Hovedplan skogsveier

Transkript

1 Hovedplan skogsveier Vika skogsveg i Åkra, bygd i 1999 Foto: Anbjørn Høivik Kvinnherad kommune Utan veg er skogen i Kvinnherad av liten verdi

2 1 Innhald side 1. Bakgrunn 2 2. Innleiing 2.1 Føringar for arbeidet Planstatus Prosess i kommunen fram til ferdig produkt Historikk 3 3. Anvendte metodar 3.1 Ajourføring av eksisterande og framtidige skogsveier Inndeling i geografiske områder og dekningsområder Skoglige ressursdata Miljødata Økonomiske parameter Byggekostnad Gjennomsnittleg tømmerpris Driftsmetoder og kostnader ved hogst og terrengtransport 7 4. Sentrale trekk ved skogbruket i Kvinnherad kommune Nøkkeltall for skogbruket Terrengforhold i skogen Eigarforhold og eigedomsstruktur Hogst, vegbygging og skogkultur siste 10 år Eksisterende skogsveier Oversikt over tømmerkaier Flaskehalser på det offentlige vegnett Vilt og skogbruk Skogsveger og friluftsliv Beredskapsomsyn Verdiskaping frå skogen i Kvinnherad Rasfare og naturskade Finansiering av skogsveier Klima og karbon i skogen Mål og strategi Handlingsprogram Tabell 1: Planlagde tiltak, aktuelle skogsveier 16 Tabell 2: Byggekostnader vs verdiskaping Vedlegg Kart over kvar veg med dekningsområde.

3 2 1. Bakgrunn Kystskogmeldinga frå 2008 legg opp til ein dobling av verdiskaping i skogbruksnæringa langs kysten. Frå dagens nivå på kring 17 mrd til om lag 40 mrd mot år For Kvinnherad sin del vil det bety om lag 15 millionar per år i førstehandsverdi for tømmer levert til veg. For å nå dette målet er utarbeiding av ei ny Hovedplan for skogsvegar i alle kystfylka prioritert. Det er eit mål å betre tetthet av skogsbilvegar langs kysten. Om lag 30 % av arealet langs kysten er rekna for taubaneterreng. Taubanedrifter stiller særlige krav til vegnettet. I denne planen er det rekna med at 25% av arealet må drivast med bane sjølv om alle planlagde vegane blir bygde. Denne planen tek sikte på å løyse ut dei store areala som vart planta til i skogreisingsperioden frå 1955 til Planen vil prøve å sei noko om verdiane av denne skogen. I denne planen er det ikkje planlagd inngrep i større naturskogområder, fokus er på planteskogen av gran. Fig. 1. Viser forskjellen på veg i Noreg i dag (meter veg per dekar) i kystskogfylka samanlikna med innlandet i Norge. Kvinnherad er vist med status i dag og ein søyle som viser tilstanden dersom vegane vert bygd etter planen. 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Kvinnherad Kvinnherad utbygd Kystregion Innlandet Norge

4 3 2.Innleiing 2.1 Føringar for arbeidet Hovedplan skogsveg skal vise kva bruk skogbruket har for infrastruktur som er tilpassa det utstyr som skogen blir drevet med i dag. Planen tek for seg behovet for skogsvegar i Kvinnherad i perioden I planen er det teke med dei områda der det er rekna med at det vil stå hoggande granskog i løpet av næraste 15 åra. I denne planen er det verdiskaping frå skogbruket som er hovudsaka, i tillegg til å synliggjere klimagevinsten eit aktivt skogbruk gjev. Hovedplanen viser kor stor del av det produktive skogarealet som er utløyst med veg og kva planlagde tiltak løyser ut. Planen skal vere eit grunnlag for best mogeleg bruk av dei økonomiske midlane som skogforvaltninga kan nytte. 2.2 Planstatus Hovudplanen er ikkje juridisk bindande, den bestemmer ikkje kva tiltak som skal/ikkje skal utførast på eit bestemt areal. Hovudplanen er ein oversiktsplan, ein analyse som trekker opp hovudlinjene i skogbrukets behov for infrastruktur. Kvar einskild skogeigar bestemmer eige aktivitetsnivå. Hovedplan for skogsvegar er ein sektorplan (temaplan) og vil bli knytt til landbruksplanen i kommunen. Hovudplan skogsvegar gir berre ein peikepinn på kor dei aktuelle skogsvegtraseane bør leggjast, og både det endelege trasévalet og reelt dekningsområde kan avvike noko frå planen. Dei ulike vegane er ikkje unnateke vanleg saksgang for bygging av skogsvegar. Forskrift om planlegging og godkjenning av veier for landbruksformål gjeld, og når det blir aktuelt må kvar veg søkjast om til kommunen på vanleg måte. 2.3 Prosess i kommunen fram til ferdig produkt Kommunen har vært ansvarlig for gjennomføringa av planarbeidet, mens Fylkesmannen si landbruksavdeling og skogsvegprosjektet i Kystskogbruket har delteke i arbeidet. Fylkesmannen si miljøvernavdeling og Statens Kartverk har også vore involvert i prosessen. Planen er ein analyse som er utarbeidd på fagleg grunnlag. Planen blir lagt fram til politisk behandling for Kommunestyret. Kommunestyret har i kommentarar til budsjett for 2013 i punkt 44 etterspurd ein liste over skogsvegar i Kvinnherad, og oversikt over framtidig trong for vegar. I denne planen finn ein liste over bygde vegar og det ligg ei oversikt over kva områder som må løysast ut dei neste 15 åra. 2.4 Historikk I nyare tid er det laga fleire planer for skogbruket i Kvinnherad:

5 4 1965: Skogreisingsplan for Kvinnherad 1989: Tiltaksplan for skogbruk, der ein vurderte kva areal som var aktuelt for treslagskifte 1994/95: Utarbeiding av skogbruksplaner for enkelt eigedomer 2001: Oversiktplan skogbruk, med hovudvekt på skogsvegar Planen som no vert utarbeid byggjer i stor grad på Oversiktsplan frå 2001, og dei vegane som er planlagde, men ikkje starta opp etter denne. 3. Metoder 3.1 Ajourføring av eksisterande og planlegging av framtidige skogsvegar Ajourføring av eksisterande vegar er gjort i samsvar med avtale mellom Statens Kartverk og kommunane om registrering av køyrbare vegar. Data i hovudplanen er sett saman av geografiske område, dekningsområde til kvart veganlegg og planlagde tiltak. 3.2 Inndeling i geografiske områder og dekningsområder Kommunen er delt inn i 6 områder, som vist på vedlagde kart. Det er teikna inn nye vegar i 3 av områda, Varaldsøy, Hatlestrand, Enæs til Utåker og på Halsnøy. I Åkra og på Ølve er det ikkje rekna med trong for større nye veganlegg i perioden. Det er i desse områda bygd mykje veg de siste 20 åra. Likevel vil det alltid vere trong for mindre anlegg. Området som er kalla Folgefonna er uinteressant for skogproduksjon. For å vurdere mengde skog som har vegløysing, er det til kvar veg regna eit dekningsområde. Inndelinga i områder og dekningsområder går frem av kart-informasjonen i punkt 7. Datasettet i hovudplanen består av område, dekningsområde og planlagde tiltak og forvaltast av Norsk institutt for skog og landskap.

6 5

7 6 3.3 Skoglege ressursdata I Kvinnherad kommune er skogressursdata henta frå skogbruksplan, SAT-Skog og AR5. 1. Skogbruksplan ble utarbeidd i 1995 og tala er gamle og upålitelege 2. SAT skog er data frå skog taksert på grunnlag av satellittbilete 3. AR5 er inndeling i kartet på ulike bonitetar For Kvinnherad har vi brukt areal dominert med gran og rekna at hos oss vil det stå om lag 50 m 3 gran per dekar når skogen er mellom 45 og 60 år, eller når den blir hogge. Dette er nytta for å få eit meir reelt anslag over ståande volum i kvart driftsområde. 3.4 Miljødata Med tanke på eventuelle viktige naturverdiar er alle driftsområda gjennomgått i samarbeid med miljøvernavdelinga hos Fylkesmannen. Eventuelle merknader følgjer kvart driftsområde. Driftsområdet som er vurdert er det teoretiske driftsområdet til dei ulike vegane, slik det er presentert på kartvedlegga i temaplanen. Ved hjelp av tilgjengelege, kartbaserte databasar er det kontrollert om det finst kjende miljøverdiar i dei aktuelle områda. Følgjande tema er kontrollert: Miljøregistreringer i skog MIS (Skog og Landskap), viktige naturtypar, viktige funksjonsområde for viltartar, inngrepsfrie område (Direktoratet for naturforvaltning), raudlisteartar (Artsdatabanken) og verna vassdrag (Norges vassdrags- og energidirektorat). Slike opplysningar skal òg nyttast når kommunen behandlar søknadar etter forskrifta om landbruksvegar. Her skal det gå fram av vedtaksdokumentet at også naturmangfaldlova 8-12, dei såkalla miljørettsprinsippa, er vurdert. 3.5 Økonomiske parametere (jfr. tab. 2 og 3) Økonomi blir også lagt til grunn ved søknad om godkjenning (jfr. Landbruks- vegforskrifta) og ved prioritering mellom enkelt anlegg ved søknad om tilskot til bygging. Det er ikkje rekna indeksregulering på prisar,alt er tal gjeldande i Byggekostnad Byggekostnad (kr/m) for aktuell veger er baser på erfaringstall for tilsvarande vegklasser i kommunen. Vi har nytta kr 1.000,- per meter bilveg og kr 650,- per meter veg for traktorveg i Kvinnherad Gjennomsnittleg tømmerpris Som snittpris for tømmer er rekna kr 350,- per m 3. I denne planen er det kulturgrana som er i fokus og vi har derfor ikkje differensiert tømmerpris. Kr 350,- er eit erfaringstal og basert på 65 % sagtømmer, noko skurslip til eksport og resten som massevirke og energivirke.

8 Driftsmetoder og kostnader ved hogst og terrengtransport Skogsentreprenører med hogstmaskiner og lassbærere står i dag for mesteparten av avvirkninga. Dette er normalt små foretak med svært kapitalkrevande utstyr.hogstoppdraga er prega av forholdsvis små skogsdrifter og ofte lang terrengtransport. Kostnad for maskinell hogst varierer frå kr 70,- til kr 130,-/m3 alt etter terrengforhold og produksjon. Uttransport med lassbærer vil ha ein startkostnad på ca.50,- kr/m3, men aukar med 15-20,-kr/m3 og 100 meter terrengkøyring. Dette er ein viktig faktor å ta med når ein skal vurdere lengd på terrengtransport oppimot investering i skogsbilveg og riktig plassering av velteplass. I tillegg til hogst og utkøyring utgjer også kostnad for graving av driftsvegar og oppussing av terreng og vegar etter drift ein del av driftsprisen. Anleggskostnaden varierer mykje mellom oppdraga, medan kostnad for oppussing normalt utgjer 5-7 kr/m3. Noko volum vert idag teke ut med bruk av taubaneutstyr. Dette er ei driftsform med høge kostnadar og som betingar statleg tilskot for å gje positiv rotnetto til skogeigar. Tilskotsatsen har dei siste åra variert frå ,- kr/m3 og med driftsprisar frå 250,- kr/m3 og oppover vil skogeigar sin rotnetto med dagens tømmerprisar vere frå ,- kr/m3 inkl.skogfond. 4. Sentrale trekk ved skogbruket i Kvinnherad kommune Det er i deler av kommunen hovudsakleg kulturskog av gran, medan i andre deler har det vore drive eit uthaldande skogbruk i fleire hundre år. Båtbygging med bruk av lokalt vyrke har vore drive fleire stader i kommunen. Skottehandel med tømmer var ein stor næring i si tid. Terreng; mykje av skogsterrenget i Kvinnherad kan drivast med hogstmaskin og lassberar, ved hjelp av enkle stikkvegar og noko gravemaskinarbeid. Noko terreng er så vanskeleg tilgjengeleg at det må drivast med tungt baneutstyr (ulike typar slepebaner, taubaner mm.) Tidlig på nittitalet vart mykje skog stormskadd i fleire omgangar. I Kvinnherad var det Varaldsøy og Ølve den gjekk hardast ut over. Det blei sett i gong mykje vegbygging for å redde tømmeret som var skadd og desse vegane vert nytta i dag. 4.1 Nøkkeltall for skogarealet Kvinnherad har eit total areal på om lag 1000 kvadratkilometer, der om lag 250 er produktiv skog. Det er ca dekar kulturskog, resten likt fordelt lauv- og furuskog. Tilveksten i kulturskogen reknast til kring 1 kubikkmeter per dekar per år. Dette gir ein tilvekst i Kvinnherad på om lag kubikkmeter tømmer per år. I naturskogen reknar ein tilvekst på 0,1 kubikkmeter per dekar og år. Totalt om lag kubikkmeter tømmer per år. Det er i dag liten avsetning av furu og lauv, industrien etterspør gran som har eit virke som er meir eigna for industriell produksjon.

9 8 4.2 Terrengforhold Store deler av kulturskogen i Kvinnherad er planta på svært god jord. Det meste er bonitet g17 eller betre. Andel vanskelig terreng (terreng brattere enn 40%) er i denne planen rekna til om lag 25% av arealet. Ein av dei store utfordringane ved bruk av baneutstyr til uttak av tømmer i Kvinnherad er dei mange høgspentlinjene. Det er nødvendig med gode sikkerheitsmarginar for å unngå farlege situasjonar. Berggrunnen i kommunen skifter mykje, Folgefonnhalvøya er dominert av hardt og næringsfattig grunnfjell av prekambrisk alder. Området er gjennomskåre av ei mektig gabbro-sone mellom Rosendal og Åkrafjorden. Varaldsøy og områda nord for Hardangerfjorden er prega av yngre berggrunn, fyllitt, grønskifer og innslag av kalkstein, frå kambro-silur tida. Desse bergartane forvitrar lett og er rike på næringsstoff. Her finns og årer av svovel- kopparkis og jernmalm som tidlegare har danna grunnlag for gruvedrift. Den marine grensa varierer i kommunen frå ca. 70 m.o.h. ytst ute til ca. 90 m.o.h. i indre delar. På sør sida av fjorden finn ein tildels store avsetningar frå bre og elvar. Desse gjev grunnlaget for dei beste jordbruksbygdene. Avsetningane er dels svært tette og kompakte. Noko som gjer det nødvendig å gå inn med grøfting også på ein del av fastmarka. 4.3 Eigarforhold og eigedomsstruktur. Det er mange skogeigedomar i Kvinnherad, totalt registrert i skogfondssystemet er 842. Gjennomsnitt størrelsen på eigedomene er om lag 200 dekar. 4.4 Hogst, vegbygging og skogkultur siste 10 år Avvirkning m3 Nyplanting tal Nyplanting Skogsveger * planter i dekar Totalt *ferdigmeldte, antall meter (både skogsbilveg, traktorveg og ombygging)

10 9 4.5 Eksisterande skogsvegar For å skaffe seg oversikt over kor stor del av skogarealet ein alt har tilgang til utifrå eksisterande skogsbilvegar har ein vurdert dekningsområde (nedslagsfelt) for kvart veganlegg etter fylgjande kriteriar: Terrengtransport inntil 1000 meter Tilstøytande veganlegg Maksimal lengd på taubanestrekk med inntil 400 meter Kraftleidningar som fysisk stengsel for bruk av taubane Impediment, uproduktivt areal, er ikkje teke med Det er i denne planen registrert meter eksisterande skogveg i Kvinnherad. Dette totalt for bilveg kl. 3-5, og traktorveg kl Nokre av traktorvegane er det planar om å byggje om til bilveg. Alle skogsvegar som er køyrande med bil er digitalisert og kartfesta. Lengde, kvalitet og snuplassar er teken med. Dette er opplysningar som er av stor interesse for fleire enn dei som driv i skogen, mellom anna ambulansepersonell, branntroppane og andre. Etter dei store stormskadane vi hadde på nittitalet vart det bygd mykje veg. Då vart det serleg bygd veg i områda der det sto mykje furuskog, på Varaldsøy og Ølve /Hatlestrand. 4.6 Oversikt over eksisterande skogsvegar og kaiar Tømmerkaier Kvinnherad har i dag fire tømmerkaier, men leverer i tillegg over Nes tømmerkai i Mundheim. Kaiane er eigde av lokale skogeigarlag og er bygd ut over tid, dei fleste på nittitalet. Endringar i størrelse på båtane har gjort at ikkje alle kaiane er like eigna og tidsmessig, større båtar krev større djupne og lenger kaifront for å laste. Dette gjelder Varaldsøy, Kysnes og Furuvik tømmerkaiar.

11 10 Børnes tømmerkai vart bygd i 1991 og ligg i Uskedalen. Dette er den mest nytta tømmerkaien i Kvinnherad, og årleg vert det skipa ut fleire tusen kubikkmeter tømmer over denne. Kaifronten er 40 meter lang, i tillegg er det 25 meter kommunal kai. I Åkra blei det i 1999 utarbeidd eit forprosjekt for tømmerkai sentralt i bygda. Vegstandarden til Åkra og lengda på transporten gjør det aktuelt å sjå på dette prosjektet på nytt om det lar seg finansiere. Skal dette gå må det bli som eit spleiselag med f.eks Bygdelaget som prosjekteigar. Bilde viser Furuvik tømmerkai bygd i 1996 på Borgundøy. 4.7 Flaskehalser på dei offentlege vegane Det vert vist til rapport Skognæringens transportruter på det offentlige vegnettet i Hordaland fylke i år 2000 Transportbrukernes Fellesorganisasjon, januar Rapporten er gammal, og det har skjedd mykje sidan år Det vil vere trong for ein gjennomgang av flaskehalser på vegane lokalt innan kort tid. Det er eit problem for skogbruket at dei offentlege vegane mange stader er av for dårleg kvalitet, og serleg dei kommunale vegane. På mange kommunale vegar er det vektrestriksjonar og nedsett lengde for vogntog. For skognæringa vil oppskriving av vegane vere til stor hjelp. Auke i vogntoglengde medfører færre turar på same veg for å få ut same tømmermengde, med redusert slitasje på vegen som resultat. Dette kan i mange tilfeller gjerast utan kostnader, ein treng å prøvekjøre vegane og sjå at vogntog kjem fram. Akseltrykk på ein henger er langt lågare enn for ein bil, og ein får dermed med meir last. Kvaliteten på vegane er ei skranke for å kunne drive effektivt, Kvinnherad har lange avstandar og omlasting frå bil til henger er kostbart.

12 11 Det har tidlegare vorte gjort ein jobb med utbetring av flaskehalser på kommunale vegar, Slagget og avkjørsle til Sundfjord i Ølve. Dette var eit spleiselag mellom kommunen og fylket. Ved hjelp av relativt små midlar vart vegane rusta opp til vogntoglengde 19 meter. 4.8 Vilt og skogbruk Kvinnherad er den kommunen i Noreg som har hatt høgast avskyting av hjort dei seinare åra. Det har vore eit mål å få hjortestamma ned. Dette på grunn av stort skadepress på innmark, trafikk, hagar og ikkje minst skogskader. Hjorten et små planter, toppskot på ung skog og bark på eldre tre. Dette gir store økonomiske tap for skogeigar, og reduserer verdien av tømmeret. Skogsfugl finnes, men ikkje i store mengder. Ulike typar fuglar finnes, mellom anna ulike hakkespettarter. Rovvilt er det ein del av, rev, mink og mår, i tillegg til ulike rovfuglar som lever i skog. 4.9 Skogsvegar og friluftsliv Svært mange av skogsvegane i kommunen vert nytta som turløyper. Dei gjer at fleire kjem seg ut i naturen. I deler av kommunen er det bratt og vanskeleg å kome opp utan ein veg å gå på. Mange av vegane vert nytta som treningsløyper for hest. Konfliktane er ofte mindre her enn langs meir trafikkerte strekningar. Tilgang til skogen og infrastruktur i den er heilt avgjørande for kor mange som besøker skogen. Dette er dokumentert i ein rapport frå Skog og Landskap (Gundersen 2004)

13 12 Verdien av dette er det ennå ikkje rekna på i Norge, men dette representerer mykje helsekroner Beredskapsomsyn Mange skogsvegar og andre private vegar i kommunen er sperra med låst bom. Redningstenesta har ikkje eit fullgodt oversyn over kor alle desse vegane går og om dei er sperra av bom. Det er heller ikkje etablert ein sikker tilgang til nøklar der det er låst bom. Det kan oppstå sjukdom og skadar hjå personar som oppheld seg på eller i nærleiken av slike vegar. Det er i Kvinnherad etablert eit felleslås system slik at dei som brukar fleire ulike skogsvegar skal ha ei nøkkel som passer på fleire anlegg, dette gjeld for tømmerbilsjåførar, entreprenørar, skogbruksleiar mm. Vinteren 2013 fikk ambulansestasjonen og brannvernet tildelt nøklar som passer dette systemet Verdiskaping frå skogen i Kvinnherad I dag blir det omsett og foredla mykje skogsprodukt i Kvinnherad. Siste åra har hogsten i kommunen vore mellom 8 og kubikkmeter innmålt virke. I tillegg kjem ved og tømmer til eige bruk, om lag 5000 m3. Fleire lokale foredlar skogsvyrkje; lokale sagbruk foredlar kring 5000 kubikkmeter tømmer, bioenergi er i sterk vekst, og tek om lag 2000 kubikkmeter. Trelasten på Sandvoll er største kjøpar av sagtømmer frå skogen i Kvinnherad, dei tek skurbart virke frå ulike treslag: gran, sitkagran, furu og lerk. Biovarmeanlegg i stor målestokk er nytt i Kvinnherad, Vaage gartneri starta med flisfyr i 2007, medan Kvinnherad Bioenergi starta opp i Rosendal i januar Det vert rekna med at verdien av ein kubikkmeter tømmer kan multipliserast med 12 før den er ferdig foredla. Det vil sei at med eit forventa hogstvolum i Kvinnherad på om lag kubikkmeter tømmer til ein førstehandsverdi på om lag kr vil den samfunnsmessige nytten vere om lag kr 210 millionar kronar per år. Totalt vert det i statsbudsjettet rekna med at brutto frå skognæringen som ein fornybar naturressurs er verdien sett til kr 6.4 milliardar kroner i Noreg. Ein stor del av dette er og vil bli basert på råstoff henta frå skogreisingen langs kysten Rasfare og naturskade Etter kvart som vi i større og større grad blir oppmerksam på kva skader vatn kan gjere og med dei store nedbørsmengdene som er på Vestlandet må det takast serskilde omsyn til drenering ved vegbygging. Veg i bratt terreng stiller andre krav til drenering og stikkrenner enn flatare vegar gjør. Tette stikkrenner er eit kjent problem og grunn til at det vert løyst ut ras mange stader. Godt

14 13 organisert vedlikehald og tilsyn med grøfter og stikkrenner reduserer problemet. Sjå meir om dette i LMD sin veileder for skogsvegar og skred. Skogen og rotsystemet verkar som bindemiddel og held jordmassane på plass. Derfor er det viktig å få opp ny skog etter hogst i bratte områder. Skog i potensielle utløysingsområder for snøskred er med å redusere faren for at det skal gå skred. Storm og vind kan gjere stor skade på kulturskogen. Tidlegare vart dette dekkja gjennom Naturskadefondet, men frå år 2005 vart dette endra. Skogeigarane må no sjølve sikre seg mot naturskade. Ein del har gjort dette gjennom Skogbrand, eit tryggingselskap eigd og drive av skogeigarane sjølve, men stadig er det ein stor del av skogareala som er utan forsikring. Eit eigna vegnett i skog vil vere til stor hjelp ved store stormskader, eller for å komme frem ved skogbranner Finansiering av skogsvegar Det er ulike ordningar for å finansiere skogsvegar: Statstilskot; i dag inntil 60% tilskot av kostnadane med å byggje skogsbilveg Skogfond; ein skattemessig gunstig ordning der skogeigarane set av ein del av tømmeroppgjeret på fond til framtidige investeringar. Ein god måte for dei som har inneståande midlar på fond, eller som driv jamt i skogen over fleire år. Eigenkapital Tidlegare var det både kommunalt og fylkeskommunalt tilskot til skogsvegar, men dette vart teke bort i siste del av nittitalet Klima og karbon Skog og skogskjøtsel kan bidra til å redusera klimagassutslepp på tre hovudområder: Redusere utsleppa av klimagassar gjennom redusert avskoging og skogforynging. Fjerne klimagassar frå atmosfæren ved å fungera som karbonsluk og -lager. Dette lageret kan auke med større skogareal og med meir biomasse på dei eksisterande areal. Bruk av produkta frå skog til å erstatte fossil energi direkte (bioenergi), til å lagre karbon i varige produkt eller ved å erstatte produkt som er energikrevjande i produksjon. I Kvinnherad kommune er det naturlig å dele skogen i tre hovudtypar, som har kvar si rolle i klimasamanheng. Lauvskogen: Har relativt kort omløpstid men kun ein liten del av skogen blir nytta, for det aller meste som ved (om lag 5000 m 3 i året). Grunna den korte omløpstida, lite hogst og stor naturlig avgang har lauvskogen liten innverknad på klimarekneskapen i kommunen. Det som blir teke ut og brukt som fyringsved har ein positiv klimaeffekt der det til ein viss grad erstattar fossile energikjelder. Furuskogen: I denne hovudplanperioden reknar ein ikkje med nye veginvesteringar til disse areala og ikkje nokon auke i furuhogsten. Denne skogen vil fortsetja å veksa utan stor auke i naturlig avgang og vil da fortsetja å binda CO 2.

15 14 Granskogen: Denne hovudplanen legg til grunn at grana vert nytta og hogd framfor andre treslag i den nærmaste framtid. Det er ein føresetnad at dei areala som verta hogd blir planta igjen slik at produksjonen verta sett i gang snarast mogleg. Ein kubikkmeter med trelast sparar miljøet for tonn CO 2 når alternativet er å byggja i betong eller stål. Skurandelen i Kvinnheradsgrana ligg på 60%. Vidare er skurutbyttet i sagbruka om lag 55%. Om denne hovudplanen vert realisert kan det hoggast om lag m 3 tømmer dei neste 20 åra: m 3 x 0,6 x 0,55 x (0,5-1,5 tonn spart CO 2 /m 3 trelast) = tonn CO 2 spart Det finst mange ulike berekningsmetodar for å berekna klimaeffekt av ulike skogtiltak. Det er viktig i denne samanhengen å hugse på at ein arbeidar med ein berekraftig ressurs som fornyar seg samstundes som den eter opp forureininga og lagrar det som eit miljøvenleg byggjematerial. 5. Mål og strategiar Hovedmål Fortsette å byggje ut eit rasjonelt skogsvegnett der det vert teke omsyn til viktige miljøverdier og som bidreg til økt samlet verdiskaping i skognæringen. Legge til rette for rasjonell utnytting av skogressursene i Kvinnherad. Delmål Legge til rette for taubanedrifter i kommunen Strategi Gå gjennom kommunale vegar og vurdere oppskriving eller utbetring. Bruk av geolog for å vurdere eventuell rasfare kring nye vegar Utarbeide ein oversikt over verdiskaping innan skogbruket i Kvinnherad Utarbeide ein oversikt over trebrukande bedrifter i kommunen Synleggjøre arbeidsplassane knytt til skogbruksnæringa i kommunen og regionen Synleggjere manglande forsikringsdekking av skog i kommunen 6. Handlingsplan Tabell 1 viser planlagde skogsvegar i perioden. Totalt utgjer dette ca. 46 km fordelt på 33 veganlegg. Totalkostnaden for å bygge ut skogsvegane er ca. 46 millionar kroner basert på ein kostnad per meter på kr Dersom ein legg til grunn 60 % statleg tilskot utgjer eigendelen for skogeigar ca. 18 millionar kroner. Dei planlagde skogsvegane løyser ut rundt kubikkmeter med gran, ut frå at det vil stå ca 50 kubikkmeter per dekar ved hogst. Og planlagde vegar vil løyse ut omlag dekar granskog. Dette utgjer om lag ein firedel av den planta skogen i Kvinnherad. Førstehandsverdien er brutto ca. 350 kroner pr. kubikkmeter eller tilsvarande ca. 210 mill. kroner. Førstehandsverdien skal dekke hogst og framkøyring til offentleg bilveg og skogeigar si forteneste. Normalt reknar vi at skogeigar si forteneste er kr til per. kubikkmeter tømer og vil for desse skogsvegane utgjere ein verdi kring 60til 90 millionar kroner. Nasjonalt reknar ein at tømmerstokken kan utgjere ei verdiskaping via foredling (sagbruk og treforedling) som er 12 gangar førstehandsverdien. Dette byggjer ein på at sagtømmeret kan foredlast ved Moelven Granvin Bruk og massevirket kan foredlast ved papirfabrikkar i Noreg. Legg ein til grunn skogen som desse vegane i Kvinnherad utløyser er den nasjonale

16 15 verdiskapinga på kring 2,5 milliard kroner. I denne samanhengen ser ein at dei statlege tilskota til skogsvegane blir små (60% av 46 mill = 28 mill) og utgjer knapt 1% av den nasjonale verdiskapinga. Skogsvegane i planen bør byggjast i løpet av dei neste 10 til 15 åra, før tømmeret vert for grovt og faren for vindfellingar og anna skade aukar. Ovanfor har vi lagt til grunn ei verdiskaping basert på tømmerstokken. Det er likevel klart at skogsvegane har mange andre verdiar og dei kan i nokre tilfelle vere like viktige som verdien av tømmeret. Eksempel er jakt, friluftsliv og næringsutvikling kopla til dette. Eigedomsstrukturen i Kvinnherad er som i dei fleste bygder på Vestlandet, relativt smale teigar og små eigedomar. Dette krev samhandling. I denne planen er det hovudsakleg granskog som vert løyst ut. Kort summert opp kan ein sei at: Utan veg er skogen i Kvinnherad av liten verdi

17 16 Tabell 1. Planlagte tiltak Parsellnr Vegnamn Vegklasse Taubane Ombyggj. Lengde Merknad Dokumenterte miljøverdier Daa gran Vol_gran Vol_furu Vol_lauv Aakre Rik edellauvskog Eikeland 4 Ja Rød Ytre Rød Kaldestadvegen Bygt Eikedalen Våge 4 Ja Kjerland 4 Ja Døssland Fet Bringedal Onarheimslio Onarheimslio Nord 4 Ja Snilstveit Skeie 4 Ja 782 Delvis bygt Nes Skåla Nes Skåladalen Guddal 4 Ja Myklebust Øvre Sandvik Omvik Seberg 4 Ja Enessetra 4 Ja Nedre Sandvik 4 Ja Sandvik 4 Ja Sundshaugane Dalstølsvegen 4 Ja Storfugl Valelia 4 Delvis Storfugl Brekke - Landa Sundshaugane Vika skogsveg Bygt Tofteåsen veganlegg Bygt Svanevik Kystfuruskog, nordvendt kystberg Arnavik Naturbeitemark, hønsehauk Bjørgen 4 Ja Rik edellauvskog / haustingsskog. Storfugl Møllesvik

18 17 Tabell 2. Byggekostnad og skogverdi, for kulturskog av gran i dekningsområde til kvart veganlegg. Skogverdi Samfunnsnytte / Parsellnr Vegnamn Lengde Byggekostn. kulturskog sum verdiskapning Aakre Eikeland Rød Ytre Rød Kaldestadvegen Eikedalen Våge Kjerland Døssland Fet Bringedal Onarheimslio Onarheimslio Nord Snilstveit Skeie Nes Skåla Nes Skåladalen Guddal Myklebust Øvre Sandvik Omvik Seberg Enessetra Nedre Sandvik Sandvik Sundshaugane Dalstølsvegen Valelia Brekke - Landa Sundshaugane Vika skogsveg Tofteåsen veganlegg Svanevik Arnavik Bjørgen Møllesvik