Jordskifteretten Særdomstol for fast eigedom Kjetil Brandsar Jordskiftedommar

Transkript

1 Jordskifteretten Særdomstol for fast eigedom Kjetil Brandsar Jordskiftedommar Jordskifteretten 1

2 Tema for kvelden - Sakstyper kva kan jordskifteretten løyse jskl Vegsaker kva gjer vi Jordskifteretten 2

3 Rettsutgreiing og grensegang Jordskifte Skjønn Jordskifteretten 3

4 Rettsfastsettande saker: Grensegang rettsutgreiing (kapittel 4) Grensegang - fastsetjing av grenser og bruksrettsgrenser mellom eigedomar tvist eller semje Rettsutgreiing fastsetjing av rettar der det er sambruk. Kven har rett til å beite, køyre på vegen, fiske, jakte m.m. Jordskifteretten 4

5 Jordskifteretten 5

6 Jordskifte rettsendrande tiltak Reglane finst i kapittel 3 i jordskiftelova Endre eigedomar byte areal Felles tiltak ny veg, gjerde m.m. Bruksordning reglar for bruk, veg jakt fiske beite m.m. Jordskifteretten 6

7 Sambruk bruksordning jskl 3-8 Jordskifteretten 7

8 Ein kan fastsetje bruksordningsreglar der det er sameige, sambruk, eller der eigedomshøva gjer at eigedommar er vanskelige å nytt. Slike bruksordningar forandrar ikkje sjølve eigedoms- og rettigheiter, men gjev regler om korleis bruken skal utøvast. Ei bruksordning kan og løyse problema der det er nødvendig at fleire grunnleiger samarbeider for å få til utbygging/ressursutnytting i et område. Jordskifteretten 8

9 Felles tiltak - jskl 3-9 Jordskifteretten 9

10 Ofte er det ikkje nok å gje bruksreglar for å løyse eit problem. Det kan vere nødvendig med ny bru eller veg felles tiltak Ofte vil ei slik investering vera til nytte for fleire eigedommar Retten kan få i stand felles tiltak og fordele kostnader etter nytte Retten kan tving med partar som nektar Jordskifteretten 10

11 Som del av ei jordskiftesak kan jordskifteretten avklare rettar og plikter som del av saka. Ein treng ikkje å ha eiga sak om grensegang eller rettsutgreiing. Jordskifteretten 11

12 Skjønn jskl kapittel 5 Vegskjønn Gjerdeskjønn m.m. Ved skjønn gjev ein kronevederlag/erstatning for å avstå retter/grunn for at andre skal kunne byggje noko Jordskifteretten 12

13 Vegsak Jordskifteretten 13

14 For å bygge veg må ein ha offentleg løyve/vedtak. - Dispensasjon - Veg etter forskrift om landbruksvegar - Reguleringsplan treng ikkje parallell løp - Avtale med grunneigar - Plan for finansiering Kan vere krevjande Grunnlag for jordskiftesak? Jordskifteretten 14

15 1-5.Kven som kan reise sak Krav om sak kan setjast fram av den som eig fast eigedom, eller har rett knytt til fast eigedom, eller av festar. [.] Offentleg styresmakt og andre tiltakshavarar med heimel til å ekspropriere til tiltak og anlegg, kan krevje jordskifte etter kapittel 3. Krevje sak gjer ein ved å leggje inn skriftelg krav til Jordskifteretten eige skjema på våre heimesider Jordskifteretten 15

16 Kravet om sak jskl 6-2 Beskriv kva ein ynskjer å få løyst og kvifor Kven skal vere part i saka og kva type bruk er det av vegen. Skog, jordbruk, bustad, hytte, industri osv. Kart over området Dokumentasjon off. løyve, avtaler, rettar m.m. (Kostnadsoverslag pris) Jordskifteretten 16

17 Jordskifteretten sender ut all innkommen dokumentasjon til alle som er part i ei sak Partane må sende inn dokumentasjon og seie kva dei meiner Jordskifteretten organiserer saka og held nødvendige møter der partane får uttale seg Jordskifteretten 17

18 Jordskifte kan ta ei sak til behandling så lenge det er i heimel for det i lova Jordskifteløysinga kan ikkje føre til at kostnadene og ulempene blir større enn nytten for nokon eigedom eller bruksrett (jskl. 3-18) Jordskifteretten 18

19 Etter at saka er i gang Jordskifteretten sender ut foreløpig utkast til vedtekter som partane får uttale seg om " Oppskrift " på korleis veglaget skal organiserast og driftast, årsmøte, val m.m. Kva vedtektene gjeld Andelar ofte mest krevjande eg kjem attende til dette Jordskifteretten 19

20 Når partane har uttala seg vert det halde nytt møte. Merknadene vert gjennomgått. Ny "runde" ved vesentlege endringar. Avslutting dommaren gjer eit val når saka er tilstrekkeleg behandla Jordskifteretten 20

21 Kostnader Inngangsgebyr kr 5125 Partsgebyr kr 2050 Tinglysing inngår i jordskiftesaka Kostnadene delt etter nytte ved jordskifte Tvist rettsfastsettelse tvisteloven kap. 20 Jordskifteretten 21

22 Andelsfordeling Grunnlaget for kostnadsdeling Gjeld kroner og øre kime til konflikt. "Kostnadsfordeling er ei kjelde til endelause diskusjonar" Jordskifteretten 22

23 Korleis vert høvetalet (andelane) fastsett? Ein må sjå på bruken og nytten til kvar enkelt eigedom Dyrkamark eller skog Areal per teig, avstand fram til teigen Bygningar (industri/næring, bustad, fritidsbustad, seter) Nytte fastsett etter objektiv betraktning kva eigedomen kan nyttast til, og er egna til. Ikkje nødvendigvis kva eigaren vil nytte den til. Jordskifteretten 23

24 Markslag, bygningar og vekttall mellom sektorar Eksempel på vekttall : Bustad 500 Fritidshus 100 Seter 100 Dyrka mark 25 per daa Beite 10 per daa Skog 1 per daa Impediment 0,1 per daa Jordskifteretten 24

25 Tilknytningsavstand er avstand frå start på veg og fram til den enkelte teig Avstandsfaktoren fungera som utjamning av tilknytningsavstanden og medfører at dei som har nytte av lengst veg, får mindre del enn dei ville ha fått utan korreksjon. Dei som har nytte av kortast veg får noe større del enn veglengda skulle tale for. Utgangspunktet for avstandsfaktoren er gjerne 80/20, men kan variere ut frå rettens skjønn. Jordskifteretten 25

26 Grunnlag for å nytte avstandsfaktor er bl.a. at ein stor del av utgiftene til vedlikehald er transport inn av grus, veghøvel, snøfres mv. (tilkøyring), Ved tømmertransport er det ofte slik at tømmerbilane må køyre helt inn for å snu sjølv om den aktuelle teigen ikkje ligg så langt frå startpunktet til vegen. Det kan tale for utjamning. Det er viktig å hugse på at klima kan utgjøre ein like stor del av slitasjen som bruken. Jordskifteretten 26

27 Plasseringsfaktor er ein korreksjon for korleis teigen ligg i høve vegen. Går vegen gjennom teigen, vert plasseringsfaktoren sett til 1,0. Dersom teigen ligger eit stykke unna vegen, vert plasseringsfaktoren redusert tilsvarande til 0,9, 0,8, 0,7 mindre til lengre teigen ligger frå vegen. Jordskifteretten 27

28 Tonnkilometeravgift km x tonn. Vert rekna ut frå reel køyring og type køyretøy Akselastmetoda vekt per aksel. Tyngre køyretøy vert rekna som meir slitande enn lette. Dette gjev ein annan fordelingsnøkkel enn tonnkilometer. Jordskifteretten 28

29 Skilnad på kostnadsfordeling Nybygg Kostnad til ved ny veg (sams tiltak) skal delast ut frå nytte (objektiv) - Eksempel skogsbilveg: Nytte er forskjellen i transportkostnader før og etter at vegen er bygt. Vedlikehaldskostnader delt ut frå bruken til den enkelte. Jordskifteretten 29

30 Endeleg fordeling Vekta areal/bustad/fritidshus vert summert for den enkelte part. Denne summen dannar grunnlaget for utkastet til høvetalet mellom alle partane. Andre faktorar kan ha innverknad for høvetalet, og den endelige fordelinga ved fastsette ved jordskifterettens skjønn. Jordskifteretten 30

31 Jordskifteretten 31