august 2014 // Vinje i Telemark. Dag solstad

Transkript

1 august 2014 // Vinje i Telemark Dag solstad andreas hompland / Ruth Lillegraven / Gine C. Pedersen / Dagne Groven Myren Ingrid Storholmen / odd nordstoga / barokksolistene / stein versto ///////// olav vesaas / torgeir straand / aasmund nordstoga /////////////////////////////

2 2 Litteraturdagane i Vinje Litteraturdagane i Vinje 3 Kjære festivalinteresserte! Den litterære teksten er ein møtestad. I det teksten får sin lesar, er møtet stadfest. Enkelte forfattarar har fortalt at dei ser for seg ein lesar, som ein usynleg samtalepartner, når dei skriv; i stolen til denne samtalepartneren er det så du eller eg tek plass for ei stund, når vi les. Og vi sit der og kjenner oss del av ein vev som tøyer seg innover i våre indre landskap, kjenner dei opplyste og fargelagde. Kanskje reiser vi oss aningar rikare, når stunda er over. Provoserte, kanskje? Eller med sorg, latter, forundring? Gjenkjenning? All litteratur er nærskyld med menneskestemma. Heilt innlysande er dette i sungne tekstar, men påstanden kan gjerast gjeldande for all litteratur; tenk berre på korleis vi talar om ei «forfattarrøyst» eller «skriftstemme» også i tilfelle der det skrivne språket står langt frå den munnlege tale. Når litteraturfestivalar, møtestader som Litteraturdagane i Vinje og andre, er så populære, er det kanskje også fordi vi på slike stader får høyre røysta til den som har skrive teksten? Dessutan å bli lesen, eller fortald, eller sungen for, er å gjenoppleva ein situasjon mange av oss vart fortrulege med i tidlege leveår. Litteraturdagane i Vinje har som mål å vera ein møtestad i pakt med dette der vi kan få våre landskap opplyste og fargelagde, og der vi finn våre plassar i salen med noko av den same forventing som barnet som set seg for å bli lese for, eller frendane som samla seg ikring leirbålet i ei fjern fortid. I vårt felles landskap av i år, på Litteraturdagane 2014, vil du laurdag føremiddag få møte hovudgjesten av året, Dag Solstad, som i fjor gav ut Det uoppløselige episke element i Telemark i perioden i opplesing og samtale med Olav Vesaas, og i veksling med hardingfelespel ved Torgeir Straand. Hardingfela fell særleg godt inn i denne samanhengen, sidan det går uoppløyselege slektslinjer mellom Dag Solstad og fleire av dei gamle telemarksspelemennene. Og du vil få høve til å gå inn i Is-slottet av Tarjei Vesaas romanen vil bli lesen, av kjende og nye røyster, i løpet av festivalen frå fredag til søndag. Vi ser deg òg gjerne på Vesaasforedraget fredag, som i år blir halde av Dagne Groven Myhren, og på forfattarmøtet med Stein Versto, som vil lesa frå romanen Nidaros og samtala med kollega Ingrid Storholmen, med musikalsk innramming av Odd Nordstoga. Tarjei Vesaas debutantpris feirar i år 50-årsjubileum. Årets mottakar, Gine Cornelia Pedersen, som fekk prisen for romanen Null, får du møte på Edland laurdag, der du òg får høyre Bragepris-vinnar Ruth Lillegraven lesa frå diktsamlinga Urd. Årets festtale blir halden av Andreas Hompland. Det sungne ordet har sitt rom på Litteraturdagane i år ved brørne Odd og Aasmund Nordstoga. Odd Nordstoga får du høyre alt på dagtid fredagen, som nemnt, og fredag kveld held han konsert saman med Barokksolistene på Vinjehuset! Laurdagskvelden på Edland, der vi òg deler ut Storegutprisen, som i år går til Sondre Bratland, syng Aasmund Storegut-songar. Og, heilt til slutt: Barokksolistene, som nesten kan omtalast som «husorkester» på Litteraturdagane 2014, og som er kjende for fengjande framføringar på toppnivå og vilje til å gå nye vegar, held eigen konsert i idylliske Vinje biletgalleri søndagen. Hjarteleg velkomen til Litteraturdagane i Vinje! ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

3 4 Program 2014 Program 2014 Fredag 29. august: /////////////////////////////////// VINJar kl kl kl kl kl kl kl kl Registrering, kaffe/ te og rundstykke Opning ved ordførar Arne Vinje Guri Vesaas les frå Is-slottet Vesaasforedraget ved Dagne Groven Myren: Is-slottet et vintereventyr Kari Bjåen les frå Is-slottet Pause med frukt Stein Versto: Nidaros Ingrid Storholmen i samtale med forfattaren Odd Nordstoga syng og spelar Ingrid Storholmen les frå Is-slottet Matøkt med graut Programleiar: Olav Nordstoga Vinjehuset kl Konsert med Odd Nordstoga og Barokksolistene Program Laurdag 30. august på Edland //////////////////////////////////// Edland samfunnshus kl kl kl kl kl Dag Solstad Forfattaren i samtale med Olav Vesaas Opplesing Felespel av Torgeir Straand Matøkt med suppe Tarjei Vesaas debutanpris 50 år Årets prisvinnar Gine Cornelia Pedersen les og samtalar med Stein Versto Brageprisvinnar Ruth Lillegraven les frå diktsamlinga Urd Erlend Kaasa les frå Is-slottet Programleiar: Olav Vesaas kl kl Pizzaservering Festtale ved Andreas Hompland: «Diktarar som journalistar og omvendt» Olav Vesaas les frå Is-slottet Matøkt med kling og gomme Storegutsongar ved Aasmund og Odd Nordstoga Utdeling av Storegutprisen til Sondre Bratland Festleiar: Aud Margit Groven Sundag 31. august ///////////////////////////////////////////////// kl Smørklepp ei vandring i Smørklepp med Olav Nordstoga Frammøte ved grendehuset/gl.skulen i Smørklepp Vinje Biletgalleriet kl kl kl Guri Vesaas les frå Is-slottet Konsert med Barokksolistene: «Melankoli under Ånondskarnuten» Medlemsmøte med mat på Mjonøy Programleiar: Signe Marie Kittelsaa

4 6 Medverkande Medverkande 7 Andreas Hompland ///////////////////// Fødd i 1946 i Kvinesdal. Hompland er ein allsidig samfunnsforskar og journalist, som dyrkar motførestillingar og som lever av å terge og sjikanere organisasjonar og institusjonar på eit uortodokst, moderne nynorsk. Han tok magistergraden i sosiologi med avhandlinga «To-kyrs industriarbeidarar i streik», og i studietida vart han knytt til Dagbladet som politisk journalist. Hompland vart landskjent for dei satiriske kommentarane «Sideblikk» i Dagbladet og for morgonkåseria sine i NRK. Som nynorskskrivande bygdesosiolog fekk Hompland i 2000 Vinjeprisen. Diktaren og journalisten frå Vinje er nok ein av åndsfedrane hans. Dag Solstad ////////////////////// Fødd i 1941 i Sandefjord. Solstad er ein av dei fremste samtidsforfattarane våre med 18 svært ulike romanar bak seg. Men han debuterte med ei novellesamling, Spiraler, i Solstad vart tidleg inspirert av modernistiske forfattarar som Kafka, Beckett og Camus, og romanen hans frå 1969, Irr! Grønt!, er eit hovudverk i norsk 60-tals modernisme. Med Arild Asnes (1970) gjekk forfattaren inn ei sosialrealistisk fase, der Arild Asnes - som Solstad - ville bruke livet sitt og litteraturen i kampen for arbeidarklassa. På 1980-talet tok forfattarskapen ei ny vending: I Gymnaslærer Pedersens beretning om den store politiske vekkelsen som har hjemsøkt vårt land (1982) og i Roman 1987 (1987) tek han eit oppgjer med det politiske og radikale 70-talet og skildrar utviklinga med både ironi og humor. Hovudpersonen i Roman 1987, Fjord, knyter seg til m-l-rørsla, som Asnes gjorde, men det gjev ikkje noka meining med livet, han kjenner seg einsam og framandgjort. Fjord peikar fram til neste fase i forfattarskapen der Solstad skildrar einsame menn, desillusjonerte og intellektuelle outsiderar. I Ellevte roman, bok atten (1992) sit hovudpersonen Bjørn Hansen i rullestol og innbillar alle at han er lam. Genanse og verdighet (1994) fortel om den noko mislykka, alkoholiserte lektoren Elias Rukla, som synest at samfunnet er i forfall. Fleire av romanane hans inneheld sjølvbiografiske drag, og i 2002 kom romanen som er Solstads fødselsdato der han skriv direkte frå sitt eige liv. Hausten 2013 overraska Solstad på ny med boka Det uoppløselige element i Telemark i perioden , ei krønike over mors-slekta like tilbake til 1500-talet. Med boka, som byggjer på fakta henta frå kyrkjebøker, bygdebøker, rettsdokument og brev vil Solstad gjera oss historisk medvetne om røtene våre tilbake til det gamle bondesamfunnet. Solstad har også saman med Jon Michelet skrive reportasjebøker frå fem VM i fotball. Han er omsett til over 30 språk og har fått mange gjeve litteraturprisar: Nordisk Råds litteraturpris for Roman 1987, Kritikarprisen tre gonger, Brageprisen og Brages heiderspris i Frå 2011 har han hatt Statens æresløn, og same året vart ein plass i Sandefjord oppkalla etter han, «Dag Solstads plass». Er det nokon annan norsk forfattar som har gjeve namn til ein plass i levande live? Ruth Lillegraven //////////////////// (f. 1978) kjem frå Granvin i Hardanger, og bur no i Lommedalen i Bærum. Ho debuterte med diktsamlinga Store stygge dikt i 2005 og har seinare gitt ut romanen Mellom oss, fire bøker for små barn og diktsamlinga Urd, som ho fekk Brageprisen 2013 for. Juryen skreiv då dette: «Lillegraven har med stor teknisk dyktighet lyktes i å inkorporere sitt lyriske jeg i en vev av skjønn litteratur og levd liv i en gripende helhet.» Hausten 2014 kjem ei ny diktsamling, Manilahallen, ein biografi i dikts form. Ingrid Storholmen ////////////////// (f.1976) kjem frå Verdal og debuterte i 2001 med diktsamlinga Krypskyttarloven. Både denne og oppfølgjarane Skamtalen, Graceland (2005) og Siriboka (2007) fekk svært gode kritikkar, og i 2009 kom første prosaboka hennar, den Bragepris-nominerte Tsjernobylfortellinger, der ho gjennom ulike stemmer gjev ei gripande skildring av konsekvensane av kjernekraftkatastrofen. Storholmen har vore litterær redaktør i Morgenbladet, og er ein framifrå kjennar av diktinga til Tarjei Vesaas. Hausten 2014 gjev ho ut romanen Her lå Tirpitz.

5 8 Medverkande Medverkande 9 Dagne Groven Myren ////////////////////// (f. 1940) frå Oslo. Litteraturgranskar og folkemusikar. Ho tok doktargraden med ei avhandling om Henrik Wergelands hovudverk Skabelsen, Mennesket og Messias, vart stasstipendiat i 1990 og professoer i litteratur i 1998 ved Universitetet i Oslo. Dagne vart tidleg engasjert i Ingeborg Refling Hagens kulturpedagogiske prosjekt - «Suttungene» - og det årlege Wergelandsstemnet på Tangen ved Mjøsa. I tillegg til det litteraturvitskaplege arbeidet har ho gjort mykje for norsk folkemusikk, både som utøvar og granskar. Ho fekk såleis første premie i kveding på ein landskappleik. Gine Cornelia Pedersen /////////////////// (f. 1986) debuterte i 2013 med romanen Null, som ho fekk Tarjei Vesaas debutantpris for. Ho studerer til skodespelar ved Teaterhøgskolen i Oslo og bur der, men har også budd 9 år i Lunde i Telemark, og har slektsrøter i Vinje. STEIN VERSTO ////////////////////////////////// (f. 1957) frå Vinje. Forfattar og spelemann på hardingfele. Han debuterte med novellesamlinga Ho blei borte i trappene i 1990, som han fekk Tarjei Vesaas debutantpris for. Han har også skrive dikt, essay, dramatikk og songtekstar, og arbeidd med omsetjing og gjendikting. Hausten 2013 gav han ut romanen Nidaros. Odd Nordstoga /////////////////////////////// Musikar og songskrivar frå Vinje. Med andre ord er han kjend for dei fleste her i området. Har sidan debuten i 1997 gjeve ut tolv album anten som soloartist eller som del av eit samarbeid. Sist ut var Heimafrå med sambygdingen Ingebjørg H. Bratland. Odd slo igjennom for alvor med songen Kveldsong for deg og meg i Av andre ting enn reine plateproduksjonar kan nemnast fleire samarbeid med NRK som ansvarleg for musikken i mellom andre seriane om Linus i Svingen og Vaffelhjarte. Barokksolistene ////////////////////////////// Barokksolistene er eit tidlegmusikk-ensemble med fiolinisten Bjarte Eike som spelande kunstnarleg leiar. Enkeltvis er alle musikarane på solistnivå, og blant dei fremste i Norden og Europa. Ensemblet er kjent for å formidle barokkmusikk med stor innleving til eit breitt publikum, under mottoet «It s just old pop music!» Dei har sidan etableringa i 2005 oppnådd stor internasjonal suksess, og den siste plata deira, The image of melancholy, haustar for tida 5-arar og 6-arar på terningen over heile verda. Det er ei stor glede å presentere Barokksolistene på Litteraturdagane Torgeir Straand /////////////////////////////// (f. 1981) frå Bø i Telemark, er ein framifrå spelemann på hardingfele, og oppfinnar og næringslivs-gründer. I 2006 gav han ut Den gærne bøheringen, ei plate med solo felespel, og han har på kort tid bygd opp eit selskap som er leiande innan offshore-teknologi. Som spelemann har han røtene sine i den rike Bø-tradisjonen, der han fører vidare arven etter meistarar som Jens Amundsen og Anund Roheim. Olav Vesaas ///////////////////////////////// (f. 1935) frå Vinje. Han har vore kulturjournalist i NRK i nesten 30 år, bortsett frå to år som forlagssjef for Det Norske Samlaget. Olav Vesaas har redigert fleire diktantologiar, laga ei bok om Telemark - saman med fotografen Johan Brun - og skrive biografiar om Tarjei Vesaas, Aasmund Olavsson Vinje og Halldis Moren Vesaas. Aasmund Nordstoga //////////////////////// (f. 1974) frå Vinje. Er til dagleg mjølkebonde i Vinje. Elles er han songar og underhaldar. Den fyrste soloplata hans vart nominert til Spelemannsprisen Han kalla plata Ein visefugg. Elles har han vori med på fleire plateutgjevingar og vori på turné for Rikskonsertane fleire gonger med Storegutprogram og viser. Aasmund er no A-klassing i Landskappleiksamanheng og han var skodespelar i oppsetjinga Tryllefløyta.

6 Storegutprisen 10 Konsert 11 Storegutprisen 2014 sondre bratland Nemnda har gjevi prisen dette året til Sondre Bratland. Det er godt kjent kva Sondre har utretta som samlar, utgjevar og pedagog når det gjeld norsk folkemusikk. Når me no gjev han Storegutprisen, er det fyrst og fremst for den måten han har nytta målføret sitt og nynorsk skriftmål i møtet med publikum og elevar. I vedtektene står det at prisen skal gjevast som påskjønning for god og naturleg bruk av målføret og nynorsk i det offentlege romet. Nemnda meiner at Sondre gjennom formidling til eit stort publikum oppfyller vilkåra i vedtektene til fullnads. Det må og seiast at han har lyft nyare lyrikk fram for oss på ein fin måte, ved dei tonesetjingane han har gjort. Tidlegare vinnarar: 2002: Ivar Eskeland 2003: Berge Furre 2004: Ragnhild Sælthun Fjørtoft 2005: Bjørn Bø 2006: Sigmund Groven 2007: Liv Signe Navarsete 2008: Audun Svartdal 2009: Nina og Øystein Rudi 2010: Odd Nordstoga 2011: Astrid Brekken 2012: Ingvild Bryn 2013: Herborg Kråkevik konsert odd nordstoga og barokksolistene fredag 29. august på VInjehuset kl Med låten sin Ein Farfar i livet i bakhovudet, overtydd om at eit barokkensemble passa som hand i hanske til musikken sin, ringde Odd til Bjarte Eike, som han kjende frå studiedagane i Bergen for å høyre om det kunne la seg gjera å dela ein konsert heime i Vinje. Det synte seg at det var mogeleg. Så på fredagskvelden under Litteraturdagane er det derfor duka for ein salig fusjon av Nordstoga, Eike og Barokksolistene. Her blir det songar om både Frøken Franzen og farfedrar i god blanding med fortidas popmusikk frå Europa utført av dei aller beste på sitt felt. Ei unik konsertoppleving, spesialarrangert for denne kvelden i Vinje. Så dette vil du ikkje gå glipp av!

7 Praktisk info Bergen Haukeli Kristiansand Edland Samf.hus E 134 Arabygdi Totak Rauland Vinje Biletgalleri Prisar Festivalpass frå fredag kl fram til og med konsert sundag kl kr 1500,- Festivalpass for medlemmer kr Studentpris på festivapass kr 1000,- Fredag på Vinjar kr Fredag kl på Vinjehuset kr 400,- Laurdag på dagtid kr 500,- Festkvelden laurdag kr 400,- Sundag med vandring og konsert kr 300,- Medlemsmøtet er berre for medlemmer. Mjonøy Vinjar Vinje Vinjehuset Åmot Oslo påmelding Informasjon og spørsmål til signe.m.kittelsaa@vinje.kommune.no Tlf Overnatting Mjonøy - hytter tlf mjonoy@gmail.com Plassen - hytte tlf Velemoen Camping tlf Svalastog Gard tlf Urdbø Fjellgard tlf Arbutun Turisthytter tlf Haukeli motell tlf Haukeliseter Fjellstue tlf Raulandsakademiet tlf Groven camping tlf