2 mål: 1. Samler data fra alle kommuner

Detaljer

Demenskonferanse Innlandet 2014. Lorentz Nitter Fastlege/sykehjemslege

Demenskonferanse Innlandet 2014. Lorentz Nitter Fastlege/sykehjemslege Demenskonferanse Innlandet 2014 Lorentz Nitter Fastlege/sykehjemslege Fastlege I Norge har man bestemt seg for at fastlegen skal være hjørnestenen i det offentlige helsetilbudet. Fastlegen skal utrede

Detaljer

En guide for samtaler med pårørende

En guide for samtaler med pårørende En guide for samtaler med pårørende Det anbefales at helsepersonell tar tidlig kontakt med pårørende, presenterer seg og gjør avtale om en første samtale. Dette for å avklare pårørendes roller, og eventuelle

Detaljer

En vakker dag har vi glemt demens

En vakker dag har vi glemt demens DEMENSaksjonen 2017 13 En vakker dag har vi glemt demens Nasjonalforeningen for folkehelsen har en stolt historie. Vi startet med å samle inn penger til forskning og bidro til å utrydde tuberkulosen i

Detaljer

Personlighet og aldring

Personlighet og aldring Personlighet og aldring Ved en ikke-psykiater Geir Rørbakken Grimstad april 2017 Personlighet Hvordan vi tenker, handler og føler over tid Normal variasjon mellom mennesker Personlighetstrekk 1. Ekstroversjon

Detaljer

Informasjon til deg med demenssykdom. aktiviteter og tjenester i Bergen kommune

Informasjon til deg med demenssykdom. aktiviteter og tjenester i Bergen kommune Informasjon til deg med demenssykdom aktiviteter og tjenester i Bergen kommune Demens er en av de vanligste syk dommene blant eldre, og Bergen kommune har ulike hjelpe tiltak for mennesker med demenssykdom

Detaljer

Når noen i familien er syke påvirker det hele familien. Dette gjelder både fysiske og psykiske sykdommer.

Når noen i familien er syke påvirker det hele familien. Dette gjelder både fysiske og psykiske sykdommer. Dette er sider for deg som er forelder og sliter med psykiske problemer Mange har problemer med å ta vare op barna sine når de er syke Det er viktig for barna at du forteller at det er sykdommen som skaper

Detaljer

Lorentz Nitter Tidl. fastlege og sykehjemslege. PMU, Oslo

Lorentz Nitter Tidl. fastlege og sykehjemslege. PMU, Oslo Lorentz Nitter Tidl. fastlege og sykehjemslege. PMU, Oslo 25102018 Hva har jeg lært. Betydningen av eksakt diagnose bl.a. i for hold til miljøterapi. Forstå hav de ulike diagnoser betyr. Betydningen av

Detaljer

"Pårørendeskoler og samtalegrupper i demensomsorgen"

Pårørendeskoler og samtalegrupper i demensomsorgen Undervisningsfilmer Filmene er utviklet som en del av satsingen "Pårørendeskoler og samtalegrupper i demensomsorgen" og administreres av Nasjonalt kompetansesenter for aldring og helse og Nasjonalforeningen

Detaljer

Case til lokalt fagnettverk om psykiske lidelser og utfordrende atferd hos personer med utviklingshemming

Case til lokalt fagnettverk om psykiske lidelser og utfordrende atferd hos personer med utviklingshemming Case til lokalt fagnettverk om psykiske lidelser og utfordrende atferd hos personer med utviklingshemming Hvordan demens ble oppdaget, diagnostisert og hvilke følger det fikk for brukers omsorgstilbud

Detaljer

Psykose BOKMÅL. Psychosis

Psykose BOKMÅL. Psychosis Psykose BOKMÅL Psychosis Hva er psykose? Ulike psykoser Psykose er ikke én bestemt lidelse, men en betegnelse som brukes når vi får inntrykk av at mennesker mister kontakten med vår felles virkelighet.

Detaljer

SØKNADSSKJEMA FOR HELSE- OG VELFERDSTJENESTER

SØKNADSSKJEMA FOR HELSE- OG VELFERDSTJENESTER Plass for mottatt stempel SKIEN KOMMUNE Bestillerkontoret SØKNADSSKJEMA FOR HELSE- OG VELFERDSTJENESTER Dersom du er usikker på hvordan søknaden skal fylles ut, les den vedlagte veilederen eller ring Bestillerkontoret

Detaljer

Samarbeid med et menneske som har en demenssykdom. Fagdag 31.mai 2012 Elisabeth Hartmann, demenssykepleier Bærum kommune

Samarbeid med et menneske som har en demenssykdom. Fagdag 31.mai 2012 Elisabeth Hartmann, demenssykepleier Bærum kommune Samarbeid med et menneske som har en demenssykdom Fagdag 31.mai 2012 Elisabeth Hartmann, demenssykepleier Bærum kommune Hva må vi kunne? Hvordan er det åha en demenssykdom? Åoppleve at du glemmer At du

Detaljer

verdighet samtalegruppe foredrag ressurser Ariadne dagskurs lørdagskafé Engelsborg pårørende alzheimer likemannsarbeid sykdomslære demens kveldskurs

verdighet samtalegruppe foredrag ressurser Ariadne dagskurs lørdagskafé Engelsborg pårørende alzheimer likemannsarbeid sykdomslære demens kveldskurs OSLO verdighet samtalegruppe foredrag ressurser Ariadne dagskurs lørdagskafé Engelsborg pårørende sammen hjelpeapparatet omsorg GPS-kurs respekt den gode samtalen demens sorggruppe sorggruppe alzheimer

Detaljer

في لافطلأا ةد دعتلما سرلأا تاغللا

في لافطلأا ةد دعتلما سرلأا تاغللا األطفال يف األرس املتعد دة اللغات کتی ب معلومات Arabisk 1 األطفال يف األرس املتعد دة اللغات مقدمة یتطر ق کتی ب املعلومات هذا إلی 10 مسائل غالبا ما یطرحها اآلباء وتتعل ق بتطو ر األطفال علی صعید التعددیة

Detaljer

Et vanskelig valg. Huntingtons sykdom. Informasjon om presymptomatisk test

Et vanskelig valg. Huntingtons sykdom. Informasjon om presymptomatisk test Et vanskelig valg Huntingtons sykdom Informasjon om presymptomatisk test Utgitt av Landsforeningen for Huntingtons sykdom i samarbeid med Senter for sjeldne diagnoser Et vanskelig valg Innhold Hva kan

Detaljer

bipolar lidelse Les mer! Fakta om Kjenn deg selv Se mulighetene Her kan du søke hjelp Nyttig på nett

bipolar lidelse Les mer! Fakta om Kjenn deg selv Se mulighetene Her kan du søke hjelp Nyttig på nett Skuespiller og forfatter Stephen Fry om å ha : Flere filmer på www.youtube.com. Har også utgitt Det er mest vanlig å behandle med Man må alltid veie fordeler opp mot er. episoder. Mange blir veldig syke

Detaljer

Omstendigheter omkring dødsfallet:. Min helse er: 1 veldig god 2 - god 3 sånn passe 4 ikke så god 5 ikke god i det hele tatt

Omstendigheter omkring dødsfallet:. Min helse er: 1 veldig god 2 - god 3 sånn passe 4 ikke så god 5 ikke god i det hele tatt Tosporsmodellen ved sorg. Selvrapporteringsskjema. The Two-Track Bereavement Questionnaire; Rubin, Malkinson, Bar Nadav & Koren, 2004. Oversatt til norsk ved S.Sørlie 2013 kun for klinisk bruk. De følgende

Detaljer

Depresjon/ nedstemthet rammer de fleste en eller flere ganger i løpet av livet.

Depresjon/ nedstemthet rammer de fleste en eller flere ganger i løpet av livet. God psykisk helse: En tilstand av velvære der individet realiserer sine muligheter, kan håndtere livets normale stress, kan arbeide på en fruktbar og produktiv måte og har mulighet til å bidra for samfunnet

Detaljer

ةﺰﻬﺟأ ةرﺎﻴﺴﻟا ﻲﻓ ﺮﻓﻮﺘﺗ نأ ﺐﺠﻳ

ةﺰﻬﺟأ ةرﺎﻴﺴﻟا ﻲﻓ ﺮﻓﻮﺘﺗ نأ ﺐﺠﻳ ARABISK السلامة في السيارة - للا طفال والکبار يجب أن تتوفر في السيارة أجهزة أمان خاصة بالا طفال الذين يقل طولهم عن 135 سم 135 cm يمکن لشخص غير مو من أو مو من بشکل خاطي أن يصاب با صابات خطيرة حتی عندما

Detaljer

ال أحد يعلم ما يجري في منزلي. أنا وحدي أشعر بألمي.

ال أحد يعلم ما يجري في منزلي. أنا وحدي أشعر بألمي. Arabisk الحقوق القانونية ومساعدة األشخاص الذين تعرضوا ألفعال إجرامية في النرويج إذا كنت عرضة ألفعال إجرامية متمث لة بالعنف الجسدي و/أو النفسي أو التحر ش الجنسي أو الزواج القسري أو ختان اإلناث أو االتجار

Detaljer

Plan for utvikling av tjenester til demente mot 2025 i Vennesla kommune.

Plan for utvikling av tjenester til demente mot 2025 i Vennesla kommune. Plan for utvikling av tjenester til demente mot 2025 i Vennesla kommune. Innledning En av de største omsorgsutfordringene vi står overfor som følge av økt levealder og endret alderssammensetning i befolkningen,

Detaljer

Møteplass for mestring

Møteplass for mestring Møteplass for mestring - kursopplegg for yngre personer med demens Elin J. Lillehovde Fag- og kvalitetsrådgiver Sykehuset Innlandet, Avdeling for alderspsykiatri Demenskonferanse Innlandet 7. februar 2013

Detaljer

Stolt over å jobbe på sykehjem. Når skal sykehjemspasienten innlegges på sykehus?

Stolt over å jobbe på sykehjem. Når skal sykehjemspasienten innlegges på sykehus? Stolt over å jobbe på sykehjem Når skal sykehjemspasienten innlegges på sykehus? Rebecca Setsaas Skage kommuneoverlege Sarpsborg kommune 09.09.10 Hvem er sykehjemspasienten? Gjennomsnittsalder 84 år 6-7

Detaljer

En vakker dag har vi glemt demens

En vakker dag har vi glemt demens DEMENSaksjonen 2018 13 En vakker dag har vi glemt demens Nasjonalforeningen for folkehelsen har en stolt historie. Vi startet med å samle inn penger til forskning og bidro til å utrydde tuberkulosen i

Detaljer

HVA NÅ? når mor eller far til dine barn er syk

HVA NÅ? når mor eller far til dine barn er syk HVA NÅ? når mor eller far til dine barn er syk HVA NÅ? Når en mor eller far blir alvorlig syk eller ruser seg, fører dette vanligvis til store utfordringer for den andre forelderen. Dette er en brosjyre

Detaljer

Hvordan ivareta «selvbestemmelse, involvering og deltakelse» under utredning og i oppfølging etter at diagnosen er satt?

Hvordan ivareta «selvbestemmelse, involvering og deltakelse» under utredning og i oppfølging etter at diagnosen er satt? Hvordan ivareta «selvbestemmelse, involvering og deltakelse» under utredning og i oppfølging etter at diagnosen er satt? Samarbeid mellom lege/spesialisthelsetjeneste og kommunal helsetjeneste under oppfølging

Detaljer

FATIGUE / UTMATTELSE VED REVMATISK SYKDOM. Hva kan det gjøre med hverdagen din?

FATIGUE / UTMATTELSE VED REVMATISK SYKDOM. Hva kan det gjøre med hverdagen din? FATIGUE / UTMATTELSE VED REVMATISK SYKDOM Hva kan det gjøre med hverdagen din? Balcova, Tyrkia 2015 ERFARINGSUTVEKSLING Tilbud om et møte til Erfaringsutveksling hvor dere bidrar med deres egne erfaringer

Detaljer

Tvangslidelser BOKMÅL. Obsessive-Compulsive disorders

Tvangslidelser BOKMÅL. Obsessive-Compulsive disorders Tvangslidelser BOKMÅL Obsessive-Compulsive disorders Hva er tvangslidelser? Mange med tvangslidelser klarer å skjule sin lidelse helt, også for sine nærmeste omgivelser. Likevel er tvangslidelser relativt

Detaljer

Kursleder ønsker kursdeltakerne velkommen. Start med en kort presentasjonsrunde av kursleder(e) og deltakere. Presenter kursmappen.

Kursleder ønsker kursdeltakerne velkommen. Start med en kort presentasjonsrunde av kursleder(e) og deltakere. Presenter kursmappen. Kursleder ønsker kursdeltakerne velkommen. Start med en kort presentasjonsrunde av kursleder(e) og deltakere. Presenter kursmappen. 1 Presenter kursets innhold. I kurset har vi vektlagt informasjon som

Detaljer

- Miljøavdeling - Kontakt oss VELKOMMEN TIL SNILLFJORD OMSORGSENTER. Adresse: Snillfjord Omsorgsenter. Aunlia 7257 SNILLFJORD.

- Miljøavdeling - Kontakt oss VELKOMMEN TIL SNILLFJORD OMSORGSENTER. Adresse: Snillfjord Omsorgsenter. Aunlia 7257 SNILLFJORD. Kontakt oss Adresse: Snillfjord Omsorgsenter VELKOMMEN TIL SNILLFJORD OMSORGSENTER Aunlia 7257 SNILLFJORD Telefon: Snillfjord Omsorgsenter: 724 57 174 Fagleder: 724 57 236 Miljøavdelinga: 742 57 217 -

Detaljer

Barn som pårørende. Fjernundervisning for fysikalsk medisin og rehabilitering, 06.10.15. Kerstin Söderström

Barn som pårørende. Fjernundervisning for fysikalsk medisin og rehabilitering, 06.10.15. Kerstin Söderström Barn som pårørende Fjernundervisning for fysikalsk medisin og rehabilitering, 06.10.15 Kerstin Söderström Psykologspesialist PhD, prosjektleder Barnet i mente v/si og postdoktor i Mosaikkprosjektet v/hil

Detaljer

når en du er glad i får brystkreft

når en du er glad i får brystkreft når en du er glad i får brystkreft våg å snakke om det Når en du er glad i berøres av brystkreft er det vanlig å oppleve sterke reaksjoner. Sykdom endrer også livet til pårørende. Åpenhet er viktig i en

Detaljer

Hva skjer på demensområdet?

Hva skjer på demensområdet? Hva skjer på demensområdet? Anne Rita Øksengård Forskningsleder, Dr. med anok@nasjonalforeningen.no Likepersonsamlingen 17.11 2017 08.12.2017 Innhold Nye retningslinjer Behandling Forskning Hva skjer i

Detaljer

depresjon Les mer! Fakta om Tilbakefall kan forebygges Dette kan du gjøre selv Her kan du søke hjelp Nyttig på nett Kurs

depresjon Les mer! Fakta om Tilbakefall kan forebygges Dette kan du gjøre selv Her kan du søke hjelp Nyttig på nett Kurs hatt gjentatte er, er det økt risiko for nye øke. Søvnmangel og grubling kan forsterke ssymptomer. Dersom du lærer deg å bli oppmerksom på en forsterker seg selv. Spør deg også hva var det som utløste

Detaljer

Faktaark. Depresjon og andre følelsesmessige forandringer etter hjerneslag

Faktaark. Depresjon og andre følelsesmessige forandringer etter hjerneslag Norsk forening for slagrammede Faktaark Depresjon og andre følelsesmessige forandringer etter hjerneslag De fleste som har hatt hjerneslag vil oppleve følelsesmessige forandringer etterpå. Et hjerneslag

Detaljer

THE WORLD IS BEAUTIFUL > TO LOOK AT. AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap

THE WORLD IS BEAUTIFUL > TO LOOK AT. AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap THE WORLD IS BEAUTIFUL > TO LOOK AT AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap Det er viktig at vi passer på øynene for å beskytte synet, særlig fordi synet kan bli

Detaljer

når en du er glad i får brystkreft

når en du er glad i får brystkreft når en du er glad i får brystkreft Du kan ikke hindre sorgens fugler i å fly over ditt hode, men du kan hindre dem i å bygge rede i ditt hår. våg å snakke om det Når en du er glad i berøres av brystkreft

Detaljer

VÅRPROGRAM 2015 OSLO

VÅRPROGRAM 2015 OSLO VÅRPROGRAM 2015 OSLO STORBYMODELL OG SAMARBEID Pårørendeskolen i Oslo legger bak seg et år med mange nye erfaringer. 2014 har også vært det mest aktive året i skolens historie hvor mer enn 200 mennesker

Detaljer

صحة جيدة من دون الغلوتين

صحة جيدة من دون الغلوتين صحة جيدة من دون الغلوتين معلومات حول الحس اسية من الغلوتين Frisk uten gluten INFORMASJON OM GLUTENINTOLERANSE NORSK CØLIAKIFORENING 1 Utgitt av Norsk cøliakiforening Oversatt til arabisk: Norsk språkservice

Detaljer

BARN SOM PÅRØRENDE. Kvinesdal 18.oktober 2013 v/gunnar Eide

BARN SOM PÅRØRENDE. Kvinesdal 18.oktober 2013 v/gunnar Eide BARN SOM PÅRØRENDE Kvinesdal 18.oktober 2013 v/gunnar Eide Del 1 Om barna Hvem er barn som pårørende? Hvordan har de det? Hva er god hjelp? Lovbestemmelsene om barn som pårørende Hvor mange Antall barn

Detaljer

Tryggere Hjem. høyere livskvalitet, færre bekymringer

Tryggere Hjem. høyere livskvalitet, færre bekymringer Tryggere Hjem høyere livskvalitet, færre bekymringer Mulighet til å bli boende i eget hjem - også i vanskelige faser av livet Tryggere Hjem er et konsept som gjør det mulig å bo lengre, tryggere og bedre

Detaljer

Sandvika, 21. september, 2016 Utfordringer i møte med demenssykdommene

Sandvika, 21. september, 2016 Utfordringer i møte med demenssykdommene Sandvika, 21. september, 2016 Utfordringer i møte med demenssykdommene Per Kristian Haugen Demensplan 2020 med større vekt enn før på: - Et mer demensvennlig samfunn - Oppfølging etter diagnose - Aktivitet

Detaljer

Tid til å være ung? Ungdommer med en mor eller far med demens

Tid til å være ung? Ungdommer med en mor eller far med demens Tid til å være ung? Ungdommer med en mor eller far med demens Tid til å være ung? Ungdommer med en mor eller far med demens Per Kristian Haugen, Nasjonalt kompetansesenter for aldring og helse Demens rammer

Detaljer

AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap

AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap NO Leaflet 176x250 AMD ptt 25/01/08 14:39 Side 1 AMD (Aldersrelatert Makula Degenerasjon) En brosjyre om aldersrelatert synstap NO Leaflet 176x250 AMD ptt 25/01/08 14:39 Side 2 For mange mennesker er synet

Detaljer

Pårørende som ressurs

Pårørende som ressurs Pårørende som ressurs 1 Hvem er pårørende Definisjon i juridisk forstand : den som pasienten oppgir som nærmeste pårørende. Ektefelle eller den pasienten lever sammen med i samboer/partnerskap, myndige

Detaljer

Hva er demens - kjennetegn

Hva er demens - kjennetegn Hva er demens - kjennetegn v/fagkonsulent og ergoterapeut Laila Helland 2011 ICD-10 diagnostiske kriterier for demens I 1. Svekkelse av hukommelsen, især for nye data 2. Svekkelse av andre kognitive funksjoner

Detaljer

HØSTPROGRAM 2015 OSLO

HØSTPROGRAM 2015 OSLO HØSTPROGRAM 2015 OSLO STORBYMODELL OG SAMARBEID I løpet av vårhalvåret 2015 har om lag 100 pårørende deltatt på våre kurs og samtalegrupper. Pårørendeskolen har hatt gleden av å komme i kontakt med engasjerte

Detaljer

Demens skyldes at hjerneceller blir skadet og dør slik at hjernens funksjon svekkes

Demens skyldes at hjerneceller blir skadet og dør slik at hjernens funksjon svekkes Hva er demens? Anette Hylen Ranhoff, dr med, professor i geriatri Geriatrisk forskningsgruppe, Universitetet i Bergen Helsetjenester til eldre, Diakonhjemmet sykehus, Oslo Demens skyldes at hjerneceller

Detaljer

Serviceerklæring. Praktisk bistand/ hjemmehjelp

Serviceerklæring. Praktisk bistand/ hjemmehjelp Serviceerklæring Praktisk bistand/ hjemmehjelp Har du behov for praktisk bistand/hjemmehjelp? Du kan få praktisk bistand/hjemmehjelp når du ikke kan dra omsorg for deg selv eller er helt avhengig av praktisk

Detaljer

Sammen mot mobbing GODE RÅD TIL FORELDRE I RENNEBUSKOLEN. Hus - Sara Torsdatter

Sammen mot mobbing GODE RÅD TIL FORELDRE I RENNEBUSKOLEN. Hus - Sara Torsdatter Sammen mot mobbing GODE RÅD TIL FORELDRE I RENNEBUSKOLEN Hus - Sara Torsdatter Hva er mobbing? En person er mobbet eller plaget når han eller hun, gjentatte ganger og over en viss tid blir utsatt for negative

Detaljer

Elisabeth Høstland Søbstad helsehus Pårørendearbeid. Foto: Helén Eliassen

Elisabeth Høstland Søbstad helsehus Pårørendearbeid. Foto: Helén Eliassen Elisabeth Høstland Søbstad helsehus 2013 Pårørendearbeid Foto: Helén Eliassen 1 Demensplan 2015 Ca 70 000 personer med demens i Norge Hver person med demens har 4 pårørende ( ca 280 000 pårørende som i

Detaljer

HELSEFAGHEFTE KAPITTEL 1. Helse

HELSEFAGHEFTE KAPITTEL 1. Helse HELSEFAGHEFTE KAPITTEL 1 Helse NAVN: KLASSE: 1 Forord Velkommen til undervisning i helsefag ved Urtehagen videregående privatskole. Helsefagheftet inneholder 16 kapitler. Hvert kapittel avsluttes med ordforklaringer

Detaljer

Denne brosjyren er utgitt med økonomisk støtte fra: Sponsorene har ikke innvirkning på det redaksjonelle innholdet i brosjyren. Kontaktinformasjon:

Denne brosjyren er utgitt med økonomisk støtte fra: Sponsorene har ikke innvirkning på det redaksjonelle innholdet i brosjyren. Kontaktinformasjon: Denne brosjyren er utgitt med økonomisk støtte fra: Sponsorene har ikke innvirkning på det redaksjonelle innholdet i brosjyren Kontaktinformasjon: DIABETESFORBUNDET Postboks 6442 Etterstad, 0605 Oslo Besøksadresse:

Detaljer

BRUKERE SOM SØKER STARTLÅN OG KAN HA

BRUKERE SOM SØKER STARTLÅN OG KAN HA EGENVURDERING BRUKERE SOM SØKER STARTLÅN OG KAN HA BEHOV FOR PRAKTISK BISTAND TILSYN OPPLÆRING OG VEILEDNING 1. PERSONLIGE OPPLYSNINGER (FYLLES UT SAMMEN MED RUSKONS.) Navn: Adresse: F.nr.: Tlf.nr.: Pårørende:

Detaljer

GRUPPEARBEID PÅ FOLKEMØTE VEDR. ENAN I KVIKNE SAMFUNNSHUS, 12.01.2015. 1. Hva skal til for at du kan bo lengst mulig hjemme?

GRUPPEARBEID PÅ FOLKEMØTE VEDR. ENAN I KVIKNE SAMFUNNSHUS, 12.01.2015. 1. Hva skal til for at du kan bo lengst mulig hjemme? Side 1 av 5 1. Hva skal til for at du kan bo lengst mulig hjemme? Tilrettelagt bolig At jeg har mulighet til hjelp døgnet rundt Trygghet at noen kan komme på kort varsel Famille i nærheten Sosiale forhold

Detaljer

Hva går pengene til? Forskning Aktivitetsvenner opplevelser og friminutt Informasjon, åpenhet, forståelse

Hva går pengene til? Forskning Aktivitetsvenner opplevelser og friminutt Informasjon, åpenhet, forståelse Hva går pengene til? Forskning Aktivitetsvenner opplevelser og friminutt Informasjon, åpenhet, forståelse Uro og sinne Nevropsykiatriske symptomer ved demens Allan Øvereng NPS og psykofarmaka i Norge (Selbæk,

Detaljer

Leve med kroniske smerter

Leve med kroniske smerter Leve med kroniske smerter Smertepoliklinikken mestringskurs Akutt smerte Menneskelig nær - faglig sterk Smerte er kroppens brannalarm som varsler at noe er galt. Smerten spiller på lag med deg. En akutt

Detaljer