Møteinnkalling GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI. Samepolitisk utvalg

Transkript

1 GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI Møteinnkalling Samepolitisk utvalg Utvalg: Møtested: Formannskapssalen, Rådhuset Dato: Tidspunkt: 10:00 Eventuell gyldig forfall må meldes snarest på tlf.: Vararepresentanter møter etter nærmere beskjed. Gáivuona suohkan Kåfjord kommune Kaivuonon komuuni 9146 Olderdalen, Idar Pedersen leder (s.) Greta Larsen (s.) sekretær e.f. -1-

2 Saksliste Utv.saksnr Sakstittel U.Off Arkivsaksnr RS 18/16 Økonomiske rammer til samisk kultur og samfunn RS 19/16 Tildeling samisk språksenter i Kåfjord - grunntilskudd retur av utfylt og signert utbet.anmodning RS 20/16 Kopi: 16/ Kommunereformen - forvaltningsområdet for samisk språk PS 9/16 PS 10/16 Svar høring - Revisjon av forskrift om skrivemåten av stedsnavn Søknad - økonomisk støtte til kulturutveksling Norsk Høstfest, Nord Dakota 2015/ / / / /282 PS 11/16 Rapport Tospråklighetstilskudd art /407 PS 12/16 Rapport Samisk språksenter /607 Referatsaker Samepolitisk utvalg 3.juni 2016 Hva de omhandler Fra Troms fylkeskommune: innvilga grunntilskudd på kr til Samisk språksenter for Brev fra KMD til Snåsa kommune vedr. kommunereformen og forvaltningsområdet for samisk språk. KMD sier at når en kommune i forvaltningsområdet slår seg sammen med andre kommuner, og det er enighet mellom partene om at hele kommunen ønsker innlemmelse i forvaltningsområdet, er det ikke nødvendig å sende egen søknad til departementet om innlemmelse. Videre sier Sanner at han er kjent med at også andre kommuner i forvaltningsområdet har uttrykt bekymring for hva som vil skje dersom de slår seg sammen med kommuner som ikke er innlemmet. Departementet vil innen kort tid komme nærmere tilbake med forslag til løsningerfor slike nye kommuner, også for de tilfeller hvor kommunene ikke har tatt stilling til hvorvidt de ønsker innlemmelse i forvaltningsomrdet. Brev fra alle ordførerne i forvaltningsområdet til KMD vedr økonomiskee rammer til samisk kultur og samfunn. I brevet uttrykkes bekymring for manglende samsvar mellom tildelte midler og de oppgaver og den rolle som kommunene innenfor forvaltningsområdet har for samisk språk, kultur og samfunnsliv. Uttrykkes også bekymring for budsjettutviklingen til Sameting og samiske formål. -2-

3 RS18/16Økonomiskerammertilsamiskkulturogsamfunn RS19/16TildelingsamiskspråksenteriKåfjord-grunntilskudd2016-returav utfyltogsignertutbet.anmodning RS20/16Kopi:16/1779-2Kommunereformen-forvaltningsområdetfor samiskspråk -3-

4 GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI Arkivsaksnr.: 2015/ Arkiv: Saksbehandler: Inger Marie Åsli Dato: Saksfremlegg Utvalgssak Utvalgsnavn Møtedato 9/16 Samepolitisk utvalg Formannskap Kåfjord kommunestyre Svar høring - Endring i forskrift om stadnamn Henvisning til lovverk: Stadnamnlova av 1990 Matrikkelloven med forskrift Vedlegg 1 Høyring om endring i forskrift om stadnamn 2 Lov om stadnamn (stadnamnlova) - Lovdata 3 Namnehøyring Rådmannens innstilling: Innspill til høringsnotat Revisjon av forskrift om skrivemåten av stedsnavn vedtas som forelagt. -4-

5 Saksopplysninger: Kulturdepartementet har med bakgrunn i endringer i stadnavnlova gjeldende fra 1.juli 2015, fremlagt revisjon av forskrift 1.juni 2007 nr 592 om skrivemåten av stadnavn for å tilpasse forskrifta til lovendringen. Høringsfrist er 19.august Departementet gjør også framlegg om å: Ta ut av forskrifta rettledningsdelen som innhold språklige føringer for fastsetting av skrivemåten av stedsnavn. Slike føringer skal ikke oppfattes som påbud/forbud, og bør derfor ikke fastsettes i forskrifts form. Målsettingen med endringene er at vedtaksorganene skal stå friere i vedtaksprosessene og få et større spillerom innenfor rammene av stadnavnlova. Departementet åpner for at samiske navn ikke treng å stå øverst på skilt i det samiske forvaltningsområdet. Skoltesamiske navn i Sør-Varanger skal kunne skrivs etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. I gjeldende forskrift er det nordsamisk, sørsamisk og lulesamisk rettskrivingsprinsipp som gjelder. Ønsker å forenkle ordningen med navnekonsulenter. Kåfjord kommune ga i 2015 et høringssvar vedr stadnavnlova. Vurdering: Kåfjord kommune har følgende innspill til revisjon av forskrift om skrivemåten av stedsnavn: Innledningsvis vil Kåfjord kommune benytte anledning til å kommentere høringsnotatets innledning i tilknytning til den planmessige navngivningen knytta til det pågående adresseringsarbeid rundt om i kommunene. Det nevnes at det er vanlig at en kommune som skal gi navn til en vei vil ta i bruk navn som eks. har folkelig tradisjon på stedet. Det henvises til matrikkellovens 21 hvor kommunene er pålagt å fastsette offisiell adresse til eiendommer og bygninger, med videre henvisning til matrikkelforskriftens 51 som sier at adressenavn skal være entydig innenfor kommunen. Det sies videre i departementets notat at denne regelen praktiseres slik at kommuner ikkje kan vedta parallelle namn på same gate eller veg på to (eller fleire) forskjellige språk, t.d. norsk og samisk/kvensk. Kåfjord kommune vil komme med følgende kommentar til dette at det betyr at kun ett språk kan brukes pr veinavn, er en tolkning av begrepet entydig, men er ikke en tolkning som alle stiller seg bak. Etter lov om stedsnavn, 9 bruk av stedsnavn -, skal samiske og kvenske stedsnavn som blir brukt av folk på stedet eller har næringsmessig tilknytning til stedet til vanlig brukes av det offentlige t.d på kart og skilt, evt. sammen med norsk stedsnavn. Kåfjord kommune har arbeidet med adressenavn, og har opplevd engasjement, innsigelser og underskriftskampanjer. Det store flertall av innsigelsene/ytringene gikk på valg av språk eks. ønske om flere samiske navn, ønske om flere kvenske navn, ønsker om færre ikke-norske navn etc. Det ble også argumentert med at samiske veinavn kunne utgjøre et sikkerhetsproblem når det gjaldt utrykning av ulikt slag. Kåfjord er lokalisert i en historisk flerkulturell og flerspråklig region. Det er viktig for oss å synliggjøre dette gjennom eks. flerspråklig skilt. Ikke bare bygde- og grendenavn, men også -5-

6 flerspråklig adresseskilt. Vi kan ikke se at adressenavngivningen blir mer utydelig ved flerspråklige skilt, men vil heller argumentere med at flerspråklige skilt gir større grad av entydighet. Flerspråklige adressenavn gir et fleksibelt grunnlag til å kunne tilfredsstille flertallet i Kåfjord kommune, og gir innbyggerne en mulighet til å velge adressenavn på det ene eller andre språket. Det vil også bidra til å synliggjøre og fremme kommunens flerkulturelle tilhørighet, og ikke minst bidra til større legitimitet og forståelse for bruk av samisk og kvensk. I sak 8/16 gjeldende prinsipper for veiadresseprosjekt i Kåfjord uttalte Samepolitisk utvalg, rådgivende utvalg for samiske saker i Kåfjord kommune, at: Stedsnavn eksisterer og er entydige navn selv om de er på flere språk. Vi har en plikt til å ivareta og synliggjøre slike navn. Kommentarer til revisjon av forskrift 1. Når nye navneobjekt skal namnsetjast, bør ein bygge på lokale nedervde stadnavn og tradisjonelt ordtilfang på staden (...) Kåfjord kommune støtter dette da det vektlegger navnenes historiske verdi. Vi håper at dette vil medføre en avspeiling av den muntlige bruken lokalt. Dette bør også bety at den tradisjonelle samiske og kvenske navnebruken blir ivaretatt lokalt uavhengig av antall språkbrukere på staden ledd. Reglene i denne paragrafen gjeld for norske, samiske og kvenske stadnamn. Det er viktig å presisere at dette er regler som gjelder for både norske, samiske og kvenske stedsnavn. 4. Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen(...) Om en går tilbake til forslag til endringer i 1, 2.ledd, 3.punktum: Skrivemåten av stadnamn kan fråvike gjeldende rettskriving og rettskrivingsprinsipp dersom skriftforma har vore lenge i bruk og er vel kjend og innarbeid. Videre 1, 3.ledd, 2.punktum: For samiske og kvenske stadnamn skal det takast særleg omsyn til munnlig tradisjon. Kan man tolke av 1 og 4 slik at nevneleddet -junni kan skrives slik, og ikke -njunni som er normert nordsamisk? Junni er den nedarvede uttalen i store deler (kanskje hele) av Lyngen området. Kåfjord kommune håper at rene dialektformer, som nevnt i samband med grenseområder for de enkelte språkområder, også kan velges hos oss når det har rot i vår muntlige språktradisjon ledd, 2. og 3.punktum: Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk, skoltesamisk eller sørsamisk. Skoltesamiske stadnamn i Sør-Varanger kan normerast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Kåfjord kommune støtter dette. Navnet som språkgruppa bruker på seg selv og sitt språk bør foretrekkes. 6 Når et navneobjekt har berre eit samisk namn, eit kvensk namn eller eit norsk namn, skal dette namnet brukast uten omsetjing eller tilpasningar. Det er viktig å verne om de stedsnavn som i alminnelig dagligtale har vært brukt eller bare brukes i samisk eller kvensk form. -6-

7 7. 2.ledd: ALTERNATIV 1: På skilt eller kart ol der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk. ALTERNATIV 2: På skilt eller kart ol der det blir brukt meir enn eitt navn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. Kåfjord kommune støtter forslaget til alternativ 2 om at kommunen fastsetter rekkefølgen av stedsnavn der hvor det er brukt mer enn ett navn. Det vil gi større fleksibilitet i forhold til bruk av flerspråklige navn, i og med at en kan fastsette ulik rekkefølge i ulike områder av kommunen. Det kan også tenkes at dette vil gi større legitimitet og forståelse for bruk av flerspråklige navn når en får mulighet til å variere rekkefølgen av navneformene. Det understrekes at dette ikke må sees som en prioritering mellom navneform eller språk. Det er viktig at det offentlige tar ansvar og synliggjør samiske og kvenske navneformer der hvor det finnes uavhengig av språkbruken på stedet. Alternativ 2 må ikke bare gjelde for nye kommuner som inkluderes i forvaltningsområdet, men også de kommunene som har kommet inn under forvaltningsområdet før gjeldende revisjon av forskrifta. I Kåfjord vil det være ulik mening om valg av alternativ 1 eller alternativ 2. Noen vil mene at når kommunen skal bestemme rekkefølgen av navn kan det medføre at norsk språk vil bli foretrukket fremfor samisk og kvensk språk. Hvis folk sin følelse av tilhørighet eller manglende tilhørighet i en samisk kommune skal påvirke offentlig stedsnavnsbruk, til og med der samiske stedsnavn er eldst, vil det svekke revitaliseringen av samisk språk. I forvaltningsområdet for samisk språk må derfor samiske stedsnavn alltid stå først - uavhengig av språkbruken på stedet. Dette er et aspekt som er viktig å synliggjøre og få fram på grunn av at rekkefølgen på språkene har betydning og oppfattes som signal for viktigheten av språket og hvordan språket vektlegges av det offentlige. Når det gjelder formuleringen språkbruken på staden er det slik at i vårt område med hard fornorskning er hovedspråket først og fremst norsk. I følge stadnavnlova skal samiske og kvenske stedsnavn som blir benytta av folk på stedet eller har næringsmessig tilknytning til stedet, til vanlig brukes av det offentlige på kart og skilt osv, eventuelt sammen med norsk stedsnavn. Språkbruken på staden er en problematisk formulering som ikke gir samisk og kvensk bedre beskyttelse. Formuleringa bør også inkludere historisk språkbruk, siden det vil gi samisk og kvensk bedre beskyttelse ledd, 1.punktum: Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det i valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som er best kjent på staden. Viser til argumentasjonen over - prikkpunkt

8 Nåværende 14 stadnamnkonsulenttjenesta Denne paragrafen er foreslått tatt bort, da ordningen allerede er regulert i stadnavnlova. Departementet mener at fremtidig organisering av stedsnavnkonsulenttjenesten kan foregå innenfor rammene av stedsnavnlovas 11. Kåfjord kommunen mener det er viktig å bevare den navnefaglige kompetansen på samiske og kvenske navneområder, som alt er veldig sårbare, men likevel en viktig del av nasjonen Norge sin immaterielle kulturarv. -8-

9 Iflg.liste Dykkar ref Vår ref Dato Høyring om endring i forskrift om stadnamn 16/ Kulturdepartementet gjer med dette framlegg om endringar i forskrift 1. juni 2007 nr. 592 om skrivemåten av stadnamn. Høyingsnotatet er lagt ut på nettstaden til regjeringa under høyringar: Lov 18. mai 1990 nr. 11 om stadnamn (stadnamnlova) vart endra ved lov av 19. juni 2015 nr. 74. Endringane fekk verknad frå 1. juli Framlegget tek mellom anna sikte på å tilpasse forskrifta til lovendringane. Høyringsfristen er 19. august Bruk den digitale løysinga for å sende høyringsfråsegn ved å klikke på "Send inn høringssvar". Høyringsfråsegner er offentlege og vil bli publiserte på nettstaden til regjeringa. Eventuelle spørsmål til framlegget kan rettast til seniorrådgjevar Inger Lise Kurseth (tlf ) eller rådgjevar Kjetil Aasen (tlf ). Med helsing Steinar Lien (e.f.) avdelingsdirektør Inger Lise Kurseth seniorrådgjevar Dette dokumentet er godkjent elektronisk og er difor utan handskriven signatur. Postadresse Kontoradresse Telefon* Saksbehandlar Postboks 8030 Dep Akersg Inger Lise Kurseth NO-0030 Oslo Org. nr postmottak@kud.dep.no

10 Side 2-10-

11 Grunnloven til i dag Lik oss på Facebook Følg oss på twitter Om informasjonskapslerrettskilder Lover Stortingsvedtak Sentrale forskrifter Lokale forskrifter Norsk Lovtidend Dommer Statens personalhåndbok Traktater Tjenester Lovdata Pro Studentabonnement Varsling Søkeoppdrag Kurs Tidsskrifter API Advokatoversikt 22. juli - saken Om Lovdata Generell Informasjon Brukeravtale Personvern Kontakt oss Redaktøransvar Mer RSS - feed Lenker S øk Logg inn Lov om stadnamn (stadnamnlova) Innholdsfortegnelse Lovens forskrifter Lovens forskrifter Stadnamnlova - stadnl. 1. Formål og verkeområde 2. Definisjonar 3. Namnevern 4. Reglar om skrivemåten 5. Fastsetjing av skrivemåten 6. Nærmare om saksbehandlinga 7. Gjenopning 8. Særskilde regla r om gardsnamn og -11-

12 bruksnamn 9. Bruk av stadnamn 10. Klage 11. Stadnamnkonsulentar 12. Stadnamnregister 13. Forskrift og unntak 14. Iverksetjing Lov om stadnamn (stadnamnlova) Dato LOV Departement Kulturdepartementet Sist endret LOV fra Publisert ISBN Ikrafttredelse Endrer Kunngjort Korttittel Stadnamnlova - stadnl. Lovas tittel endra med lov 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). 1.Formål og verkeområde Formålet med denne lova er å ta vare på stadnamn som språklege kulturminne, gi dei ei skriftform som er praktisk, og som ikkje skyggjer for meiningsinnhaldet i namnet, og medverke til kjennskap til og aktiv bruk av namna. Lova skal sikre omsynet til samiske og kvenske stadnamn i samsvar med nasjonalt lovverk og internasjonale avtalar og konvensjonar. Lova gjeld når organ for stat, fylkeskommune og kommune skal fastsetje stadnamn eller skrivemåten av dei, eller bruke dei i tenesta. Lova gjeld også bruk av stadnamn i selskap som det offentlege eig fullt ut og i læremiddel som skal brukast i skolen. Departementet kan i særskilte tilfelle gi forskrift om at lova skal gjelde når selskap som det offentlege ikkje eig fullt ut, skal bruke stadnamn. Lova gjeld ikkje for Svalbard, Jan Mayen og dei norske bilanda, den norske kontinentalsokkelen og Noregs økonomiske sone. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 2.Definisjonar I denne lova tyder: stadnamn: namn på terrengformasjonar som fjell og vatn, kulturformasjonar som a) gardsområde, gardsbruk, vegar og bruer, administrative område som kommunar og sokn, institusjonar og adresser gardsnamn: namnet på heile det gardsområdet som eitt eller fleire gardsnummer er b) knytte til -12-

13 bruksnamn: namn på gardsbruk eller annan eigedom med eitt eller fleire c) bruksnummer eller festenummer under eit gardsnummer nedervd stadnamn: stadnamn som munnleg eller skriftleg er overlevert frå tidlegare d) generasjonar nedervd lokal uttale: uttale som er overlevert frå tidlegare generasjonar, som har vore e) vanleg på staden, og som framleis er i levande bruk rettskrivingsprinsipp: allmenne reglar for korleis lydar og lydkombinasjonar skal givast f) att i skrift Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 3.Namnevern Eit stadnamn kan berre takast i bruk på ein stad der det tradisjonelt ikkje høyrer heime dersom det ikkje er i bruk som verna etternamn, ikkje er eit særeige namn og heller ikkje må vernast av andre grunnar. Eit nedervd stadnamn kan berre bytast ut med eit anna namn som har tradisjon som namn på det same namneobjektet. Unntak kan gjerast dersom særlege grunnar talar for det. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 4.Reglar om skrivemåten Dersom ikkje anna er fastsett i denne lova, skal det ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp for norsk og samisk. For kvenske stadnamn skal skrivemåten følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp for kvensk. Skogfinske stadnamn på Austlandet følgjer norske rettskrivingsprinsipp. Når det same namnet er brukt om ulike namneobjekt på den same staden, skal den skrivemåten som er brukt for det namneobjektet namnet opphavleg vart brukt om, som hovudregel vere retningsgivande for skrivemåten for dei andre namneobjekta. Dette gjeld ikkje i dei tilfella der det opphavlege namnet på namneobjektet er eit bruksnamn med ein skrivemåte som er fastsett av grunneigaren. To eller fleire skriftformer av same namn på det same namneobjektet kan fastsetjast som sidestilte dersom eitt eller fleire av desse vilkåra er oppfylte: det finst fleire uttalevariantar av namnet fordi lokaliteten har stor geografisk utbreiing, a) eller ligg i eit dialektalt eller administrativt grenseområde b) to eller fleire skriftformer av namnet er vel innarbeidde c) det er sterk lokal interesse for to eller fleire av formene Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 5.Fastsetjing av skrivemåten Saker om skrivemåten av stadnamn kan takast opp av -13-

14 a) eit offentleg organ og andre som er nemnde i 1 tredje ledd b) eigaren eller festaren i saker som gjeld namn på eige gardsbruk eller eigedom c) ein lokal organisasjon med særleg tilknyting til eit stadnamn d) stadnamnkonsulentane når det gjeld stadnamn i deira område Kommunen vedtek skrivemåten av offisiell adresse og av namn på tettstader, grender, kommunale gater, vegar, torg, bydelar, bustadfelt, anlegg o.l. Fylkeskommunen vedtek skrivemåten av namn på fylkeskommunale anlegg o.l. Statens kartverk vedtek skrivemåten av gardsnamn, bruksnamn, seternamn, naturnamn, namn på statlege anlegg o.l. dersom ikkje anna er fastsett i lov eller forskrift. Det kan gjerast samlevedtak for skriftforma av eit namneledd innanfor det same administrative området. Er det tvil om kven som etter desse reglane skal fastsetje skrivemåten av eit stadnamn, kan spørsmålet leggjast fram for departementet til avgjerd. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 6.Nærmare om saksbehandlinga Når ei namnesak er teken opp med vedtaksorganet, skal saka gjerast kjend for dei som har rett til å uttale seg. Eigaren eller festaren har rett til å uttale seg i saker som gjeld skrivemåten av bruksnamn. Eigaren eller festaren har òg rett til å uttale seg i saker som gjeld gardsnamn når skrivemåten av gardsnamnet skal vere retningsgivande for skrivemåten av bruksnamnet. Kommunane har rett til å uttale seg når vedtaket skal gjerast av andre organ enn kommunen sjølv. Fylkeskommunane har rett til å uttale seg i saker som gjeld område som femner om meir enn ein kommune. Lokale organisasjonar har rett til å uttale seg i saker som gjeld stadnamn organisasjonen har ei særleg tilknyting til. Før det blir gjort vedtak om skrivemåten, skal namnekonsulentane gi tilråding. Grunneigaren kan be om å få tilråding frå namnekonsulentane i saker som gjeld namn på eige gardsbruk eller eigedom. I saker om skrivemåten av nedervde bruksnamn har eigaren rett til å fastsetje skrivemåten dersom han kan dokumentere at den ønskte skrivemåten har vore i offentleg bruk som bruksnamn. Skrivemåten av bruksnamnet kan i desse tilfella vedtakast utan høyring etter første ledd. Vedtak om skrivemåten av gardsnamn skal i alle andre tilfelle vere retningsgivande for skrivemåten av bruksnamn som er identisk med gardsnamnet. Namnesak må reisast samtidig for parallellnamn på norsk, samisk og kvensk. Med mindre anna er fastsett i lov eller i medhald av lov, gjeld reglane i forvaltningsloven kapittel IV, V og VIII ikkje for saker etter lova her. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). -14-

15 Del paragraf 7.Gjenopning Ei sak kan bli gjenopna av dei som er nemnde i 5 bokstav a til d, dersom det kjem til nye opplysningar. Nytt vedtak skal gjerast etter reglane i denne lova. Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533) som 0 endra med lov 17 juni 2005 nr. 90 (ikr. 1 jan 2008, etter res. 26 jan 2007 nr. 88) som endra med lov 26 jan 2007 nr. 3. Del paragraf 8.Særskilde reglar om gardsnamn og bruksnamn Skrivemåten av gardsnamn og bruksnamn som språkleg og geografisk fell saman med nedervde stadnamn, eller med andre stadnamn som etter reglane i denne lova eller i andre lover og forskrifter skal brukast av det offentlege, skal fastsetjast etter reglane i 4 til 6. Vedtak om skrivemåten av gardsnamn skal som hovudregel vere retningsgivande for skrivemåten av bruksnamn som er identisk med gardsnamnet eller der gardsnamnet går inn som ein del av bruksnamnet. Eigaren eller festaren kan, med dei avgrensingane som følgjer av 3, sjølv velje namn og fastsetje skrivemåten av namnet på eit nyoppretta bruk eller eit bruk som ikkje har eit nedervd namn. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 9.Bruk av stadnamn Når skrivemåten av eit stadnamn er fastsett etter denne lova og ført inn i stadnamnregisteret, skal han brukast av eige tiltak av dei som er nemnde i 1 tredje ledd. Samiske og kvenske stadnamn som blir nytta blant folk som bur fast på eller har næringsmessig tilknyting til staden, skal til vanleg brukast av det offentlege t.d. på kart, skilt, i register saman med eventuelt norsk namn. Offentlege organ og andre som er nemnde i 1 tredje ledd, skal halde fram med å bruke dei skriftformene som er i bruk av det offentlege når lova blir sett i verk, til det eventuelt blir gjort endringsvedtak. 0 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533). Del paragraf 10.Klage Vedtak etter denne lova kan påklagast av dei som etter 5 første ledd bokstav a til c har rett til å ta opp saker om skrivemåten av stadnamn. Tilsvarande gjeld for vedtak om namnsetjing etter anna lov, dersom vedtaket er i strid med 3 i lova her. Offentleg organ har berre klagerett i saker som gjeld namn dei skal bruke i tenesta. Klageretten gjeld -15-

16 også vedtak gjorde av kommunar og fylkeskommunar. Klage skal grunngivast. Vedtak gjorde av Kongen og Stortinget kan ikkje påklagast. Feilbruk eller manglande bruk av stadnamn etter 9 kan påklagast til overordna departement. Klage over manglande vedtak kan påklagast til klagenemnda. Klager på andre vedtak enn dei som er gjorde av eit departement, skal behandlast av ei klagenemnd oppnemnd av Kongen. I klagesaker av prinsipiell karakter kan klagenemnda gi Språkrådet, Sametinget og departementet høve til å uttale seg. Departement som gjer vedtak om skrivemåte, har plikt til å ta saka opp til ny avgjerd etter klage. Departementet skal i slike saker innhente tilråding frå klagenemnda. For førebuinga av ei klagesak gjeld saksbehandlingsreglane i 6 tilsvarande. Elles gjeld reglane i forvaltningsloven kapittel VI. Endra med lover 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 19 juni 2015 nr. 74 (ikr. 1 juli 2015, etter res. 19 juni 2015 nr. 726). Del paragraf 11.Stadnamnkonsulentar Departementet oppnemner stadnamnkonsulentar for norske og kvenske stadnamn. Sametinget oppnemner stadnamnkonsulentar for samiske stadnamn. Namnekonsulentane skal gi rettleiing og råd om skrivemåten av stadnamn. 0 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533). Del paragraf 12.Stadnamnregister Det skal førast eit sentralt stadnamnregister. Alle skriftformer som er endeleg fastsette, skal meldast til stadnamnregisteret av det organet som har gjort vedtaket. Opplysningane i registeret er offentlege. 0 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533). Del paragraf 13.Forskrift og unntak Departementet kan gi forskrift til utfylling og gjennomføring av lova. Når særlege grunner talar for det, kan departementet i enkelttilfelle gjere unntak frå reglane i lova og forskrifta. 0 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533). Del paragraf 14.Iverksetjing Denne lova gjeld frå den tid Kongen fastset. 1 Frå same tid blir det gjort følgjande endring i lov av 23. juni 1978 nr. 70 om kartlegging, deling og registrering av grunneiendom (delingsloven):

17 Endra med lov 10 juni 2005 nr. 53 (ikr. 1 aug 2006, etter res. 10 juni 2005 nr. 533), 0 endra paragrafnummer frå Frå 1 juli 1991 iflg. res. 18 mai 1990 nr Del paragraf <a class="open-help-noscript" href="/info/faq"></a> Trenger du brukerveiledning? Få svar på ofte stilte spørsmål her (FAQ) Fant du ikke det du lette etter? Send en e-post til support@lovdata.no Send oss en tilbakemelding Send oss en tilbakemelding Vi gjør oppmerksom på at meldingen ikke vil bli besvart. Send inn (Lovdata kan dessverre ikke svare på spørsmål angående juridiske problemer. Lovdata kan heller ikke bidra med å tolke regelverket eller finne frem til rettsregler som passer i et bestemt tilfelle. Kontakt den offentlige etaten spørsmålet gjelder, eventuelt advokat eller rettshjelper hvis du har behov for slik bistand.) Om informasjonskapsler Lovdata in English Juster tekststørrelse Kontakt -17-

18 Notat Innhald 1. Innleiing Stadnamn som kulturminne Gjeldande rett Administrative og økonomiske konsekvensar Kommentarar til dei einskilde føresegnene Innleiing Gjennomgang av dei einskilde paragrafane Til 1 Generelle reglar om skrivemåten av stadnamn Til 2 Normering av lydleg lånte stadnamn i fleirspråklege område Til 3 Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Til 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Til 5 Særlege reglar om skrivemåten av kvenske stadnamn Til 6 Bruk av eittspråklege namn Til 7 Bruk av fleirspråklege namn Til 8. Saksbehandling Til 9 Vedtak Til 10 Klage Til 11 Klagenemnda Til 12 Verknad av klage Til 13 Gjenopptaking Til 14. Stadnamnkonsulenttenesta Til 15 Sentralt stadnamnregister Gjeldande forskrift og nytt utkast spegel Utkast til revidert forskrift om stadnamn Side DOKUMENT1

19 HØYRING OM REVISJON AV FORSKRIFT OM SKRIVEMÅTEN AV STADNAMN 1. INNLEIING Lov 18. mai 1990 nr. 11 om stadnamn (stadnamnlova) vart endra ved lov 19. juni 2015 nr. 74 om endringar i lov om stadnamn (om høvet grunneigarar har til å fastsetje skrivemåte av bruksnamn m.m.). Endringane fekk verknad frå 1. juli I samband med lovendringa gjer departementet framlegg om å revidere forskrift 1. juni 2007 nr. 592 om skrivemåten av stadnamn. Forskrifta er gitt med heimel i stadnamnlova 13 og gir utfyllande reglar til stadnamnlova. Ved lovendringa fekk grunneigarar rett til å fastsetje skrivemåten av namn på eige bruk 1 dersom dei kan dokumentere at skrivemåten har vore i offentleg bruk som bruksnamn, jf. stadnamnlova 6 andre ledd. Forskriftsendringa tek mellom anna sikte på å tilpasse forskrifta til lovendringane. Stortinget vedtok samstundes endringar i andre føresegner i stadnamnlova. Definisjonar, struktur og språk vart gjort enklare og meir forståelege. Endringar i ei rekkje føresegner tydeleggjer samstundes kva kulturminneverdien til stadnamna er, og legitimerer offisiell normering som vernetiltak. 2 Regelverket skal ivareta omsynet til ein god normeringspraksis på den eine sida og romslegheit for dei som skal vedta stadnamn og skrivemåten deira på den andre sida. Departementet gjer òg framlegg om å ta ut av forskrifta den særskilde rettleiingsdelen som mellom anna inneheld detaljerte språklege føringar for fastsetjing av skrivemåten av stadnamn. Slike detaljerte språklege føringar skal ikkje oppfattast som påbod/forbod og bør derfor ikkje fastsetjast i forskrifts form. Dei skal likevel vidareførast som rettleiing for vedtaksorgana og vil mellom anna vere lett tilgjengelege på Språkrådets nettstad. Målsetjinga med endringa vil vere at vedtaksorgana skal stå friare i vedtaksprosessane og kan få eit større spelerom innanfor rammene i stadnamnlova om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn. Det er også nødvendig med ein eigen gjennomgang av språkreglane og Språkrådet er i gang med dette arbeidet. Endringar i rettleiinga skal gjennomførast etter ei grundig prosess med høyring av relevante instansar. Departementet opnar i framlegget for at samiske namn ikkje treng å stå øvst på skilt i det samiske forvaltningsområdet. Kommunar som ønskjer å bli innlemma i det samiske 1 Bruksnamn er namn på gardsbruk eller annan eigedom med eitt eller fleire bruksnummer eller festenummer under eit gardsnummer, jf. lov om stadnamn 2 c. 2 Jf. Prop. 105 L ( ) s

20 forvaltningsområdet, vil då stå fritt til å velje om det norske, samiske eller kvenske namnet skal stå øvst. I merknadene er det teke med to alternativ på dette punkt. Det blir lagt opp til at skoltesamiske stadnamn i Sør-Varanger kommune skal kunne skrivast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. I gjeldande forskrift er det i dag nordsamisk, sørsamisk og lulesamisk rettskrivingsprinsipp som er omfatta. Dette er teke opp av Sør-Varanger kommune i brev og framlegget er støtta av Språkrådet og Sametinget. Departementet ønskjer å forenkle ordninga med namnekonsulentar og i framlegget er detaljerte føresegner stroke. Stadnamntenesta skal gi rettleiing og råd om skrivemåten av stadnamn. Språkrådet oppnemner stadnamnkonsulentar for norske og kvenske stadnamn etter delegasjon frå departementet. Sametinget oppnemner stadnamnkonsulentar for samiske stadnamn. Dei siste åra har fleirtalet av namnesaker som stadnamntenesta har behandla, vore adressenamn (i all hovudsak gate- og vegnamn), der kommunane er vedtaksorgan. Departementet vil etter høyringa òg vurdere på om det er behov for fleire endringar i stadnamnlova enn det som vart gjennomført i Stadnamn som kulturminne Stadnamna er ein del av vår felles kulturarv. Dei gir opplysningar om språk, terreng, ferdselsårer, dyreliv, plantevekst, militære varslingssystem, kyrkjeleg styring, folkelege gjeremål, ordbruk, arbeid, tenkjemåte og levevis. Stadnamn er ein synleg og viktig del av språket og språkkulturen. Stadnamn er viktige immaterielle kulturminne, og sjølv om kommunar stadig vedtek nye gate- og vegnamn, byggjer desse ofte på eksisterande namn og formidlar slik den kulturarven som stadnamna utgjer. Noreg ratifiserte i 2007 UNESCOs konvensjon av 17. oktober 2003 om vern av den immaterielle kulturarven, jf. St.prp. nr. 73 ( ). Artikkel 2(2c) i konvensjonen definerer immateriell kulturarv mellom anna slik: muntlige tradisjoner og uttrykk, herunder språk som et uttrykksmiddel for immateriell kulturarv. Den immaterielle kulturarven har vorte "overført fra generasjon til generasjon. For å verne og fremje immateriell kulturarv pliktar kvar konvensjonspart etter artikkel 13(a) å vedta en overordet politikk som tar sikte på å fremme den immaterielle kulturarvens rolle i samfunnet og integrere vern av denne arven i sitt planleggingsarbeid. I St.prp. nr. 73 ( ) om tilslutning til konvensjonen er stadnamnlova nemnd som ei av lovene som kjem inn under føresegnene i konvensjonen. Sentralt stadnamnregister (SSR), administrert av Statens kartverk som vedtaksorgan etter stadnamnlova, kjem inn under det som artikkel 12 omtalar som "fortegnelser" eller register over immateriell kulturarv, som alle statar pliktar å ha. Fastsetjing av bindande skrivemåtar av stadnamn har òg ein praktisk funksjon ved at språkbrukarane i dei aller fleste tilfelle får berre éi form av stadnamn å halde seg til på 3-20-

21 eitt språk (men ein stad kan t.d. ha eit norsk og eit samisk og/eller kvensk namn). Slik får alle ein felles, eintydig referanse til den same staden. Dersom det utviklar seg ein praksis med utstrekt bruk av uoffisielle skrivemåtar av stadnamn, kan det òg undergrave legitimiteten til normering og vern av stadnamn. 1.2 Gjeldande rett Formålet med stadnamnlova er "å ta vare på stadnamn som språklege kulturminne, gi dei ei skriftform som er praktisk, og som ikkje skygger for meiningsinnhaldet i namnet, og medverke til kjennskap til og aktiv bruk av namna ( 1 første ledd). Dei fleste stadnamna som i dag blir tekne i bruk av det offentlege, har vorte til spontant på folkemunne av dei som ferdast i eit område. Andre namn er resultat av meir eller mindre formell namngiving. Slik planlagd namngiving fanst òg i tidlegare tider, men det er først i dei siste 150 åra at planmessig namngiving har vorte vanleg. Den planmessige namngivinga i dag må likevel ofte samanliknast med oppattkalling. Det er til dømes vanleg at ein kommune som skal gi namn til ein veg som ledd i pålagd adresseringsarbeid, vil ta i bruk namn som har folkeleg tradisjon og ein nedervd lokal uttale. Då har ofte namnet også ein eller fleire skrivemåtar som har vore i offentleg bruk, men dei er ikkje alle like godt kjende. Desse skrivemåtane kan nyttast som grunnlag for å gjere vedtak om skrivemåten av det nye namneobjektet. Etter matrikkellova 21 er kommunane pålagde å fastsetje offisiell adresse til eigedommar og bygningar. Matrikkelforskrifta 51(1) slår fast at kommunen skal tildele "alle gater, veger, stier, plasser og område som blir brukt til offisiell adressering, et navn som er entydig innenfor kommunen", og at skrivemåten skal fastsetjast etter reglane i stadnamnlova. Denne regelen blir praktisert slik at kommunar ikkje kan vedta parallelle namn på same gate eller veg på to (eller fleire) forskjellige språk, t.d. norsk og samisk/kvensk. Etter stadnamnlova 5 er kommunane vedtaksorgan i samband med fastsetjing av skrivemåten av ei rekkje andre typar stadnamn: "Kommunen vedtek skrivemåten av offisiell adresse og namn på tettstader, grender, kommunale gater, vegar, torg, bydelar, bustadfelt, anlegg o.l.", jf. 5 første ledd. Fylkeskommunen vedtek skrivemåten av fylkeskommunale anlegg o.l.. Statens kartverk vedtek skrivemåten av "gardsnamn, bruksnamn, seternamn, naturnamn, namn på statlege anlegg o.l." jf. 5 tredje ledd første punktum. Skrivemåtar av stadnamn som er fastsette etter stadnamnlova, skal førast inn i Sentralt stadnamnregister (SSR), som blir forvalta av Statens kartverk. Kommunar og andre offentlege instansar skal av eige tiltak bruke skrivemåtane i SSR, jf. stadnamnlova 9 første ledd jf. 1 tredje ledd. Stadnamnlova avgrensar rommet for vedtaksmyndigheita til vedtaksorgana gjennom føresegnene om namnevern i lova 3, særleg andre ledd, som seier at eit nedervd stadnamn berre kan bytast ut med eit anna namn dersom det andre namnet har 4-21-

22 tradisjon som namn på det same namneobjektet, t.d. den same tettstaden eller den same grenda. Fastsetjing av skrivemåten skal ifølgje lova 4 ta utgangspunkt i "den nedervde lokale uttalen", og han skal følgje norske, samiske eller kvenske rettskrivingsprinsipp. På denne måten blir i stor grad det språklege uttrykket vidareført ved normering. Nokre gonger vil det språklege uttrykket i namnet ikkje gi meining for oss i dag, men også slike namn er viktige å vidareføre. Namnevernet i lova skal sørgje for at gamle stadnamn blir vidareførte med utgangspunkt i nedervd lokal uttale og med ein skrivemåte som er praktisk for kartprodusentar, brukarar og tenesteutøvarar, og som ikkje i seg sjølv skyggjer for meiningsinnhaldet i namnet. Den nærare reguleringa av skrivemåten følgjer av forskrift 1. juni 2007 nr. 592 om skrivemåten av stadnamn, gitt med heimel i stadnamnlova 13. I høyringsnotatet om endringar av stadnamnlova skreiv departementet at [f]ramlegg til endring i formålsteksten er ei direkte legitimering av offisiell normering som vernetiltak. Ettersom ingen av høyringsinstansane hadde innvendingar mot dette, la departementet til grunn at verkemiddelet i lova, offisiell normering, har stor oppslutnad. Dette er også indirekte ei anerkjenning av den språkhistoriske og namnefaglege kompetansen som skal til for vurdere skrivemåten av stadnamn. Det finst fleire døme på at kommunar opplever rammene for fastsetjing av skrivemåten av stadnamn som for snevre. Samarbeidsrådet for Sunnhordland har bedt Kulturdepartementet vurdere å gi kommunane større medverknad i endeleg fastsetjing av korleis lokale stadnamn skal skrivast, og viser i brev 16. juni 2015 bl.a. til det paradokset at hovudregelen i stadnamnlova er at skrivemåten skal byggje på "lokal nedervd uttale" samtidig som språkreglane i forskrifta stengjer for skrivemåtar som utan tvil gir att "lokal nedervd uttale". I Nord-Aurdal kommune har det gjennom mange år vore brukt dialektnære skrivemåtar av stadnamn som er i strid med språkreglene, men i samsvar med lokal nedervd uttale. Her vil språkreglane i forskrifta stengje for skrivemåtar som bakkadn (= bakkane) og brøtin (= bråten), dersom dei blir tolka autoritativt. Kulturdepartementet ser på desse sakene som eksempel på at det innanfor rammene av stadnamnlova kan vurderast ei omlegging av praksis i retning av å gi kommunane auka reell innverknad på skrivemåten av stadnamn og dermed over den lokale skiltinga

23 2. ADMINISTRATIVE OG ØKONOMISKE KONSEKVENSAR I framlegget er det opna for at skoltesamiske (austsamiske) stadnamn i Sør-Varanger kommune kan normerast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Dette vil ifølgje Statens kartverk truleg ikkje ha nemneverdige økonomiske og administrative konsekvensar for dei i samband med føringa av Sentralt stadnamnregister. Det vil likevel krevje at Sametinget held seg med skoltesamisk språkkompetanse i namnekonsulenttenesta for samiske stadnamn. Det kan bli nokre fleire saker til behandling dersom saker blir gjenopna som følgje av oppmjuking av regelverket, men det er ikkje mogleg å talfeste. Departementet reknar derfor ikkje med at framlegget medfører nemneverdige økonomiske eller administrative konsekvensar

24 3. KOMMENTARAR TIL DEI EINSKILDE FØRESEGNENE 3.1 Innleiing Forskrifta har i dag ein kompleks struktur og består forutan ei rekkje føresegner av ein eigen rettleiingsdel, "Rettleiing til forskrift om skrivemåten m.m. av stadnamn". Rettleiinga inneheld spesialiserte språklege føringar, regler om saksbehandlinga, informasjonsstoff og kommentarar til forskrifta m.m. Vi foreslår som eit hovudgrep å ta rettleiingsdelen ut av forskrifta. Dette vil gjere det klarare at rettleiinga har ein annan status enn lova og forskrifta. Det er særleg viktig at dei språklege føringane blir oppfatta mindre som påbod og meir som rettleiande retningslinjer. Dei skal likevel vidareførast, og vil mellom anna vere lett tilgjengelege på Språkrådets nettstad. Endringar i desse reglane skal berre gjennomførast etter ein grundig prosess med høyring av relevante instansar. Målsetjinga med endringa vil vere at vedtaksorgana skal stå friare i vedtaksprosessane og kan få eit større spelerom innanfor rammene i stadnamnlova om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn. Det er også nødvendig med ein eigen gjennomgang av språkreglane. Språkrådet er i gang med dette arbeidet. Vi foreslår vidare å endre tittel på forskrifta til forskrift om stadnamn (stadnamnforskrifta). Grunngivinga er at forskrifta ikkje berre har reglar om skrivemåte, men mellom anna også om namnsetjing og saksbehandlingsreglar. Tittelen bør gjerast meir dekkjande for innhaldet i forskrifta. Føresegnene i forskrifta utfyller og til dels også gjentek eller presiserer føresegnene i stadnamnlova. I framlegget til ny forskrift tek vi sikte på i sterkare grad å avgrense innhaldet i forskrifta til det som ikkje allereie følgjer av lova. 3.2 Gjennomgang av dei einskilde paragrafane Til 1 Generelle reglar om skrivemåten av stadnamn Gjeldande 1 lyder slik: Det skal takast omsyn til tidlegare normeringspraksis så langt ein kan gjere det utan å komme i strid med lova. Når nye namneobjekt skal namnsetjast, bør namneskikken på staden følgjast. Ved namn på større og/eller særleg kjende lokalitetar kan det takast omsyn til innarbeidd skrifttradisjon. For samiske eller kvenske namn skal det særleg takast omsyn til munnleg tradisjon. Skrivemåten i primærfunksjonen skal som hovudregel vere retningsgivande for skrivemåten i dei andre funksjonane. Merknad: 7-24-

25 Paragrafen inneheld generelle regler for namnsetjing, dvs. laging av nye stadnamn, og normering, dvs. fastsetjing av skrivemåte. Departementet gjer framlegg om ein klårare inndeling av paragrafen slik at første ledd inneheld ein generell hovudregel om namnsetjing og andre ledd inneheld nokre generelle reglar om fastsetjing av skrivemåte. Departementet gjer samstundes framlegg om å endre overskrifta slik at ho omfattar namnsetjing i tillegg til normering. Gjeldande første ledd første punktum inneheld ein regel om at det skal takast omsyn til tidlegare normeringspraksis så langt ein kan gjere det utan å komme i strid med lova. Dette er foreslått stroke. Bakgrunnen er at det i stadnamnlova 4 første ledd og i framlegget til 3 i forskrifta allereie er lagt til grunn at gjeldande rettskrivingsprinsipp og rettskrivingar for bokmål og nynorsk skal leggjast til grunn i normeringa av stadnamn, likevel slik at vedtaksorgana skal ha ei romsleg ramme å halde seg innanfor. Den noverande ordlyden vil i for stor grad binde vedtaksorgana til vedtak som er gjorde innanfor tidlegare regelverk. I framlegget til ny 1 første ledd er det teke inn ei formulering som slår fast at ein bør byggje på nedervde stadnamn og tradisjonelt ordtilfang på staden når nye namneobjekt skal namnsetjast. Dette er i tråd med hovudregelen i lova om namnevern, 3 andre ledd, der det heiter at eit nedervd stadnamn ikkje kan bytast ut med eit namn utan tradisjon på staden dersom ikkje særlege grunnar taler for det. Prinsippet om å byggje på nedervde stadnamn og lokalt ordtilfang er å rekna som eit ulovfesta hovudprinsipp på stadnamnfeltet. Prinsippet kjem òg til uttrykk i boka Adresser og stadnamn. Del 1. Handbok i kommunal adressetildeling s (Statens kartverk, Miljøverndepartementet og Norske kommuners sentralforbund, 1986), Statens kartverks rettleiar Om tildeling og forvaltning av adresser etter matrikkellova. Adresseveileder (nyaste versjon oppdatert i 2016) og i Språkrådets brosjyre Namnsetjing av gater og vegar (2012). Prinsippet om å byggje på tradisjonelt ordtilfang på staden inneber at ein bør nytte ord som alt er i bruk i den lokale dialekten og i andre stadnamn på staden. T.d. kan ord som allé, aveny, chaussé og terrasse verke framand i veg- og gatenamn mange stader. I Språkrådets brosjyre kan ein lese om bruk av lokalt ordtilfang: "Ein kan gjerne bruke meir dialektale ord som brekke, gang, geil, gutu, kleiv, lei, linne, løype, rekster, renne, råk, smug, strete, tråkk og veit i staden for dei meir vanlege etterledda veg og gate." Departementet gjer vidare framlegg om endringar i andre ledd. Nytt første punktum er ei formulering som i dag går fram av forskrifta 3 andre ledd. Stadnamn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. Regelen gjeld for norske, samiske og kvenske stadnamn og høyrer derfor heime i 1. Dei foreslåtte formuleringane i andre ledd, andre og tredje punktum, er generelle prinsipp som blir praktiserte i dag, og som er henta dels frå rettleiinga og dels frå forarbeida til lova

26 Departementet gjer vidare framlegg om eit nytt tredje ledd som presiserer at dei generelle reglane i paragrafen gjeld for både norske, samiske og kvenske stadnamn. Regelen i andre punktum om at det for samiske og kvenske stadnamn skal takast særleg omsyn til munnleg tradisjon, er ei vidareføring av gjeldande andre ledd andre punktum. Gjeldande tredje ledd blir stroke. Regelen følgjer allereie av stadnamnlova 4 andre ledd. Framlegg til ny 1 1. Generelle reglar om namnsetjing og fastsetjing av skrivemåten av stadnamn Når nye namneobjekt skal namnsetjast, bør ein byggje på lokale nedervde stadnamn og tradisjonelt ordtilfang på staden. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. Namn som inneheld utdøydde eller uklare språkelement, skal som hovudregel skrivast i samsvar med gjeldande rettskrivingsprinsipp. Skrivemåten av stadnamn kan fråvike gjeldande rettskriving og rettskrivingsprinsipp dersom skriftforma har vore lenge i bruk og er vel kjend og innarbeidd. Reglane i denne paragrafen gjeld for norske, samiske og kvenske stadnamn. For samiske og kvenske stadnamn skal det takast særleg omsyn til munnleg tradisjon Til 2 Normering av lydleg lånte stadnamn i fleirspråklege område Gjeldande 2 lyder slik: Lydleg lånte stadnamn som har fått ein innarbeidd uttale, skriv ein etter rettskrivingsreglane i låntakarspråket. (Døme 1: norsk Badderen, kvensk Paattari av samisk Báttar. Døme 2: kvensk Kiiperi av norsk Kiberg.) Ikkje-innarbeidde namneformer skal skrivast i samsvar med reglane i opphavsspråket. (Døme: Šihčajávri. Namnet skrivast etter reglane i nordsamisk fordi lokalitstaden har ikkje-innarbeidde namn på andre språk.) Om eit lånt stadnamn inneheld eit ledd, oftast forledd, som er brukt i eit stadnamn i eit anna språk, kan namneleddet skrivast i samsvar med rettskrivingsreglane i dette språket. Den andre delen av stadnamnet, oftast etterleddet, skriv ein i samsvar med rettskrivingsreglane i låntakarspråket. (Døme: Kaiskikotavatnet, Lallakuruvegen.) I andre tilfelle skriv ein namneleddet i samsvar med reglane i låntakarspråket. (Døme: Tjorteberget, Gottivollen, Kontefjellet.) Merknad: Paragrafen inneheld særreglar for lydleg lånte stadnamn i fleirspråklege område. Med lydleg lånte stadnamn er meint ei rekkje av lydkombinasjonar som er lånte frå eitt språk til eit anna. Departementet foreslår ingen endringar i 2 utover at eksempla blir tekne ut av forskrifta. Desse høyrer meir naturleg heime i rettleiingstilfang til stadnamnlova og forskrifta

27 Framlegg til ny 2 2 Normering av lydleg overførte stadnamn i fleirspråklege område Lydleg lånte stadnamn som har fått ein innarbeidd uttale, skriv ein etter rettskrivingsreglane i låntakarspråket. Ikkje-innarbeidde namneformer skal skrivast i samsvar med reglane i opphavsspråket. Om eit lånt stadnamn inneheld eit ledd, oftast forledd, som er brukt i eit stadnamn i eit anna språk, kan namneleddet skrivast i samsvar med rettskrivingsreglane i dette språket. Den andre delen av stadnamnet, oftast etterleddet, skriv ein i samsvar med rettskrivingsreglane i låntakarspråket. I andre tilfelle skriv ein namneleddet i samsvar med reglane i låntakarspråket Til 3 Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Gjeldande 3 lyder slik: Ved fastsetjing av skrivemåten skal det veljast ei tillaten form i den målforma som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. Ved faststsetjing av skrivemåten av bruksnamn skal det leggjast særleg vekt på det ønsket eigaren har når det gjeld skrivemåte. Merknad: Gjeldande 3 inneheld retningslinjer for fastsetjing av skrivemåten av norske stadnamn og presiserer og utfyller reglane i stadnamnlova 4. Med "den nedervde lokale uttalen" i første ledd er meint den uttalen som er munnleg og skriftleg overlevert frå tidlegare generasjonar, som har vore vanleg på staden, og som framleis er i levande bruk. Departementet gjer framlegg om endringar i 3 første ledd slik at passusen «ei tillaten form i den målforma» blir bytte ut med «den rettskrivingsforma» i første ledd. Dette inneber at ein tek utgangspunkt i rettskrivingane for både nynorsk og bokmål, men slepp å vurdere kva målform som ligg nærmast den nedervde lokale uttalen. Dette er i samsvar med praksis. Departementet gjer òg framlegg om å endre "skal det veljast" til "skal ein som hovudregel velje". Dette er gjort fordi andre punktum eksplisitt opnar for unntak "når særlege grunnar talar for det". Gjeldande andre ledd, som er ein hovudregel om namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, er som nemnt over foreslått flytta til 1 i forskrifta, sidan dette er ein generell regel som gjeld for både norske, samiske og kvenske stadnamn. Gjeldande tredje ledd er foreslått stroke fordi det er overflødig etter lovendringa i 2015, då eigaren av eit bruk fekk rett til å fastsetje skrivemåten av bruksnamnet dersom han

28 kan dokumentere at den ønskte skrivemåten har vore i offentleg bruk som bruksnamn (lova 6 andre ledd første punktum). Framlegg til ny 3 3. Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten skal ein som hovudregel velje den rettskrivingsforma som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det Til 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Gjeldande 4 lyder slik: Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk eller sørsamisk. Nordsamisk rettskriving skal brukast i Finnmark, Troms og i Nordland sør til Tysfjord kommune. Lulesamisk rettskriving skal brukast herfrå og sørover til Meløy kommune. Frå Rana kommune skal sørsamisk rettskriving brukast. I grenseområda for dei enkelte språkområda skal ein bruke den rettskrivinga som passar best med den nedervde lokale uttalen. Dersom det er brukt fleire samiske namn på same namneobjektet, skal det eldste namnet som hovudregel brukast av det offentlege. I avveginga av dei ulike omsyna skal ein leggje særleg vekt på at stadnamna får ein mest mogleg einskapleg skrivemåte innanfor det samiske språkområdet. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel skrivast i samsvar med gjeldande rettskriving. Dialektformer av namn og namneledd som ikkje finst andre stader, kan ein skrive i samsvar med den lokale uttalen. Merknad: Føresegna utfyller stadnamnlova 4 når det gjeld skrivemåten av samiske stadnamn. Første ledd første punktum er vidareført i framlegget, sjølv om det òg går fram av stadnamnlova 4 at det skal takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. I 1 tredje ledd er det likevel presisert at ein særleg skal ta omsyn til munnleg tradisjon når det gjeld samiske namn. Departementet foreslår ei ny formulering som inneber at skoltesamiske (austsamiske) stadnamn i Sør-Varanger kommune blir teken inn i første ledd tredje punktum. Skoltesamisk er kodifisert som skriftspråk i Finland, og i prinsippet kan ein normere skoltesamiske stadnamn i Noreg etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Departementet ber òg om innspel når det gjelder behov for omskriving av grensene mellom dei områda som er rekna opp i første ledd for dei ulike samiske språka. Statens kartverk har opplyst at i Sentralt stadnamnregister er det i Rana kommune registrert 107 stadnamn som er kategoriserte som lulesamiske, og 47 stadnamn som er kategoriserte som sørsamiske, alle med skrivemåtestatus "godkjend" og endringsdato på 2000-tallet. Det er altså fleire lulesamiske enn sørsamiske namn i Rana kommune, trass i at Rana etter denne regelen skal vere i sørsamisk område. Regelen er òg

29 formulert slik at det er språkleg uklart om nordsamisk eller lulesamisk skal leggjast til grunn i Tysfjord kommune. I første ledd er det òg teke inn eit nytt punktum om at det kan veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Ein slik regel gjeld òg for norske stadnamn. I andre ledd foreslår departementet å endre "det samiske språkområdet" i eintalsform til "dei ulike samiske språkområda" i fleirtalsform. Dette gjer vi for å presisere at nordsamisk, lulesamisk, sørsamisk og skoltesamisk er separate språk. Gjeldande 4 tredje ledd er flytta opp i ny 1, sjå merknad ovanfor. Framlegg til ny 4 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk, skoltesamisk eller sørsamisk. Skoltesamiske stadnamn i Sør-Varanger kan normerast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Nordsamisk rettskriving skal brukast i Finnmark, Troms og i Nordland sør til Tysfjord kommune. Lulesamisk rettskriving skal brukast herfrå og sørover til Meløy kommune. Frå Rana kommune og sørover skal sørsamisk rettskriving brukast. I grenseområda for dei enkelte språkområda skal ein bruke den rettskrivinga som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Dersom det er brukt fleire samiske namn om det same namneobjektet, skal som hovudregel det eldste namnet brukast av det offentlege. I avveginga av ulike omsyn skal ein leggje vekt på at stadnamna får ein einskapleg skrivemåte innanfor dei ulike samiske språkområda Til 5 Særlege reglar om skrivemåten av kvenske stadnamn Gjeldande 5 lyder slik: Ved fastsetjing av skrivemåten av kvenske stadnamn skal ein ta utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Merknad: Departementet foreslår at føresegna blir vidareført uendra sjølv om den same regelen følgjer av stadnamnlova 4 første ledd første punktum. Høyringsinstansar med særleg kunne om kvensk bør vurdere om det her bør takast inn eit nytt andre ledd om regionale samleformer eller reine dialektformer på same måte som for norsk og samisk: Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det

30 3.2.6 Til 6 Bruk av eittspråklege namn Gjeldande 6 lyder slik: Når eit namneobjekt har berre eit samisk namn, eit kvensk namn eller eit norsk namn, skal dette namnet brukast utan omsetjing eller tilpassingar. Merknad: Departementet foreslår ingen endringar Til 7 Bruk av fleirspråklege namn Gjeldande 7 lyder slik: Dersom eit namneobjekt har samisk og/eller kvensk namn i tillegg til eit norskspråkleg namn, og namneformene er i bruk blant folk som bur fast på eller har næringsmessig tilknyting til staden, skal begge eller alle namna brukast. I samanhengande tekst bruker ein det namnet som samsvarer med språket i teksten. På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal vedtaksorganet fastsetje rekkjefølgja av namna. Ved fastsetjing av rekkjefølgja skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk. Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det ved valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som har lengst tradisjon og er best kjent på staden. Det norske namnet treng ikkje vere med dersom det er ei fornorska form av det samiske eller kvenske namnet, skil seg lite frå det og ikkje er i vanleg bruk i den norske forma. (Døme: norsk Skaidi av samisk Skáidi.) Merknad: Føresegna i 7 inneheld regler for namneobjekt som har namn på fleire språk, t.d. samisk i tillegg til norsk. Innhaldet i gjeldande første ledd er dekt av innhaldet i stadnamnlova 9 andre ledd. Departementet gjer derfor framlegg om at gjeldande første ledd blir stroke. Nytt første ledd, som er ei vidareføring av gjeldande andre ledd, får ei innleiingssetning, utan at det inneber ei realitetsendring. Gjeldande tredje ledd er ein regel om rekkjefølgja av stadnamn på skilt og kart. Første punktum seier at vedtaksorganet skal fastsetje rekkjefølgja av namn når det blir brukt meir enn eitt namn på skilt, kart o.l. Om ein skal ta regelen på ordet, får han det utslaget at det kan tenkjast at kommunen har fastsett ei viss rekkjefølgje for namn på tettstader, bygder og grender, og at Statens kartverk har fastsett ei anna rekkjefølgje på namn som dei er vedtaksorgan for (t.d. gardsnamn og naturnamn som vatn, fjell osb.). Ei slik ordning synest vanskeleg å administrere, og ifølgje Statens kartverk er dette ein sovande paragraf. Departementet foreslår i staden å gjere det til hovudregelen at kommunen fastset rekkjefølgja av stadnamn i framlegg til nytt andre ledd første punktum. Departementet foreslår å vidareføre gjeldande andre punktum uendra - regelen om at ein skal ta omsyn

31 til språkbruken på staden. Dette må tolkast slik at ein kommune kan fastsetje ulike rekkjefølgjer i ulike område av kommunen (bygder eller grender). Det kan t.d. tenkjast at det innanfor ein kommune kan vere naturleg at samisk står først i ei bygd, kvensk i ei anna og norsk i ei tredje. Kravet i tredje punktum om at samisk skal stå først i forvaltningsområdet for samisk språk, fungerer ikkje nødvendigvis like godt i alle område der samar utgjer ei minoritetsgruppe. I Tromsø kommune var akkurat dette kravet eit forhold som gjorde at kommunen trekte søknaden om innlemming i det samiske forvaltningsområdet. Artikkelen "Språkvalg på skilt forteller" 3 konkluderer med at språklovgivinga ikkje har vorte teken omsyn til i samband med vegskilting i forvaltningsområdet for samisk språk. Det som var meint som eit tiltak for å styrkje samisk stadnamnbruk, kan altså ha fått motsett verknad av det som var formålet med regelen. Det har vore reist spørsmål om ikkje kommunane sjølve bør ha det avgjerande ordet i slike saker. Departementet meiner det er grunn til å sende to alternativ på høyring. Alternativ 1 er ei vidareføring av dagens tredje ledd tredje punktum, som inneber at skiltrekkjefølgja i forvaltningsområdet for samisk språk skal vere "samisk, norsk, kvensk". Alternativ 2 inneber at hovudregelen om at kommunen vedtek rekkjefølgja, skal gjelde generelt. Departementet gjer òg framlegg om ei endring i fjerde ledd. Formuleringa "lengst tradisjon og er best kjent på staden" i første punktum kan innehalde ei motsetning, fordi det namnet som har lengst tradisjon, ikkje treng å vere det best kjende på staden, og såleis kan formuleringa vanskeleg gi ei løysing på kva for eit namn som bør veljast. Departementet gjer framlegg om at det er det namnet som er best kjent på staden som skal brukast. Dette er valt av omsyn til kommunikasjon. Departementet ser at framlegget kan tenkjast å få som konsekvens at samiske og kvenske namn ikkje blir brukte, sjølv om hovudregelen er at begge eller alle namna skal brukast av det offentlege. 4 Gjeldande fjerde ledd andre punktum er vidareført som siste punktum i nytt tredje ledd i framlegget. Framlegg til ny 7: Alternativ 1: Dersom eit namneobjekt har namn på fleire språk, skal ein i samanhengande tekst bruke det namnet som samsvarer med språket i teksten. På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk. 3 Kaisa Rautio Helander og Yngve Johansen i Samiske tall forteller 6. Kommentert samisk statistikk (Sámi allaskuvla, 2013) 4 Jfr. stadnamnlova

32 Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det i valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som er best kjent på staden. Det norske namnet treng ikkje vere med dersom det er ei fornorska form av det samiske eller kvenske namnet, skil seg lite frå det og ikkje er i vanleg bruk i den norske forma. Alternativ 2: Som alternativ 1, men andre ledd skal lyde slik: På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden Til 8. Saksbehandling Gjeldande 8 lyder slik: Dei som vil ta opp saker om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn, må ta dei opp med det organet som etter stadnamnlova 5 andre til fjerde ledd skal gjere vedtak om skrivemåten. Organet skal sjå til at saka er så godt opplyst som mogleg før det blir gjort vedtak. Dersom ei sak synest å vere særleg innfløkt, kan det innhentast førebels tilråding frå namnekonsulentane. Vedtaksorganet skal førebu og avgjere saka utan ugrunna opphald. Det skal setjast av to månader til høyring av dei som etter stadnamnlova 6 første ledd har rett til å uttale seg, og to månader til saksbehandlinga hos namnekonsulentane. I område med samiske og/eller kvenske stadnamn må saka også sendast til namnekonsulentane for samisk og/eller kvensk slik at dei kan vurdere om saka gjeld parallellnamn og gi ei førebels tilråding om skrivemåten. Samiske og kvenske organisasjonar skal få saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, tilsende direkte. I saker der same namnet er brukt om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten i primærfunksjonen fastsetjast først. Vedtaksorganet må sjå til at alle funksjonane av namnet blir tekne opp i namnesaka. Namnekonsulenttenesta samordnar vedtaksprosedyren slik at skrivemåten i primærfunksjonen blir vedteken først. Statens kartverk kan gjere samlevedtak for skriftformer av namn eller namneledd innanfor same administrative område. Slike vedtak kan gjelde naturnamn og umatrikulerte seternamn. Samlevedtak kan berre brukast der dialektformene i det aktuelle området gjer slike vedtak naturlege. Merknad: Paragrafen inneheld regler om saksbehandling og ulike ledd i vedtaksprosessen og utfyller stadnamnlova 6. Departementet foreslår å gjere mindre justeringar i første ledd. Regelen om førebels tilråding frå namnekonsulentane er endra til førebels vurdering. Tilvisinga til stadnamnlova 5 er òg korrigert. Gjeldande andre ledd andre punktum er foreslått vidareført, men det er teke med eit nytt tredje punktum som presiserer at namnekonsulentane skal behandle sakene utan

33 ugrunna opphald. Departementet ønskjer å understreke at saksbehandlinga hos namnekonsulentane heller ikkje bør ta lengre tid enn nødvendig. I andre ledd er det teke inn ei setning om at eigaren kan fastsetje skrivemåten utan lokal høyring og tilråding frå namnekonsulentane i saker som gjeld nedervde bruksnamn. Framlegget er ei tilpassing til endringar i stadnamnlova 6 og 8. I tredje ledd er "ei førebels tilråding om skrivmåten" foreslått endra til "ei førebels vurdering av skrivemåten", i tråd med endringa i første ledd. Det er gjort framlegg om eit nytt fjerde ledd som gjeld såkalla daglegnamn. Dersom eigedommen har eit såkalla daglegnamn ved sida av bruksnamnet, kan eigaren velje dette namnet i tillegg til det offisielle bruksnamnet. Med daglegnamn er meint namn som er nytta i samsvar med den lokale tradisjonen, men som ikkje er identiske med dei offisielle bruksnamna som er registrerte i offentlege register. Daglegnamn er òg ein type nedervde stadnamn som har krav på vern. Eit nyleg døme frå Lurøy kommune i Nordland er at fleire bruk under gnr. 45 var registrerte med Kongsvik øvre som bruksnamn i matrikkelen. Kartverket vedtok så Øverkonsvik (utan g)som gardsnamn og som bruksnamn for eitt bruksnummer, i tråd med nerdervd lokal uttale. For eit anna bruk fastsette eigaren skrivemåten Øverkongsvik (med g). To grunneigarar ønskte ikkje dette namnet på sine bruk, sidan namnet ikkje var i bruk om eigedommane deira. I staden vart daglegnamna Haugen og Vollen fastsette som bruksnamn på desse bruka (i tillegg til Kongsvik øvre). I adresseringssamanheng har det vore eit ønske blant fleire grunneigarar å bruke daglegnamnet som adressetilleggsnamn, 5 noko som også har vore praktisert dersom kommunen, stadnamntenesta og Kartverket har meint at daglegnamnet kjem inn under definisjonen av "nedervd stadnamn", dvs. at namnet er "munnleg eller skriftleg overlevert frå tidlegare generasjonar". I nokre tilfelle har derfor daglegnamn vorte vedtekne som adressetilleggsnamn og vorte registrerte som bruksnamn og adressetilleggsnamn i Sentralt stadnamnregister og matrikkelen. Tildeling av adressetilleggsnamn er regulert i matrikkelforskrifta 54, og både daglegnamn og bruksnamn frå matrikkelen kan vere adressetilleggsnamn. Framlegget inneber at saker som gjeld skrivemåten av daglegnamn, skal behandlast på same måte som dei offisielle bruksnamna. Det må med andre ord leggjast fram relevant dokumentasjon på namnebruken, til dømes gjennom opplysningar i bygdebøker, lokale namnesamlingar eller andre lokalhistoriske kjelder, eller ved at fleire informantar opplyser om munnleg bruk gjennom fleire generasjonar. Dersom eigaren ønskjer ein bestemt skrivemåte av daglegnamnet, gjeld det same kravet til dokumentasjon som for dei offisielle bruksnamna. Etter at skrivemåten er fastsett, skal daglegnamna 5 Ordet er definiert i matrikkelforskta 2 bokstav h: "adressetilleggsnavn, nedarvet bruksnavn, navn på en institusjon eller bygning, grendenavn eller annet stedsnavn, brukt som del av den offisielle adressen" Eit adressetilleggnamn kjem i tilegg til den tildelte vegadressa med vegnamn og nummer

34 registrerast i Sentralt stadnamnregister og i matrikkelen. Dei kan deretter brukast på kart og i adressering. Gjeldande fjerde ledd andre punktum er omformulert i framlegget til nytt femte ledd andre punktum. Framlegget er meint å tydeleggjere at det etter endring av stadnamnlova 6 er to val i namnesaker, 1) anten få avgjort bruksnamn uavhengig av gardsnamn eller 2) å reise ei sak med gardsnamnet først og så ta stilling til bruksnamnet. Ordet "primærfunksjon" er foreslått teke ut og bytte ut med "det namneobjektet namnet opphavleg vart brukt om", sidan dette ordet vart teke ut av lova i samband med lovendringa i Gjeldande femte ledd er foreslått stroke, sidan dette er ei oppattaking av 5 tredje ledd i lova. Det er dessutan ikkje berre Statens kartverk som kan gjere samlevedtak. Andre vedtaksorgan kan i prinsippet også gjere samlevedtak. Framlegg til ny 8 8 Saksbehandling Dei som vil ta opp saker om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn, må ta dei opp med det organet som etter stadnamnlova 5 andre og tredje ledd skal gjere vedtak om skrivemåten. Vedtaksorganet skal sjå til at saka er så godt opplyst som mogleg før det blir gjort vedtak. Dersom ei sak synest å vere særleg innfløkt, kan det innhentast førebels vurdering frå namnekonsulentane. Vedtaksorganet skal førebu og avgjere saka utan ugrunna opphald. Det skal setjast av to månader til høyring av dei som etter stadnamnlova 6 første ledd har rett til å uttale seg. Namnekonsulentane skal behandle saka utan ugrunna opphald. I saker som gjeld nedervde bruksnamn, kan eigaren fastsetje skrivemåten utan lokal høyring og tilråding frå namnekonsulentane. I område med samiske og/eller kvenske stadnamn må saka også sendast til namnekonsulentane for samisk og/eller kvensk slik at dei kan vurdere om saka gjeld parallellnamn og gi ei førebels vurdering av skrivemåten. Samiske og kvenske organisasjonar skal få saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, tilsende direkte. Saker om skrivemåten av daglegnamn skal behandlast på same måten som dei offisielle bruksnamna. Med daglegnamn er meint namn som er nytta i samsvar med den lokale tradisjonen, men som ikkje er identiske med dei offisielle bruksnamna som er registrerte i offentlege register. I saker der same namnet blir brukt om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten for det namneobjektet namnet opphavleg vart brukt om, fastsetjast først. Er dette eit nedervd bruksnamn der eigaren ønskjer å fastsetje skrivemåten etter stadnamnlova 6 andre ledd, treng ein ikkje reise namnesak for det tilsvarande gardsnamnet samtidig, med mindre eigaren ber om det Til 9 Vedtak Gjeldande 9 lyder slik: Vedtak skal vere skriftlege. Fagleg grunngiving for avgjerda skal givast samtidig med vedtaket for bruksnamn og gardsnamn. Dei som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, kan krevje å få

35 grunngivinga etterpå for andre enkeltnamn. Grunngivinga skal vise til den regelen vedtaket byggjer på, og om nødvendig sitere denne. Dei faglege føresetnadene og den vurderinga som ligg til grunn for vedtaket, skal også takast med. Melding eller kunngjering om vedtak skal innehalde opplysningar om klagerett, klagefrist, framgangsmåte ved klage, vidare om rett til å sjå saksdokumenta og om høve til å søkje om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klaga avgjord. Klagefristen er tre veker frå melding om vedtaket er kommen fram. Dersom meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til den dagen vedtaket blei kunngjort første gongen. Det organet som gjer vedtak, skal sende melding til partane i saka, til vedkommande kommune/fylkeskommune (jf. stadnamnlova 6 første ledd) dersom kommunen/fylket ikkje sjølv er vedtaksorgan, til statlege organ som skal bruke namnet i tenesta, til namnekonsulenttenesta og til Sentralt stadnamnregister (sjå 15). Vedkommande kommune skal syte for å gjere vedtaket kjent for dei i kommunen som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd men som ikkje er part i saka. Merknad: Reglane i paragrafen her utfyller stadnamnlova 5 Nærmare om saksbehandlinga. Departementet foreslår å ta inn ei språkleg presisering i første ledd første punktum for å gjere teksten meir forståeleg. I andre punktum foreslår departementet å ta inn eit unntak for eigarfastsette skrivemåtar av bruksnamn. Dette unntaket følgjer direkte av lovendringa i Andre ledd og tredje ledd er foreslått vidareførte uendra. Etter fjerde ledd er det vedtaksorganet som skal sende melding om vedtak til partane i saka. Ein grunneigar kan vere part i saka fordi eit vedtak om skrivemåten av eit gardsnamn får verknad for bruksnamnet hans etter lova 8 andre ledd. Det er i praksis kommunen, og ikkje vedtaksorganet (Statens kartverk), som har oversikt over kva for grunneigarar dette gjeld. Kommunen har også ansvaret for å skrive til grunneigarane i høyringsrunden og har dermed allereie skaffa seg denne oversikta. Departementet meiner derfor det er formålstenleg at kommunen får ansvaret for å sende melding om vedtak til grunneigarar. Departementet gjer derfor framlegg om ei formulering som gjeld dette. I fjerde ledd gjer departementet òg framlegg om nokre språklege presiseringar. Skråstrekar er bytte ut med ordet "eller", og ordet "fylket" er foreslått bytt ut med "fylkeskommunen" ein stad. Parentesen med tilvising til 15 i forskrifta er òg foreslått fjerna. Femte ledd er foreslått vidareført uendra. Framlegg til ny 9 9 Vedtak

36 Vedtak etter stadnamnlova skal vere skriftlege. Fagleg grunngiving for vedtaket skal givast samtidig med vedtaket for bruksnamn og gardsnamn, med unntak for eigarfastsette skrivemåtar av bruksnamn. Dei som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, kan krevje å få grunngivinga etterpå for andre enkeltnamn. Grunngivinga skal vise til den regelen vedtaket byggjer på, og om nødvendig sitere denne. Dei faglege føresetnadene og den vurderinga som ligg til grunn for vedtaket, skal også takast med. Melding eller kunngjering om vedtak skal innehalde opplysningar om klagerett, klagefrist, framgangsmåte ved klage, vidare om rett til å sjå saksdokumenta og om høve til å søkje om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klaga avgjord. Klagefristen er tre veker frå melding om vedtaket er kommen fram. Dersom meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til den dagen vedtaket blei kunngjort første gongen. Det organet som gjer vedtak, skal sende melding til partane i saka, til vedkommande kommune eller fylkeskommune (jf. stadnamnlova 6 første ledd) dersom kommunen eller fylkeskommunen ikkje sjølv er vedtaksorgan, til statlege organ som skal bruke namnet i tenesta, til namnekonsulenttenesta og til Sentralt stadnamnregister. For vedtak om skrivemåten av gardsnamn skal likevel kommunen sende melding til eigarane av bruk som vedtaket får verknad for. Vedkommande kommune skal syte for å gjere vedtaket kjent for dei i kommunen som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, men som ikkje er part i saka Til 10 Klage Gjeldande 10 lyder slik: Klage skal grunngivast, og grunngivinga må behandle alle namn eller namneledd klaga gjeld. Klage skal sendast til det organet som har fastset skrivemåten, med kopi til vedkommande kommune der kommunen ikkje er vedtaksorgan. Med dei unntaka som går fram av 6 og 10 i stadnamnlova, gjeld kapittel VI i forvaltningslova. Merknad: Det følgjer av stadnamnlova 10 jf. 5 at dei som kan klage etter stadnamnlova er eigar eller festar i saker som gjeld eige bruk eller eigen eigedom, ein lokal organisasjon med særleg tilknyting til eit stadnamn, stadnamnkonsulentane når det gjeld stadnamn i deira område, offentlege organ m.m. Klagerett etter stadnamnlova 10 gjeld også på eigarfastsette skrivemåtar av bruksnamn. Men det reelle innhaldet i denne klageretten må i praksis vere avgrensa. Eigaren skal i slike tilfelle berre dokumentere at den ønskte skrivemåten har vore i offentleg bruk som bruksnamn, jf. stadnamnlova 6 andre ledd. Klagen må derfor i slike tilfelle gjelde vurdering av den framlagde dokumentasjonen. Departementet foreslår eit nytt tredje ledd i forskrifta som avgrensar klageretten på eigarfastsette skivemåtar av bruksnamn. Departementet foreslår eit nytt fjerde ledd om utsett iverksetjing av vedtak, som er ei vidareføring av innhaldet i gjeldande 12. Innhaldet i gjeldande 12 er foreslått flytta

37 opp uendra fordi omsynet til enkel forskriftsstruktur taler for å samle reglane om klage i same paragraf. Framlegg til ny Klage Klage skal grunngivast, og grunngivinga må behandle alle namn eller namneledd klaga gjeld. Klage skal sendast til det organet som har fastsett skrivemåten, med kopi til vedkommande kommune der kommunen ikkje er vedtaksorgan. Med dei unntaka som går fram av 6 og 10 i stadnamnlova, gjeld kapittel VI i forvaltningslova. Klage på eigarfastsett skrivemåte av bruksnamn kan berre gjelde dokumentasjonen som eigaren har lagt fram for Statens kartverk, eller feil ved saksbehandlinga. Underinstansen, klageinstansen eller eit anna overordna organ kan fastsetje at eit vedtak ikkje skal setjast i verk før klagefristen er ute eller klaga er avgjord. Avslag på søknad om utsetjing skal vere grunngitt Til 11 Klagenemnda Gjeldande 11 lyder slik. Klagenemnda skal oppnemnast av departementet. Medlemmene blir oppnemnde for fire år om gongen. Nemnda skal ha ein fast leiar som er jurist og to andre faste medlemmer oppnemnd på fritt grunnlag etter forslag frå KS (kommunenes arbeidsgiver-, interesse- og medlemsorganisasjon). I tillegg skal det oppnemnast ein språkkunnig representant for kvar av dei to offisielle målformene, ein kunnig i samiske språk og ein som er kunnig i kvensk. Medlemmene skal ha personlege varamedlemmer. Nestleiar er vara for leiar. Klagenemnda vil etter dette ha fem medlemmer ved behandling av norske stadnamn, elles minst fire medlemmer. Dersom stemmetala står likt, avgjer leiaren saka. Når det gjeld norske stadnamn, er klagenemnda vedtaksfør når minst fire medlemmer er til stades, av desse leiar eller nestleiar. I saker som gjeld samiske eller kvenske stadnamn, må nemnda vere fulltalig, det vil seie leiar eller nestleiar, to medlemmer oppnemnd på fritt grunnlag og den sakkunnige i samisk eller kvensk. Merknad: Departementet foreslår å vidareføre innhaldet i paragrafen uendra, men gjer framlegg om somme språklege presiseringar og endringar. Departementet foreslår for det første å endre tittelen til "Klagenemnda for stadnamnsaker", som er den fulle tittelen på nemnda. I andre ledd foreslår departementet å ta ut nemninga "nestleiar" for leiarens personlege varamedlem. Nestleiaren i klagenemnda har til vanleg ikkje delteke i arbeidet i nemnda. Departementet foreslår ei formulering som eksplisitt seier at kvar medlem i nemnda skal ha ein personleg varamedlem. Den som før har hatt tittelen nestleiar, er etter framlegget personleg varamedlem for nemndsleiaren

38 Varamedlemmene må då følgjeleg vere valde etter dei same kriteria som dei faste medlemmene. Gjeldande tredje ledd inneheld ei formulering som seier at nemnda har "elles minst fire medlemmer", dvs. når ho behandlar saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn. Departementet føreslår å presisere at nemnda har fire medlemmer i saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn. Det inneber at dei to språkkunnige representantane for bokmål og nynorsk ikkje deltek i behandlinga av saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn. I fjerde ledd er ordet "nestleiar" bytt ut med "leiars personlege varamedlem" i første punktum. Departementet foreslår vidare å endre fjerde ledd andre punktum slik at det berre krevst at tre medlemmer skal vere til stades ved behandling av samiske og kvenske stadnamn, av dei leiar eller leiars personlege vara og den språkkunnige i samisk eller kvensk. Den foreslåtte regelen inneber i praksis at nemnda likevel vil vere vedtaksfør dersom ein av dei fritt oppnemnde medlemmene må melde forfall til eit møte utan at den personlege varamedlemmen kan møte. Derpartementet foreslår òg å byte ut ordet "sakkunnig" med "språkkunnig" i siste punktum, i tråd med ordbruken i andre ledd. Framlegg til ny Klagenemnda for stadnamnsaker Klagenemnda skal oppnemnast av departementet. Medlemmene blir oppnemnde for fire år om gongen. Nemnda skal ha ein fast leiar som er jurist, og to andre faste medlemmer oppnemnde på fritt grunnlag etter forslag frå KS. I tillegg skal det oppnemnast ein språkkunnig representant for bokmål og ein for nynorsk, ein kunnig i samiske språk og ein som er kunnig i kvensk. Kvar medlem skal ha ein personleg varamedlem. Klagenemnda vil etter dette ha fem medlemmer ved behandling av norske stadnamn og fire medlemmer ved behandling av samiske og kvenske stadnamn. Dersom stemmetala står likt, avgjer leiaren saka. Når det gjeld norske stadnamn, er klagenemnda vedtaksfør når minst fire medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem. I saker som gjeld samiske eller kvenske stadnamn, er nemnda vedtaksfør når minst tre medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem og den språkkunnige i samisk eller kvensk Til 12 Verknad av klage Gjeldande 12 lyder slik: Underinstansen, klageinstansen eller eit anna overordna organ kan fastsetje at eit vedtak ikkje skal setjast i verk før klagefristen er ute eller klaga er avgjord. Avslag på søknad om utsetjing skal vere grunngitt

39 Merknad: Reglane i forvaltningslova ( 42) om utsett iverksetjing av vedtak etter klage gjeld for saker etter stadnamnlova. Departementet foreslår likevel å vidareføre denne føresegna her av oversiktsomsyn. Innhaldet er foreslått flytta uendra til 10 nytt fjerde ledd Til 13 Gjenopptaking Gjeldande 13 lyder slik: Vedtaksorganet avgjer om ei sak skal takast opp att. Det gjeld òg saker som har vore behandla i klagenemnda. Avslag på gjenopptaking kan påklagast til klagenemnda. Vedtaksorganet avgjer om saka skal ut på høyring. Merknad: Departementet gjer framlegg om at ordet "gjenopptaking" blir endra til "gjenopning", og at "skal takast opp att" blir endra til "skal gjenopnast", alt i samsvar med lova 7, som vart endra i Dette er reint språklege endringar. Elles er det ikkje foreslått endringar. Framlegg til ny 12 (tidlegare 13) 12 Gjenopning: Vedtaksorganet avgjer om ei sak skal gjenopnast. Det gjeld òg saker som har vore behandla i klagenemnda. Avslag på gjenopning kan påklagast til klagenemnda. Vedtaksorganet avgjer om saka skal ut på høyring Til 14. Stadnamnkonsulenttenesta Gjeldande 14 lyder slik: Det skal oppnemnast to namnekonsulentar for norskspråklege stadnamn for kvart av dei geografiske områda Austlandet med Agderfylka, Vestlandet, Midt-Noreg og Nord-Noreg. Det skal også oppnemnast namnekonsulentar for nord-, sør- og lulesamisk og for kvensk. Konsulentane blir oppnemnde på åremål for seks år om gongen. Konsulentane skal gi råd og rettleiing til offentlege organ og andre som skal fastsetje skrivemåtar. Dei kan også gi råd i spørsmål om namnsetjing og elles svare på spørsmål om stadnamn og stadnamnbruk generelt. Merknad: Stadnamnlova 11 inneheld ein generell regel om at det skal oppnemnast namnekonsulentar for norske, kvenske og samiske stadnamn. Det er gitt utfyllande reglar i gjeldande 14 i forskrifta. Den norskspråklege stadnamntenesta er delt i fire regionar med til saman åtte konsulentar og fire sekretærar. Ordninga er administrativt og økonomisk ressurskrevjande, både på grunn av talet på konsulentar og fordi tenesta er regionalisert, noko som fører til ekstra utgifter til kontorleige, IT-tenester, reisekostnader, opplæring osv. Den namnefaglege kompetansen har i tillegg vorte ei utfordring ved nyoppnemningar og nytilsetjingar, fordi namnefaget er kraftig nedbygd

40 ved universiteta og høgskolane. Ordninga med desentraliserte namnekonsulentar og konsulentsekretærar har vore uendra sidan 1991, og føreset at det finst namnefaglege miljø ved universiteta i Tromsø, Trondheim, Bergen og Oslo. Når desse miljøa allereie er eller er i ferd med å bli avvikla, er dette eit problem for forvaltninga av stadnamnlova. Departementet foreslår å stryke gjeldande 14 i forskrifta. Ordninga er allereie regulert i stadnamnlova. Framtidig organisering av stadnamnkonsulenttenesta kan gjerast innanfor dei rammene stadnamnlova 11 gir Til 15 Sentralt stadnamnregister Gjeldande 15 lyder slik: Registeret skal innehalde opplysningar om alle stadnamn som har fått skrivemåten vedteken etter lova. I tillegg skal registeret innehalde flest mogleg av andre stadnamn som er godkjende og brukte i offentleg samanheng etter gammalt regelverk. For alle namna skal registeret ha opplysningar om: a) skrivemåte av namnet b) status for skrivemåten (vedteken, godkjend, avslått m.m.) c) språk eller språkform (norsk, kvensk, nord-, lule- eller sørsamisk) d) objekttype (grend, gard, bruk, veg, vatn, elv, nes osv.) e) om det finst fleire namn i same språkform for same namneobjekt, kva for namn som er mest vanleg brukt der ein har kunnskap om det f) koordinat med referanse til eit nasjonalt brukt koordinatsystem g) administrativ tilhøyrsel (kommunenummer). For vedtekne namn skal registeret i tillegg ha følgjande opplysningar: h) kven som har gjort vedtaket, og vedtaksdato i) identitetsnummer i det sentrale eigedomsregisteret (tidligare GAB (grunneigedoms-, adresse- og bygningsregisteret)/matrikkelen) for namn som også skal brukast i dette registeret. For namn med status godkjend skal i tillegg registrerast: j) kva for offentleg bruk (t.d. kart, skilt) namnet er henta frå og publiseringsår eller tilsvarande. Statens kartverk er registerstyresmakt og skal syte for at opplysningane er allment tilgjengelege. Statens kartverk er ansvarleg for å utarbeide dei standardane og rutinane som skal nyttast ved rapportering til registeret. For vedtak som også skal brukast i GAB/matrikkelen, skal Statens kartverk syte for oppdatering mellom dei to registera. Når eit namn ikkje er behandla etter reglane i lov om stadnamn, og to eller fleire skrivemåtar av namnet på same språk er i offentleg bruk og er registrerte i Sentralt stadnamnregister (SSR) som godkjende skrivemåtar, bør ein i offentleg bruk velje den skrivemåten som er brukt på namneeningsplassen i SSR. Merknad: I første ledd foreslår departementet nokre språklege endringar og presiseringar

41 I andre ledd bokstav b er skrivemåtestatusen "foreslått" teken inn for å vise at registeret også inneheld namn som ikkje er i offentleg bruk og/eller er behandla etter stadnamnlova. I andre ledd bokstav c er "eller språkform" foreslått fjerna fordi dette handlar om ulike språk (norsk, nordsamisk, lulesamisk, sørsamisk, skoltesamisk, kvensk), ikkje språkformer. Også oppramsinga av språk er foreslått fjerna for å unngå at det skal vere nødvendig med forskriftsendring dersom det er aktuelt å leggje inn namn frå fleire språk i registeret. I andre ledd bokstav e er "i same språkform" endra til "på same språk" av same grunn som nemnd ovanfor. I den nye versjonen av Sentralt stadnamnregister, som blir lansert 15. mai 2016, blir det mogleg å leggje inn geometri for eit geografisk objekt. Dermed kan ein leggje inn ei flate eller line, ikkje berre punkt som tidlegare. Andre ledd bokstav f er foreslått endra i samsvar med dette. I tredje ledd bokstav i er "tidlegare GAB (grunneigedoms- adresse- og bygningsregisteret)" foreslått fjerna. Det er ikkje lenger nødvendig å nemne dette registeret, som i perioden 2007 til 2009 gradvis blei erstatta av det noverande matrikkelen. Matrikkelen er no ein innarbeidd term. "GAB" er òg stroke i femte ledd. I fjerde ledd bokstav j er det gjort ei språkleg presisering. I sjette ledd er det foreslått nokre reint språklege endringar. Det er òg foreslått at ein i offentleg bruk skal velje den skrivemåten av eit namn som er prioritert i Sentralt stadnamnregister. Departementet foreslår å ta inn eit nytt siste punktum som presiserer at dette leddet berre gjeld stadnamn som ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova.- Framlegg til ny 13 (tidlegare 15) 13 Sentralt stadnamnregister Sentralt stadnamnregister skal innehalde opplysningar om alle stadnamn som har fått skrivemåten vedteken etter stadnamnlova. I tillegg skal registeret innehalde flest mogleg andre stadnamn som er godkjende og brukte i offentleg samanheng etter gammalt regelverk, og tilhøyrande opplysningar om desse namna. For alle namna skal registeret ha opplysningar om: a) skrivemåte av namnet b) status for skrivemåten (foreslått, vedteken, godkjend, avslått m.m.) c) språk d) objekttype (grend, gard, bruk, veg, vatn, elv, nes osv.) e) om det finst fleire namn på same språk for same namneobjekt, kva for namn som er mest vanleg brukt der ein har kunnskap om det f) flate, line eller punkt med koordinat referert i eit nasjonalt brukt koordinatsystem g) administrativ tilhøyrsel (kommunenummer)

42 For vedtekne namn skal registeret i tillegg ha følgjande opplysningar: h) kven som har gjort vedtaket, og vedtaksdato i) identitetsnummer i det sentrale eigedomsregisteret (matrikkelen) for namn som også skal brukast i dette registeret For namn med status som godkjende skal i tillegg registrerast: j) kva for offentleg bruk (t.d. kart, skilt) namnet er henta frå, og om mogleg dato for denne dokumentasjonen Statens kartverk er registerstyresmakt og skal syte for at opplysningane er allment tilgjengelege. Statens kartverk er ansvarleg for å utarbeide dei standardane og rutinane som skal nyttast ved rapporering til registeret. For vedtak som også skal brukast i matrikkelen, skal Statens kartverk syte for oppdatering mellom dei to registera. Når eit namn ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova og to eller fleire skrivemåtar av namnet på same språk er i offentleg bruk og er registrerte i Sentralt stadnamnregister som godkjende skrivemåtar, skal ein i offentleg bruk velje den skrivemåten som er prioritert i Sentralt stadnamnregister. Dette leddet gjeld stadnamn som ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova

43 4. GJELDANDE FORSKRIFT OG NYTT UTKAST SPEGEL Gjeldande forskrift Forskrift om skrivemåten av stadnamn 1 Generelle reglar om skrivemåten av stadnamn Det skal takast omsyn til tidlegare normeringspraksis så langt ein kan gjere det utan å komme i strid med lova. Når nye namneobjekt skal namnsetjast, bør namneskikken på staden følgjast. Ved namn på større og/eller særleg kjende lokalitetar kan det takast omsyn til innarbeidd skrifttradisjon. For samiske eller kvenske namn skal det særleg takast omsyn til munnleg tradisjon. Skrivemåten i primærfunksjonen skal som hovudregel vere retningsgivande for skrivemåten i dei andre funksjonane Nytt framlegg Forskrift om stadnamn (stadnamnforskrifta) 1 Generelle reglar om namnsetjing og fastsetjing av skrivemåten av stadnamn Når nye namneobjekt skal namnsetjast, bør ein byggje på lokale nedervde stadnamn og tradisjonelt ordtilfang på staden. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. Namn som inneheld utdøydde eller uklare språkelement, skal som hovudregel skrivast i samsvar med gjeldande rettskrivingsprinsipp. Skrivemåten av stadnamn kan fråvike gjeldande rettskriving og rettskrivingsprinsipp dersom skriftforma har vore lenge i bruk og er vel kjend og innarbeidd. Reglane i denne paragrafen gjeld for norske, samiske og kvenske stadnamn. For samiske og kvenske stadnamn skal det takast særleg omsyn til munnleg tradisjon. 2 Normering av lydleg lånte stadnamn i fleirspråklege område Lydleg lånte stadnamn som har fått ein innarbeidd uttale, skriv ein etter rettskrivingsreglane i låntakarspråket. (Døme 1: norsk Badderen, kvensk Paattari av samisk Báttar. Døme 2: kvensk Kiiperi av norsk Kiberg.) Ikkje-innarbeidde namneformer skal skrivast i samsvar med reglane i opphavsspråket. (Døme: Šihčajávri. Namnet skrivast etter reglane i nordsamisk fordi lokaliteten har ikkjeinnarbeidde namn på andre språk.) Om eit lånt stadnamn inneheld eit ledd, oftast forledd, som er brukt i eit stadnamn i eit anna 2 Normering av lydleg overførte stadnamn i fleirspråklege område Lydleg lånte stadnamn som har fått ein innarbeidd uttale, skriv ein etter rettskrivingsreglane i låntakarspråket. Ikkje-innarbeidde namneformer skal skrivast i samsvar med reglane i opphavsspråket. Om eit lånt stadnamn inneheld eit ledd, oftast forledd, som er brukt i eit stadnamn i eit anna språk, kan namneleddet skrivast i samsvar med rettskrivingsreglane i dette språket. Den andre delen av stadnamnet, oftast etterleddet, skriv ein i samsvar med rettskrivingsreglane i låntakarspråket. I andre tilfelle skriv ein namneleddet i samsvar med reglane i låntakarspråket

44 språk, kan namneleddet skrivast i samsvar med rettskrivingsreglane i dette språket. Den andre delen av stadnamnet, oftast etterleddet, skriv ein i samsvar med rettskrivingsreglane i låntakarspråket. (Døme: Kaiskikotavatnet, Lallakuruvegen.) I andre tilfelle skriv ein namneleddet i samsvar med reglane i låntakarspråket. (Døme: Tjorteberget, Gottivollen, Kontefjellet.) 3 Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten skal det veljast ei tillaten form i den målforma som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. 3. Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten skal ein som hovudregel velje den rettskrivingsforma som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Gjeldande andre ledd er flytta opp under 1 andre ledd. Ved fastsetjing av skrivemåten av bruksnamn skal det leggjast særleg vekt på det ønsket eigaren har når det gjeld skrivemåte. 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk eller sørsamisk. Nordsamisk rettskriving skal brukast i Finnmark, Troms og i Nordland sør til Tysfjord kommune. Lulesamisk rettskriving skal brukast herfrå og sørover til Meløy kommune. Frå Rana kommune skal sørsamisk rettskriving brukast. I grenseområda for dei enkelte språkområda skal ein bruke den rettskrivinga som passar best med den nedervde lokale uttalen. Dersom det er brukt fleire samiske namn på same namneobjektet, skal det eldste namnet som hovudregel brukast av det offentlege. 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk, skoltesamisk eller sørsamisk. Skoltesamiske stadnamn i Sør-Varanger kan normerast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Nordsamisk rettskriving skal brukast i Finnmark, Troms og i Nordland sør til Tysfjord kommune. Lulesamisk rettskriving skal brukast herfrå og sørover til Meløy kommune. Frå Rana kommune og sørover skal sørsamisk rettskriving brukast. I grenseområda for dei enkelte språkområda skal ein bruke den rettskrivinga som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det

45 I avveginga av dei ulike omsyna skal ein leggje særleg vekt på at stadnamna får ein mest mogleg einskapleg skrivemåte innanfor det samiske språkområdet. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel skrivast i samsvar med gjeldande rettskriving. Dialektformer av namn og namneledd som ikkje finst andre stader, kan ein skrive i samsvar med den lokale uttalen. 5 Særlege reglar om skrivemåten av kvenske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av kvenske stadnamn skal ein ta utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Dersom det er brukt fleire samiske namn om det same namneobjektet, skal som hovudregel det eldste namnet brukast av det offentlege. I avveginga av ulike omsyn skal ein leggje vekt på at stadnamna får ein einskapleg skrivemåte innanfor dei ulike samiske språkområda. Innhaldet i gjeldande 4 tredje ledd første punktum er flytta opp til nytt andre ledd i 1. (Dei geografiske avgrensingane for samiske språk i første ledd bør vurderast av relevante høyringsinstansar). 5 Særlege reglar om skrivemåten av kvenske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av kvenske stadnamn skal ein ta utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Departementet ber relevante høyringsinstansar vurdere om det skal takast inn eit nytt andre ledd: Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. 6 Bruk av eittspråklege namn Når eit namneobjekt har berre eit samisk namn, eit kvensk namn eller eit norsk namn, skal dette namnet brukast utan omsetjing eller tilpassingar. 7 Bruk av fleirspråklege namn Dersom eit namneobjekt har samisk og/eller kvensk namn i tillegg til eit norskspråkleg namn, og namneformene er i bruk blant folk som bur fast på eller har næringsmessig tilknyting til staden, skal begge eller alle namna brukast. I samanhengande tekst bruker ein det namnet som samsvarer med språket i teksten. På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal vedtaksorganet fastsetje rekkjefølgja av namna. Ved fastsetjing av rekkjefølgja skal ein ta omsyn til språkbruken på 6 Bruk av eittspråklege namn Når eit namneobjekt har berre eit samisk namn, eit kvensk namn eller eit norsk namn, skal dette namnet brukast utan omsetjing eller tilpassingar. 7 Bruk av fleirspråklege namn Alternativ 1: Dersom eit namneobjekt har namn på fleire språk, skal ein i samanhengande tekst bruke det namnet som samsvarer med språket i teksten. På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk

46 staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk. Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det ved valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som har lengst tradisjon og er best kjent på staden. Det norske namnet treng ikkje vere med dersom det er ei fornorska form av det samiske eller kvenske namnet, skil seg lite frå det og ikkje er i vanleg bruk i den norske forma. (Døme: norsk Skaidi av samisk Skáidi.) Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det i valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som er best kjent på staden. Det norske namnet treng ikkje vere med dersom det er ei fornorska form av det samiske eller kvenske namnet, skil seg lite frå det og ikkje er i vanleg bruk i den norske forma. Alternativ 2: Som alternativ 1 men andre ledd skal lyde slik: På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. 8 Saksbehandling Dei som vil ta opp saker om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn, må ta dei opp med det organet som etter stadnamnlova 5 andre til fjerde ledd skal gjere vedtak om skrivemåten. Organet skal sjå til at saka er så godt opplyst som mogleg før det blir gjort vedtak. Dersom ei sak synest å vere særleg innfløkt, kan det innhentast førebels tilråding frå namnekonsulentane. Vedtaksorganet skal førebu og avgjere saka utan ugrunna opphald. Det skal setjast av to månader til høyring av dei som etter stadnamnlova 6 første ledd har rett til å uttale seg, og to månader til saksbehandlinga hos namnekonsulentane. I område med samiske og/eller kvenske stadnamn må saka også sendast til namnekonsulentane for samisk og/eller kvensk slik at dei kan vurdere om saka gjeld parallellnamn og gi ei førebels tilråding om skrivemåten. Samiske og kvenske organisasjonar skal få saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, tilsende direkte. I saker der same namnet er brukt om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten i 8 Saksbehandling Dei som vil ta opp saker om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn, må ta dei opp med det organet som etter stadnamnlova 5 andre og tredje ledd skal gjere vedtak om skrivemåten. Vedtaksorganet skal sjå til at saka er så godt opplyst som mogleg før det blir gjort vedtak. Dersom ei sak synest å vere særleg innfløkt, kan det innhentast førebels vurdering frå namnekonsulentane. Vedtaksorganet skal førebu og avgjere saka utan ugrunna opphald. Det skal setjast av to månader til høyring av dei som etter stadnamnlova 6 første ledd har rett til å uttale seg. Namnekonsulentane skal behandle saka utan ugrunna opphald. I saker som gjeld nedervde bruksnamn, kan eigaren fastsetje skrivemåten utan lokal høyring og tilråding frå namnekonsulentane. I område med samiske og/eller kvenske stadnamn må saka også sendast til namnekonsulentane for samisk og/eller kvensk slik at dei kan vurdere om saka gjeld parallellnamn og gi ei førebels vurdering av skrivemåten. Samiske og kvenske organisasjonar skal få saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, tilsende direkte

47 primærfunksjonen fastsetjast først. Vedtaksorganet må sjå til at alle funksjonane av namnet blir tekne opp i namnesaka. Namnekonsulenttenesta samordnar vedtaksprosedyren slik at skrivemåten i primærfunksjonen blir vedteken først. Statens kartverk kan gjere samlevedtak for skriftformer av namn eller namneledd innanfor same administrative område. Slike vedtak kan gjelde naturnamn og umatrikulerte seternamn. Samlevedtak kan berre brukast der dialektformene i det aktuelle området gjer slike vedtak naturlege. Saker om skrivemåten av daglegnamn skal behandlast på same måten som dei offisielle bruksnamna. Med daglegnamn er meint namn som er nytta i samsvar med den lokale tradisjonen, men som ikkje er identiske med dei offisielle bruksnamna som er registrerte i offentlege register. I saker der same namnet blir brukt om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten for det namneobjektet namnet opphavleg vart brukt om, fastsetjast først. Er dette eit nedervd bruksnamn der eigaren ønskjer å fastsetje skrivemåten etter stadnamnlova 6 andre ledd, treng ein ikkje reise namnesak for det tilsvarande gardsnamnet samtidig, med mindre eigaren ber om det. 9 Vedtak Vedtak skal vere skriftlege. Fagleg grunngiving for avgjerda skal givast samtidig med vedtaket for bruksnamn og gardsnamn. Dei som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, kan krevje å få grunngivinga etterpå for andre enkeltnamn. Grunngivinga skal vise til den regelen vedtaket byggjer på, og om nødvendig sitere denne. Dei faglege føresetnadene og den vurderinga som ligg til grunn for vedtaket, skal også takast med. Melding eller kunngjering om vedtak skal innehalde opplysningar om klagerett, klagefrist, framgangsmåte ved klage, vidare om rett til å sjå saksdokumenta og om høve til å søkje om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klaga avgjord. Klagefristen er tre veker frå melding om vedtaket er kommen fram. Dersom meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til den dagen vedtaket blei kunngjort første gongen. Det organet som gjer vedtak, skal sende melding til partane i saka, til vedkommande 9 Vedtak Vedtak etter stadnamnlova skal vere skriftlege. Fagleg grunngiving for vedtaket skal givast samtidig med vedtaket for bruksnamn og gardsnamn, med unntak for eigarfastsette skrivemåtar av bruksnamn. Dei som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, kan krevje å få grunngivinga etterpå for andre enkeltnamn. Grunngivinga skal vise til den regelen vedtaket byggjer på, og om nødvendig sitere denne. Dei faglege føresetnadene og den vurderinga som ligg til grunn for vedtaket, skal også takast med. Melding eller kunngjering om vedtak skal innehalde opplysningar om klagerett, klagefrist, framgangsmåte ved klage, vidare om rett til å sjå saksdokumenta og om høve til å søkje om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klaga avgjord. Klagefristen er tre veker frå melding om vedtaket er kommen fram. Dersom meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til den dagen vedtaket blei kunngjort første gongen

48 kommune/fylkeskommune (jf. stadnamnlova 6 første ledd) dersom kommunen/fylket ikkje sjølv er vedtaksorgan, til statlege organ som skal bruke namnet i tenesta, til namnekonsulenttenesta og til Sentralt stadnamnregister (sjå 15). Vedkommande kommune skal syte for å gjere vedtaket kjent for dei i kommunen som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd men som ikkje er part i saka. Det organet som gjer vedtak, skal sende melding til partane i saka, til vedkommande kommune eller fylkeskommune (jf. stadnamnlova 6 første ledd) dersom kommunen eller fylkeskommunen ikkje sjølv er vedtaksorgan, til statlege organ som skal bruke namnet i tenesta, til namnekonsulenttenesta og til Sentralt stadnamnregister. For vedtak om skrivemåten av gardsnamn skal kommunen sende melding til eigarane av bruk som vedtaket får verknad for. Vedkommande kommune skal syte for å gjere vedtaket kjent for dei i kommunen som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, men som ikkje er part i saka. 10 Klage Klage skal grunngivast, og grunngivinga må behandle alle namn eller namneledd klaga gjeld. Klage skal sendast til det organet som har fastsett skrivemåten, med kopi til vedkommande kommune der kommunen ikkje er vedtaksorgan. Med dei unntaka som går fram av 6 og 10 i stadnamnlova, gjeld kapittel VI i forvaltningslova. 10 Klage Klage skal grunngivast, og grunngivinga må behandle alle namn eller namneledd klaga gjeld. Klage skal sendast til det organet som har fastsett skrivemåten, med kopi til vedkommande kommune der kommunen ikkje er vedtaksorgan. Med dei unntaka som går fram av 6 og 10 i stadnamnlova, gjeld kapittel VI i forvaltningslova. Klage på eigarfastsett skrivemåte av bruksnamn kan berre gjelde dokumentasjonen som eigaren har lagt fram for Statens kartverk, eller feil ved saksbehandlinga. 11 Klagenemnda Klagenemnda skal oppnemnast av departementet. Medlemmene blir oppnemnde for fire år om gongen. Nemnda skal ha ein fast leiar som er jurist og to andre faste medlemmer oppnemnd på fritt grunnlag etter forslag frå KS (kommunenes arbeidsgiver-, interesse- og medlemsorganisasjon). I tillegg skal det oppnemnast ein språkkunnig representant for kvar av dei to offisielle målformene, ein kunnig i samiske språk og ein som er kunnig i kvensk. 11 Klagenemnda for stadnamnsaker Klagenemnda skal oppnemnast av departementet. Medlemmene blir oppnemnde for fire år om gongen. Nemnda skal ha ein fast leiar som er jurist, og to andre faste medlemmer oppnemnde på fritt grunnlag etter forslag frå KS. I tillegg skal det oppnemnast ein språkkunnig representant for bokmål og ein for nynorsk, ein kunnig i samiske språk og ein som er kunnig i kvensk. Kvar medlem skal ha ein personleg varamedlem

49 Medlemmene skal ha personlege varamedlemmer. Nestleiar er vara for leiar. Klagenemnda vil etter dette ha fem medlemmer ved behandling av norske stadnamn, elles minst fire medlemmer. Dersom stemmetalet står likt, avgjer leiaren saka. Når det gjeld norske stadnamn, er klagenemnda vedtaksfør når minst fire medlemmer er til stades, av desse leiar eller nestleiar. I saker som gjeld samiske eller kvenske stadnamn, må nemnda vere fulltalig, det vil seie leiar eller nestleiar, to medlemmer oppnemnd på fritt grunnlag og den sakkunnige i samisk eller kvensk. Klagenemnda vil etter dette ha fem medlemmer ved behandling av norske stadnamn og fire medlemmer ved behandling av samiske og kvenske stadnamn. Dersom stemmetala står likt, avgjer leiaren saka. Når det gjeld norske stadnamn, er klagenemnda vedtaksfør når minst fire medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem. I saker som gjeld samiske eller kvenske stadnamn, er nemnda vedtaksfør når minst tre medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem og den språkkunnige i samisk eller kvensk. 12 Verknad av klage Underinstansen, klageinstansen eller eit anna overordna organ kan fastsetje at eit vedtak ikkje skal setjast i verk før klagefristen er ute eller klaga er avgjord. Avslag på søknad om utsetjing skal vere grunngitt. Flytta opp som 10 siste ledd. 13 Gjenopptaking Vedtaksorganet avgjer om ei sak skal takast opp att. Det gjeld òg saker som har vore behandla i klagenemnda. Avslag på gjenopptaking kan påklagast til klagenemnda. Vedtaksorganet avgjer om saka skal ut på høyring. 12 Gjenopning Vedtaksorganet avgjer om ei sak skal gjenopnast. Det gjeld òg saker som har vore behandla i klagenemnda. Avslag på gjenopning kan påklagast til klagenemnda. Vedtaksorganet avgjer om saka skal ut på høyring. 14 Stadnamnkonsulenttenesta Det skal oppnemnast to namnekonsulentar for norskspråklege stadnamn for kvart av dei geografiske områda Austlandet med Agderfylka, Vestlandet, Midt-Noreg og Nord-Noreg. Det skal også oppnemnast namnekonsulentar for nord-, sør- og lulesamisk og for kvensk. Konsulentane blir oppnemnde på åremål for seks år om gongen. Stroke. Konsulentane skal gi råd og rettleiing til offentlege organ og andre som skal fastsetje skrivemåtar. Dei kan også gi råd i spørsmål om

50 namnsetjing og elles svare på spørsmål om stadnamn og stadnamnbruk generelt. 15 Sentralt stadnamnregister Registeret skal innehalde opplysningar om alle stadnamn som har fått skrivemåten vedteken etter lova. I tillegg skal registeret innehalde flest mogleg av andre stadnamn som er godkjende og brukte i offentleg samanheng etter gammalt regelverk. For alle namna skal registeret ha opplysningar om: a) skrivemåte av namnet status for skrivemåten (vedteken, godkjend, b) avslått m.m.) språk eller språkform (norsk, kvensk, nord-, c) lule- eller sørsamisk) objekttype (grend, gard, bruk, veg, vatn, elv, d) nes osv.) om det finst fleire namn i same språkform for e) same namneobjekt, kva for namn som er mest vanleg brukt der ein har kunnskap om det koordinat med referanse til eit nasjonalt brukt f) koordinatsystem g) administrativ tilhøyrsel (kommunenummer). For vedtekne namn skal registeret i tillegg ha følgjande opplysningar: h) kven som har gjort vedtaket, og vedtaksdato identitetsnummer i det sentrale eigedomsregisteret (tidligare GAB i) (grunneigedoms-, adresse- og bygningsregisteret)/matrikkelen) for namn som også skal brukast i dette registeret. For namn med status godkjend skal i tillegg registrerast: kva for offentleg bruk (t.d. kart, skilt) namnet j) er henta frå og publiseringsår eller tilsvarande. Statens kartverk er registerstyresmakt og skal syte for at opplysningane er allment tilgjengelege. Statens kartverk er ansvarleg for å utarbeide dei standardane og rutinane som skal nyttast ved rapportering til registeret. For vedtak som også skal brukast i GAB/matrikkelen, skal Statens kartverk syte for oppdatering mellom dei to registera. 13 Sentralt stadnamnregister Sentralt stadnamnregister skal innehalde opplysningar om alle stadnamn som har fått skrivemåten vedteken etter stadnamnlova. I tillegg skal registeret innehalde flest mogleg andre stadnamn som er godkjende og brukte i offentleg samanheng etter gammalt regelverk, og tilhøyrande opplysningar om desse namna. For alle namna skal registeret ha opplysningar om: a) skrivemåte av namnet b) status for skrivemåten (foreslått, vedteken, godkjend, avslått m.m.) c) språk d) objekttype (grend, gard, bruk, veg, vatn, elv, nes osv.) e) om det finst fleire namn på same språk for same namneobjekt, kva for namn som er mest vanleg brukt der ein har kunnskap om det f) flate, line eller punkt med koordinat referert i eit nasjonalt brukt koordinatsystem g) administrativ tilhøyrsel (kommunenummer) For vedtekne namn skal registeret i tillegg ha følgjande opplysningar: h) kven som har gjort vedtaket, og vedtaksdato i) identitetsnummer i det sentrale eigedomsregisteret (matrikkelen) for namn som også skal brukast i dette registeret For namn med status som godkjende skal i tillegg registrerast: j) kva for offentleg bruk (t.d. kart, skilt) namnet er henta frå, og om mogleg dato for denne dokumentasjonen Statens kartverk er registerstyresmakt og skal syte for at opplysningane er allment tilgjengelege. Statens kartverk er ansvarleg for å utarbeide dei standardane og rutinane som skal nyttast ved rapporering til registeret. For vedtak som også skal brukast i matrikkelen, skal Statens kartverk syte for oppdatering mellom dei to registera

51 Når eit namn ikkje er behandla etter reglane i lov om stadnamn, og to eller fleire skrivemåtar av namnet på same språk er i offentleg bruk og er registrerte i Sentralt stadnamnregister (SSR) som godkjende skrivemåtar, bør ein i offentleg bruk velje den skrivemåten som er brukt på namneeiningsplassen i SSR. Når eit namn ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova og to eller fleire skrivemåtar av namnet på same språk er i offentleg bruk og er registrerte i Sentralt stadnamnregister som godkjende skrivemåtar, skal ein i offentleg bruk velje den skrivemåten som er prioritert i Sentralt stadnamnregister. stadnamnregister. Dette leddet gjeld stadnamn som ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova. Rettleiingsdel med detaljerte språkregler mv. Rettleiingsdelen blir teken ut av forskrifta

52 5. UTKAST TIL REVIDERT FORSKRIFT OM STADNAMN 1 Generelle reglar om namnsetjing og fastsetjing av skrivemåten av stadnamn Når nye namneobjekt skal namnsetjast, bør ein byggje på lokale nedervde stadnamn og tradisjonelt ordtilfang på staden. Namn som inneheld allment kjende ord eller namneledd, skal som hovudregel rette seg etter gjeldande rettskriving. Namn som inneheld utdøydde eller uklare språkelement, skal som hovudregel skrivast i samsvar med gjeldande rettskrivingsprinsipp. Skrivemåten av stadnamn kan fråvike gjeldande rettskriving og rettskrivingsprinsipp dersom skriftforma har vore lenge i bruk og er vel kjend og innarbeidd. Reglane i denne paragrafen gjeld for norske, samiske og kvenske stadnamn. For samiske og kvenske stadnamn skal det takast særleg omsyn til munnleg tradisjon. 2 Normering av lydleg overførte stadnamn i fleirspråklege område Lydleg lånte stadnamn som har fått ein innarbeidd uttale, skriv ein etter rettskrivingsreglane i låntakarspråket. Ikkje-innarbeidde namneformer skal skrivast i samsvar med reglane i opphavsspråket. Om eit lånt stadnamn inneheld eit ledd, oftast forledd, som er brukt i eit stadnamn i eit anna språk, kan namneleddet skrivast i samsvar med rettskrivingsreglane i dette språket. Den andre delen av stadnamnet, oftast etterleddet, skriv ein i samsvar med rettskrivingsreglane i låntakarspråket. I andre tilfelle skriv ein namneleddet i samsvar med reglane i låntakarspråket. 3. Særlege reglar om skrivemåten av norske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten skal ein som hovudregel velje den rettskrivingsforma som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. 4 Særlege reglar om skrivemåten av samiske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av samiske stadnamn skal det takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp i nordsamisk, lulesamisk, skoltesamisk eller sørsamisk. Skoltesamiske stadnamn i Sør-Varanger kan normerast etter skoltesamiske rettskrivingsprinsipp. Nordsamisk rettskriving skal brukast i Finnmark, Troms og i Nordland sør til Tysfjord kommune. Lulesamisk rettskriving skal brukast herfrå og sørover til Meløy kommune. Frå Rana kommune og sørover skal sørsamisk rettskriving brukast. I grenseområda for dei enkelte språkområda skal ein bruke den rettskrivinga som passar best med den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. Dersom det er brukt fleire samiske namn om det same namneobjektet, skal som hovudregel det eldste namnet brukast av det offentlege

53 I avveginga av ulike omsyn skal ein leggje vekt på at stadnamna får ein einskapleg skrivemåte innanfor dei ulike samiske språkområda. 5 Særlege reglar om skrivemåten av kvenske stadnamn Ved fastsetjing av skrivemåten av kvenske stadnamn skal ein ta utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Det kan likevel veljast regionale samleformer eller reine dialektformer når særlege grunnar talar for det. 6 Bruk av eittspråklege namn Når eit namneobjekt har berre eit samisk namn, eit kvensk namn eller eit norsk namn, skal dette namnet brukast utan omsetjing eller tilpassingar. 7 Bruk av fleirspråklege namn Alternativ 1: Dersom eit namneobjekt har namn på fleire språk, skal ein i samanhengande tekst bruke det namnet som samsvarer med språket i teksten. På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. I forvaltningsområdet for samisk språk skal rekkjefølgja vere samisk, norsk, kvensk. Der det av praktiske årsaker er særskilt vanskeleg å bruke fleire namn, skal det i valet mellom norsk, samisk og kvensk leggjast vekt på kva for eit namn som er best kjent på staden. Det norske namnet treng ikkje å vere med dersom det er ei lydleg tilpassa og ikkje særleg kjent form av eit samisk eller kvenske namn og såleis skil seg lite frå desse namna. Alternativ 2: Som a, men andre ledd skal lyde slik: På skilt eller kart o.l. der det blir brukt meir enn eitt namn, skal kommunen fastsetje rekkjefølgja av namna. Når ein fastset rekkjefølgja, skal ein ta omsyn til språkbruken på staden. 8 Saksbehandling Dei som vil ta opp saker om fastsetjing av skrivemåten av stadnamn, må ta dei opp med det organet som etter stadnamnlova 5 andre og tredje ledd skal gjere vedtak om skrivemåten. Vedtaksorganet skal sjå til at saka er så godt opplyst som mogleg før det blir gjort vedtak. Dersom ei sak synest å vere særleg innfløkt, kan det innhentast førebels vurdering frå namnekonsulentane. Vedtaksorganet skal førebu og avgjere saka utan ugrunna opphald. Det skal setjast av to månader til høyring av dei som etter stadnamnlova 6 første ledd har rett til å uttale seg. Namnekonsulentane skal behandle saka utan ugrunna opphald. I saker som gjeld nedervde bruksnamn, kan eigaren fastsetje skrivemåten utan lokal høyring og tilråding frå namnekonsulentane. I område med samiske og/eller kvenske stadnamn må saka også sendast til namnekonsulentane for samisk og/eller kvensk slik at dei kan vurdere om saka gjeld

54 parallellnamn og gi ei førebels vurdering av skrivemåten. Samiske og kvenske organisasjonar skal få saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, tilsende direkte. Saker om skrivemåten av daglegnamn skal behandlast på same måten som dei offisielle bruksnamna. Med daglegnamn er meint namn som er nytta i samsvar med den lokale tradisjonen, men som ikkje er identiske med dei offisielle bruksnamna som er registrerte i offentlege register. I saker der same namnet blir brukt om ulike namneobjekt på same staden, skal skrivemåten for det namneobjektet namnet opphavleg vart brukt om, fastsetjast først. Er dette eit nedervd bruksnamn der eigaren ønskjer å fastsetje skrivemåten etter stadnamnlova 6 andre ledd, treng ein ikkje reise namnesak for det tilsvarande gardsnamnet samtidig, med mindre eigaren ber om det. 9 Vedtak Vedtak etter stadnamnlova skal vere skriftlege. Fagleg grunngiving for vedtaket skal givast samtidig med vedtaket for bruksnamn og gardsnamn, med unntak for eigarfastsette skrivemåtar av bruksnamn. Dei som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, kan krevje å få grunngivinga etterpå for andre enkeltnamn. Grunngivinga skal vise til den regelen vedtaket byggjer på, og om nødvendig sitere denne. Dei faglege føresetnadene og den vurderinga som ligg til grunn for vedtaket, skal også takast med. Melding eller kunngjering om vedtak skal innehalde opplysningar om klagerett, klagefrist, framgangsmåte ved klage, vidare om rett til å sjå saksdokumenta og om høve til å søkje om utsett iverksetjing av vedtaket til klagefristen er ute eller klaga avgjord. Klagefristen er tre veker frå melding om vedtaket er kommen fram. Dersom meldinga skjer ved offentleg kunngjering, tek klagefristen til den dagen vedtaket blei kunngjort første gongen. Det organet som gjer vedtak, skal sende melding til partane i saka, til vedkommande kommune eller fylkeskommune (jf. stadnamnlova 6 første ledd) dersom kommunen eller fylkeskommunen ikkje sjølv er vedtaksorgan, til statlege organ som skal bruke namnet i tenesta, til namnekonsulenttenesta og til Sentralt stadnamnregister. For vedtak om skrivemåten av gardsnamn skal kommunen sende melding til eigarane av bruk som vedtaket får verknad for. Vedkommande kommune skal syte for å gjere vedtaket kjent for dei i kommunen som har klagerett etter stadnamnlova 10 første ledd, men som ikkje er part i saka. 10 Klage Klage skal grunngivast, og grunngivinga må behandle alle namn eller namneledd klaga gjeld. Klage skal sendast til det organet som har fastsett skrivemåten, med kopi til vedkommande kommune der kommunen ikkje er vedtaksorgan. Med dei unntaka som går fram av 6 og 10 i stadnamnlova, gjeld kapittel VI i forvaltningslova

55 Klage på eigarfastsett skrivemåte av bruksnamn kan berre gjelde dokumentasjonen som eigaren har lagt fram for Statens kartverk, eller feil ved saksbehandlinga. 11 Klagenemnda for stadnamnsaker Klagenemnda skal oppnemnast av departementet. Medlemmene blir oppnemnde for fire år om gongen. Nemnda skal ha ein fast leiar som er jurist, og to andre faste medlemmer oppnemnde på fritt grunnlag etter forslag frå KS. I tillegg skal det oppnemnast ein språkkunnig representant for bokmål og ein for nynorsk, ein kunnig i samiske språk og ein som er kunnig i kvensk. Kvar medlem skal ha ein personleg varamedlem. Klagenemnda vil etter dette ha fem medlemmer ved behandling av norske stadnamn og fire medlemmer ved behandling av samiske og kvenske stadnamn. Dersom stemmetala står likt, avgjer leiaren saka. Når det gjeld norske stadnamn, er klagenemnda vedtaksfør når minst fire medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem. I saker som gjeld samiske og kvenske stadnamn, er nemnda vedtaksfør når minst tre medlemmer er til stades, av desse leiar eller leiars personlege varamedlem og den språkkunnige for samisk eller kvensk. 12 Gjenopning Vedtaksorganet avgjer om ei sak skal gjenopnast. Det gjeld òg saker som har vore behandla i klagenemnda. Avslag på gjenopning kan påklagast til klagenemnda. Vedtaksorganet avgjer om saka skal ut på høyring. 13 Sentralt stadnamnregister Sentralt stadnamnregister skal innehalde opplysningar om alle stadnamn som har fått skrivemåten vedteken etter stadnamnlova. I tillegg skal registeret innehalde flest mogleg andre stadnamn som er godkjende og brukte i offentleg samanheng etter gammalt regelverk, og tilhøyrande opplysningar om desse namna. For alle namna skal registeret ha opplysningar om: a) skrivemåte av namnet b) status for skrivemåten (foreslått, vedteken, godkjend, avslått m.m.) c) språk d) objekttype (grend, gard, bruk, veg, vatn, elv, nes osv.) e) om det finst fleire namn på same språk for same namneobjekt, kva for namn som er mest vanleg brukt der ein har kunnskap om det f) flate, line eller punkt med koordinat referert i eit nasjonalt brukt koordinatsystem g) administrativ tilhøyrsel (kommunenummer) For vedtekne namn skal registeret i tillegg ha følgjande opplysningar: h) kven som har gjort vedtaket, og vedtaksdato i) identitetsnummer i det sentrale eigedomsregisteret (matrikkelen) for namn som også skal brukast i dette registeret For namn med status som godkjende skal i tillegg registrerast:

56 j) kva for offentleg bruk (t.d. kart, skilt) namnet er henta frå, og om mogleg dato for denne dokumentasjonen Statens kartverk er registerstyresmakt og skal syte for at opplysningane er allment tilgjengelege. Statens kartverk er ansvarleg for å utarbeide dei standardane og rutinane som skal nyttast ved rapporering til registeret. For vedtak som også skal brukast i matrikkelen, skal Statens kartverk syte for oppdatering mellom dei to registera. Når eit namn ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova og to eller fleire skrivemåtar av namnet på same språk er i offentleg bruk og er registrerte i Sentralt stadnamnregister som godkjende skrivemåtar, skal ein i offentleg bruk velje den skrivemåten som er prioritert i Sentralt stadnamnregister. stadnamnregister. Dette leddet gjeld stadnamn som ikkje er behandla etter reglane i stadnamnlova

57 GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI Arkivsaksnr.: 2016/282-2 Arkiv: 223 Saksbehandler: Inger Marie Åsli Dato: Saksfremlegg Utvalgssak Utvalgsnavn Møtedato 10/16 Samepolitisk utvalg Formannskap Søknad - økonomisk støtte til kulturutveksling Norsk Høstfest, Nord Dakota Henvisning til lovverk: Rådmannens innstilling: Avslag. Kåfjord kommune kan ikke i tilknytning til de samiske midlene bevilge støtte til dette prosjektet da arrangementet foregår i utlandet. Saksopplysninger: Kåfjordkoret/Sámi Lavlinjoavku søker om kr i støtte å dra til Nord Dakota for å gjeste Norsk Høstfest. De har motatt invitasjon i egenskap av deres samiske og kvenske repertoar. Festivalen er en målbærer av skandinavisk kultur i USA. Besøket skal vare i perioden 21.september 3.oktober. Koret ønsker å gi en allsidig presentasjon av seg selv: innen sang/instrumentell musikk/joik, ulike klesdrakter, mattradisjoner og tradisjonshandtverk/duodji. I tillegg ønsker de å gi samiskkurs på engelsk, egne fortellerstunder under temaet mytisk landskap, torader og ukulele i samspill m.v. Det kvenske sangmaterialet vil bli fremførst som et eget prosjekt. Kostanadene er estimert til kr Her utgjør reise/kost/opphold den vesentligste utgiften. Plan for finansiering er i tillegg til Kåfjord kommune. For finansiering av besøket er det i tillegg søkt midler bla fra: Norsk kulturråd , Sametinget kr , Norsk korforbund kr , andre bidragsytere kr , eget arbeid kr , fra festivalen kr (bespisning/overnatting). -57-

58 Vurdering: Kåfjord kommune har ved flere anledninger gitt støtte over disse midlene til Generasjonskoret/Kåfjordkoret/Sámi lavlunjoavku bla. generell prosjektstøtte, CD-innspilling og reisevirksomhet i forbindelse med Klokketoner under vandring (Oslo og Karasjok). De har gjennom sitt virke bidratt til å synliggjøre samisk språk og kultur både i og utenfor Kåfjord. Spesielt har de, sammen med Sámi lavlunjoavku, bidratt til å synliggjøre samiske åndelige salmer og sanger i offentlige arenaer. Koret har høsta stor anerkjennelse for sin formidling av sang- og salmetradisjoner fra vårt område, ikledd samisk, kvensk og norsk språkdrakt. Selv om opplegget med turen i stor fokuserer på formidling av samisk og kvensk språk og kultur, vil administrasjonen innstille til avslag på grunn av at arrangementet foregår i utlandet, og videre utenfor det som vi i dag betegner for Sápmi. En positiv innstilling vil kunne skape presidens i forhold til andre lignende søknader. Samepolitisk utvalg har også tidligere gjennom sine vedtak uttrykt at en ønsker å ha et sterkere fokus på prosjekt/tiltak som direkte er med på å fremme samisk språk og kultur i kåfjordsamfunnet. I og med at søknaden fremmes for avslag, men er likevel av en prinsipiell karakter fremmes saka videre til Formannskapet til vurdering. -58-

59 Kåfjordkoret stivrå- ja pro eaktajodiheaddji Arve Keilen 9146 Olderdalen WI(6.(o org.no.: konto no.: GSN) K (t31,(al tece;b0d. c)-66./k-e_ccicl Dåhton: - o).016 Ohcan: Ruhtadoarju kulturlonuhussii Kåfjordkoret/Såmi låvlunjoavku lea dan éikii bovdjuvvon kulturfestivålii: "Norsk Høstfest, North Dakota, USA". Bovdehusa vuddun lea min erenoamag såmi- ja kvenagiella repertoåra. Ohcandokumeanttas, mii lea mildosin, bohtet ovdan ulbmil, rolla, låvde ajalmasat ja maid måtkki ruhtadanplåna/bugeahtta lea mildosis. Mii muitalit dan dokumeanttas ahte åigut leat min båikkid buorit kulturambassådeavrrat go mii deattuhit min kvena-, såmi- ja norgalag duogag koaralåvluma bokte, ja maid biepmu årbevieru ja duoji bokte. Dasa låssiin åigut muitalit min birra gos tema lea myhtålag eanadat, såmegielkursa euelesgilaide, "torader ja ukulele" uojan ja earå Nappo min iegvuoda ja historjjå ovdanbuktit muitalusaid, musihkka, biktasiid, borramugaid ja duji bokte. Mis lea stuorrå ja dehålag bargu doppe! Låvlut leat dal bijdamin olles nåvccaid hårjehallat sin såmi- ja kvenagielat repertoåra! Kvenagielat låvlagat lea min musihkkålag jodiheaddji årrangeren su måstergråda barggus. Nubbi progeakta nuppi siste! Min golloråmma olfislauat lea ruovnno. (gc. ohcama ruhtadanplåna) Das mii ohcat ovnno dorjaga dis. Jus ouot positiiva våstadusa ja ruhtadorja dis, de såhttit mii (jus dåhtobehtet) ghitadit din mårkanfievradit/promoteret festivålas ee. gihpagiid, DVD:aid, plakåhtaid ja T-båiddid bokte. Doaivvumis oauut positiiva responsa! Ustitlag dearvvuodaiguin LUA LIX1/1r Kåfjordkoret / Såmi låvlunjoavku progektajoavkku ovddas 2 mildosa: 1: ohcandokumeantå 2: CV dåidalas ovddasvåstideaddji (1019,1- -LLIQA/L- -59-

60 Kåfjordkoret v/ Prosjektgruppa 9146 Olderdalen Kåfjord Org. nr.: SKANDINAVISK KULTURFESTIVAL I MINOT, NORTH- DAKOTA i USA, SEPTEMBER OKTOBER En invitas'on Festivalen «Norsk høstfest» i North-Dakota har invitert Kåfjordkoret I Sami Lavlunjoavku til denne festivalen. Festivalen er en vesentlig målbærer av skandinavisk kultur i det North-Dakota er et av kjerneområdene for skandinavisk innvandring til det amerikanske kontinentet for 100 til 150 år siden. Historiebøkene forteller at i denne innvandringen fins det både kvener og samer som den gang søkte en bedre framtid «i den nye verden». Festivalledelsen ønsker veldig sterkt at koret vårt skal representere det kvenske og det samiske på festivalen. De har også tidligere ønsket et sterkere innslag av det urfolksnorske på festivalen sin og i år ser vi en mulighet til å dra. Vårt formål er tydelig og klart: Vi skal gi amerikanerne, den amerikanske urbefolkningen (her forstås som de lokale indianerstammer i North Dakota) og festivaldeltakerne ellers et flersanselig innblikk i vår kultur! Et viktig oppdrag på vegne av vårt Nord-Norge! Tidsrom: Avreise 21. september med hjemkomst den 3. oktober Til sammen 10 dager «over there» Kåfjordkoret/ Sami Lavlunjoavku som kulturambassadører på festivalen: Festivalen heter altså «Norsk Høstfest», og informasjon om denne finnes på: htt :// Festivalen er godt besøkt, med en rekordoppslutning på rundt besøkende, med andre ord en flott måte å promotere oss, vår kultur og vår musikk fra den cirkumpolare delen av Skandinavia. Vi får altså tildelt en storslagen utstillingsplass for oss og nordnorsk egenart innenfor konseptet «de tre stammers møte». Vi kommer til å opptre som kulturambassadører for landsdelen på festivalen! Vi ønsker å presentere oss mangesidig; innen sang/ instrumentell musikk/ joik, ulike klesdrakter (som kofte, luhkka, kvendrakt, bunad), mattradisjoner og tradisjonshandverk/ duodji. I tillegg ønsker vi å profilere oss med «samiskkurs på engelsk», egne fortellerstunder under temaet «mytisk landskap», musikkstuntet «torader og ukulele i samspill», mv. Side 1 av 5-60-

61 Det kvenske sangmaterialet vil bli fremført i egenproduserte arrangementer gjennom vår musikalsk leders mastergradstudium. Et eget prosjekt i prosjektet! Alle skandinaviske land er representert med Halls og områder- altså store haller, der den norske er delt inn i flere små, slik som Skien Hall, Trondheim Hall, Oslo Hall og der vi har tilhørighet; Tromsø Cultural village. I fjorårets festival hadde Tromsø Hall blitt omgjort til Cultural village, og dermed også blitt tildelt et godt synlig uteareal. Det er en tradisjon for festivalen å invitere skoleklasser til området for å oppleve skandinavisk kultur. Det finnes flere opplevelser publikum kan få med seg ved festivalen blant annet noe som heter «Høstfest university». Der blir publikum invitert til å delta på kurs i diverse håndarbeid som f.eks: spikking, brodering av bunadsbroderi, toving 0.1. Vi er invitert til å delta med slike kurs dersom det skulle være ønskelig (som f eks. arbeid med kråkesølv, fletting av band, tinntrådsarbeid, kvendrakt og kofter, spinning 0.1.) Det har vært forespørsel om å ta med seg håndverksarbeid, og andre materialer for å vise frem noe av kulturen. Vi kan f. eks. ta med oss tørrfisk, grenevev, votter, kvendrakt, kofte o.s.v. Musikalsk deltakelse/konserter Korene våre rekrutterer medlemmer fra hele Kåfjord kommune. Kommunen ligger innenfor forvaltningsområdet for samisk språklov og kommunen har et særlig ansvar for samisk språk og kultur. Vi er også her hjemme etterspurt ift vårt samiske og kvenske repertoar! Vi har over mange år nå framstått som unike kulturformidlere av samiske sanger. Nå øver vi også inn kvenske sanger! Under festivaldagene er Kåfjordkoret/ Sami Lavlunjoavku forespurt om å ha konsert i en gammel steinkirke i nærheten av festivalområdet og det foregår fredagen før åpningen. I nærheten av festivalområdet er det et museum; Hawk Museum. Der har de hvert år en emigrasjonsforestilling og vi er blitt forespurt om å være med på denne. Dette er en forestilling de har hvert år, men med noen forandringer. Koret vil bli skrevet inn i forestillingen og tanken er at koret skal opptre med noen av våre sanger. Dette foregår på søndagen før festivalen. Koret kommer til å være en av hovedattraksjonene ved Tromsø Cultural village. Tromsø Cultural village har også en scene, der koret vil ha faste tidspunkter der vi skal opptre. Under hele oppholdet kommer vi til å være offisielle representanter for vår kultur ved hele tiden å gå i «tradisjons- og etniske klær», kvendrakt, samekofte, luhkka, mv Side 2 av 5-61-

62 Musikalsk ansvarlig er Silje Hjellemarken Helland. Dirigent for Kåfjordkoret på fjerde året. Hennes musikalsk CV følger med søknaden. (Vedlegg 2) Repertoar Kvensk Kirkeli repertoar Armon Lapset (salme, Storfjord) Mieleheni muistuu salme, L n en Hyvven Illan (trad.) Verdsli re ertoar Emma (trad.) Hevonen oon hest (trad. Barnesan ) Bastu olka Kulle, kulle (trad.) Samisk Kirkeli re ertoar Mu roukto lea mu vaimmos Valkeapåå/Hen son Siona hervas (salme, Kåf ord Sami soga låvila/guhkkin davvin (Saba/Sørli Kristosa veljat (salme Kåf,jord) Verdsli repertoar Trommens luohti (Fellheim, sørsamisk) Våimmustan lea bie a (Valkea åå Sami eatnan Valkea åå Gula gula/ Larina (Boine/Thomassen) Korenes bakgrunn: Kåfjordkoret ble stiftet i 23. oktober 1973 og er inne i sin 43. år som kulturleverandør. Kåfjordkoret har per dags dato 18 medlemmer i alderen år. Over årene og fram til årtusenskiftet har samisk musikk og sang fått en større og mer sentralrolle også i Kåfjordkorets repertoar. Koret har vært etterspurt langt utover distriktet vårt og vi har turnert både i Nord- Sverige, Nord-Finland og til og med på Island. Koret har gjort flere TV-opptredener, bl annet på NRK-overførte TV- og radiogudstjenester, med vår egenart; samisk salmesang. Og på Islandsk TV i 2007! Høydepunktet her kan vel sies å være Mandela-konserten i Tromsø 11. juni 2005 der vi nådde ut til millioner av seere med vår samiske sang. Vårt repertoar spenner seg altså over alt fra tradisjonelle samiske salmer fra vårt distrikt til mer profan sang på norsk, kvensk og samisk. Sami Lavlunjoavku ble etablert høsten 1998 og som navnet tilkjennegir er repertoaret salmer og sanger framført på samisk. Det har over årene vært deres profil og de er svært etterspurt ift denne unike «merkevaren»! Den lokale salmeskatten: Det er samlet inn materiell, toner og tekster som lever sterkt i Nord Troms, men også på hele Nordkalotten og i Såpmi, spesielt innen den Læstadianske menigheten. Tekst og toner er i dag skrevet ned, men behøver å bli presentert slik at denne kulturarven ikke blir borte. Vi er ikke så dyktige på å overføre Side 3 av 5-62-

63 slike tradisjoner og kulturelle skatter mellom generasjonene i dag, selv om vi forsøker å drive kontinuerlig rekrutteringsarbeid lokalt. Innsamling av dette materialet som ligger til grunn for konseptet «Klokketoner under vandringen» begynte tidlig på 1980 tallet av organist Liv Mæsel Rundberg. Noen av disse salmene tar vi med oss til USA. Koret har også tekster fra Nils-Aslak Valkeapåå som er tonesatt samt joik av Frode Fjellheim. Ansvarlig for planlegging og gjennomføring av reise, opphold og deltakelse på festivalen: Pros'ekt ru a: > Silje H. Helland > Arve Keilen > Agnes Nilsen > Margareth Berg - kontaktperson og dirigent/musikalsk ansvarlig reiseleder og styreleder Kåfjordkoret kasserer/økonomi nestleder og ansvarlig for innkvarteringen i Minot Budsjett/ kostnadsoverslag: (basert på at vi blir 23 sangere som drar over!) Kostnads pe Pros'ektadministras'on Kontorhold Rekruterin av kormedlemmer Honorar diri ent Turneut ifter/reiseut ifter/kostpen er o holdsut ifter; Overnattin o mat Diverse ut ifter/uforutsett TOTALT * Dette er utgifter i forbindelse med reise til festivalen Norsk som er stipulert. Plan for finansiering: Belø høstfest i Minot/North Dakota Finansierin skilde Norsk kulturråd Sametin et Halti Kvenkultursenter Kåf ord kommune Nor es Korforbund Andre s ere, firmaer, bank, mv Overnattin o bespisnin, ave fra festivalen Fra korets midler/e enandel fra hver / e et arbeid/annet Beløp * Inntekter er vanskelig å anslå pr. dato. For øvrig er egenandelen dekket av egenkapital fra den enkelte deltaker. Side 4 av 5-63-

64 Sluttkommentar: Vi føler oss stolte og beæret over å bli invitert til denne festivalen. Vi ønsker å profilere landsdelen, distriktet og kommunen vår gjennom klesdrakter, musikk og kultur på en stolt måte. Vi ønsker å formidle at vi er en del av den nordnorske historien og «de tre stammers møte» og at det skal bli synlig og hørbart for festivaldeltakerne. Vår store målsetting er at oppholdet i North-Dakota skal bli en stor og positiv opplevelse og berikelse for alle parter. Både for vi som reiser over samt alle våre tilskuere og tilhørere «over there». Medlemmene i Kåfjordkoret/ Sami Lavlunjoavku er 100% amatører. Sangen vår baserer seg på frivillighet og sangglede. Vi investerer mye egeninnsats i turen. BI annet o arbeidet avs aserin stid o uttak av ferieda er (for de som er i jobb). Vi ser også for oss en egenandel for hver av osspå et betydelig beløp. Dette blir penger av «egen lomme» og som forteller om en stor egenmotivasjon! Side 5 av 5-64-

65 -65-

66 GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI Arkivsaksnr.: 2015/ Arkiv: 233 Saksbehandler: Inger Marie Åsli Dato: Saksfremlegg Utvalgssak Utvalgsnavn Møtedato 11/16 Samepolitisk utvalg Rapport Tospråklighetstilskudd ansvar 436 Henvisning til lovverk: Vedlegg 1 Rapport Årsregnskap til revidering - ansvar 436. Rådmannens innstilling: Rapport 2015, tospråklighetsmidler ansvar 436, tas til orientering. Saksopplysninger: Vedlagte rapport er knytta opp mot Sametinget sin tospråklighetsbevilgning til Kåfjord kommune. Samarbeidsavtalen mellom Sametinget og Kåfjord kommune danner rammen rundt dette. Rapporten knyttes opp mot vedlagte årsregnskap. Rapporten sin del I knyttes til basis- og betjeningsdelen og knyttes videre opp mot samelovens kap. 3 om samisk språk. Her er det ikke regnskapsplikt. Vi har derfor ikke knyttet de enkelte kategoriene opp mot årsregnskapet som sådan. Kåfjord sender imidlertid hele regnskapet for tospråklighetsmidlene til Sametinget. Rapporten sin del II knyttes til tospråklighetsmidlenes utviklingsdel. Tiltak, med omdisponeringer, under denne er godkjent av Sametinget. Midlene er også knytta direkte opp mot poster i årsregnskapet. Som dere ser av rapporten er det foretatt tilbakebetaling til Sametinget av midler som ikke har blitt benytta planlagt. Det kan nevnes at fom 2016 er det gjort endringer på regnskapsførselen når det gjelder del I og II av Sametinget sin bevilgning. For å gjøre det mer oversiktlig har vi skilt disse to delene regnskapsmessig. -66-

67 -67-

68 Rapportering i henhold til 2015 aktivitetsplan/tiltaksplan Dette skjemaet skal brukes for rapportering ved siste utbetalingsanmodning. Tospråklighetstilskudd til kommunene Skjemaet skal sendes til Sametinget innen Opplysninger om tilskuddsmottaker Kommune: Kontaktperson: Kåfjord kommune Inger M. Åsli 2. Rapportering i henhold til kriterier for måloppnåelse når det gjelder basis- og betjeningsdelen Antall ansatte som betjener befolkningen på samisk muntlig og/eller skriftlig: Antall ansatte som har fått opplæring i samisk: Strategier i samarbeidsavtalen Pkt. 1: Kommunikasjon og informasjon. I følge Samelovens språkregler 3-2, skal informasjon og annonseringer være på norsk og samisk Antall/%: Antall:SAM 1036, 20 stp.: 2 deltakere Språkbad: 2 deltakere Gjennomførte tiltak Målgruppe Mål/hensikt Ansvarlig/hvem gjennomfører Samisk språksenter bidrar i den grad de har kapasitet til oversetting fra norsk til samisk. Bruker ekstern oversetter ved behov. Stillingsannonser, kunngjøring og utvalg av pressemeldinger er på samisk. Befolkninga i Kåfjord Språkloven 3-2 Kåfjord kommune -68-

69 Kommunens hjemmesider: fast tekst skal være på samisk og norsk. Det samme gjelder faner, underfaner, snarveier mv. Dette skal også omfatte lokalt utformede skjemaer, retningslinjer m.m. Artikler skal oversettes fortløpende, så langt det er kapasitet. Alle artikler skal uansett finnes både på samisk og norskspråklig nettside. Dette for å sikre lik informasjon. Samisk språksenter har et særlig ansvar for oversetting av tekst til samisk. Vi har over en tid arbeidet med utformingen av våre nettsider, men har ikke kommet i mål med vår målsetting i forhold til utformingen av nettsidene på grunn av mangel på kapasitet. Pkt. 2: Profilering og synliggjøring. Samelovens 1-5 slår fast at samisk og norsk er likeverdige språk, og at de skal være likestilte etter bestemmelsene i samelovens kapittel 3. Dette skal så langt det er mulig synliggjøres i alle kommunale virksomheter. Kommunale bygg er skilta på norsk og samisk. Turløyper/utendørsanlegg har tospråklig skilting, synliggjøring av stedsnavn. Folkevalgte har anledning til å bruke samisk i møtesammenheng. Må melde behov inn slik at vi kan tilrettelegge for bruk av tolk. Befolkninga i Kåfjord Folkevalgte Språkloven 1-5 Kåfjord kommune -69-

70 Har gjennomført navnesaker for en del naturnavn og bygdenavn. Trespråklig skilting av bygder bør kunne iverksettes i løpet av Kvensk kommunenavn Kaivuonon komuuni har blitt vedtatt av Kongen i statsråd. Arbeid med adressenavn er igangsatt. Samisk språk er synliggjort i de ulike virksomhetene gjennom skilting, tilgang til Ávvir m.m. Pkt. 3: Kompetanseutvikling i samisk språk i Kåfjord kommune. Kåfjord kommune er etter Samelovens språkregler 3-7 forpliktet til å legge forholdene til rette slik at ansatte får permisjon med lønn for å lære samisk. Ordningen med gratisabonnement for Ávvir er opprettholdt for kommunens befolkning. Ansatte ved samisk språksenter bidrar til koordinering av samisk språk og kultur internt i kommunen. Ansatte i kommunen får permisjon med lønn for å delta på kompetansegivende kurs/utd i samisk språk/kultur. Avsettes hvert år midler til formålet. I 2015 organiserte Samisk språksenter: SAM 1036 Nordsamisk som fremmedspråk, 20 stp Språkbad Ansatte i Kåfjord kommune Språklovens 3-7 Kåfjord kommune -70-

71 2 ansatte deltok på studiet SAM ansatte deltok på språkbad. Ett kurs, SAAL 1, ble ikke igangsatt pga få deltakere. Det gis lønnskompensasjon til ansatte med formal- og realkompetanse i samisk. Lønnskompensasjonen synligjøres ikke over dette ansvaret. Ved utlysning av stillinger vektlegges kompetanse i samisk språk når søkerne ellers står likt. Ansatte har også deltatt på andre, mer fagrettede konferanser og seminarer, så som: Seminar i regi av Samisk legeforening, Tromsø Barnehage og skoleseminar i regi av Sametinget, Alta Pkt. 4: Individuelle kirkelige tjenester. Etter Samelovens språkregler 3-6 har enhver rett til individuelle kirkelige tjenester på samisk i Den norske kirkes Kåfjord bevilger midler til menighetsrådet for å støtte opp om den samiskspråklige delen av deres aktivitet. Det er også bevilget midler til gjennomføring av samisk/norsk salmesang ved Kåfjord helsesenter, Birtavarre. Denne bevilgningen går over tospråklighetsmidlenes utviklingsdel. Befolkninga i Kåfjord Språkloven 3-6 Kåfjord menighetskontor -71-

72 menigheter i forvaltningsområdet. Den Norske kirke har et selvstendig ansvar for å oppfylle intensjonene med Samelovens 3-6. Pkt. 5 Utvidet rett til bruk av samisk i helse- og sosialsektoren. Den som ønsker å bruke samisk for å ivareta egne interesser overfor lokale og regionale offentlige helseog sosialinstitusjoner i forvaltningsområdet, har rett til å bli betjent på samisk. Kåfjord er ikke tilknytta tolketjeneste for bruk i helse- og sosialsektoren. Ansatte omfattes av ordninger knytta til pkt. 3 - Kompetanseutvikling i samisk språk i Kåfjord kommune. Befolkninga i Kåfjord Kåfjord kommune -72-

73 3. Rapportering i henhold til kriterier for måloppnåelse når det gjelder utviklingsdelen Strategier i samarbeidsavtalen Gjennomførte tiltak Målgruppe Mål/hensikt Ansvarlig/hvem gjennomfører Samisk språksenter Se språksenterets rapport Post språksenter Overføring til Samisk språksenter: til språksenteret, hvorav (40%) ble knytta til utviklingsrelatert arbeid. På bakgrunn av at hele overføringen ikke ble benyttet, ble overføring redusert til kr Utfra dette utgjør utviklingsandelen på 40% ,60.- Differansen fra opprinnelig beløp er tilbakebetalt Sametinget. Befolkninga i Kåfjord Utviklingsrelatert arbeid (40%) Samisk språksenter Barn og unge Ekstraressurs til Samisk språksenter, Barnehagene i kommunen Ytterligere å støtte opp om språkarbeidet i barnehagene Samisk språksenter Post språksenter Retta mot språkarbeid i våre tre barnehager Fossen, Birtavarre og Olderdalen. Tospråklig barnebok 1612,40.- Post Bokgave Ordningen er en del av Ole bok prosjektet, og er i samarbeid med Kåfjord 1.klasse i kåfjordskolen Fremme og synliggjøre Leselyst Kåfjord bibliotek -73-

74 bibliotek. Samisk skolesalmebok Differanse mellom godkjent og reell kostand er tilbakebetalt Sametinget. Konfirmanter Fremme og synliggjøre Kåfjord kommune/ Kåfjord menighetskontor Kåfjord kulturskole Post Kåfjord kulturskole Aktiviteter knytta til samisk språk og kultur i kulturskolens regi. Barn og unge tilknytta kulturskolen s aktivitetstilbud Fremme og synliggjøre Kåfjord kulturskole Befolkningen forøvrig Kåfjord bibliotek Post Kåfjord bibliotek Videreutvikle tilbudet innen samisk språk og kultur innenfor bibliotekets områder. Befolkninga i Kåfjord Fremme og synliggjøre Kåfjord bibliotek Samiske kulturuttrykk der hvor folk ferdes Befolkninga i Kåfjord Fremme og synliggjøre Avdeling for drift og utvikling Post prosjekt Ishavet Halti. Midlene er knyttet til prosjekt fra ishavet til Halti som omfatter 1) tilrettelegging og skilting/teksttavle/informasjon om krigsminnene på Spåkenes, ytre Kåfjord og 2) tilrettelegging og merking av turløyper i Kåfjord. -74-

75 Samisk/norsk salmesang, Kåfjord helsesenter i Birtavarre ,60.- Befolkninga i Kåfjord Synliggjøring og bruk av samisk språk Kåfjord menighetskontor Post Kirkelig fellesråd Differanse mellom godkjent og reell kostand er tilbakebetalt Sametinget. Samarbeid med lag, foreninger og andre aktører Riddu Riđđu festvialen Post Riddu Riđđu Befolkninga i Kåfjord Fremme samisk språk og kultur i eget område. Ivaretaking av RR som møteplass og arena for samisk språk og kultur. Riddu Riđđu festivalen Søkbare midler lag/foreninger og andre. Tiltak som har mottatt støtte: Flere aktører: Arrangement Samefolkets dag, Tornensis: tilleggsstøtte CD, Midler avsatt på fond. Godkjent av Sametinget. Nord Troms storlag av NAAF: Språkbad, Senter for nordlige folk: Utstilling Men fjellan e de samme, Rognli Senter for nordlige folk: Utstilling Anleggsarbeider, Holm Mandalen UIL: Logo Befolkninga i Kåfjord Støtte opp om tiltaksom fremmer samisk språk og kultur i kommunen Lag/foreninger og andre -75-

76 Senter for nordlige folk: Utstilling, Álgu Begynnelsen, Post Tilskudd Prosjekt språkbad for barn ble ikke gjennomført og utstillingen Álgu Begynnelsen fikk redusert utbetaling. Differansen er tilbakebetalt Sametinget. Endringer (omdisponering) Erik Schytte Blix/Torleif Lyngstad: Trykking av stedsnavnmateriale fra Kåfjord Befolkninga i Kåfjord Fremme og synliggjøre Avdeling for drift og utvikling/kåfjord bibliotek Fordelt på postene og Trykkeutgifter og kjøp av bilder. Post Oversetting Språkkafe, Olderdalen: 1 x mnd. Arrangert 8 ganger Befolkninga i Kåfjord Språkarena Avdeling for drift og utvikling Kostnader fordelt på postene Lønn Husleie Kjøring Bevertning -76-

77 Familietiltak/samling Familieleir i Skibotn Post Familieleir Barn og unge Familieleir Språkarena Samisk språksenter Prosjektet var i regi av Samisk språksenter. Arrangert høsten Tilrettelegging for språktiltak i barnehagene Prosjekt Luonddobálggis/Natursti i barnehage Post Natursti i barnehagene Barn Natursti fremming og stimulering av samisk språk Barnehagene Avsatte kr på fond i 2014, men pga at vi ikke søkte om godkjenning måtte beløpet tilbakebetales til Sametinget. Siste halvdel av totalsum er bevilget over basis- og betjeningsdelen. Ordningen støtte til foreldre til barn i barnehage og grunnskole med samisk i sin fagkrets og nært pårørende til samisk språklige foreldre med demens ble ikke gjennomført pga ingen søkte på ordningen. Midlene ble søkt omdisponert til andre tiltak, noe Sametinget gav godkjenning til. Stipendordningene for 1) elever i videregående skole og 2)befolkningen forøvrig, ble ikke gjennomført. Sametinget godkjente ingen av tiltakene. Det ble anket i forhold til stipendordningen for elever i videregående skole. Denne anken fikk vi et positivt svar på i desember. Da var det for sent å kunngjøre ordningen. -77-

78 Vi kan også nevne at det over basis- og betjeningsdelen bevilget midler til: Kåfjordskolen: Samefolkets dag Manndalen skole: Ekskursjon til Alta og Komsa skole for 1.språksklassen. Kåfjordbarnehagene: Natursti i barnehagen. Totalt har Kåfjord kommune benyttet kr ,60 av bevilgningen over tospråklighetsmidlenes utviklingsdel kr Det er tilbakebetalt kr ,8. På grunn av regnefeil hos oss gjenstår kr ,60 for tilbakebetaling til Sametinget. -78-

79 4. Vedlegg (sett kryss) Følgende dokumenter skal være vedlagt: Regnskap for utviklingsdelen: For strategier og tiltak i henhold til aktivitetsplan for 2015 og samarbeidsavtalen. Hvis det mangler vedlegg, blir ikke 2. del av tilskudd utbetalt. 5. Underskrift Navn: Dato: Underskrift: Rapporten inkl. alle vedlegg sendes: Sámediggi - Sametinget Ávjovárgeaidnu Kárášjohka/Karasjok Den som underskriver, må ha fullmakt til å forplikte foretaket/institusjonen/virksomheten. -79-

80 -80-

81 -81-

82 -82-

83 -83-

84 GÁIVUONA SUOHKAN KÅFJORD KOMMUNE KAIVUONON KOMUUNI Arkivsaksnr.: 2015/ Arkiv: 233 Saksbehandler: Inger Marie Åsli Dato: Saksfremlegg Utvalgssak Utvalgsnavn Møtedato 12/16 Samepolitisk utvalg Rapport Samisk språksenter ansvar 437 Henvisning til lovverk: Vedlegg 1 Regnskap Samisk språksenter 2 Regnskap, Familieleir Samisk språksenter 3 Rapport Samisk språksenter 2015 Rådmannens innstilling: Rapport 2015, Samisk språksenter ansvar 437., tas til orientering. Saksopplysninger: Vedlagte rapport er knytta opp mot Sametinget sin bevilgning til Samisk språksenter. I tillegg til grunntilskudd har Sametinget bevilget midler til aktivitetsplan for 2015 som omfattet samiskkurs, i tillegg til familieleir. Familieleiren har eget regnskap. Språksenteret fikk i tillegg prosjektstøtte til Mádji som er et samarbeidsprosjekt mellom språksentrene i Kåfjor, Storfjord og Tromsø kommuner. Dette prosjektet var i startfasen i 2015, og første Mádji leir er under planlegging. Dette prosjektet har eget budsjettkapittel. -84-

85 -85-

86 -86-

87 -87-