Jus 124 Tingsrett. Sensorrettleiing, eksamen hausten 2010

Transkript

1 Jus 124 Tingsrett Sensorrettleiing, eksamen hausten 2010 Om litteraturen Kjernelitteraturen i faget er ny av året. Ein må rekna med at sensorane kjenner hovudinnhaldet i denne. * Erlend Baldersheim, Reglar om fast eigedom, Cappelen, Oslo 2010: Kap. III og V-VIII * Erling Eide og Endre Stavang, Rettsøkonomi, Cappelen, Oslo 2008: Del II, kap. 7 og 8.2 * Thor Falkanger, Fast eiendoms rettsforhold, 3. utg. Universitetsforlaget, Oslo 2005: 2, 3 med unntak av 3.4, 4, 5.5, , 9, 10, 12 og 13 med unntak av 13.7 * Hans Chr. Bugge, Lærebok i miljøforvaltningsrett, Universitetsforlaget, Oslo 2009: Kap 2, 4 og Om undervisningsdekning Oppgåve 1 gjeld allemannsretten. Emnet har vorte teke opp på førelesingar og på ei storgruppesamling. På den aktuelle gruppesamlinga var det ei prosedyreoppgåve over innhaldet i ferdselsretten i utmark, og spørsmålet om ein kan bruka allemannsretten til reinare tilkomstføremål. Oppgåva 2 er ei tradisjonell oppgåve om grannelova 2. Dette er eit sentralt emne i undervisninga, og har i oppgåvesamanheng vorte handsama ved ei arbeidsgruppeoppgåve, og som emne på heimeeksamen. Om oppgåve 1 I studentane sine oppgåver må ein leggja vekt på om dei klarar å formidla noko presist om forholdet mellom eigedomsrett og allemannsrett. Synet på dei systematiske spørsmåla treng ikkje å ha

2 noko å seia for kva konkrete løysingar ein kjem til, og det kan også vera delte syn på kva som er dei systematiske utgangspunkta. Etter mitt syn er det t.d. ein god synsmåte, men ikkje den einaste, å seia at det er eit løpande balanse- og spenningsforhold mellom eigedomsretten og allemannsretten. Ein bør særleg merkja seg at den såkalla «negative» definisjonen av eigedomsretten er tona ned i delar av kurslitteraturen. Den negative definisjonen seier ikkje noko om kor omfattande interesser eigedomsretten i utgangspunktet representerer. Poenget er under alle omstende å premiera dei som klarar å reflektera i presis form over utgangspunktet, utan å kasta seg over anførslane. Løysinga av tvisten har ei kommunikativ side andsynes lesarane av avgjerda (partar, allmenta, sensor). Den nærare måten å løysa oppgåva vil truleg ymsa noko. Kanskje kan det vera ein måte å ta opp forholdet mellom allemannsrett og næringsverksemd først. Dermed har ein moglegheit til å utsetja spørsmåla som det gjeld «ferdsel» eller «rasting» lovtolkingsspørsmåla til noko seinare. Etter mitt syn er det eit noko ope spørsmål korleis ein kan utnytta ein allemannsrett til næringsverksemd allment. Skal ein få til ei brukbar drøfting, bør ein prøva å snevra strengare inn mot dette typetilfellet. Svært allmenne synspunkt gjev lita rettleiing for denne tvisten. Moment ein kan leggja vekt på er at det (1) er ei verksemd som ikkje involverer folk, (2) at friluftslova gjeld «almenheten», og klarlegvis rettar seg mot folk, (3) at denne verksemda neppe har noka tradisjonell rettsoppfatning i sin favør, (4) at det er ei verksemd som er stadbunden til eitt sterkt avgrensa område. Etter mitt syn skal det godt gjerast å seia at dette tiltaket kan ha heimel i nokon allemannsrett. Kandidatar som påpeikar at friluftslova ikkje er uttømande og direkte avgjerande, bør få honnør for det. På den andre sida bør ein ikkje dermed skapa inntrykk av at friluftslova ikkje peikar nokså klart i retning av kvar balansepunktet ligg mellom eigedomsrett og allemannsrett, både kva gjeld typen aktivitet og omfang. Utover dette kan kanskje nokre kandidatar tenkjast å koma inn på at friluftslova «berre» er ein kodifikasjon av eldre sedvanerett, og at «avgrensinga» til friluftsføremål ikkje har meint å snevra inn verkeområdet for sedvaneretten. Dette siste kan nok vera eit poeng, prinsipielt sett. Sjølv har eg likevel til gode å sjå at denne måten å argumentera på skal vera særleg overtydande. Interessekonfliktane er heilt andre i dag enn dei var då (den sakleg sett kanskje meir 2

3 vidtgåande) sedvaneretten var gjeldande, og ein kan vanskeleg dra slutningar i den eine eller andre retninga. Kandidatane må også visa at dei kan handtera miljøargumentet. Det bør ikkje trekkjast for kandidatar som viser vilje til å formidla at Grunnlova 110 b har noko i tingsretten å gjera heller tvert om. Dette kan det jo allment seiast ein del fornuftig om. Ein bør likevel trekkja dei som uskjønnsomt legg vekt på det i denne saka. Her synest argumentet noko anstrengt. Skal ein argumentera på denne måten, måtte nærast Else Eik fått eit sterkare argument jo fleire hundar ho kom med. Spørsmålet om «ferdsel» i friluftslova 2 og «rasting» i friluftslova 9 treng ikkje vera heilt enkle. Årsaka til dette er at spørsmåla vert «pressa» inn i denne ramma, og det kan vera vanskeleg for kandidatane å vita korleis dei skal drøfta subsidiært, eller kva føresetnader dei skal byggja på. Nokre kandidatar kan tenkjast å avvisa spørsmålet er ein utafor friluftslova er ein utafor alt som har med ferdsel å gjera. Dette kan ein kanskje vera samd i, men det bør ikkje veljast som ein enkel veg ut av oppgåva. Ein bør i staden kunna tenkja seg at Else Eik kjem hit med sin eigen einslege hund, og ikkje andres. Då kan ein få ei drøfting meir velplassert innafor friluftslova. Studentar som grip fat i ordlyden og viser vilje til å tolka denne, må honorerast tydeleg. I tillegg bør føremålsparagrafen trekkjast inn. Kanskje vil nokre kandidatar velja ein slik inngang Else Eik med ein hund som inngang til oppgåva i det heile. På den måten får ein fram gode argument om kva det er å ferdast og å rasta, før ein byggjer drøftinga ut til å gjelda næringsverksemdsbiten. (Endå eit alternativ er å føresetja at ho kjem med seks eigne hundar. Den reelle skilnaden på at ho kjem med ein eigen hund og seks eigne hundar, er vel likevel omfanget av ulempene. Og desse skal uttrykkeleg ikkje trekkjast inn i drøftinga.) Om oppgåve 2 Dette er ei nokså tradisjonell drøfting etter grannelova 2. Kandidatane har som nemnt arbeidd grundig med emnet, men oppgåva er likevel ikkje heilt enkel. Kven er det eigentleg som er til ulempe for kven? Kven var der først? Ein må her honorera dei kandidatane som synest å ha tileigna seg ei kjensle av kva som står på spel i drøftinga etter grannelova 2, og som gjev ein presentasjon av kva for ein regel dette er. Kva er «stemninga» i paragrafen? 3

4 Sakleg sett kan det rett nok vera usemje på dette punktet. Nokon vil meina at ordet «urimeleg» er ein «høg terskel» og eit «strengt vilkår». Ein kan nok genuint meina at dette er tilfelle, men sensorane bør slå ned på kandidatar som på dette punktet berre har tileigna seg nokre talemåtar som dei reproduserer. Andre vil vel dessutan kunna ha eit perspektiv som legg meir vekt på gjensidigheit og balanse, liknande det som er fremja i delar av kurslitteraturen. Eg har i utgangspunktet ikkje bestemte synspunkt på korleis omsyna og interessene bør balanserast. Det viktige er at kandidatane viser vilje og evne til å drøfta på ein ektefølt, ansvarleg og konkret måte. Dette bør honorerast. Eit kvart tilløp til enkle gloser og underkommunikasjon av alvoret i situasjonen for partane, bør noterast i motsett retning. Ein bør også vera på vakt mot kandidatar som tydeleg har valt seg løysing som dei deretter argumenterer einsidig for. Etter mitt syn er det eit interessant argument at ekteparet tek Utsyn i bruk som bustad, medan det tidlegare berre var ei hytte. Er ikkje dette ei utviding av bruken? Ville Dog Walk ha sjenert ekteparet Bjørk dersom dei hadde brukt utsyn som hytte? Er ikkje tvert om Dog Walks aktivitet godt tilpassa at det er eit hytteområde? Diverre vart ein anførsel om dette teken ut av oppgåva ved handsaminga i oppgåveutvalsmøtet. Dette finn eg å vera negativt. Studentane får mindre å drøfta, og oppgåver vert sjeldan enklare av færre anførslar. (Vidare førte oppgåveutvalsmøtet inn som ei opplysning at det er ein parkeringsplass på Grønodden. I utkastet stod det berre snuplass. Eg kan ikkje sjå korleis den nye opplysninga skal tolkast. Er det ein parkeringsplass laga til for at folk skal koma og bruka Sjøstranda? Er Sjøstranda eit friluftsområde? Viss ikkje, kvifor skulle ein elles ha parkeringsplass der? Og kva gjer denne opplysninga med vurderinga etter «vanlege bruks- eller driftsmåtar på slike stader»?) Eit moment bør vera kva verdiar som står på spel, og kva høve som finst til å flytta aktiviteten andre stader. Så langt eg kan sjå er ikkje Dog Walk her den som representerer dei tyngste verdiane. Eitt er at dette kanskje er Elses levebrød, men ho betalar ingen ting til kommunen for å vera der, og ho har starta opp ei støyande verksemd eigentleg utan å spørja seg for (ho hadde neppe fått ja om det alt hadde budd folk der), hennar aktivitet representerer eit slags luksusgode for hundeeigarar, og ho har prinsipielt sett høve til å flytta aktiviteten ein annan stad. Argumentet om grannelova 2 fjerde avsnitt er så langt eg kan sjå ikkje umogleg. Det er ikkje tale om at nokon andre enn Utsyn må tola ulempa 4

5 ved desse hundane. Kor langt fjerde avsnitt kan brukast ved ei såpass lokal skeivfordeling, eller om ein heller skal forankra det i andre og tredje avsnitt, kan vera eit spørsmål om kva ein føretrekkjer, trur eg. Avslutning Alle kandidatane som skriv presist og godt skal honorerast. Det er ikkje problematisk å skriva mykje, men massen må vera proporsjonert riktig. Kandidatar som skriv på ein mekanisk og svært enkel måte bør trekkjast. Dette gjeld sjølv om dei ikkje skriv noko som er «feil». Minimumsløysingar er ikkje noko å lata seg imponera over. Det er ikkje oppgjeve noko om vektinga i oppgåva. Eg meiner ein bør leggja til grunn at det er om lag like mykje arbeid i begge deloppgåvene, kanskje med litt meir i den første oppgåva. Kandidatar som prioriterer den eine oppgåva på kostnad av den andre, kan ikkje få utteljing for det. Ein må fordela kreftene jamt. Særleg bør ein vera på vakt mot dei som prioriterer opp den kjende grannerettsdrøftinga til fordel for spørsmålet om allemannsrett. Cambridge, MA, 14. desember 2010 Erlend Baldersheim 5