DETTE ER EIT UTKAST TIL HØYRING OG OFFENTLEG ETTERSYN.

Transkript

1 KOMMENTARAR TIL FORSKRIFT FOR LØYPENETT FOR FRITIDSKØYRING MED SNØSKUTER I VINJE KOMMUNE DETTE ER EIT UTKAST TIL HØYRING OG OFFENTLEG ETTERSYN. Forskrifta vil kunne bli endra etter innspel som kjem inn under høyringsrunden. Alle kan koma med innspel, siste frist er torsdag 10. desember Innhold KOMMENTARAR TIL FORSKRIFT FOR LØYPENETT FOR FRITIDSKØYRING MED SNØSKUTER I VINJE KOMMUNE Føremål Verkeområde Løyve til køyring i løypenettet Årsløyve Døgnløyve Turistløyve Køyretider Løypebreidde Fartsgrenser Føresegner til enkeltløyper Drift og vedlikehald...9 Vurdering av konsekvensar alternativet Friluftsliv Rauland: Haddlandsheiane Rauland: Ljoslåmer ved Rauland sentrum Hyllandshylen Våmartveitvegen Friluftsområde som ikkje er kartlagde Grep og tiltak Oppsummering og konklusjon Naturmangfald Villreinområde Verneområde Naturmangfald Oppsummering og konklusjon Risiko og tryggleik Snøskred

2 Regulerte vatn Ulykker og uhell Kulturminne Bustad- og hytteområde Støy alternativet Oppsummering

3 1 Føremål Forskrifta gjev Haukeli, Rauland og Møsstrond skuterklubbar høve til å opprette og drifte løypenettet for fritidskøyring med snøskuter i utmark i Vinje kommune. Føremålet med forskrifta er å kanalisere ferdsla av fritidskøyring med snøskuter for å få ned omfanget av ulovleg køyring med snøskuter i utmark, og balansere interessene til snøskuterkøyarar, friluftsliv, naturmangfald, hytteeigarar og innbyggjarar i Vinje kommune. Forksrifta er heimla i motorferdselslova 4a. Snøskuterklubbane er tiltakshavar for løypenettet. Forskrifta gjev dei skuterklubbane som er i Vinje ved oppstart av løypenettet høve til å drifte løypene. Skuterklubbanes rolle er både drift og vedlikehald, samstundes som dei har ei viktig rolle i å kommunisere med dei som køyrer snøskuter. Dei sikrar informasjonsflyt mellom skuterklubbar, grunneigarar og kommune eit viktig verkemiddel både knytt til varsling, sikkerheit og potensiell konflikthandtering. 2 Verkeområde Forskrifta gjeld for køyring med snøskuter på trasear i samsvar med vedlagt kart. Følgjande aktivitetar er i samsvar med forskrifta: - Fritidskøyring med eigen snøskuter - Organisert turkøyring for grupper i regi av turistbedrifter Forskrifta gjeld for utmark 1. Traseane for snøskuterløyper er også vist som informasjon i kommuneplanens arealdel. Forskrifta tek berre føre seg køyring med snøskuter i trasear for fritidskøyring. Andre køyreløyve og landingsløyve i utmark blir handsama etter motorferdselsplanen og motorferdselslova med forskrifter. Løypetraseane kan berre bli nytta av beltemotorsykkel (snøskuter). Andre motorkøyretøy skal ikkje brukast i løypenettet, med unntak av køyretøy nytta av tilretteleggjar i samband med preparering av traseane. Løypenettet kan brukast til fritidskøyring med eigen snøskuter og organisert turkøyring for grupper. Det er føresett at den organiserte turkøyringa skjer i regi av ein turistbedrift, og at gruppene blir leia av ein guide. Utmark er i motorferdselslova definert som udyrka mark som etter friluftslova ikkje blir rekna som innmark eller like med innmark. Setervoll, hustomt, englsått, kulturbeite og skogplantefelt som ligg i utmark, er rekna som utmark. Ubrøyta vegar blir også vurdert som utmark. 1 Jf. Motorferdselslova 2 3

4 Kommuneplanens arealdel skal vise traseane. I arealdelen har traseane status som informasjon, og er ikkje juridisk bindande. Denne forskrifta omfattar berre køyring med snøskuter i trasear med fritidskøyring. All annan bruk av motoriserte køyretøy og fartøy i utmark må handsamast etter kommunens motorferdselsplan eller motorferdselslova. 3 Løyve til køyring i løypenettet Følgjande køyreløyve kan bli gitt for fritidskøyring i snøskuterløypenettet: 1. Årsløyve 2. Døgnløyve 3. Turistløyve Gebyr for køyreløyve skal ikkje vera høgare enn at det dekkjer kostnader til drift, vedlikehald og kontrollar. Køyreløyvet skal alltid vera med under køyring. Alle køyreløyve gjeld berre for registrerte snøskuterar. Snøskutersjåførane er ansvarlege for eigen tryggleik. All køyring skjer på eige ansvar. Paragrafen oppsummerer kva løyve som kan bli gitt. Desse blir utdjupa seinare i forskrifta. Om talet på køyreløyve Omfanget av snøskuterar i løypenettet bør ikkje auke vesentleg. Utgreiinga om naturmangfald, viser at naturen har tolt ferdsla i skuterløypenettet som har vore. Grunneigarar har på grunneigarmøte og i samtale uttrykt skepsis til å opne for eit løypenett som aukar trafikken. Det er derfor behov for å ha eit tak på køyreløyve. Taket på køyreløyve må samstundes ikkje vera for lågt. Dersom ein opnar for ei ordning som gjer at det blir selt færre køyreløyve enn det som er etterspurt, vil det truleg føre til at talet på ulovleg køyring aukar. Eit for lågt tal på køyreløyve vil såleis vera i motstrid med intensjonen med forskriftsarbeidet, som er å redusere ulovleg køyring i utmark ved å kanalisere snøskutertrafikken i Vinje kommune inn i lovlege trasear. Løyvetalet må derfor balansere behovet for å ikkje auke trafikken vesentleg, og at tilgangen til køyreløyve er tilpassa etterspurnaden. Det totale talet på medlemmar i skuterklubbane i dag ligg på rundt 450, men har tidlegare vore vesentleg høgare. I sist sesong blei det selt i underkant av 400 køyreløyve til bruk i løypenettet. Dette var ein middels sesong (mellom anna var isane dårlege) som kom seint i gong. Det er derfor vurdert at 400 årsløyve totalt, eitt løyve per eigedom og 20 døgnløyve ikkje vil føre til ei vesentleg auke i talt på løyve frå tidlegare. Kven som får køyre Årsløyve opnar for at ein kan køyre kvar dag gjennom eit heilt år, frå januar til desember, medan døgnløyva opnar for at ein kan køyre i løypenettet éin dag. For å få døgnløyve må ein vera medlem i ein skuterklubb i Vinje (Rauland, Haukeli eller Møsstrond) eller vera grunneigar langs løypenettet. Vilkåret om medlemsskap er sett mellom anna på grunnlag av at: 4

5 Tilknyting til ein lokal skuterklubb gjer det enklare å kontakte og kommunisere med sjåførane, mellom anna om informasjon om stenging og opning, snøskredfare, utrygg is, omsyn m.m. Skuterklubben har ansvar for drift, vedlikehald og tilsyn av løypenettet, og dette er så langt som mogleg basert på ulønna arbeid av klubbens medlemmar. Som motyting for arbeidsinnsats i løypenettet vil skuterklubbens medlemmar kunne køyre i løypenettet heile sesongen. Av omsyn til sikkerheit og miljø er det behov å kunne kommunisere med dei som nyttar løypenettet, til dømes i samband med stenging av løyper grunna dårleg is. Derfor er det sett krav om at dei som får årsløyve skal vera medlem i ein av dei tri skuterklubbane i Vinje (Rauland, Haukeli eller Møsstrond). Det er også forventa at dei som brukar løypenettet stiller seg til disposisjon til fellesoppgåver for å halde løypenettet ope. Døgnløyva blir opne for alle, utan krav om medlemskap. Det bør ikkje vera opning for å kjøpe døgnløyve for fleire dagar, og på den måten skaffe seg eit «sesongkort». Derfor er det sett avgrensing på at ein berre kan kjøpe døgnløyve for 3 dagar om gongen. Felles krav for årsløyve og døgnløyve er at løyva er personlege, det er krav om førarkort klasse S og skuteren som skal nyttast må vera registrert. Ein føresetnad for å køyre i løypenettet er at føraren køyrer lovleg etter andre lovverk, det vil mellom anna seia både at førarretten er i orden, at snøskuteren er registrert og at føraren er edru og skikka. Forholdet til EØS-retten Slik forskrifta er utforma vil ho ikkje diskriminere etter EØS-retten, det vil seie at ho ikkje hindrar fri flyt av varer, tenester, kapital eller arbeidskraft på tvers av landegrenser i EØS. 3-1 Årsløyve Det kan gjevast opp til 400 årsløyve til fritidskøyring med snøskuter i løypenettet. Køyreløyvet er personleg. Vilkår for å få køyreløyve er: 1. Førarkort klasse S eller andre klasser som gjev føraren rett til å føre snøskuter 2 2. Medlemskap i ein av skuterklubbane i Vinje, jf. 1. I tillegg skal kvar eigedom der snøskutertraseen kryssar ha høve til å kjøpe eitt løyve, på same vilkår som punkta over. Årsløyvet gjeld frå 1. januar til 31. desember. Alle som får årsløyve må kunne stille seg disponible for oppgåver som skilting og ettersyn av løypenettet i løpet av sesongen. Årsløyvet gjeld frå 1. januar til 31. desember, fordi det gjer det enklare å knyte løyvet til betalt medlemskontingent i skuterklubbane. Dette fører til at ein snøskutersjåfør med løyve både kan køyre om våren, og når løypenettet opnar i november/desember. 2 For meir detaljar, sjå Førarkortforskrifta 5

6 3-2 Døgnløyve Det kan løyvast opptil 20 døgnløyve for køyring med snøskuter i døgnet. Vilkår for å få døgnløyve er førarkort klasse S eller andre klasser som gjev føraren rett til å føre snøskuter. Døgnløyva er personlege og gjeld den datoen som stend i løyvet frå kl til kl Det kan kjøpast døgnløyve for opptil 3 samanhengande dagar om gongen. Døgnløyva er tilgjengelege for alle som oppfyller alle formelle krav til å køyre snøskuter, uavhengig av medlemsskap i snøskuterklubb. Det må vera eit vilkår at kjøparen av døgnløyve oppgjev førarkortnummer, registreringsnummer på snøskuteren, fullt namn og kontaktinformasjon. Kjøp av døgnløyve set ingen krav til deltaking i fellesoppgåver til drifta av løypenettet. Det er sett eit øvre tak på 20 løyve i døgnet. Talet er valt for at ikkje-medlemer i ein snøskuterklubb også får eit reelt høve til å nytte løypenetet. Det er samstundes eit behov for å ikkje auke for ein vesentleg større ferdsel i løypenettet. Døgnløyva er personlege og gjeld i den tida det er lov å bruke løypenettet gjennom eit bestemt døgn, det vil seie frå kl til kl Turistløyve Det kan gjevast køyreløyve til opptil 10 bedrifter i Vinje som tilbyr organisert turkøyring. Vilkår for å få turistløyve er at bedrifta er registrert i einingsregisteret og driv med turistføremål. Turistløyvet gjeld frå 1. januar til 31. desember. Eitt turistløyve gjev éin guide rett til å følgje opptil 10 snøskuterar. Guide må ha førarrett i klasse S. Bedrifta må ha løyve frå Statens Vegvesen sitt regionkontor for å arrangere gruppeturar med deltakarar som ikkje har førarrett i klasse S 3. Før alle turar skal alle deltakarane gå gjennom opplæring på bruk av s snøskuter og sikkerheitsgjennomgang. Gruppeturar er berre lov langs trasé 1, 2, 6 og 10. Turistløyve er meint for å utvide tilbodet til turistar i Vinje kommune og for å støtte lokalt næringsliv. Dette er særleg knytt til destinasjonane Rauland og Vågsli. Guida turar med snøskuter i utmark er eit tilbod som ikkje er tilgjengeleg mange andre stader, og som derfor kan vera eit attraktiv tilbod til hyttefolk og turistar i Vinje. For å sikre at køyringa gjeng føre seg i trygge og ordna former er det sett krav om opplæring, sikkerheitsgjennomgang og at ein guide følgjer med på turen. Førarkortforskrifta opnar for at guida turar ikkje krev førarkort i klasse S, men at regionkontoret til Statens Vegvesen kan gje løyve til bedrifter om at andre typar førarkort kan vera nok, på vilkår av at guiden har førarrett for snøskuter. 3 Jf. Førerkortforskriften 12-5 Særregler for beltemotorsykler 6

7 4 Køyretider Løypene kan berre brukast når heile traseen er dekt av berande vintersnø. Løypa skal stengast dersom snødekket er så tynt at terrenget under tek skade. Etter 5. mai er all køyring ulovleg 4 Køyring i løypenettet er tillate mellom kl og Løypene blir opna så snart merkinga er på plass. Tilsvarande skal merka takast ned samstundes med at løypenettet blir stengt. Opning og stenging av løypene skal varslast til medlemmar i snøskuterklubbane og annonserast på kommunens nettsider og sosiale media. Der løypa går over islagte vatn skal kvaliteten på isen bli vurdert gjennom vinteren. Løypa kan berre vere open når stålisen er 10 cm eller tykkare. Kommunen kan i løpet av sesongen stenge løypene med umiddelbar verknad. Av omsyn til naturmangfaldet og tryggleik skal det ikkje køyrast på trasear som ikkje er dekt av berande vintersnø. Dette gjeld både i starten og i slutten av sesongen. Etter 5. mai er all køyring ulovleg, denne datoen er sett i motorferdselslova. Det blir lov å køyre mellom kl og kl Dette klokkeslettet er sett for å imøtekomme ønsket frå dei som vil tidleg opp for å fiske på isen, samstundes som det avgrensar den nattlege aktiviteten. Det gjer mellom anna kontrollarbeidet på nattestid enklare. Det er opna for at enkelte trasear kan ha ei strengare tidsramme. Løypene blir opna når merkinga er på plass. Det gjeld både preparering av traseane, stikking av løypene og oppsetting av skilt. Dette arbeidet ligg til skuterklubbane. Varsling til medlemmar av skuterklubbane blir gjort av skuterklubbane sjølve. Kommunen nyttar sine heimesider og sosiale media til varsling. Dette gjeld både for opning og stenging av løypene. Isen må kontrollerast jamleg gjennom vinteren. Det er skuterklubbane som har ansvar for at det blir teke tilfredstillande kontrollar. 5 Løypebreidde Maksimal breidde på løypene er 5 meter. Rasting er lov opp til 30 meter ut frå traseane. Køyring for rasting skal skje rett ut frå traseen. Det er ikkje lov å køyre parallelt med skuterløypene. Regelen om rasting opp til 30 meter frå traseane er sett med utgangspunkt i merknadene til 4a i forskrift for bruk av motorkøyretøy i utmark og på islagte vassdrag. For at isfiskarar skal kunne ta seg ut til gode fiskeplassar på dei store vatna Totak og Songa er det teikna inn trasear til dei beste fiskeplassane. 4 Jf. Forskrift for bruk av motorkøyretøy i utmark og på islagte vassdrag 4a 7

8 6 Fartsgrenser Fartsgrenser skal vera i tråd med gjeldande lovverk. Generell øvre fartsgrense i løypenettet er 70 km i timen. Med slede utan passasjerar må det ikkje køyrast fortare enn 60 km i timen. Med passasjerar på sleden kan farta ikkje vera raskare enn 40 km i timen 5. Farta kan reduserast av følgjande sikkerheitsmessige omsyn: - Kryssing av skispor: Full stopp og vikeplikt for den mjuke trafikanten - Nærleik til skispor: Maks fart 50 km i timen - Nærleik til hyttefelt, bustadområde: 40 km i timen. Område med reduserte fartsgrenser skal merkast tydeleg. Fartsgrensene er henta frå forskrift til vegtrafikklova, som set generelle krav til fartsgrenser utanfor veg. Enkelte stader er det naudsynt med lågare fartsgrenser, mellom anna for å ta omsyn til skispor, bustadområde m.m. Dette er gjort med heimel i motorferdselslova 4a. I nærleiken av bustadfelt, hytteområde og ved kryssing av skiløyper skal farta settast ned. Dette er både av omsyn til sikkerheit og til støy. 7 Føresegner til enkeltløyper Løype 1 Vierli Mogen Frå Vierli skal fartsgrensa vera 40 km/t på ein strekning på 1,7 km.. Kryss mellom skiløyper og snøskuterløyper skal tydeleg merkast med full-stopp-skilt og vikeplikt. Løype 2 Raulandsgrend Kråmviki Ved Sveige bru skal øvre fartsgrense vera 50 km/t. Sekundær trasé er langs Kråmvikvegen. Denne skal nyttast dersom snøtilhøva langs løypenettet er for dårlege, så sant Kråmvikvegen er farbar for snøskuter. Kråmvikvegen må stikkast og opnast før ferdsel er lovleg. Løype 3 Rauland Ådalen Kryss mellom skiløyper og snøskuterløyper skal tydeleg merkast med full-stopp-skilt og vikeplikt. Løype 4 Raulandsgrend Krossen Gjennom bustadområdet på Haddland skal fartsgrensa settast til 40 km/t. Løype 5 Øyfjell Lognvikvatn Løype 6 Songakrysset Trolldalsdammen Løypenettet stoppar ved Songadammen. Dette skal merkast tydeleg der løypene stoppar. Løype 7 Edland Gravdalen Raulandsgrend Løypa skal tydeleg skiltast med skilt for skredfare der ho gjeng gjennom skredfarleg område. 5 Jf. Forskrift om køyring med motorvogn i terrenget og på veg, 14. des nr Ved motstrid gjeld forskrift om køyring med motorvogn i terreng framfor denne kommunale forskrifta. 8

9 Løype 8 Strandbryggje Gravdalen Edlandsgravdalen Ved Kyrkjestøylen skal farta reduserast til 40 km/t. Løype 9 Bøgrend Hyllandshylen Det skal tydeleg merkast at skiløypa gjeng parallelt med skuterløypa, og kva del av løypa som skal nyttast til snøskuterkøyring og skiturar. Fartsgrensa skal vera 50 km/t Løype 10 Haukeliheia Det skal tydeleg merkast der løypa snur på Haukeliheia. Desse paragrafane viser kva omsyn som skal takast. Lista er ikkje uttømmande, og det kan koma fleire restriksjonar på mellom anna køyrefart og køyretidspunkt ved behov. 8 Drift og vedlikehald Skuterklubbane har ansvar for drift og vedlikehald av løypenettet, inkludert preparering og merking/stikking. Preparering og vedlikehald av løypene kan skje med eigna maskiner, som trakkemaskin. Sjølv om det i utgangspunktet berre er lov å køyre snøskuter i løypenettet, må vedlikehaldet og prepareringa bli gjort av dei mest eigna maskinene. Løypene må vera godt preparerte for å sikre at ikkje løypa harvar seg opp. Det gjer køyringa vanskelegare og vil fortare føre til skader på terrenget under snøen. 9

10 Vurdering av konsekvensar 0-alternativet 0-alternativet er alternativet dersom forskrifta ikkje blir vedteken, det vil seie at det ikkje blir noko løypenett for snøskuter, og all bruk av snøskuter som ikkje er til nytteføremål er ulovleg. I 2014 var det 840 registrerte snøskuterar og hengarar i Vinje kommune. Erfaringar frå tida før forsøksordninga med løypenett for fritidskøyring blei vedteke i 2004, og då forsøksordninga ein liten periode ikkje hadde heimel i 2014 og 2015, viser at snøskuterane i kommunen blir brukt, sjølv om det er ulovleg. Risikoen for å bli teken er svært liten, og mange har liten forståing for motorferdselsregelverket. Den vidare konsekvensvurderinga tek derfor også inn vurderinga av at 0-alternativet = ikkje noko løypenett = meir ulovleg køyring Friluftsliv Friluftsområda for vinterbruk er kartlagt og verdsett. Verdisettinga viser at Vinje kommune har mange viktige eller svært viktige friluftsområde. 12 område er kartlagt som svært viktige friluftsområde. Av desse finst store turområde både med og utan tilrettelegging, nærturområde og utfartsområde. Dette er terreng både Vågsli/Haukelisæter, Åmot og Rauland. 9 område er kartlagt som viktige friluftsområde. Dette er store turområde med og utan tilrettelegging, nærturområde, leike- og rekreasjonsområde og utfartsområde. 2 område er kartlagt som registerte friluftsområde. Dette er ljoslåmene (nærturormåde) i Øyfjell og Edland, som har mindre bruk enn andre tilsvarande ljoslåmer. I tillegg kjem alle områda som har stor verdi for friluftsliv, men som ikkje blei med i kartlegginga. Enkelte av dei kartlagde friluftsområda har blitt passert eller kryssa av det tidlegare løypenettet for fritidskøyring med snøskuter. Dette gjeld: Rauland Haddlandsheiane: Friluftsområdet er verdsett til A svært viktig friluftsområde. Snøskuterløyepene kryssar i hovudsak skispor i sør og litt heilt i nord. Hyllandshylen Våmartveitvegen: Friluftsområdet er verdsett til B viktig friluftsområde. Snøskuterløypa gjeng parallelt med skiløypene. Ljoslåmer på Rauland sentrum: Skiskytararenaen ligg mellom Rauland sentrum og løypenettet. Det har vore tilfelle der snøskutarar har køyrd i løypene på skiskytaraenaen, eller kryssa areanaen inn eller ut av løypenettet. 10

11 Rauland: Haddlandsheiane På Haddlandsheiane gjeng snøskutertraseen gje nnom eit område som er registrert som eit svært viktig friluftsområde (A- område) i samband med kartlegging og verdsetting av vinterfriluftsområde i Vinje. Grunnen til at Haddlandsheiane har blitt registrert som svært viktig er den høge tilrettelegginga, go d tilkomst og at området blir mykje nytta av mange ulike grupper. Friluftsområdet har ein høg grad av tilrettelegging, er lett tilgjengeleg og eit varierande landskap frå spreitt bjørkeskog i nord til tettare granskog i sør - vest. Området blir nytta både til trening, kveldssturar og søndagsturar både av idrettslag og mosj onistar, hyttefolk og fastbuande. I tillegg blir friluftsområdet nytta til friluftsliv av snøskutersjåførar. Trass i at det har vore eit etablert løypenett i området, har friluftsområdet fått den høgaste verdsettinga. Status Kombinasjonen med skuterløype r og skiløyper har vore til stades frå løypenettet for snøskuterkøyring blei fastsett i Snøskuterløypene kryssar skisporet fleire stader. Der snøskuterløypene kryssar skisporet er det tydeleg skilta, og snøskutersjåførane har vikeplikt for skigåarane. Skiløypene og snøskuterløypener fysisk skilt frå kvarandre i kvar sine trasear. I vest gjeng delar av skiløypene og snøskuternettet parallelt på tre stader. Denne snøskuterløypa er slepa til den veglause busetnaden på Møsstrond. Her vil det i alle høve vera snøskutertrafikk. Konfliktnivå Konfliktnivået mellom skilgåarar og snøskuterkøyrarar har vore lågt. Folk har ulik toleranse for snøskuterstøy, men generelt har snøskutertrafikken i løypenettet vore forventa og såleis akseptert og tolerert. Snøskut ertrafikken i området er både knytt til transporten til og frå Møsstrond og til turkøyring, og tilbakemelding frå brukarar har vore at snøskutersjåførar køyrer varsamt og har vik for skigåarar. Dette er stadfesta både av mannskap i trakkemaskinene og idret tslaget. Vurdering opp mot andre friluftsområde i kommunen Skuterl ø ype Skil ø ype Figur 1 Kartet viser kva område skiløypene og snøskuterløypene møter kvarandre. Friluftsområdet på Hadlandsheianer stort. Sjølv om snøskuterløypene kryssar fleire skispor i sør - vest, er det også mogleg å gå fleire mil i på Hadlandsheiane utan å møte snøskuterløypene. I Vinje er det også fleire andre store turområde med tilrettelegging, som har svært høg verdi for friluftsliv. Det finst gode alternativ både på Rauland, i Øyfjell, i Åmot og i Vågsli med oppkøyrde skiløypenett. Forskrifta for snøskuterløypenettet opnar for ei vidareføring av tidlegare praksis. Sidan 11

12 friluftsområdet har ein høg poengsum i friluftsområdekartlegginga, trass i snøskuterløyper, er det vurdert at rekreasjonsverdien ikkje blir vesentleg redusert av forskrifta. Derfor er løypetraseen foreslått vidareført. Rauland: Ljoslåmer ved Rauland sentrum Skiskytararenaen på Rauland ligg mellom Rauland sentrum og snøskuterløypenettet. Løypenettet kryssar ikkje skiskytaraenaen, men det har likevel vore hendingar med snøskuterkøyring i skiløypene. Ein av årsakene til dette har vore at bekken som snøskuterløypa kryssar har vore vanskeleg å kome over når det er lite snø, og snøskutersjåførar har dermed funne ein annan veg. Dette fører til dårlegare kvalitet i skisporet som blir nytta til trening og konkurransar. Figur 2: Grøn strek viser skiskytararenaen på Rauland. Raud strek er løypenettet. Vurdering av verknad av forskrifta og opp mot andre friluftsområde. Skiskytararnaen er den einaste av sitt slag i Vinje, og mykje nytta i skimiljøet både lokalt og i kommunen. Omsynet til skiskytararenaen må derfor vektleggjast. Det må bli vurdert grep som hindrar at snøskuterar køyrer i skiløypene. Fysiske grep kan vera å leggje til rette for ei bru som gjer kryssing av bekken enklare. Det handlar og til ein viss grad om snøskuterkultur og haldningar, noko som må bli tatt tak i på fleire felt enn i forskrifta for fritidskøyring. 12

13 Hyllandshylen Våmartveitvegen Mellom Hyllandshylen og Våmartveitvegen gjeng oppkøyrde og preparerte skiløyper side om side med snøskuternettet. Nærast Hyllandshylen har skiløypene (5-kilometeren) ein funksjon som nærturterreng (gult), medan løypa som gjeng over heia til Våmartveitvegen har funksjon som større friluftsområde med tilrettelegging (grønt), og blir kalla Langesæløypa. Begge områda er registrert som viktig friluftsområde (B-område) i Vinje. Nærturområdet mellom Hyllandshylen og Åbø (5-kilomenteren) blir i hovudsak nytta av lokalbefolking, anten som eit turområde med familien eller som kveldstur og treningstur. Løypa mot Våmartveit blir også i stor grad nytta av innbyggjarar i Åmot og Vinje, men i mykje mindre omfang. Skisporet og snøskuterløypa gjeng parallelt i omlag 10 km. Preparering av skiløypene frå Hyllandshylen til Våmartveitvegen kom i stand fleire år etter at løypenettet for snøskuterkøyring var oppretta, og er eit samarbeid mellom Vinje IL og snøskuterklubben på Rauland. Konfliktnivå Trass i at snøskuterløypene og skiløypene gjeng så tett på kvarandre, er konfliktnivået relativt lågt. Det største utfordringa er 5-kilomenteren, der bruken av skiløypene er størst. Langs Langesæløypa er det relativt låg konflikt. Det kan ha samanheng med at løypa er relativt like nytta av både snøskuterløypene og skiløparar. For å redusere ulempene med parallelle ski- og snøskuterløyper i 5-kilometeren er det foreslått å leggje løypenettet langs vegen frå Drotning, og såleis utanfor skiløypene. 13

14 Det skal tydeleg skiltast og merkast at løypene gjeng parallelt, og fartsgrensa for snøskuterkøyring skal ikkje vera høgare enn 50 km/t Vurdering av verknad av forskrifta, og opp mot andre friluftsområde Dette er ei vidareføring av eksisterande praksis. Såleis vil ikkje forskrifta for løypenett for fritidskøyring med snøskuter føre til vesentlege endringar i kvaliteten på friluftsområdet. I Åmot er det fleire andre friluftsområde med tilsvarande kvalitetar, mellom anna på Hyllandsheie. Ved å flytte snøskuterkløypene i 5-kilometeren til vegen som gjeng nordover frå Drotning, vil dette betre løysingane både for skiinteressene og snøskuterinteressene. Friluftsområde som ikkje er kartlagde Berre ein liten del av potensielle friluftsområda i Vinje er kartlagte. Andre friluftsområde har også stor verdi. Løypenettet gjeng grendemellom og i hovudsak i område som er mindre brukt til friluftsområde. Mesteparten av turterrenget i Vinje, anten det er preparerte løyper eller utanfor oppkøyrde skispor, blir ikkje råka av løypenettet for snøskuter. Med ei vidareføring av snøskuterløypenettet vil det framleis vera mange gode alternativ til mjukt friluftsliv utan at ein blir uroa av snøskutarar i løypenettet for fritidskøyring. Grep og tiltak Forskrifta og løypenettet må i område der skiløyper og snøskuterløyper møtast sikre omsynet til mjukt friluftsliv. Det må gjerast ved å sette krav om: - Skilting. Der snøskuterløyper kryssar skispor skal det skiltast tydeleg både i skiløypene og i snøskuterløypene. Snøskuterane skal ha vikeplikt for skiløparar. Dette skal sikrast med fullstopp-skilt for snøskuterkøyrarane. - Reduserte fartsgrenser. Fartsgrenser på løyper som gjeng parallelt, eller nært opptil løypene skal reduserast frå 70 km/t til 50 km/t. - Full stopp og vikepllikt: Der snøskuterløyper møter skiløyper skal det vera tydeleg skilta med fullt stopp. Snøskuterkøyrarar skal ha vikeplikt for skiløparar og anna mjukt friluftsliv. - Flytta trasé ved Hyllandshylen: Ved å flytte snøskuterløypa lenger aust, vil ikkje snøskuterløypene gange parallelt med skiløypene i den mest brukte delen av 5-kilomenteren. - Trasear til isfiskeplassar: Ved å teikne trasear til isfiskeplassar inn i kartet, vil løypenettet for fritidskøyring leggje til rette for bruken av Totak og Møsvatn som fiskeområde. Oppsummering og konklusjon Erfaringar frå det tidlegare løypenettet viser saman med kartlegginga og verdsettinga av friluftsområde at det er forsvarleg å vidareføre løypenettet for snøskuter. - Folk kan ferdast trygt på ski utan fare for påkøyrslar - Det er mogleg å gå på ski i område med høg verdi for friluftsliv utan å bli uroa av skuterkøyring frå løypenettet. - Det er mogleg å gå på ski utanfor opptrakka trasear utan å bli uroa av skuterkøyring frå løypenettet. - Det er også mogleg for snøskutersjåførar å nyte friluftsaktivitetar i område med høg verdi. - Det er mogleg å køyre snøskuter ut til gode fiskeplassar på Totak og Møsvatn. Dersom ein ikkje vidarefører løypenettet (0-alternativet) er det større fare for at område som i dag har stor verdi for friluftslivet, men som ikkje har kontakt med snøskutertrasear vil bli køyrd. Det er 14

15 også ein viss fare for at det vil bli køyrd meir snøskuter i skiløypene. Noko som var eit problem før prøveordninga blei innført i Naturmangfald Villreinområde Løypenettet for fritidskøyring med snøskuter gjeng i utanfor Nasjonalt villreinområde jf. Regional plan for villrein på Hardangervidda. På Songa vil løypenettet stoppe ved Trollvassdammen. Brukarar av kommunehyttene må søke om køyreløyve for å krysse Songa. Det fins ei lokal, lita villreinstamme (ca. 45 dyr i vinterstamma) på Grungedalstangen. Dette området er ikkje definert som Nasjonalt villreinområde. Snøskuterløypene frå Haukli og Edlandsgravdalen kryssar området i dalane lågt i terrenget og i utkanten av området som villreinen lever i. I desse dalføra er det relativt stor aktivitet, med hytter og støylar. Det er derfor vurdert at snøskuterløypene ikkje har negativ verknad for villreinen, som i større grad held seg i høgfjellet lenger aust. Figur 3 Grungedalstantangen er fjellområdet mellom E-134 i sør og Totak i nord-aust. 15

16 Verneområde På Rauland gjeng snøskutertraseen mellom Raulandsgrend og Kråmviki innom Bjortjønn fugleredningsområde. Denne traseen er også nytta av fastbuande på Møsstrond, og vil bli køyrd med snøskuter uavhengig av løypenettet for fritidskøyring. Motorferdselslova slår fast at snøskuterløypene ikkje skal leggjast i verneområde. I merknadene til forskrifta stend det at denne regelen ikkje er til hinder for at alt eksisterande løyper i eksisterande verneområde blir vidareført, slik det kjem fram av verneforskriftene. I verneforskrifta for Bjortjønn fuglefredningsområde stend det at «For bruken av motorkøyretøy gjeld lov om motorferdsel i utmark og kommunale forskrifter i medhald av denne.» Dette blir tolka slik at køyring gjennom verneområdet er lov, så lenge det er i samsvar med lov og kommunal forskrift. Figur 4: Raudt område viser avgrensinga av Bjortjønn fuglefredningsområde. Raud strek er snøskuterslepa mellom Møsstrond og Raulandsgrend Føremålet med verneområdet er å bevare det rike fuglane og fuglanes livsmiljø i området, særleg hekkeplassar. Snøskuterkøyringa vil ikkje ha vesentleg påverknad på fuglanes livsmiljø, fordi det er den snøfrie årsdelen som gjer området er attraktivt for våtmarksfuglar. Snøen vil skjermar terrenget under for inngrep, og det er sett vilkår i forskrifta at snøskuterløypene ikkje skal føre til skader på bakken under snøen. Snøskuterløypene kjem til å gå utkanten av området, heilt nord-vestlege i verneområdet. Konsekvensane av snøskuterkøyring parallelt med vernegrensa blir sett på avgrensa. Til samanlikning vil truleg konsekvensen av både trakkemaskiner og skiløparar kryssar verneområdet på skiløypene (grøn strek) vere vel så stor. Naturmangfald FAUN har gjort ei kartlegging av naturmangfaldet i snøskutertraseane i kommunen. Konklusjonen i rapporten er at løypene i stor grad er lagt til område med liten konflikt med andre interesser. Sjølv om ein del datamateriale er spinkelt (mellom anna ryper og anna småvilt i fjellskog), er det vurdert at konfliktnivået ved normal bruk av løypene truleg ikkje er så stort. Det er ikkje påvist synlege endringar i vegetasjonen i løypetraseane, anna enn der det er rydda skog. Oppsummering og konklusjon Motorkøyring på snødekt utmark vil ikkje ha store negative verknader på biologisk mangfald i Vinje kommune, under visse vilkår. For det første må snødekket vera så tykt at det ikkje tek skade på terrenget under. Praksisen med preparering av snøskuterløypene med trakkemaskin fører til ein solid sole gjennom heile vinteren. 16

17 Føresegna set også tydelege krav om at dersom snøen er så tunn at terrenget under tek skade, så skal løypa stengast. For det andre bør det ikkje leggjast til rette for vesentleg auke i snøskuterkøyringa. Resultata frå FAUN er basert på «normal køyring». Dette blir tolka som køyring av det omfanget som har vore til no. Dersom løypenettet ikkje blir vidareført (0-alternativet) er det fare for at den ulovlege køyringa aukar. Dette vil kunne føre til at sårbare område som i større grad er skåna i dag, kan bli utsett for meir køyring. Risiko og tryggleik Snøskred Følgjande løyper kryssar utløpsområde som NVE har markert som skredfarlege: - Løype 8 Strandbyggje Gravdalen Edlandsgravdalen - Løype 6 Songakrysset Fjarefit - Løype 9 Bøgrend Hyllandshylen Figur 5: Raut område er registert av NVE som faresone snøskred. Mørekraudt er utløysingsområde, ljos raudt er utløpsområde. Kartlegginga er svært grov, og skal utgreiast nøyare. (Trikantane er SEFRAK-registrerte bygningar, og har ingen ting med snøskred å gjera) Det har i løpet av dei siste 10 åra ikkje vore nokon rapporterte eller kjende skredhendingar i løypenettet. Lokalkjende vurderer risikoen for snøskred som relativt liten. Likevel vil skredfareutgreiingar avgjera om det er behov for å gjera endringar i løypetraseane. Regulerte vatn Snøskuterløypene kryssar dei regulerte vatna Totak og Møsvatn. 17

18 Totak er vist som farleg område nord-vest på vatnet. Løypa kryssar frå men til Araodden og gjeng austover nord for Homane. Erfaringsmessig gjer straumane isen svakare og vanskelegare farbare langs sørsida av Totak. Grep Forskrifta set krav om at det skal vera minst 10 cm stålis for at løypa skal kunne opnast. Isen må kontrollerast hyppig. Dette gjeld for alle vatn. Det er skuterklubbane som har ansvar for kontroll av is, og løypene skal stengast når isane er vurdert som ikkje farbare. Isen på dei raude områda må kontrollerast særleg nøye. Figur 6: Raudt område viser kvar NVE har registrert svekka is. Ulykker og uhell I følgje politiet har talet på skader i samband med snøskuterkøyring gått ned dei siste åra. Dei fleste registrerte alvorlege skadane var knytt til kombinasjonen høg fart, køyring om natta og promille. Etter at talet på kontrollar blei auka har det ikkje vore registrerte alvorlege skader i samband med snøskuterkøyring. Talet på mindre alvorlege skader er ikkje tilgjengeleg, både fordi det ikkje blir gjort statistikk, og fordi mange ikkje tilkallar eller oppsøker hjelp. Grep for å redusere skader og ulykker: Løypenettet i Vinje er bevisst lagt under tregrensa for å hindre at uhell i dei mest verutsette områda i høgfjellet. Det er også stort sett telefondekning langs alle traseane. Dette lettar også tilhøva for eventuelle leite- og redningsaksjonar. Dei fleste løypene ligg også relativt nære veg eller bygningar (støylar, hytter), samanlikna med andre område i kommunen. I tillegg set føresegnene krav om at det ikkje er lov å køyre snøskuter mellom kl og kl , og parti med auka risiko for skred, is og andre ulykker skal både merkast tydeleg med skilt. Der det er aktuelt skal fartsgrensene reduserast. Det gjeld særleg i område der snøskuter og friluftsliv møtest. Vurdering av 0-alternativet Dersom det ikkje blir noko løypenett det heller ikkje vera behov for skredfareutgreiingar. Det er likevel ein potensiell større risiko for at snøskuterkøyrarar blir tekne av snøskred, sidan ferdsla ikkje er kanalisert i avklarte område. Dersom isane ikkje blir stikka og kontrollerte vil faren for at eit uhell skjer auke. Politiet har fått ein fast årleg sum av løyveavgifta til å kontrollere snøskuterkøyring både i og utanfor løypene. Dette har ført til at politiet har kunna nytta fleire ressursar til kontroll. Dersom løypenettet ikkje held fram, vil det føre til at støtta til kontrollar blir redusert eller forsvinn. Kulturminne Snøskuterløypa kryssar ikkje nokon kjende registrerte kulturminne, men det er finst kulturminne i fleire stader i nærleiken av løypene. Sidan bruken av løypene skjer på eit berande snølag, er det vurdert at kulturminna ikkje blir øydelagde av snøskuterløypene. Dei kulturminna ville vore mest utsett er bygningar, hustufter, røyser eller andre bygde strukturar som kan ta skade av trykket opp snøen. Ingen slike konfliktar er kjent i området. 18

19 Raulandsgrend Kråmviki: Løypa kryssar ikkje noko registrert automatisk freda kulturminne, men det er kjent mange freda kulturminne i området. Dette er i hovudsak kolgroper og kolframstillingsanlegg. Desse kulturminna vil ligge under snøen og vil vera lite sårbare for ferdsel oppå snølaget. Føresegnene sikrar at løypene berre skal vera opne når snølaget er så tykt at terrenget under ikkje tek skade. Hyllandshylen. Rydningsrøysar, kolgroper og hustuft i nærleiken av snøskuterløypa. Dei fysiske spora etter busettings- og aktivitetsområde er som regel ikkje synlege på markoverflata. Det er vurdert at kulturminnet ikkje kjem i konflikt med snøskuterløypenettet, sidan løypene ikkje skal føre til at terrenget tek skade. Bustad- og hytteområde Løypenettet for snøskuter gjeng i hovudsak i utmark. Dei bustadområda der flest merkar snøskuterløypene er på Rauland: langs Totak, i Raulandsgrend og i Krossen. Traseen mot Øyfjell kryssar fleire vatn og gjeng parallelt med Øyfjellvegen, der folk bur. Grep: I nærleiken av Krossen og forbi hyttefelta på Vierli skal fartsgrensa settast ned til 50 km/t. Støy Retningsline for handsaming av støy seier at «kommunen bør unngå å lokalisere nye støykilder slik at verdifulle rekreasjonsområder og stille områder forsvinner eller reduseres i omfang». Støy er subjektivt. Aksepten for støy varierer frå person til person, og frå situasjon til situasjon. Kor mykje støy ein høyrer varierer også med ver og vind og andre bakgrunnslydar. På kalde dagar med skareføre og ei «optimal» vindretning mellom snøskuteren og lyttaren, vil lyden av snøskuterar bera lenger enn på dagar med nedbør og motsett vindretning. Sidan forskrifta vidarefører den eksisterande ordninga utan å opne for vesentleg fleire løyve, er det vurdert at støyomfanget ikkje blir mykje endra frå tilhøva til i dag. Løype 1 Vierli Vårli: Løypa passerar ca 200 meter frå hyttefelta Angravli og Flotubu, og ca 120 meter frå hyttefeltet Svinhaug. Nokre enkelthytter ligg nærare traseen. Sidan forskrifta legg opp til døgnløyve og turistløyve, vil det vera grunn til å tru at denne traseen blir meir brukt, både av hyttefok og av organiserte turar. Dei tilrådde grenseverdiane for bustader og fritidsbustader er 60 db (70 db er grensa til raud sone) I følgje utkast til støyretningsline for etablering av snøskuterløyper vil ein fart på 40 km/t tilsvare 60 db på 100 meter. Det er derfor sett ei øvre fartsgrense på 40 km/t frå Vierli og til ein passerar hytteområdet. Løype 2: Raulandsgrend Kråmviki. Løypa blir lagt sør om Kråmøyi, for å avgrense støyen og ulempene av snøskuterkøyring i nærleiken av tunet på garden Kråmviki. Løype 3: Rauland Ådalen Kråmvikvegen gjeng gjennom friluftsområde med svært høg verdi (sjå kapittelet om friluftsliv). Støyen frå snøskuterkøyring vil vera høyrbar for skiløparar i same område. Det må likevel forventast at det er skuterstøy i dette området, grunna snøskuterslepa til Møsstrond. 19

20 For skigåarar er det fleire andre alternative turområde med godt lydmiljø i kommunen. Det er ikkje venta at forskrifta vil føre til ei vesentleg auke støy. Løype 4 Raulandsgrend Krossen gjeng tett på bustadområde, som vil oppleve snøskuterstøy. Bustadene ligg også relativt nære trafikkert veg, slik at støy frå snøskuterar ikkje øydelegg opplevinga av stille område. Fartsgrensa skal likevel avgrensast til 40 km/t forbi bustadhusa. Det er ikkje truleg at forskrifta fører til ei auke i støyen frå snøskutearar enn det som har vore til no. Løype5 Øyfjell Lognivkvatn har fleire bustader og fritidsbustader som ligg spreitt, men alle relativt nære løypenettet. I desse områda vil ein høyre snøskuterane som køyrer på løypenettet. Snøskuterløypene gjeng i stor grad parallelt med fylkesveg 801. Såleis punkterer ikkje støyen frå snøskuterane eit stille område. Løypa er lagt om ein stad for å skåne den busette frå motorstøy. Løype 7 Edland Gravdalen Raulandsgrend gjeng på isen langs nord-stranda. Lyden ber godt over isen, og snøskuterane er derfor høyrbare frå busetnaden på land. Det er andre støykjelder i området, som fylkesveg 362, som gjeng langs stranda på land. Grunna avstanden inn til land vil ikkje snøskuterstøyen koma over 60 db, dersom ein legg utrekningane i støyretningslina 6 til grunn. Løype 8 Stranbryggje Gravdalen Edlandsgravdalen: Snøskuterløya følgjer Gravdalsvegen i ytterkant av hyttefeltet Kyrkjestøylane. Det er ingen grunn til å tru at forskrifta fører til ei vesentleg auke i snøskutertrafikken. Derfor blir ikkje situasjonen vesentleg endra. Vurdering av 0-alternativet Ved å kanalisere ferdsla vil ein også samle støyen. For dei som bur i nærleiken av løypenettet vil løypenettet derfor føre til meir støy, enn dersom det ikkje hadde vore noko løypenett. Samstundes vil løypenettet gjere det forutsigbart kvar denne støyen kjem, og kva område ein kan forvente mindre snøskuterstøy. Dersom det ikkje var eit løypenett ville støyen frå enkeltskutarar vore spreitt i eit større område. 0-alternativet 0-alternativet er alternativet dersom forskrifta ikkje blir vedteken, det vil seie at det ikkje blir noko løypenett for snøskuter, og all bruk av snøskuter som ikkje er til nytteføremål er ulovleg. I 2014 var det 840 registrerte snøskuterar og hengarar i Vinje kommune. Erfaringar frå tida før forsøksordninga med løypenett for fritidskøyring blei vedteke i 2004, og då forsøksordninga ein liten periode ikkje hadde heimel i 2014 og 2015, viser at snøskuterane i kommunen blir brukt, sjølv om det er ulovleg. Risikoen for å bli teken er svært liten, og mange har liten forståing for motorferdselsregelverket. Konsekvensane av at det ikkje blir noko løypenett vil derfor vera at fleire køyrer ulovleg. Dette vil mellom anna føre til: - Mindre oversiktlege forhold i utmarka - Auka press på sårbare område - Fare for auka konfliktar mellom snøskuterkøyarar og andre interesser som grunneigarar, hytter, bustader og skigåarar. 6 Utkast til støyretningsline for etablering av snøskuterløyper 20

21 - Færre politikontrollar, og såleis endå mindre sjanse for å bli teken for ulovleg køyring. Ein fast, årleg sum frå løyveavgifta har til no vore avgjerande for at politiet har kunna halde oppe kontrollverksemda på eit visst nivå. - Lågare medlemstal i snøskuterklubbane, noko som også vil føre til svekka kontakt mellom snøskutersjåførane, snøskuterklubbane og kommunen/politiet. - Auka ressursbruk i kommunen for å handsame både seriøse og mindre reelle søknader om nyttekøyring. Fråveret at løypenettet vil føre til at alle som køyrer snøskuter i utmark står ansvarleg for si handling. På sikt vil det kanskje kunne påverke at nokon ikkje skaffar seg den snøskuteren likevel. Snøskutertradisjonane i Vinje gjeng likevel så langt tilbake at det er lite truleg at eit fråver av løypenettet vil føre til vesentleg mindre snøskuterkøyring. Den beste løysinga for friluftsliv, naturmangfald, innbyggjarar og hyttefolk verkar å vera å vidareføre eit løypenett som også tek høgde for dei ulike interessene. Oppsummering Intensjonen med forskrifta er å redusere omfanget av ulovleg køyring og balansere interessene til snøskuterkøyarar, friluftsliv, naturmangfald, hytteeigarar og innbyggjarar i Vinje kommune. Forskrifta løyser ikkje alle utfordringar med ulovleg snøskuterkøyring i utmark, men ho er eit grep for å få snøskutertrafikken inn i kontrollerte former. 21