Sjukdom som årsak til lammetap

Transkript

1 Sjukdom som årsak til lammetap

2 Bakgrunn for beiteprosjektet 2010 Tidlegare kartlegging har vist at sjukdom forårsakar store direkte og indirekte tap (beiteprosjektet 2008,2009, Swatick m.m.) Stort dyrevelferdsproblem Store tap Låg tilvekst Trussel mot sauehaldet Mangel på gode råd og tiltak Kan vi risikovurdere beiteområdet? Kan vi gje råd om forebyggjande tiltak som hjelper?

3 Forsøksopplegg Fire besetningar i Romsdal og på Nordmøre Forsøksgruppe og kontrollgruppe Kombinasjon av tiltak Registrere vekt fødsel, vår og haust Registrere sjukdom og tap Stadfeste tapsårsak Enkel samanlikning med kontrollbesetningar

4 Forsøksfelta

5 Tiltak i besetningane Pensling av navlestreng Vaksinasjon mot pasteurella-infeksjon Ta inn og undersøke lamma kvar veke før fjellsending, måle temperatur, telje flått, registrere sjukdom Behandle sjuke dyr Prøve ut ulik bruk av flåttmiddel Blodprøver vår og haust for å kartleggje smitte Obduksjon av døde dyr Flåttprøver og blodprøver frå sjuke dyr

6 Tiltak i besetningane Fødsel Pensle navlestreng Vekt ca 3veker Vaksinasjon ovivac P Coopersect Beiteslepp 4 veker Sjekk for flått, temperatur, kliniske symptom Behandle sjuke dyr 5 veker Sjekk for flått, temperatur, kliniske symptomer Behandle sjuke dyr 6 veker Sjekk for flått, temperatur, kliniske symptom Vaksinasjon Ovivac P Vekt Blodprøve (Coopersect) 7 veker Sende på sommerbeitevert halde igjen (Dysect sheep)

7 Mengde flått i beite, vår, sommar og haust 2010 Isfjorden ktr Isfjorden Fiksdal ktr Fiksdal Tal flått haust Tal flått sommar Tal flått vår Aure ktr Aure

8 40 Prosent smitta flått vår, sommar og haust Smitte vår Smitte sommar Smitte haust Aure Fiksdal Isfjorden Tingvoll Aure kontroll Fiksdal kontroll Isfjorden Tingvoll kontroll

9 Prosent smitta lam vår og haust 2009 og Vår 2009 Haust 2009 Vår 2010 Haust Aure Fiksdal Isfjorden Tingvoll

10 Prosent sjuke dyr i forsøksgruppe, kontrollgruppe og totalt Total Forsøk Kontroll

11 Tapsprosent Besetning Tapsprosent lam 2007 Tapsprosent lam 2008 Tapsprosent lam 2009 Tapsprosent lam 2010 Isfjorden 22,2 12,5 35,7 20 Isfjorden kontrollbesetning 15,6 4,1 7,5 18 Vestnes 17,7 8,7 13,5 7 Vestnes kontrollbesetning 2,7 3,1 6,5 34 Aure 27,9 32,4 26,9 15 Aure kontrollbesetning 0 10,3 26,9 36 Tingvoll 23,4 5,4 17,2 5,6 Tingvoll kontrollbesetning

12 Tapsprosent Aure Aure kontroll Fiksdal Fiksdal kontroll Tingvoll Tingvoll kontr Isfj. Isfj.ktr

13 Tilvekst Besetning Tilvekst fødsel vår 2009 Tilvekst vårhaust 2009 Tilvekst fødselhaust 2009 Tilvekst fødselvår 2010 Tilvekst vårhaust 2010 Tilvekst fødsel haust 2010 Isfjorden Isfjorden forsøksgruppe Vestnes Vestnes forsøksgruppe Aure Aure forsøksgruppe Tingvoll Tingvoll F Tingvoll F Tingvoll F Tingvoll kontr

14 Resultat frå ulike kombinasjonar av tiltak F 1 Vaks mor Vaks lam 3 og 5 veker coopersect ved slepp Kontroll Vaks mor Ikkje vaks lam Ikkje coopersect F 2 Vaks mor Vaks lam 4 og 6 veker Ikkje coopersect F 3 Vaks mor Ikkje vaks lam Coopersect 14 d etter slepp Tal lam Døde Døde i % 10,8 0 5,7 12,5 Sjuke pr Sjuke i % 48,6 51,3 42,9 0 Sjuke etter Sjuke i % 62,2 53,9 44,4 31,3 Flått% etter 1 veke Flått% etter 10 d 16, ,7 12 Flått% etter 20 d 89 84,6 74,3 65,5 Tilvekst født-vår Tilvekst vår-haust Tilvekst født-haust

15 Risikovurdering av beite kan vi utvikle ein metode? Beiteområde Tal dyr (flått) Positive for Anaplasma Klinisk sjukdom Blodprøve antistoff Kommentar Isfjorden,vår Isfjorden kontr, sommar Fiksdal, vår Fiksdal, haust Fiksdal, kontr, haust Eks 1 neg PCR men høgt titer antistoff Aure, vår 7 Tingvoll, vår individ klinisk sjuke utan at A vart påvist i flåtten, 4 av desse har vi blodprøver av, som viser infeksjon.

16 Råd og tiltak Rutinemessig og nøyaktig desinfeksjon av navlestrengen. Kontroll av lamma med temperaturmåling og nøye klinisk observasjon dei første 4 vekene, tidleg oppdaging av sjukdom og tidleg behandling med antibiotika mot A.phagocytophilum og sekundærinfeksjonar. Tilpasse slepp på fjellbeite til når lamma er smitta/evt behandla mot sjukdommen Tidleg beiteslepp, helst før lamma er ei veke gamle Risikovurdering av beitet og nøye vurdering av tidspunkt for bruk av flåttmiddel Vaksinasjon av søyene mot Pasteurella, kanskje også vaksinasjon av lamma kan vurderast

17

18 TICKLESS Forskningsprosjekt finansiert over Matfondavtalen Målsetting å redusere forekomst av flått på dyra og førekomst av flåttboren sjukdom Tre arbeidspakkar: - Genetisk variasjon - Biologisk kontroll (sopp, predatormidd) - Flåttpopoulasjon (ulike vegetasjonstypar, flagging, kartlegging av Borrelia, Anaplasma m.m., habitatbruk av sau, populasjonstettleik hjort og smågnagarar, samarbeid Hjortmerk og nytt flåttprosjekt UiO)

19 ALVELD Tidlegare teoriar rome, soppgifter Innsamling av materiale 2009 Analyse av materiale frå 2009 fotosensitizarar To hovedhypoteser: Hot-spot Beiting av biofilm Omfanget av problemet varierer mykje frå år til år og fra stad til stad Kombinasjon alveld/sjodogg

20 Takk for meg!